De apostel Jacobus en de geschiedenis

Over Jacobus de Meerdere zijn zeer weinig historische gegevens bekend.

Enkel het Nieuwe Testament verwijst sporadisch naar hem. Zo lezen we in het evangelie dat hij als één van de eersten, samen met zijn broer Johannes, geroepen werd om Jezus te volgen. Hij was de zoon van Zebedeus en net als zijn vader visser van beroep.
‘ Eens, toen Jezus zich bij het meer van Galilea ophield, zag Hij twee broers, Simon die Petrus wordt genoemd en diens broer Andreas, bezig het net uit te werpen in het meer. Zij waren namelijk vissers.
En Hij sprak tot hen: ‘ Komt, volgt mij; ik zal u vissers van mensen maken.’ Terstond lieten zij hun netten in de steek en volgden Hem. Iets verder zag Hij nog twee broers, Jacobus, de zoon van Zebedeus en zijn broer Johannes. Met hun vader Zebedeus waren zij in de boot hun netten aan het klaarmaken. Hij riep hen en onmiddellijk lieten zij de boot en hun vader achter en volgden Hem (Mat. IV, 18 -22).Hetzelfde verhaal vinden we terug in de evangelies van Marcus en Lucas.

In een paar kleinere fragmenten in het evangelie van Matteus en Lucas lezen we dat Jacobus samen met zijn broer Johannes en Petrus één van de leerlingen was die zeer dicht bij Jezus stond. Jacobus is erbij wanneer Jezus naar zijn Goddelijke zending verwijst: ‘Zes dagen later nam Jezus Petrus, Jacobus en diens broer Johannes met zich mee naar boven op een hoge berg... Hij werd voor hun ogen van gedaante veranderd’ (Mat. XVII, 1 - 2).
Jacobus is erbij om in de Hof van Olijven met Jezus te bidden: ‘Petrus en de twee zonen van Zebedeus nam Hij echter met zich mee...’ (Mat. XXVI, 37). Jacobus is getuige bij de opwekking van het dochtertje van Jaïrus: ‘Toen Hij bij het huis aankwam, liet Hij niemand mee binnengaan behalve Petrus, Johannes en Jacobus en de vader en moeder van het kind...’ ( Luc. VIII, 51)

In de Handelingen van de Apostelen ( waarin het leven van de eerste christenen beschreven wordt) lezen we hoe Jacobus - waarschijnlijk rond 44 na Christus- de marteldood is gestorven: ‘omstreeks die tijd legde koning Herodes Agrippa I de hand op enkele leden van de kerk om hen te mishandelen. Jacobus, de broer van Johannes, liet hij met het zwaard ter dood brengen’ ( Hand. XII, 1 - 2).

Jacobus in Spanje

Het verhaal dat Jacobus naar Spanje trok en bij gebrek aan belangstelling weer naar Palestina ging, komen we voor het eerst tegen in de ‘ Codex Calixtinus’. Het is de eerste gids voor pelgrims naar Compostela. Hij werd samengesteld rond 1150 na Chr. Historische gegevens van zijn aanwezigheid in Spanje bestaan op dit ogenblik niet. Het verdere verhaal is meer dan waarschijnlijk legende. Na zijn onthoofding zouden leerlingen van Jacobus zijn dode lichaam in een bootje gezet hebben datzeven dagen later aan de Spaanse kust strandde. Over de manier waarop die zeetocht gebeurde bestaat in de verschillende verhalen geen eenstemmigheid. Volgens sommige bronnen voer het scheepje op eigen kracht. Andere verhalen schrijven dat Athanasius en Theodorus, twee van zijn leerlingen, mee aan boord gingen. Nog andere bronnen spreken van een engel die het bootje begeleidde.

Het scheepje zou geland zijn in Iria Flavia, wat toch een paar historische vraagtekens opwerpt. Het plaatsje had zijn naam te danken aan de Romeinse keizer Titus Flavius Vespasianus. Deze keizer regeerde echter rond de jaren 70 na Chr. Rekening houdend met de vermoedelijke datum van Jakobs marteldood ( ca. 44 n. Chr. ) en de overtocht vanzeven dagen, klopt de tijdberekening niet. Jacobus werd volgens het verhaal vervolgens in Spanje begraven en... vergeten.

De ontdekking van het graf.

De eerste geschriften over de ontdekking van het graf van Jacobus dateren van 1077. In de 9de eeuw leefde in de buurt van Iria Flavia (het huidige Padrón) de monnik Pelagius. Rond 810 - 813 kreeg de monnik visioenen over het graf van Jacobus. Samen met bisschop Theodomir ging hij op zoek naar het graf. Ze werden begeleid door een heel bijzondere ster die hen de weg wees. Ze vonden een graf, waarin drie kisten rustten: Jacobus en zijn twee leerlingen Athanasius en Theodorus.
Zeer vlug al kwam er een stroom bedevaarders op gang. De "ontdekking" van het apostelgraf moet ook worden gezien tegen de achtergrond van de Moorse bezetting. De Moren waren in 711 Spanje binnengevallen en hadden het op korte tijd vrijwel geheel bezet. Wanneer Koning Ramiro in Clavijo een overwinning behaalt op de Moren is het hek helemaal van de dam. De mensen hadden immers Sint-Jakob zien tussenkomen, gezeten op een wit paard, de Moren neersabelend. Een nieuwe legende was geboren: Jacobus, Matamoros

BRON: Vlaamse genootschap

Bijlagen:
BEELTENIS.jpg (268.6 KB)   

Saint Jean is een der schilderachtigste, vroeger versterkte, steden van het Franse Baskische land. Sinds het ontstaan eind XIIe eeuw, op initiatief van de koning van Navarra, werd Saint Jean Pied de Port de belangrijkste stad van het noordelijk deel van het koninkrijk Navarra. Ze is gelegen aan de voet van de Pyreneeën aan de oevers van de Nives en beneden de bergpas Ibañeta die de oversteek naar Roncevalles en Spanje toelaat.

De kathedraal Notre Dame is een van de belangrijkste gotische gebouwen van het Franse Baskenland. De traditie schrijft het eerst opgetrokken bouwwerk op de plaats van de huidige kathedraal toe aan een koning van Navarra, Sancho VII el Fuerte, dit ter herdenking van de overwinning op de Moren bij Las Navas de Tolosa in 1212. De majestueuze roze zandstenen voorgevel is versierd met een gotisch portaal met zuilen en gebeeldhouwde kapitelen. Het interieur heeft een brede middenbeuk en twee zijbeuken. Aan beide zijden van het veelhoekige koor ziet men het wapenschild van Navarra.

Het oude stadsgedeelte is omsloten door muren uit de 15^e en 17^e eeuw en kan men betreden door 3 poorten: de Poort van Frankrijk, de Poort van Navarra en de poort St-Jacques verbonden met de Rue de la Citadelle, waarlangs meerdere huizen van rode zandsteen staan. Voorbij kathedraal en brug gaat deze straat over in de Rue d’Espagne. Het is hierlangs dat de pelgrims hun tocht aanvatten nadat zij zich lieten registreren bij de Amis du Chemin de Saint Jacques (het is ook hier dat wij onze officiële start namen).

Bijlagen:
SJDP0.jpg (147.5 KB)   
SJDP1.jpg (158.2 KB)   
SJDP2.jpg (168 KB)   
SJDP3.jpg (161.7 KB)   

Roncevalles aan de Alto Ibaneta (1057 m).

PAS VAN IBANETA
Vanaf Saint-Jean-Pied-de-Port is het een flinke klim naar de op 1066 meter hoogte gelegen pas van Ibaneta. Hier staat al sinds de elfde eeuw een kapel waarvan de klok 's nachts en bij nevel hard werd geluid om de pelgrims niet te laten verdwalen. Van de elfde eeuwse kapel is niets meer over, de huidige kapel dateert van 1954. Op deze pas zou Karel de Grote toen hij Spanje binnentrok een kruis hebben geplant en gebeden hebben tot Sint Jabobus.

KLOOSTER VAN RONCESVALLES
Bergafwaarts ligt Roncesvalles, het is niet meer dan een gehucht, het dorp telt nauwelijks meer dan dertig inwoners. Maar voor pelgrims is het altijd een belangrijke plaats geweest. Al in de dertiende eeuw was het hospitaal van Roncesvalles het meest befaamde en geroemde van heel de camino!
Tegenwoordig bestaat Roncesvalles uit niet meer dan een klooster dat nog bewoond wordt door een aantal Augustijner monniken. De dertiende eeuwse kerk is gerestaureerd, net als de kapittelzaal waar sinds 1912 het 13e eeuwse liggende standbeeld van koning Sacho IV op een graftombe is neergelegd.
Er is ook een museum waar vooral edelsmeedkunst is te bewonderen. Het pronkstuk is het zogenaamde schaakbord van Karel de Grote. Achter elk vlak is een reliek te zien.

KAREL DE GROTE EN HET ROELANTSLIED
Roncesvalles en Ibaneta zijn plaatsen van belang in het leven van de Frankische koning. Na de jarenlange strijd van de christelijke Franken onder leiding van Karel de Grote tegen de Saracenen in Spanje zou de vrede eindelijk worden getekend.
Karel de Grote en zijn legers trokken zich terug. Op hun terugweg sloegen ze op 15 augustus 778 hun kamp op bij Roncesvalles. Die nacht werd de achterhoede van het 20.000 koppen tellende Karolingische leger, aangevallen door de Basken. Roelant die de leiding had over de achterhoede wilde niet meteen op zijn hoorn blazen om hulp in te roepen en dat werd hem fataal. Toen de Frankische koning arriveerde was het te laat. Zijn trouwe metgezel Roelant had het leven gelaten en met hem velen van zijn manschappen. Dit verhaal van dwaasheid en heldendom is later opgetekend en bekend geworden als het Roelantslied of 'Den droeflijken strijt opten berch van Roncevale' zoals het in de zestiende eeuw in de Nederlanden verscheen.

Een aantal plaatsen herinneren nog aan deze geschiedenis zoals de 12 eeuwse kapel op het terrein voor het klooster van Roncesvalles die ook wel de kapel van Roelant wordt genoemd. En op een heuveltje naast de kapel op de pas van Ibaneta planten de pelgrims naar het voorbeeld van Karel de Grote nog steeds een kruisje.

Eerste verzen van het Roelantslied

Daer sal menech toe sien

Daer dese wijch sal ghescien.

Ende wi hebbent alsoe verstaen

Dat wise alle selen verslaen."

Doen sprac Corsabels, die coninc,

Dat was waerlike dinc:

"lc wilier emmer een sijn."

Noch sprac die bose barbarijn,

Hi was groot ende starc:

Hine wonde niet om C marc

Ende tgoet dat ie man

Hadde ochte ye ghewan.

Voor de volledige tekst zie http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/roelandslied/index.html

Bijlagen:
RCVLS1.jpg (118 KB)   
RCVLS2.jpg (137 KB)   

Romaanse Brug van Puente la Reina

Puent la Reina is ten zuidwesten van Pamplona gelegen en wordt gekenmerkt door een oude pelgrimsbrug over de rivier Arga. Aan de rand van de stad wijst een bronzen pelgrim naar het ontmoetingspunt van de twee routes naar Santiago, de ene vanuit Jaca (Toulouse-Somport) de andere vanuit Pamplona (Roncesvalles).

De Iglesia del Crucifijo (kerk van het kruis) aan de stadsrond heeft een Y-vormig kruis waaraan een 14e-eeuws houtenbeeld van Christus hangt.

De romaanse brug van Puenta la reina is een van de interessantste voorbeelden van de niet-kerkelijke architectuur langs de Camino de Santiago in Navarra. Hier komt de Jakobsroute uit en die uit samen. Het is een ontmoetingsplaats voor pelgrims die in de loop der eeuwen verhalen en legendes hebben doen ontstaan. Het water van de Arga, die onder de indrukwekkende boog van de eeuwen oude brug door stroomt, fluistert de meest verrassende verhalen door aan de reizigers die zich laten meeslepen door het gekabbel van deze rivier. U hoeft slechts op te letten om de pittoreske legende van de "txori" te horen.
De brug van Puente la Reina, de hoofdstad van de Ilzarbe-vallei of Valdizarbe gelegen in de Middenzone van Navarra, heeft deze plaats zijn naam gegeven. "Puente" betekent namelijk brug in het Spaans.
Deze brug over de rivier werd in de elfde eeuw opgetrokken, naar het schijnt op initiatief van een koningin, wellicht Doña Mayor de Castilla, gemalin van Sancho el Mayor, of Doña Estefanía, vrouw van García Nájera. Het doel ervan was de doortocht van de pelgrims die onderweg waren naar Santiago de Compostela te vergemakkelijken bij de uitgang van het stadje, nadat zij de Rúa Mayor hadden doorlopen.
Het is een van de statigste voorbeelden van de romaanse wereldlijke bouwstijl langs de camino. De brug valt voornamelijk op vanwege haar elegantie en eenvoud. Zij heeft 7 halfronde bogen, waarvan de meest oostelijke zich onder de grond bevindt, en is 110 meter lang. Tussen de bogen in zitten kleine boogjes, bij wijze van luchtgaten, die de structuur lichter maken en waar het water, bij het stijgen van de rivier, doorheen kan stromen. De brug had in vroegre tijden drie verdedigingstorens, twee aan weerszijden en een in het midden, waarin het renaissancistische beeld van de Virgen del Puy, ook wel bekend als de Heilige Maagd van Txori, stond.

Er bestaat een legende rond deze maagd volgens welke het beeld werd bezocht door een vogel ("txori" in het Baskisch), die het verzorgde en opdofte door met zijn vleugels de spinnenwebben te verwijderen en het gezicht te wassen met het water dat hij uit de Arga haalde. Er wordt gezegd dat de dag waarop de "txori" verscheen, de klokken werden geluid en er religieuze feesten werden gevierd.

Tegenwoordig staat het beeld van de heilige maagd niet meer op de brug. Het is namelijk in 1843 overgebracht naar de dichtbij de rivier gelegen kerk van San Pedro. Het is de moeite waard om een bezoek te brengen aan deze kerk, waarvan de retabels bezienswaardig zijn. Ook interessant is de kerk van Santiago el Mayor, die een mooi romaans portaal met mozarabische invloeden heeft en waarin een waardevol gotisch beeld van de apostel Sint-Jakob is ondergebracht

Bijlagen:
Pdr1.jpg (113.7 KB)   
Pdr2.jpg (148.5 KB)   
Pdr3.jpg (222.3 KB)   

Estella en de Virgen del Puy

De monumentale stad Estella, een opvallende enclave aan de Camino de Santiago, telt onder de belangrijke bouwwerken een modern gebouw: de basiliek van Nuestra Señora del Puy, mede beschermvrouwe van de plaats. Zij is gebouwd op een heuvel waar volgens de legende de Maagd is verschenen. Binnenin is er een gotisch beeld van de Virgen del Puy, uit de veertiende eeuw, evenals twee beelden van Christus aan het kruis, gemaakt in de zeventiende eeuw. Vanuit de basiliek heeft u een prachtig en volledig panoramisch uitzicht over de monumentale stad en de rivier Ega.

Volgens de overlevering zagen herders op de plaats waar het huidige bouwwerk staat, rond het jaar 1085, een aantal sterren die wezen naar een heuveltop. Daar aangekomen troffen de herders de verschijning van de Maagd aan, verborgen in een grot. Koning Sancho Ramírez gaf opdracht voor de bouw van een kapel ter ere van de Maagd. In de zeventiende eeuw werd deze kapel vervangen door een barokke kerk waarvan vandaag de dag nog enkele elementen bewaard zijn gebleven, zoals de toegangspoort en binnenplaats aan de voorkant.

Het toeval wil dat de Verschijning van de Maagd plaatsvond vóórdat de stad werd gesticht, het jaar 1090 waarin het stadsrechten kreeg. Deze ogenschijnlijke tegenstelling komt doordat er zich voor die datum al een vestigingsplaats van vrije marktkooplieden bevond, die mogelijk gebruik maakten van de gelegenheid om de koning ertoe te bewegen het dorp te erkennen en te beschermen. Zij probeerden ook om de aandacht van de pelgrims te trekken, die twee kilometer zuidelijker de rivier de Ega overstaken en zich naard Iratxe begaven zonder daarbij Estella aan te doen. Om dat te bewerkstelligen dramatiseerden zij de wonderbaarlijke verschijning van de maagd, wier naam zij overeen lieten komen met die van een van de meest vereerde maagden van Frankrijk: Notre Dame du Puy. Het werd onmiddellijk een succes en beide doeleinden werden bereikt.

Het nieuwe heiligdom groeide uit tot een belangrijk pelgrimsoord, waar men naar toe trok, aangetrokken door wonderen. Het wonder dat het meeste gewicht in de schaal legde voltrok zich in september 1638. Tijdens de verdediging van Fuenterrabía werden honderden inwoners van Estella aangewezen om in de gevaarlijkste flank te strijden. Zij vreesden voor hun leven en baden tot de Maagd, die voor hen verscheen en hen beloofde dat ze allemaal behouden terug zouden keren naar de stad. De wonderbaarlijke belofte werd nagekomen en de dankbare stad benoemde de maagd tot beschermvrouwe. De verering werd door de jaren heen steeds groter.

In de huidige Basiliek is zowel het grondvlak als het dak stervormig, een element dat terugkomt in de decoratie en de inrichting. Door deze vorm en het gebruik van een groot aantal ramen, is de architect erin geslaagd om binnenin een intens lichteffect te creëren, dat verwijst naar de verschijning van de maagd Virgen del Puy.

Bijlagen:
estella1.jpg (224.6 KB)   
estella2.jpg (155.6 KB)   
estella3.jpg (112 KB)   

Het klooster van Irache

Het Monasterio de Santa María la Real de Iracheis één van de oudste kloosters van Spanje. Het kloostercomplex bestaat uit het klooster met de kloostergalerijen, de kerk en de toren. De eerste geschreven documenten die Irache noemen dateren van het jaar 958. In het begin van de 11e eeuw is er in opdracht van de koning García Sanches III een hospitaal voor de pelgrims gevestigd, het eerste in Navarra.

Het klooster werd door de Benedictijnen geleid. In de loop van de eeuwen hebben heel wat mensen van het klooster gebruik gemaakt. Natuurlijk werd er aan de pelgrims onderdak gegeven, maar er is ook een universiteit gehuisvest geweest. Zelfs het leger van Napoleon heeft het klooster als oorlogshospitaal gebruikt na eerst de monniken weggestuurd te hebben. Er zijn plannen om in de toekomst een Parador (staatshotel) van het klooster te maken. Paradores zijn meestal in antieke gebouwen gevestigd. Zo kunnen die gebouwen behouden blijven.

Fuente de Vino

De bodegas Irachezijn naast het klooster gelegen. De wijn van het wijnhuis ligt te rijpen in een ruimte waar wel 10.000 vaten in kunnen. Bij de bodegas kun je desgewenst het wijnmuseum bezoeken. De Fuente de Vino (wijnfontijn) is voor de pelgrims bestemd omdat de Bodegas Irache de traditie wilt voortzetten die eeuwen in het klooster gold, namelijk voor de pelgrims zorgen. Pelgrims houden daar graag halt om zich te goed te doen aan de rijkelijk vloeiende wijn. Weinigen denken daarbij aan San Vermundo, omstreeks 1020 geboren. Op twaalfjarige leeftijd trad hij in het klooster waar zijn oom abt was. Somtijds was hij er portier en de arme pelgrims die aan de klooster aanklopten lagen hem nauw aan het hart. In 1054 werd Vermundo tot abt verkozen en besteedde veel zorg aan het besturen van het hospitaal. Hij was een groot ijveraar voor de verering van O.L.Vrouw van El Puy in Estella. Hij stierf op8 maart 1092. Er bestaat nog een gezegde dat naar hem verwijst; “Mientras el mundo sea el mundo, el 8 de marzo es san Vermundo - Zolang de wereld blijft zal 8 maart de dag van Vermundo blijven.”

Bijlagen:
irache-klooster.jpg (134.2 KB)   
irache-wijnfontein.jpg (177.9 KB)