 |
|
|
| Profession: reporter |
|
|
| 25-02-2020 |
 COLOMBIA 2020: Gabriel GarcÃa Marquez, Cronica de una muerta anunciada |
Barranquilla is natuurlijk ook een van de Màrquez-steden. De schrijver bracht er een deel van zijn schoolgaande jeugd door, en zette hier ook zijn eerste journalistieke schreden. Niet dat er in Barranquila een Màrquez-museum is. Dat bestaat sinds kort wel in Aracataca, de geboortestad van de schrijver, die op 3 uur bussen van hier ligt. Maar die lange rit kunnen we ons besparen want op Mardi Gras is het vast gesloten, zoals alle musea en kerken in Barranquilla. Tja, ergens had het wel gepast geweest dat we het hadden kunnen bezoeken, zeker op een reis dat we woonhuizen van Faulkner en Hemingway (twee grote voorbeelden van Màrquez, naast Kafka en de Mexicaan Juan Rulfo) bezochten, maar anderzijds is het nog altijd beter Màrquez te herlezen dan zijn heropgebouwd geboortehuis in Aracataca, waar verder niets te beleven is, op te zoeken.
En dat werd de amper 100 blz lange novelle Kroniek van een aangekondigde dood, die volgens onze bescheiden mening het andere absolute meesterwerk van Màrquez is, naast Honderd jaar eenzaamheid natuurlijk. De kroniek was in 1981 de terugkeer van Màrquez naar de literatuur, na vele jaren van enkel journalistiek werk. En de novelle lijkt ergens ook wel een journalistiek onderzoek, naast het feit dat Santiago Nasars aangekondigde dood verwijst naar een gegeven dat een verre verwant van Màrquez ècht overkwam. Maar het is wel degelijk literatuur, en wel literatuur van zeer grote klasse. Wat heeft Santiago Nasar, een rijke Arabier in de Caraïben, misdaan dat twee broers hem opwachten om hem aan hun mes te rijgen? Hij heeft volgens een meisje seks met haar gehad, zodat zij geen maagd meer is tijdens haar huwelijksnacht en dientengevolge door haar nieuwbakken echtgenoot terug bij haar moeder wordt afgeleverd. Haar eer moet hersteld worden, dat is de reden van de actie van haar broers. Bij vele andere schrijvers zou dit een eenvoudig verhaal over achterlijke plattelanders zijn geweest, maar niet bij Màrquez. Bij hem wordt het een bespiegeling over het noodlot, dat onafwendbaar is, ofschoon de broers er zelf alles aan doen om geklist te worden voor hun wandaad, maar om één of andere reden lukt het niemand de onfortuinlijke Nasar, die volgens de verteller waarschijnlijk niet eens seks met het meisje gehad heeft, bijtijds te verwittigen dat twee messentrekkers hem opwachten. Want het noodlot maakt ons onzichtbaar, lezen we ergens. Uiteraard slipt het verhaal vanzelf weg in een magisch realisme, dat elke Màrquez-lezer vertrouwd is. De moeder van het slachtoffer is een trefzekere uitlegster van andermans dromen, maar enkel op voorwaarde dat ze haar op de nuchtere maag worden verteld. Iemand antwoordt naar waarheid op alle vragen, maar hij had evengoed wat anders kunnen antwoorden, want hij had een manier van praten die eerder diende om dingen te verbergen dan om ze te zeggen. Van die dingen. En alles is onzeker : regende het die fatale morgen of scheen de zon? De ik-verteller (een alter ego van de schrijver/onderzoeker) hoort beide weertypes met grote overtuiging verkondigen (zodat we in Màrquez nawoord een zin lezen waarin hij zich afvraagt of het leven zelf niet ook een uitvinding van het geheugen is). En wie was eigenlijk Santiago Nasar? Volgens diversen een toffe peer, volgens anderen een schoft die alle jonge meisjes onder de rokken zit. Zelfs het thema van deze unieke novelle is onzeker. Het lijkt een verhaal over een noodlottige ereschuld, maar zoals Màrquez zelf in zijn nawoord stelt is het misschien wel eerder de story van een verschrikkelijke liefde, omdat de bruidegom uiteindelijk na 23 jaar (!) alsnog terugkeert naar zijn versmade bruid, waarna ze een gelukkige oude dag beleven. Andere bouwstenen van de novelle bestaan uit spanningsopbouw (hoewel Màrquez al in de eerste zin de afloop prijsgeeft), het van deze schrijver bekende spel met de tijd (het verhaal wordt in 5 concentrische cirkels verteld, die steeds dichter bij het verminkte lichaam van Nasar komen, die op het einde met zijn darmen in zijn handen zijn huis binnenstrompelt), handige voorechos en een trefzekere deadpan-stijl, die we natuurlijk kennen van Honderd jaar eenzaamheid. Genre: Haar moeder, die oud was en niets van de ouderdom begreep, ontving mij als een lastig spook. En daar hoort dus inderdaad ook humor bij, hoe gruwelijk dit verhaal ook is. Een van de moordenaars heeft een druiper, en kan daarom niet goed meer plassen (het was alsof je gemalen glas urineerde). De parochiepriester, die bij gebrek aan een dokter de autopsie van Nasars opengereten lichaam moet uitvoeren wordt van afschuw nadien...vegetariër! Of denk aan de schijterij waardoor de moordende broers (anderzijds goeie, vrome jongens) overvallen worden na hun misdaad, of aan abrupte zinnen als: Dan nog, zei zij, er is geen dronkaard die zijn eigen kak opeet. He ja, dit is een heel aardse versie van Sophocles, maar toch blijft het een noodlotstragedie van zeer grote klasse, met een verrassend dubbel raadsel op de koop toe (de identiteit van de verkrachter, de heropgevatte liefde van het gedoemde bruidspaar). Kortom: peilloze klasse van een Hele Grote, die iedereen in Barranquilla kent en door de vorige president Santos bij zijn verscheiden in 2014 de grootste Colombiaan ooit werd genoemd.
Quotering: 5.
|
|
|
|
|
Reacties op bericht (0)
|
