Ann was 28 jaar toen ze vermoord werd. Hij doodde haar met verschillende messteken. Haar mama Maggie Roëll
Benny was 22 jaar toen hij vermoord werd. Hij doodde hem door wurging. Zijn ouders Johan en Annie Aerts-Moelans
Carola was 21 jaar toen ze vermoord werd Hij heeft haar geslagen met een baseballknuppel toen ze sliep. Haar ouders Marcel en Ingrid De Smedt-Hooft
Glenn was 35 jaar toen hij vermoord werd. Hij doodde hem met een knipmes, recht in het hart. Zijn mama Gabby Dierckx Zijn vrouwke Natasja
Ingrid was 39 jaar toen ze vermoord werd. Hij heeft haar gewurgd. Haar mama Paula Nous
Jo was 19 jaar toen hij vermoord werd. Hij werd dood geslagen. Zijn ouders Daniël en Els De Vlieger-Maes
Jeffrey was 17 jaar toen hij vermoord werd. Hij werd neergestoken. Zijn ouders Chris en Linda Ottevaere-De Meestere
Joris was 9 jaar toen hij vermoord werd. Hij werd doodgestoken met een scherp voorwerp. Zijn ouders Jos en Magda Viville-clinckx
Karoline was 16 jaar toen ze vermoord werd. Ze kreeg een kogel in haar hoofd. Gelukkig was ze op slag dood. Haar mama, Marina Maes
Melissa was 17 jaar toen zij vermoord werd. Hij vermoordde haar op een onbeschrijfelijk gruwelijke wijze. Haar mama Francine Slootmans
Melissa was 27 jaar toen zij vermoord werd. Hij mishandelde en wurgde haar met een touw. Haar mama Reneé Bossuyt Mia was 35 jaar toen zij vermoord werd. Hij doodde haar door verstikking, vuistslagen, stampen en een messteek. Haar ouders Emiel en Greet Verschuren-Faes
Nele was 31 jaar toen ze vermoord werd. Zij doodde haar met messteken. Haar ouders Georges en Annemie Verleene-Dangreau
Patrick was 20 jaar toen hij vermoord werd. Hij werd laffelijk neergeshoten. Zijn mama Monique Matthys
Sandy was 25 jaar toen ze vermoord werd. Hij vermoorde haar op nieuwjaarsnacht. Haar mama Francine Meeuwes
Sally was 20 jaar toen zij vermoord werd. Zij werd dood geslagen. Haar ouders Michel en Lydia Van Hecke-De Decker
Stefanie was 18 jaar toen ze vermoord werd. Haar ouders Gilbert De Mulder Martine Bertelo
Steven was 20 jaar toen hij vermoord werd Zij reed hem opzettelijk dood. Zijn ouders Mil en Sonja Somers-Looymans
Sylvie was 26 jaar toen zij vermoord werd. Haar hoofd werd ingeslagen en hij gaf haar nog 26 messteken. Haar mama en vriend Chantal en Philippe Nerinckx-Depourcq
Ik hoop met het uitbrengen van een boekje, ik mijn steentje kan bijdragen om de dood, van jullie kind iets beter te kunnen verwerken. Ook wanneer niet lotgenoten dit lezen, dan weet ik dat ze meer begrip zullen opbrengen voor ons, “ Ouders van een gestorven kind ”
Het boekje ‘ Gevoelens weerspiegeld ’ is te verkrijgen bij: Marina Maes Maria Van Bourgondiëlaan 6 8000 Brugge Email: marina.maes2@telenet.be
Het boekje wordt opgestuurd na overschrijving van 15 € verzendingskosten inbegrepen. Op rekeningnummer 001-1868856-33
Vraag hulp, neem contact op met een justitiehuis in je buurt.
Weergave van gevoelens en emoties van degene die met moord werden en worden geconfronteerd. BEZOEK OOK DE SITE: WWW.OUDERSVANEENVERMOORDKIND.BE EN WWW.SPORTENVOORNABESTAANDENVANGEWELD.BE
31-12-2005
Duizend witte vogels
Duizend witte vogels
Duizend witte vogels vliegen jubelend voorbij Ik strek mijn armen, ben verdrietig zie ze cirkelen boven mijn hoofd
Maar op een dag zal ik weer weten wat ik even ben vergeten maar wat ik altijd heb geloofd
Alle duizend vliegen ze voor mij
De vogels komen altijd terug wanneer de zon zacht de winter weggesmolten heeft
Ik heb de stormen overleefd en strek mijn hand uit naar de lucht waar hoog een witte vogel zweeft.
Ik ben niet bang meer recht mijn rug want die vogels komen altijd terug
Ga nu maar vliegen, liefste, in de zon de witte wolken in het zachte blauw Ik heb geglimlacht toen je overvloog wetend, dat ik zo hoog niet komen zou
Ze vragen me; waar staar je naar? Ik wijs ze: naar die vogel daar
dat klein, wit puntje hemel dat ik ooit, heel even in mijn handen had
En ze vragen; waarom lach je dan? waarom straal en waarom zing je dan?
En ik zal ze het verhaal vertellen van de vogel die weer vliegen kan.
Missing You is een initiatief voor jongeren en jongvolwassenen die eenbroer, zus, ouder, vriend, verloren hebben door sterfte en hier geregeld over willen praten met lotgenoten.
Enerzijds is er de jaarlijkse ontmoetingsdag 'Missing You'. De eerste ontmoetingsdag ging door in 2001. Ondertussen zijn er 4 ontmoetingsdagen geweest, telkens in november. Elk jaar brengen we jongeren (12 - 30 jaar) bij elkaar die een verliessituatie meemaakten. In de voormiddag getuigen drie jongeren over de verwerking van hun verdriet, hun emoties, pijn en onmacht na het sterven van een geliefd persoon. 's Middags eten we samen broodjes. Daarna bieden vier workshops mogelijkheden om met dit verlies om te gaan. Elk jaar komen er andere workshops aan bod : intuïtief schilderen, muziek, dans en beweging, poëzie, kleien, Inside Out, fotoworkshop 'Vensters in de stad', her-innerdoos, popmuziek, ervaringsparcours in Leuven, ...
Anderzijds is er de maandelijkse praatgroep 'Missing You' in Leuven voor jongeren (17 - 30 jaar). De gespreksgroep gaat maandelijks door van september tot en met mei. We komen samen op een avond in de week van 20.00 tot 23.00. De praatgroep bestaat uit maximum 10 deelnemers. De ruimte waar we samenkomen is rustig. Alle deelnemers en twee begeleiders nemen plaats in een kring. Het licht wordt gedempt en midden in de kring wordt er voor iedere overledene een kaarsje aangestoken. Iedereen mag voorwerpen meebrengen die hem / haar sterk aan de overleden persoon herinneren. Kledingstukken, foto's, muziek, knuffels,... worden meegebracht en er wordt over gepraat. Er wordt over zovele onderwerpen gepraat, zoals over hoop, kracht, moed, de begrafenis, het graf bezoeken, het gemis, eenzaamheid, woede, toekomst, troost, warmte, stilte, geloof, dromen, moe, angst, leegte, onmacht, somberheid, steun, het waarom,... Daarnaast lassen we af en toe een workshop in zodat jongeren ook creatief kunnen omgaan met hun verdriet. Je kan op elk moment aansluiten bij de groep en de praatavonden zijn gratis.
De werkgroep Missing You bestaat uit mensen van verschillende organisaties (OVOK, CMD, Jeugdpastoraal, ...) en uit vrijwilligers.
Op deze website vind je een overzicht, beschrijving en foto's van de vorige ontmoetingsdagen. Ook al de getuigenissen van jongeren kan je lezen. Er staan gedichten, muziek en liedteksten op. Ook informatie over alle gelijkaardige gespreksgroepjes in Vlaanderen vind je hier terug. Er staan heel wat titels van boeken over rouwen op en verschillende links naar gelijkaardige websites. Kranten- en tijdschriften die verschenen zijn over Missing You kan je hier ook lezen. Tot slot is er een forum 'Het Praathoekje' waar je een berichtje kan achterlaten of in contact kan komen met lotgenoten.
Hé, kleine man 'k wou dat je nu bij me was héél even - we shall overcome - weet je nog, het deed je huilen smelten tot een glimlach,
m'n angst en ook de jouwe vluchtten voor de vreugde. En onze zorg werd rust, omdat we samen zongen elk in onze taal en met ons eigen kunnen.
Geen mens verwoest die zekerheid jouw glimlach zal steeds blijven want je kent geen tranen meer. Kom, laat ons nog 'ns zingen - we shall overcome - dan vlucht m'n angst en wordt m'n zorg weer rust.
2004 - Het is stil in het park. Alleen de regen tikt op de blaadjes en paraplus. Daar tussendoor klinkt een enkele snik en de stem van Hans Meesters. Precies 365 dagen geleden stonden we hier ook al. Hopeloos verslagen, diep bedroefd, radeloos, reddeloos, redeloos. Midden in de nacht van zondag op maandag, in de stromende regen, zijn zon 25 mensen bij elkaar gekomen om Stuart Kerstens te herdenken. De 21-jarige Etten-Leurenaar werd een jaar geleden in het wijkpark aan de Wildbaan in Etten-Leur doodgestoken.
Naar die plek wilden zijn familie en vrienden een jaar later terugkomen. Om drie uur s nachts steekt het groepje aan de rand van het park scherp af tegen de lege straten en donkere huizen. Half op straat, tussen de geparkeerde autos, op het gras staan Stuarts vrienden met petten op en kraag omhoog tegen de stromende regen. Een aantal broeken met legerprint, een Lonsdale-trui erboven en een bomberjack er overheen. Een enkeling draagt een bloem mee. Midden op straat parkeert een politiebus en twee agenten sluiten aan bij het groepje.
De familie Kerstens stalt bloemen en kaarsen uit rond de boom waaronder Stuart is neergestoken. De kaarsen worden aangestoken. Maaike Kerstens, de moeder van het slachtoffer, zeult met een zware steen die ze bij de boom zet. Eens was je de zoon in ons huis, nu ben je de zon in ons hart, luidt het opschrift.
Eigenlijk is het een rotplek om heen te gaan, zegt Maaike Kerstens van tevoren. Maar ja, er is niets anders. Stuart ligt nergens begraven en zijn as heeft nog geen definitieve bestemming. Toch wilde ik heel graag juist nu hierheen. Anderen wilden gewoon mee. Familie en vrienden hebben zich verzameld. Geen massabijeenkomst zoals vorig jaar. De dood van Stuart Kerstens bracht toen zon duizend mensen op de been in een stille tocht tegen zinloos geweld. Familie, vrienden, kennissen, de bevolking van Etten-Leur en heel Nederland was diep geschokt van datgene wat gebeurd was. Dit kon toch niet bij ons, zegt Hans Meesters onder de paraplu. Als vader van Jaap, vriend van Stuart Kerstens, houdt hij vanonder zijn paraplu een toespraak. Van een afstand luisteren de bezoekers. Ze kijken naar de boom waar een jaar geleden de steekpartij plaatsvond. Daar zit de familie in een klein kringetje rond de kaarsen.
Als de toespraak voorbij is, bedankt moeder Kerstens de aanwezigen, nauwelijks verstaanbaar. Ze pakt de steen weer op en loopt naar de agenten. Zal ik hem meenemen? Ik ben bang dat hij hier gestolen wordt. De agenten knikken. Alleen de bloemen en kaarsen blijven staan.
Rouw na een plotseling verlies, schokkende gebeurtenis
Een onverwacht overlijden brengt vaak grote ontreddering teweeg. Mensen voelen zich overvallen en beseffen dat ze nooit meer in de gelegenheid zijn om afscheid te nemen. Plannen en verwachtingen voor de toekomst vallen abrupt weg en worden ineens zinloos. De wanhoop kan groot zijn. Wanneer de dood een gevolg is van een ongeval of een andere vorm van geweld, worden de nabestaanden bovendien geconfronteerd met politie, verzekeringen en andere juridische afwikkelingen die veel energie vragen. Een plotselinge dood kan schuldgevoelens en vragen oproepen. Het kan helpen om te praten met de hulpverleners die bij het overlijden betrokken waren.
Na zo'n schokkende gebeurtenis kan het enige tijd duren voor de realiteit van het sterven emotioneel voelbaar is voor de nabestaande. Men voelt zich vervreemd van de omgeving en van de eigen situatie. Rouwrituelen en ceremoniën kunnen helpend zijn. Zij kunnen structuur geven aan de verwarde gevoelens en helpen om het overlijden tot werkelijkheid te maken.
De manier waarop het verlies van vader, moeder of kind in een gezin wordt verwerkt hangt af van de plaats die de overledene had binnen het gezin, de samenstelling van het gezin, de gezinscultuur en de gezinsidentiteit. De dood van een gezinslid betekent dat de bestaande gezinsstructuur uiteen valt. Het overlijden van een ouder kan vér strekkende gevolgen hebben, die niet alleen emotioneel,
maar ook economisch sterk ontwrichtend kunnen zijn voor het gezin.
Naast het individuele verdriet van de gezinsleden, die elk hun eigen specifieke relatie en historie hebben met de overledene, delen zij ook als groep dat verdriet.Gezinsrouw wordt in
belangrijke mate bepaald door de normen en waarden in het gezin die bepalen of alle gezinsleden evenredig veel ruimte krijgen om de rouw te uiten. Men heeft bovendien een periode van aanpassing nodig om tot een definitieve nieuwe rolverdeling binnen het gezin te komen. De oudste zoon werpt zich bijvoorbeeld op als 'de man in huis', een dochter voelt zich sterk verantwoordelijk voor de vader of de jongste neemt als troost voor de ouders de hobby over van het gestorven broertje.Het is van belang dat de ouders of de achterblijvende ouder de ouderrol kunnen/kan behouden en dat kinderen zich overeenkomstig hun leeftijd mogen blijven gedragen. Bovendien is het belangrijk dat ouders kinderen de ruimte geven om ook buiten het gezin terecht te kunnen met hun reacties.
De betekenis van het verlies van een broer of zus is afhankelijk van de leeftijd van degene die achterblijft en van de relatie met de overleden broer of zus. Met een broer of zus deelt men zijn vroege geschiedenis. Ongeacht de vraag of de onderlinge relatie goed of minder goed was: hij of zij was een altijd aanwezige factor. Broers en zusters hebben elkaar zien vormen en opgroeien tot wie zij zijn op het moment van overlijden.
Het verlies kan een zeer ingrijpende gebeurtenis zijn. Niet in de laatste plaats vanwege de confrontatie met de eigen eindigheid. De relatie met een broer of zus kan zeer intens zijn, terwijl de omgeving aan dat verlies niet altijd de aandacht geeft die het nodig heeft. De eerste aandacht gaat meestal uit naar het eigen gezin, de partner of de ouders.
Om het verlies te kunnen integreren in hun leven is erkenning van rouw en verdriet daarom van groot belang voor de nabestaande broers en zussen.
De dood van een kind kan ouders in een langdurig rouwproces brengen.De affectieve binding met een kind is anders dan in andere relaties. De ouders verliezen niet alleen een kind, maar ook een deel van zichzelf en van toekomstverwachtingen. Het besef het kind niet meer te kunnen zien opgroeien en zich ontwikkelen is heel pijnlijk. Wanneer het kind thuiswonend was, confronteert het verlies de ouders bovendien met het verdriet van het hele gezin. Het overlijden van een uitwonend volwassen kind is echter niet minder moeilijk te dragen.
Het overlijden legt grote druk op de relatie van de ouders onderling. Er zijn gevoelens die nooit eerder gehanteerd hoefden worden en bovendien is er ook nog het verdriet van de ander. Het is moeilijk een evenwicht te vinden in het omgaan met het eigen verdriet en het geven van aandacht aan de partner en de relatie.
Omdat ouders verschillende personen zijn en elk van hen een andere band had en andere ervaringen met het kind deelde, beleven zij het gemis dikwijls verschillend. Toch lukt het veel ouders om tenslotte gezamenlijk met de eventuele andere kinderen het verlies een plaats in hun leven te geven.
Je bent mijn kind Gegeven, meer dan mijn dromen Je was mijn kind Geroepen, mijn armen ontnomen Ik mis je zo.
Je bent mijn kind Mijn leven in jou herboren Je was mijn kind Een deel van mijzelf verloren Ik mis je zo.
Je was mijn kind Maar een stormvloed kan liefde niet doven En genade zal stromen van boven Een nieuwe dag worden geboren Vinden wat was verloren Je bent mijn kind.
Er waren eens tien kaarsjes met vlammetjes zo fijn, Ze wilden op het Kerstfeest graag goede lichtjes zijn ... Eén kaarsje viel het tegen altijd in vlam te staan Hij doofde snel zijn lichtje en is toen uitgegaan ... Er waren eens negen kaarsjes, één van de negen zei:
"Ik vind het hier niet prettig" en stapte uit de rij ... Er waren nog acht kaarsjes, het was een mooi gezicht Eén dacht: "ik ben de beste" en meteen verdween zijn licht ... Toen stonden van de kaarsjes, er zeven nog in vlam Maar één vergat te branden, hij wist niet hoe het kwam ... De vlammen van de kaarsjes die brandden honderduit Eén zei: "ik ben de mooiste" en ja, toen ging hij uit ... Nog maar vijf kaarsjes over, "Wat zullen we gaan doen?" Eén brandde veel te haastig, opeens verdween hij toen ... Er stonden nog vier kaarsjes, ze brandden feller op Eén werd uitgeblazen, hij lette niet goed op. Van die drie laatste kaarsjes, ging één met het donker mee Hij vond het niet meer nodig, toen stonden er nog twee ... Die beide kleine kaarsjes, wat waren ze alleen Eén ging van moeheid slapen, toen was er nog maar één ... Het laatste kleine kaarsje, dat eenzaam achter bleef, dacht: "Als ik mijn lichtje eens aan een ander geef"... Toen heeft dat ene kaarsje, het feest nog net gered Het heeft alle andere kaarsjes, opnieuw in vlam gezet. Nu branden alle kaarsjes, met een vlammetje zo fijn Ze wilden op het Kerstfeest graag goede lichtjes zijn ...
Hoe âgewoonâ al, vinden wij het dagelijks (zinloos) geweld?
Elke dag worden onschuldige mensen slachtoffer van geweld door gewelddadige berovingen, mishandeling, steekpartijen, verkrachting, poging tot doodslag en moord.
Bijna dagelijks voorpagina en journaal nieuws zijn gewapende overvallen, ernstige mishandelingen, steekpartijen, verkrachtingen, moordaanslagen en schietpartijen.
De boksbeugel, ploertendooier, knuppel, het zakmes en et knipmes hebben het veld moeten ruimen voor de stiletto, messen met de maat van een bajonet en het vuurwapen.
We lezen het dagelijks, en het is echt niet anders, bedreigd met vuurwapen, neergeschoten op straat, jongeren aangehouden met doorgeladen vuurwapen
Over gepleegde mishandelingen, verkrachtingen en moorden verschijnen veel sensatie makende artikelen en beelden.
Niet alleen media, maar ook politie woordvoerders en justitie woordvoerders werkt mee aan deze trend van sensatie verslaggeving en voorlichting
Het liefst met foto en/of beelden van slachtoffers op de achtergrond doen verslaggevers en woordvoerders hun berichtgeving.
Op voorhand gaat hun mening, visie de krant in, de buis op.
Een misdrijf in de relatiesfeer / wij vermoeden een afrekening in het criminele circuit / het moet hier gaan over drugs.
En zo nog veel meer suggesties / meningen, die het land ingaan.
Niemand denkt hierbij aan het slachtoffer en/of de nabestaanden van het slachtoffer
Slachtoffers, nabestaanden van slachtoffers zijn na herstel van letsel, na stille tocht en uitvaart voorlopig even geen nieuws meer.
De dader (op dat moment nog verdachte) is nu nieuws geworden.
Onbegrijpelijk dat een dader en advocaat wordt toegestaan dat zij aan interviews mogen en kunnen meewerken.
Slachtoffers, nabestaanden van slachtoffers moeten, helaas steeds vaker, ontwikkelingen uit de wandelgangen van de proces procedure uit de media vernemen.
Gesprekken met advocaten van verdachten, politie en justitie worden meestal geheel onverwacht voor slachtoffer en nabestaanden van slachtoffers in de krant gepubliceerd.
Zelfs op TV uitgezonden met het liefst met nog wat oude beelden van slachtoffers en de plek van misdrijf toegevoegd.
Geweldsmisdrijven en slachtoffers zijn altijd nieuws tot daders zijn veroordeeld zal media en medemens de ontwikkelingen blijven volgen
Daarna is het over!
Slachtoffers, nabestaanden van slachtoffers zijn sinds het geweldsmisdrijf en na een langdurige periode van herstel / angst die misschien nooit meer weggaat / poging tot verwerking / slopende rechtszittingen toe aan rust en bezinning.
De daders, geweldplegers / verkrachters / moordenaars zitten hun straf uit in gevangenissen
Zowel in gevangenissen waarstreng regime geldt of in open gevangenissen zitten zij ongeveer een derde van de hun wettelijk opgelegde straf uit
Na een derde van hun straftijd kunnen zij in aanmerking komen voor vervroegde invrijheidstelling een aftreksel van het eerder vrij komen door goed gedrag
Ongeveer een jaar voor hun vervroegde invrijheidstelling kunnen zij die in een gevangenis zitten waar een streng regime van toepassing is, overplaatsing aanvragen voor een open gevangenis. In een dergelijke open gevangenis kunnen zij ook verzoeken indienen voor weekend verlof en dergelijke.
Hetgeen betekent dat een geweldpleger / moordenaar die tot 18 jaar is veroordeeld na 6,5 jaar alweer lekker de bloemetjes kan buiten zetten tijdens weekend verlof
En, zoals bewezen bloemetjes buitenzetten kan fataal aflopen bij deze risico figuren
Hierin zit iets goed fout
Indien een rechter vindt dat hij een geweldpleger een langdurige straf moet opleggen, geeft hij deze geweldpleger zonder blikken of blozen ook de grootste kortingsbonus die je maar krijgen kan
Goed gedrag?
Een pleger van de ernstigste geweldsmisdrijven kan zijn daden en lusten in gevangenschap niet uitvoeren, waarom spreekt men dan over goed gedrag of vervroegde invrijheidstelling?
Deze regel kan en mag toch alleen maar van toepassing zijn voor een appel of fietsendief, die inziet dat zijn daad onjuist is geweest
Maar, geweldplegers / verkrachters / moordenaars op voorhand een beloning / korting geven?
Hoe gewoon al vinden wij het vrij rondlopen van de vele verkrachters en moordenaars? Stichting aandacht doet leven.
Er zijn veel beetjes die sterven , die ons midden in het leven overkomen. Daardoor voelt het leven soms pijnlijk aan. Je sterft een beetje: . als je gevoelens wegkwijnen · als je onderdrukt wordt en geen adem ruimte krijgt · als je vertrouwen beschaamd wordt · als je geen levensmoed meer hebt · als een vriendschap stukgaat · als iemand achter je rug kwaadspreekt · als je afscheid moet nemen van een mens die je lief is · als je futloos en moe bent · als ie vereenzaamd leeft · als er niets meer verandert · als je het gevoel hebt te zullen sterven van angst · als ie... Die kleine beetjes dood kan je al terugvinden in ons taalgebruik: · je kan iemand doodzwijgen · je kan over lijken gaan · je kan iemand de dood op het lijf jagen · je kan als de dood zijn voor iets · je kan iemand dood verklaren · je kan je dood vervelen · je kan de tijd doden · je kan iemand de doodsteek geven · je kan ... (Uit "Troost elkaar met deze woorden", Averbode)
Als kleine ukkepuk kon je, je tranen de vrije loop laten. Maar men wordt een jaartje ouder, en ..... Men wil zijn verdriet niet openlijk meer tonen. We zijn het huilen een beetje ontgroeid.
Waarom gevoelens verbergen? Waarom onze tranen verdringen? Waarom ons osluiten in zijn verdriet?
Een oude gezegde dat men lijden moet dragen zonder klagen, blijkt actueler te zijn dan ooit. Een vrouw vernam het overlijden van haar kind. "Je moet flink zijn", zegt iedereen tegen haar. "Je hebt nog kinderen" wees sterk. "Laat je niet gaan " het leven gaat verder. "Blijf niet piekeren" je slaat je er wel door.
Toe op een dag ... Een buurvrouw vroeg: "Hebt u al eens gehuild!" De vrouw staart eerst haar buurvrouw stomverbaasd aan, dan antwoord ze: "Ja, maar alleen als ik helemaal alleen ben en niemand mij hoort of ziet." De buurvrouw antwoordde: "Oef, daar ben ik blij om. Ik dacht al dat u het huilen verleerd had."
De buurvrouw zei: "Luister naar je hart, huil als je daar zin in hebt. Laat je tranen stromen, het lucht op. Tranen laten remmen los, ze zijn bevrijdend; Wenen is geen schande, ook niet voor je man. Schaam je niet voor je verdriet, het is echt geen teken van zwakte.
Als op een dag een mens is doodgegaan, sta je plots alleen in een smalle gang aan de donkere kamer waar 't leven verdween, je voelt enkel koude in de gang, je ziet de deuren niet die openstaan.
Als iemand is doodgegaan sta je verloren op een open plek in 't bos, een leegte waar wolken lijken neer te storten, een boomafgeboorde rauwe ruimte, waar je geen doorgang meer ziet.
Als die mens is doodgegaan verkies je soms de warmte van jouw bed, foetus je weer wie je was of liever wil zijn in moeders veilige onschuldige schoot, vergeten van dat je daar vertrok om vrij te zijn.
Als die lieve mens is weggegaan, verlaat de wolken die jou blokkeren, je bent vrij om mens te zijn, precies zo ontmoette je deze mens, zoek een weg om hem weer te vinden.
Als je de mens zoekt die is doodgegaan, verlaat jouw doolhof van dwalen en vindt een weg in het doolhof der sterren tot je die ene ster weer ziet waarvan je denkt dat zij is doodgegaan.
Bespeur weer alle mooie dingen die deze ene ster glans en kracht geven, want zij heeft het dode lichaam achtergelaten om eeuwenlang vrij en ongeremd te leven. Deel de pracht van jouw ster met de levenden.
Mijn armen zijn leeg nu jij er niet meer bent. Niemand anders past er in. Zo is het met mijn huis, met de stoelen rond de tafel en met het bed. En zo is het met de morgen, de middag, de avond en de nacht. Zo is het met mijn leven. Niemand anders past er in zoals jij er in paste. Er zijn er die lief voor me zijn, door mijn haren strijken en lieve zinnen zeggen, ze geven me moed en licht in het donker. Ze maken mijn bed op en zien hoe leeg het is. Ze halen voor mij de appels uit de kelder en nemen een voetbalwedstrijd voor me op. Ze komen in dichte drommen naar het huis waar ik liedjes zing en ze klappen in hun handen. En er liggen bloemen in het voetlicht avond aan avond. En toch... ook met de bloemen in mijn armen zijn ze leeg. Maar vergis je niet, ik ben niet eenzaam, ik ben niet alleen. Wel mijn lijf en mijn ogen, maar altijd zijn we samen. Ook hier in de kempen, in dit kleine hotel, waar we zo dikwijls sliepen in datzelfde grote bed. Mijn groet aan haar is een gebed geworden. Niet dat ik bid voor haar. Zij doet het voor mij. Zij maakt het beter dan ik. Zij is uitgestegen boven onze menselijke hulpeloosheid. Ik ben nog nergens. Zij is overal. Toon Hermans
Dacht je dat al het grootste leven, Dat hier op aarde heeft geleefd Ineens totaal is afgeschreven Ineens geen enkel nut meer heeft? Dat alle liefde die zij gaven Hun wijsheid of hun droefenis Onder de aarde ligt begraven En dat daar niets van over is?
Ze leven verder en ze slapen Niet één moment,
geen enk'le stond, Hij heeft de mensen niet geschapen om op te bergen in de grond.
Hoog als een vogel zou ik vliegen en boven de hoogste wolken speuren naar die plek helder van geluk waar zovele vogels leven die hun prachtige vleugelslag ruilden voor eeuwige dromen.
Als een mol zou ik graven tot in de diepste lagen van de grond waar het stemmig is en zo stil dat zelfs zwarte stenen mij vertellen van het onzegbare geluk van hen die eeuwig in de aarde wonen.
Maar ik kan niet eens komen tot in de gekende wijdse regionen van mijn eigen mooie dromen, en ik kan niet graven in die diepte waar je kan voelen wat zij voelen die in de hemel wonen.
Ik kan enkel zingen en spreken en hen in mijn hart bewaren, vertellen hoe het leven is en hoe lief zij zijn die ik mis. Dan zullen zij mij kunnen horen ieder, die na het sterven levend is.
Op vrijdagavond 26 maart 2004 was de E. Kübler-Ross stichting te gast te Wilrijk.
De zelfhulpgroep Ouders van een vermoord kind had de stichting uitgenodigd een lezing te geven over Omgaan met verlies. Met zn drieën, Lea, Maria en ik (Nele) werden we hartelijk ontvangen. Het werd een indrukwekkende avond door de openheid en de ongekunsteldheid van deze ouders, respect, moed, luisteren naar elkaar, mogen zijn wie je bent, gehoord worden.
Na een korte voorstelling van wie E. Kübler-Ross is, de stichting in Vlaanderen en haar werking, werd er tijd genomen om stil te staan bij het verlies in het leven. Schroomvol, omwille van de kwetsbaarheid van deze mensen, begon ik aan de lezing.
Hoe kan ik luisteren, respectvol aanwezig zijn met deze ouders die zo veel meemaken? Mijn hart klopte tot in mijn keel en gelukkig was er de geruststellende aanwezigheid van Lea en Maria. Tot onze verwondering kwam de warmte en de sterkte heel erg van deze ouders uit. Hun bereidheid om naar ons te luisteren, vanuit een niet-beoordelen, was een openbaring voor ons. Elke ouder - of het nu veertien jaar geleden was of één jaar of heel recent dat hun kind vermoord of vermist was stelde zich open vanuit eigen gevoelens. Hun levensloop, hun verlies, de impact op hun leven, het zoeken naar innerlijke rust en kracht en hoe met dit verlies in het leven te staan, het kwam allemaal aan bod. Verlies hoort bij het leven. Deze ouders bleven in verbinding staan met eigen gevoelens en probeerden ze voor elkaar te verwoorden. De geraaktheid omwille van het bespreekbaar maken van zon groot verlies, was herkenbaar. Een lach, een traan, het kon allemaal.
Het moeilijke onderwerp om de boosheid, de frustraties, de haat om wat de dader(s) hun kind en hen heeft aangedaan, los te laten en te proberen te voelen hoe het met je als ouder nu verder moet, werd openlijk vanuit ieders ervaring besproken. Een gemeenschappelijk visie was dat het inderdaad verloren energie (maar o zo menselijk) was om de dader(s) te proberen te raken. Integendeel, zo bleef de dader macht en geweld uitoefenen op hen en hun gezin. Om op deze manier enige rust te vinden was gaan sprake.
Lea, Maria en ik, we mochten getuigen zijn van de weg die deze ouders af te leggen, of al afgelegd hebben, om dit verlies een plaats in hun leven te geven. Ieder van hen heeft een eigen manier om zijn of haar kind aanwezig te houden, om er mee verbonden te blijven. Dat kan door er veel over te praten en bewust mensen te zoeken bij wie het altijd kan, ofwel door hen in hun hart altijd mee te dragen, want iedereen is niet zo verbaal gericht. Anderen hebben steeds een foto bij zich in een mooie fotokade, elke manier wodt met respect aanvaard. Het luisterend ondersteuning geven staat centraal in deze groep. Vanuit de vele vragen en twijfels (heb ik wel genoeg gedaan?), schuldgevoel, eenzaamheid en kwetsbaarheid werd stilaan toch gegroeid naar in die kwetsbaarheid samen sterk zijn.
Het belang om de scala van gevoelens in een veilige omgeving te mogen uiten, werd op deze avond uitdrukkelijk benoemd. Niet de grote theorieën, niet de goede raad ervaren zij als nodig, maar de wederzijdse ondersteuning en er te mogen zijn in hun gemis van hun kind, was het centrale punt.
Het werd een beklijvende uitwisseling, afgerond met een drankje en een hapje.
Bij het naar huis rijden ervaarden we bij onszelf een deugddoende stilte. We dragen deze mensen verder in ons hart.Graag neem ik het nawoord over uit het boekje: Gevoelens weerspiegeld, dat de voorzitster van de groep schreef n.a.v. de dood van haar dochter.
Laat ouders vrijuit praten over hun gevoelens. Toon respect voor hun verdriet. Ieder van ons kent een ouder die worstelt met zijn pij, verdriet en vooral onzekerheid naar de toekomst toe. Voor hen is niets meer hetzelfde. Geloof me, ze zijn dankbaar voor een woord van begrip en een teken van gemeende vriendschap. Sluit ze niet uit.
Ongevraagd adviezen geven: "Als ik jou was, . . ."
Zelf het gesprek volpraten met voorbeelden en eigen ervaringen
Zeggen dat de ander intussen genoeg gerouwd heeft en het leven verder gaat.
Gevoelens afnemen door tranen meteen te drogen of te doen alsof het allemaal niet zo erg is.
Een oordeel geven of het allemaal beter weten.
Fabeltjes over rouw vertellen zoals: 'als dat eerste jaar maar eens voorbij is', 'je kunt alleen goed rouwen door je gevoelens te tonen' en dergelijke.
Zoeken naar oplossingen in plaats van luisteren.
Uit je rol gaan. Een ouder is geen hulpverlener maar gewoon een vader of moeder die steun kan geven. Een leraar is geen psycholoog of therapeut(maar kan wel begeleiden).
Proberen om iemand geforceerd op te vrolijken.
Te bang zijn en daarom niks doen.
Bang zijn om door te vragen. Jongeren geven vaak kleine hints en zijn teleurgesteld als je daar niet op ingaat.
Woorden gebruiken als: waarom, toch, als je nu, maar, zou je niet . .
Clichés gebruiken. 'Het gaat wel weer over', 'het hoort bij het leven', 'je krijgt vast wel weer een nieuwe vriend', 'je moeder is nu beter af, ze had zoveel pijn', 'je opa was al oud, hij heeft een goed leven gehad'.
De jongere behandelen alsof hij zielig is.
Vertellen dat het verdriet ooit helemaal over is.
Verbieden dat de jongere na verloop van tijd nog rouwt.
Wat kan je wel doen bij het geven van steun aan rouwenden jongeren?
Steun geven zit vaak in kleine dingen zoals een knipoog, een woord, een schouderklopje of een belangstellende vraag.
Wanneer je ongestoord met de jongere wilt praten, zoek dan naar een voor hem vertrouwde plek of bijvoorbeeld op school naar een plek waar je je beiden prettig voelt, het een beetje gezellig en warm aandoet en je niet gestoord wordt.
Toon begrip. Begrip is belangrijker dan hulp willen bieden en oplossingen verzinnen.
Richt je op de behoefte van de jongere zelf en dring steun niet op.
=Zeg liever niks en blijf in stilte aanwezig dan de stilte volpraten met zogenaamde 'adviezen'.
Gaan zitten om er over te praten, leidt vaak tot weinig. Tijdens een ongedwongen moment, wandelend, in de auto, samen klussend, vinden jongeren het vaak gemakkelijker om iets over hun gevoelens en ervaringen te vertellen.
Wijs jongeren op steunmogelijkheden die passen bij hun leeftijd zoals digitale fora, chatboxen en speciale sites.
Durf jezelf kwetsbaar op te stellen. Vertel, wanneer dat past, over je eigen ervaringen met verlies of hoe lastig je het zelf vindt om met bepaalde gevoelens om te gaan zonder daarmee meer ruimte in te nemen in de ontmoeting dan de jongere zelf.
Stel open vragen die de ander de ruimte biedt om te praten.
Vat regelmatig samen wat hij heeft gezegd, waardoor de ander merkt dat je echt luistert en je ook nagaat of je het goed begrepen hebt.
Als praten niet werkt, zoek dan alternatieve 'talen' zoals muziek, gedichten, verhalen, foto's, tekeningen en andere creatieve uitingen.
Geef ook praktische steun zoals samen nagaan wat mogelijk is op school of door te helpen plannen.
Vaak hebben jongeren behoefte aan achtergrondinformatie over rouwen. Wat is normaal en wat is niet normaal?
Vraag niet: "Hoe voel je je?" wanneer je een laag dieper wilt in het gesprek, maar benoem de gevoelens die je waarneemt: "Ik merk dat je verdrietig bent, klopt dat?"
Let op de ademhaling. Vaak zet de jongere de ademhaling vast. Vraag om diep door te ademen.
Let op de lichaamshouding. Bij spanning of weerstand zet de jongere het lichaam 'op slot'. Probeer hem te laten ontspannen.
Vraag ook in een later stadium nog regelmatig hoe het gaat.
Neem het risico dat je fouten maakt. Het is beter een fout te maken en die te herstellen dan niks te doen.
Rouwende jongeren moeten zich, net als andere jongeren, aan regels houden tot blijkt dat het nodig is om een uitzondering te maken en niet andersom.
Probeer jongeren zelf krachtiger te maken en hen niet alles uit handen te nemen.
Leer jongeren uit te spreken waar ze behoefte aan hebben en zich hier niet voor te schamen.
Hou er rekening mee dat het verdriet regelmatig opnieuw naar boven komt. Soms op speciale dagen, maar soms ook onverwacht.
Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen rouwen? Als een kind contact kan maken en zich gaat hechten, dan kan het ook rouwen. Babys maken al heel snel contact, de hechting is er wellicht al voor de geboorte. Iedereen weet dat kinderen zonder contact niet kunnen overleven, ook al krijgen ze voldoende voeding. In het contact merken babys en kleine kinderen dat dingen veranderen. Mama is verdrietig en gaat daarom anders met haar kindje om. De baby merkt dat bijvoorbeeld aan de spierspanning. Rouwende ouders zijn vaak een tijdlang niet in staat om anders dan op de automatische piloot voor hun kind te zorgen. Kinderen slaan deze ervaring in hun lijf op. Zeker wanneer ze nog geen woorden ter beschikking hebben, hebben ze alleen hun lijf om te reageren. Het is zoals het is. Daarmee hoeft het geen drama te zijn. Ouders kunnen vaak niet anders op dat moment, ze rouwen, en dat is merkbaar in hun dagelijkse functioneren. En het kind ervaart dit, niet bewust overigens. Maar het is informatie dat dit kind meeneemt in zijn verdere leven en dat later soms op een of andere manier weer een rol gaat spelen.
Hoe kun je kleine kinderen het beste helpen? Aanraking, knuffelen, liefdevolle aandacht is voor kleintjes het meest heilzaam. Soms kunnen ouders dit een tijdlang niet voldoende geven en is het van belang dat anderen er zijn om hen bij te staan. Bij twee- en driejarigen is vaak sprake van bewustzijn van het verlies. Op die leeftijd gaan kinderen met hun rouw om door de ervaring in hun spel te verwerken. Ze spelen het verlies uit via botsende autootje, poppen in een schoenendoos als kist, via playmobil, blokken of de poppenkast. Voor volwassenen gaat dat soms door merg en been maar het is hun manier. Wanneer ze een beetje kunnen praten is uitleg over wat er gebeurt, in woorden die ze snappen van groot belang. Ook willen hele kleine kinderen al betrokken zijn en vaak meehelpen met dingen. Een tekening in de kist leggen, de kist dichtschroeven, op de begraafplaats de bloemen water geven. Wanneer het overlijden iemand in het eigen gezin betreft, is het aan te raden te zorgen voor beeldmateriaal zoals fotos of video van de uitvaart. Vaak komen kinderen er op latere leeftijd op terug en hebben ze vragen. Dan is het fijne om naar beelden te kunnen kijken. Daarom is het ook belangrijk om, indien mogelijk, ook kleine kinderen mee te nemen naar de afscheidsdienst. Wanneer de papa van een baby doodgaat en het kind ziet zichzelf later op de video van de afscheidsdienst terug, dan weet hij dat hij erbij heeft mogen zijn. En dat kan van groot belang zijn. Ook al denken veel mensen dat het geen zin heeft dat zon kleintje aanwezig is. Uiteraard is het fijn als er dan iemand in de buurt is die de baby of de peuter kan overnemen wanneer het de ouder teveel wordt of het kleintje het niet meer volhoudt. Hoe klein ook, wanneer een ouder, broer of zus overlijdt, is betrokkenheid het meest belangrijke.
Vertel kinderen en jongeren zoveel mogelijk over de feiten en omstandigheden van het overlijden. Ook als die omstandigheden dramatisch zijn. Ga ervan uit dat de fantasie van kinderen veel erger is dan de werkelijkheid.
Pas de wijze waarop je kinderen informeert aan aan de leeftijd en het begrippenkader van kinderen.
Betrek kinderen en jongeren zoveel mogelijk bij alles wat geregeld moet worden. Hun inbreng en wensen zijn belangrijk. Mogelijk kunnen ze ook taken op zich nemen waardoor ze zich nog meer betrokken voelen.
Ga met kinderen en jongeren afscheid nemen van de overledene. Ook als ze er tegenop zien. Vraag waar ze tegenop zien. Dwing nooit maar stimuleer wel.
Neem kinderen die beseffen waar het om gaat mee bij een condoleancebezoek aan de nabestaanden. Het is een verrijkende ontmoeting waar kinderen veel leren van verdriet, troosten en getroost worden.
Zelfs kleine kinderen kunnen al mee naar de uitvaartdienst van een gezinslid. Zeker wanneer de dienst aangepast wordt aan de aanwezigheid van kinderen. Bij de uitvaart van opa of oma of anderen die het kind zeer nabij waren is het aan te raden kinderen zeker vanaf een jaar of zes mee te nemen.
Overleg vooraf met de voorganger of pastor dat de viering aangepast wordt op de aanwezigheid van kinderen. Wanneer het om de ouder gaat of een broer of zus dient het woord ook af en toe rechtstreeks tot de kinderen gericht te worden. Mogelijk kunnen kinderen een taak krijgen in de dienst.
Wanneer je als volwassene zelf erg betrokken bent bij degene waarvan afscheid genomen wordt (je partner, kind, vader of moeder) zorg er dan voor dat er iemand in de afscheidsdienst aanwezig is die eventueel voor de kinderen kan zorgen als die het niet meer volhouden zodat je zelf zowel lijfelijk als geestelijk aanwezig kunt blijven.
Zorg dat de naam van de overledene nog regelmatig genoemd wordt in huis. Stop dierbare spullen die aan hem of haar herinneren niet weg. 'Dood ben je pas als je bent vergeten' zei Bram Vermeulen al.
Geef aandacht aan het rouwende kind op het moment dat hij het nodig heeft. Breek een telefoongesprek af, zet de stofzuiger uit, stel de reparatie even uit en ook die computer kan wachten.
Vraag niet aan het kind om zijn gevoelens uit te stellen, te doen of ze er niet zijn of te veranderen.
Let op signalen van kinderen. Ga ervan uit dat kinderen bezig zijn met het verlies al laten ze dat niet altijd merken. Ga in op signalen of begin er zelf over. Vraag regelmatig hoe het gaat ook al lijkt er geen aanleiding voor te zijn.
Wat je zegt is in het algemeen minder belangrijk dan hoe je het zegt en wat je doet. Dikwijls is 100% aanwezigheid op het moment dat dat nodig is al voldoende.
Besteed op bepaalde momenten expliciet aandacht aan het overlijden. Bijvoorbeeld op de verjaardag van degene die overleden is, de sterfdag, vader-/moederdag, Allerzielen. Bedenk een ritueel om samen op die dag de overledene te gedenken.
Zorg dat kinderen altijd bij je terecht kunnen, wat hun gedrag ook moge zijn. Soms zijn de reacties veel heftiger dan je zou verwachten. Veroordeel het gedrag niet maar bied kinderen de veiligheid om hun verdriet ook op andere manier te uiten.
Schrik niet van bizarre spelletjes die kinderen kunnen spelen met de dood als thema. Het is hun manier om grip proberen te krijgen op het verlies.
Verbied kinderen niet met anderen te praten over wat ze meemaken. Ook al gaat het over gezinszaken, het is belangrijk dat een kind zich ook buiten het gezin kan uiten.
Rouwenden hebben er behoefte aan om te weten waar ze aan toe zijn na een verlies. Hoe lang gaat het rouwen duren? Hoeveel pijn en verdriet kunnen ze nog meer verwachten? Dat is waarschijnlijk de reden waarom het indelen van het rouwproces in fasen zo populair is. Het geeft een soort schijnzekerheid en controle over wat jezelf of de ander overkomt. Maar rouw houdt zich niet aan die opeenvolgende fasen. Rouw gaat zijn eigen gang. Tussen rouwende personen zijn overeenkomsten maar er zijn ook veel individuele verschillen. En rouwenden zijn er vooral niet mee geholpen als ze in een hokje geduwd worden en opmerkingen krijgen in de trant van: je laat je gevoelens te weinig zien, je laat je teveel beheersen door je verdriet, je had er al overheen moeten zijn, kortom de boodschap: je doet het niet goed. Sommige mensen pleiten voor een model waarin geen opeenvolging van fasen is. Zo'n model ziet er uit als een doolhof. Het 'leedgevecht' vindt plaats in deze doolhof. Men weet de weg niet. De uitgang is moeilijk te vinden en vaak komen mensen terug op plaatsen waar ze al eerder zijn geweest. Voor veel mensen is dit herkenbaar , ze hebben vaak het idee dat ze rondjes lopen en de uitgang van de doolhof nooit meer zullen vinden. Vaak wordt ook het taakmodel van William Worden gebruikt. Hij gaat ervan uit dat rouwen hard werken is waarbij taken verricht moeten worden. Dat merken rouwenden ook, want ze worden er doodmoe van. In de loop van de jaren is er enige kritiek gekomen op het model en is er door diverse mensen bijgesteld en aangevuld. Voor een deel nemen we die opmerkingen mee. Ook de titels van de rouwtaken hebben we enigszins aangepast en rouwtaak 0 is toegevoegd.
Rouwtaak 0: opvoeden in leven en dood Leren leven met verlies is iets dat in feite van jongs af aan geleerd moet worden. Volwassenen kunnen jonge mensen niet beschermen tegen de aanwezigheid van de dood en de gevolgen daarvan voor hun leven. Uit onderzoek blijkt dat vrijwel alle kinderen op het moment dat ze naar het voortgezet onderwijs gaan al te maken hebben gehad met het overlijden van iemand die ze kennen. Er is geen manier om verlies uit de weg te gaan, ook niet voor jonge mensen. Wanneer ze geen gelegenheid krijgen om te rouwen dan komen de rouwreacties op enig moment in het leven terug, vaak in een andere, minder herkenbare vorm. Bijvoorbeeld in gedragsproblemen, psychosomatische problematiek of onverklaarbare klachten. Volwassenen kunnen kinderen en pubers wel voorbereiden op het omgaan met verlies. De beste omgeving om dit te doen is thuis, in de vertrouwde omgeving, maar in de praktijk vindt deze voorbereiding vaak niet plaats. Dat is jammer want het helpt enorm wanneer kinderen voorbereid zijn wanneer ze te maken krijgen met een ernstig verlies.
Rouwtaak 1: laten doordringen dat die ander echt dood is De eerste taak is te laten doordringen, te erkennen, dat dood betekent dat die ander nooit meer terug komt. Om in staat te zijn met het verlies om te gaan, moeten rouwenden kunnen begrijpen wat er is gebeurd en wat dat betekent voor hun leven. Het helpt wanneer ze, als dat enigszins mogelijk is, de overledene zelf zien en echt afscheid kunnen nemen. Mensen die geen gelegenheid hebben gehad op die manier afscheid te nemen, hebben meer moeite om tot zich door te laten dringen en te geloven dat de ander er niet meer is. Het duurt trouwens toch vrij lang voordat het echt doordringt dat iemand nooit meer terugkomt. De rouwende wil er begrijpelijkerwijs niet aan dat de ander dood is en zou het liefst de tijd terugdraaien. Het betekent in feite een acceptatie van een wereld die veranderd is en dat is een zware opgave. Het is normaal dat rouwenden degene die dood is op straat denken te herkennen. Ze zetten bij het tafeldekken toch weer dat vierde bord neer. Stuk voor stuk ervaringen waarbij zij zich tegelijkertijd realiseren: "Oh nee, dat hoeft niet meer, dat kan niet meer". Gevoel en verstand lopen in die periode niet in de pas. Verstandelijk kunnen we begrijpen dat de ander dood is maar gevoelsmatig kunnen we dat niet bevatten en ook niet accepteren.
Rouwtaak 2: omgaan met een wirwar aan gevoelens Rouwenden herkennen het verlies door de pijn die ze voelen. Ze zoeken wegen om met hun gevoelens om te gaan en de wirwar van gevoelens te ontwarren. Want bij een verlies is er niet alleen sprake van verdriet. Rouw bestaat uit veel gevoelens. Ze kunnen zich verdrietig, angstig, opgelucht, jaloers, schuldig of boos voelen en die gevoelens kunnen allemaal door elkaar lopen. Of mensen voelen helemaal niets. En dat is enorm verwarrend. Niemand kan hen vertellen hoe zich moeten voelen of hoe ze moeten rouwen. Sterk zijn betekent vooral dat je je zelf goed voelt bij de wijze waarop je met je verlies omgaat, dat je goed voor jezelf zorgt en je niet verstopt achter je gevoelens. Emoties moeten kunnen stromen anders verliest het leven na verloop van tijd nog meer glans. Soms worden rouwenden beïnvloed door mensen om hen heen die van mening zijn dat je sterk bent als je je emoties niet laat zien. Maar juist door tranen te laten zien, kunnen verdriet en al die andere gevoelens gedeeld worden.
Rouwtaak 3: verder leven met het gemis In deze taak verkent de rouwende hoe het leven nu verder moet. De eerste tijd zijn er telkens opnieuw gebeurtenissen die hem confronteren met het verlies: de verjaardag van de overledene, de eerste kerst zonder hem of haar, de eerste vakantie na het overlijden en zo zijn er vele andere belangrijke momenten waarop iemand extra gemist wordt. Verder leren leven zonder dat de ander lijfelijk aanwezig is, is een zware taak. Hoe zwaar hangt af van de relatie die de rouwende met de overledene had. Wat betekende deze voor hem? Hij moet alleen verder zonder deze belangrijke persoon. Dat betekent dat hij dingen die hij altijd samen deed nu alleen moet doen. Het is niet zo dat wanneer er sprake is van een slechte relatie, bijvoorbeeld van een opstandige puber met zijn vader, of een partner met een onmogelijk karakter, het rouwproces makkelijker zal zijn. Juist het feit dat het nooit meer goed gemaakt kan worden, maakt dat de rouw intenser is en langer duurt. In het losmakingsproces van een jongere bijvoorbeeld was er altijd een mogelijkheid om in de toekomst de band met de ouder weer aan te halen. En nu maakt deze ouder zich los door zomaar dood te gaan. Dat kan nooit de bedoeling zijn. De toekomst waarin alles weer goed zou komen, is er plotseling niet meer. Degene die overleden is, vervulde bepaalde rollen en functies. Er valt een leegte. Wie neemt die functie nu over? Wordt er niet meer gelachen in de vriendenkring? Moet moeder besluitvaardiger worden? En gaat vader meer zorgtaken overnemen en vaker knuffelen? Misschien moeten zoon en dochter meer meehelpen in het huishouden nu moeder het alleen moet doen. Alles moet weer een plek krijgen in een patroon dat veranderd is. Langzamerhand worden de taken en de functies van de overledene overgenomen door iemand anders of ontstaan er andere gewoonten.
Rouwtaak 4: het weefsel van het leven opnieuw weven Hoe verder te leven, is de vraag. De rouwende staat voor de taak de overledene een plaats te geven in zijn emotionele leven. Dan is de verbinding tot stand gebracht en komt er ruimte voor nieuwe dingen. 'De dode moet een plek krijgen' is een veelgehoorde uitdrukking. Maar hoe doe je dat dan, vraagt de rouwende zich terecht af. Daar is niet zo gemakkelijk een antwoord op te geven. Ieder doet het op zijn eigen manier. Je zou kunnen zeggen dat een plek geven gebeurt door het innerlijk bewaren van herinneringen en verder te leven met de dode in het hart. De overledene is dan heel dichtbij en kan op deze manier zijn kracht doorgeven aan degene die achterblijft. Sommige rouwenden hebben het gevoel dat de dode er voor hen is op momenten dat dat nodig is, 'hij zit dan op mijn schouder' zei één puber. Weer een ander zegt: 'hij zit onder mijn huid'. Soms hebben rouwenden iets tastbaars nodig, een sieraad, een amulet of een bijzondere steen om te voelen dat de overledene er is voor hen en nog van betekenis kan zijn. Wanneer rouwenden deze aanwezigheid kunnen voelen dan is de verbinding tot stand gebracht en komt er ruimte voor nieuwe dingen. Sommige mensen zijn bang nieuwe banden aan te gaan. Ze denken de overledene onrecht aan te doen, als ze nieuwe contacten leggen. Ze voelen het als verraad aan hun moeder wanneer ze een vriendschap sluiten met de nieuwe partner van hun vader. Ze voelen zich schuldig als ze opnieuw verliefd worden. Sommigen zoeken lange tijd nog contacten die te maken hebben met de overledene. Vaak zijn rouwenden bang wéér iemand te verliezen. Deze angst voor nieuwe contacten kan tot gevolg hebben dat ze in het rouwproces blijven steken en in een isolement terechtkomen.
Wanneer mensen iemand verliezen die belangrijk voor hen is, dan verandert er iets in hun leven. De wereld ziet er anders uit, niets lijkt meer hetzelfde. Prioriteiten verschuiven. Wat eerst belangrijk was, wordt van ondergeschikt belang. Dat is een schokkende ervaring omdat het meestal ook betekent dat je niet meer op dezelfde golflengte zit als de mensen om je heen. Rouwen kun je zien als het proces van iemand om zich aan te passen aan die totaal veranderde situatie. Rouw is de normale aanpassing aan een verlies, het is geen ziekte. De rouwende staat voor de taak zijn verwachtingen, zijn heden en zijn toekomst aan te passen aan de nieuwe situatie waarin de ander voor altijd weg is. Er zijn vele manieren om rouw te omschrijven. De wijze waarop de omgeving tegen rouw aankijkt bepaalt mede de werkelijkheid en de wijze van omgaan met de rouwende. We geven enkele voorbeelden van definities. Je kunt rouw zien als het totaal van gevoelens, gedachten en gedrag dat ontstaat ten gevolge van het permanent missen van iets of iemand dierbaars. Dit is niet beperkt tot personen maar het kan ook een voorwerp zijn zoals een huis, een lichaamsdeel, een baan of een bepaalde wens. Een rouwende levert aan de ene kant een gevecht om de pijn en het verdriet te boven te komen. In het begin is hij de pijn en wordt er volledig door in beslag genomen. Na verloop van tijd verandert pijn zijn in pijn hebben. Aan de andere kant worstelt de rouwende om zijn leven weer op de rails te krijgen. Hij leert de wereld opnieuw kennen. Het weefsel van het leven moet in feite opnieuw geweven worden. Het levensverhaal van degene die een verlies heeft geleden heeft een nieuwe wending gekregen, hij staat voor de taak er betekenis aan te geven en te zorgen voor de voortgang van zijn levensverhaal. Belangrijke aspecten bij rouw zijn de emotionele reactie op het verlies, het aanpassen aan de nieuwe situatie, het geven van betekenis aan het verlies en het opnieuw vormgeven van het levensverhaal. Je kunt rouwen ook zien als het interpreteren en opnieuw interpreteren van de wereld en van de relaties met belangrijke andere mensen. Rouw is zowel een denk- als een emotioneel proces dat plaatsvindt in een omgeving waarvan ook degene die dood is deel uitmaakt. Het is een doorgaand proces dat de rouwende voor de rest van zijn leven op verschillende manieren raakt. Er overheen komen is niet de juiste formulering, maar men verandert door de ervaring. Een deel van die verandering is een gewijzigde, maar blijvende relatie met de overledene.
De Boeddhisten geloven dat je veel kunt leren van de dood. Door het accepteren van de dood kunnen de mensen hun angsten de baas worden.
De Boeddhisten geloven dat je veel kunt leren van de dood. Door het accepteren van de dood kunnen de mensen hun angsten de baas worden.
Boeddha is geen god maar het is een titel. Het betekent 'hij die wakker is'. Wakker heeft hier niks met slapen te maken. Het betekent wakker zijn in de zin van dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Boeddha heeft ook nooit beweerd een god te zijn. Hij heeft dan ook niks goddelijks. Hij is een mens zoals jij en ik. Maar door zijn eigen inspanningen heeft hij zichzelf ontwikkelt en uiteindelijk de Verlichting bereikt. Mensen die verlicht zijn, vinden de basis van de natuur en alles wat bestaat.
Boeddhisten geloven in reïncarnatie of in wedergeboorte. Ze geloven dat iedereen net zo lang terug komt in een ander lichaam totdat de persoon is verlicht. Men hoeft niet meer geboren te worden als men in de nirvana toestand is. Nirvana staat voor uitdoving.
Na de dood verlaat de ziel het lichaam om weer een ander omhulsel te vinden. Het verlaten lichaam moet zo snel mogelijk terug naar de oerbron met de vijf elementen: water, vuur, ether, lucht en aarde.
Het Hindoeïsme gaat ervan uit dat de mens net zo lang reïncarneert totdat hij met Brahm, de oerenergie, herenigd kan worden. De meeste Hindoes worden gecremeerd, dit is de snelste manier om het lichaam naar de bron terug te laten keren.
Hindoes geloven dat het lichaam en de ziel met elkaar verbonden zijn. Na de dood verlaat de ziel het lichaam om weer een ander omhulsel te vinden.. Het verlaten lichaam moet zo snel mogelijk terug naar de oerbron met de vijf elementen: water, vuur, ether, lucht en aarde. Dit is de reden dat het contact met de dode geen rol speelt bij de crematie of het rouwproces. In het algemeen wordt de overledene meteen naar het uitvaartcentrum gebracht en afgelegd in aanwezigheid van de familie. Een overleden vrouw wordt gecremeerd in een sari en een man in pak. Hindoestanen die veel waarde hechten aan de oude traditie wikkelen de mannen nog in een speciale doek. Men giet water in een koperen bokaal ten behoeve van de zielerust van de overledene.
Tijdens de crematie wordt de kist geopend en versierd met bloemenkransen. De aanwezigen leggen rijstkorrels en bloemblaadjes in de kist. Het is voor de familie heel belangrijk om het lichaam van de overledene te zien branden. Het crematorium maakt het daarom mogelijk dat een aantal mensen de crematie bij kunnen wonen. Vaak duwt de oudste zoon de kist in de oven. Aangezien Hindoestaanse crematies langer duren dan andere worden deze vaak aan het eind van de dag gehouden. Na de crematie wordt de as toevertrouwd aan de oneindigheid. Traditioneel verstrooien Hindoestanen de as boven stromend water.
Na de crematie eet de familie tien dagen lang geen vlees. Reïncarnatie wil trouwens niet alleen zeggen dat iedereen terugkomt als mens, dit kan ook in de vorm van een dier zijn. De nabestaanden mogen pas na een jaar weer feestelijkheden zoals een huwelijk organiseren.
Rosette kreeg de kans haar overvaller in de cel te spreken
Na een brutale carjacking durfde kleuterleidster Rosette Schautteet een jaar lang haar woning niet meer alleen te verlaten. Tot ze de kans kreeg met een van de carjackers in de gevangenis te spreken. ,,Toen zag ik in dat hij even bang was als ik. Hem te ontmoeten was de belangrijkste stap op weg naar mijn genezing." Herstelbemiddeling werkt. Alleen jammer dat zo weinig mensen weten dat het bestaat.
Op een van de allerlaatste dagen van de zomervakantie 2001 werd kleuterleidster Rosette Schautteet het slachtoffer van een carjacking door twee jonge Antwerpse broers. Drie uur lang werd ze in haar eigen wagen ontvoerd. De helse trip bracht haar van een parking aan het strand van Zeebrugge naar de buitenwijken van Gent. Onderweg werd de vrouw gedwongen twee cheques in te ruilen voor cash geld aan de kassa van een Delhaize terwijl een van de daders een verborgen pistool tegen haar zij gedrukt hield. Uiteindelijk kreeg ze het bevel zonder omkijken een bos in te lopen. ,,Ik heb toen gezegd: Als je me wil doden, doe het nu, want ik kan niet meer ", zegt Rosette Schautteet vier jaar na de feiten. De daders lieten haar achter in het bos.
Trillend wrak
Rosette was zo zwaar aangegrepen dat ze psychiatrische hulp nodig had. Een heilige schrik hield haar maandenlang in een ijzeren greep. ,,Ik ging andere kleren dragen en veranderde mijn kapsel omdat ik niet meer herkenbaar wou zijn voor de vrijlopende daders. Een jaar lang durfde ik niet meer alleen het huis uit. Als ik overdag toch buiten kwam en ik voelde iemand achter mij te dicht naderen, moest ik met mijn rug tegen een muur gaan staan. Ik heb niet meer kunnen werken en ben het jaar nadien gepensioneerd, met veel loonverlies."
De sociale Rosette, die bekend stond als de ,,Florence Nightingale" van de wijk was veranderd in een trillend wrak.
Toen op het proces een van de daders zich omdraaide en zijn verontschuldigingen aanbood, wees Rosette die nog af. Maar toen maanden later een bemiddelaar haar belde en vroeg of de dader haar persoonlijk zijn excuses mocht overbrengen, ging ze daar op in. ,,Met vier pagina's vol vragen onder de arm trok ik met mijn man en de bemiddelaar naar de gevangenis. De dader was er nog niet. Hij zat met diarree op het toilet. Het was een schok voor mij dat hij zelf ook bang was voor de confrontatie. Hij vertelde hoe hij bijna niks meer wist van de overval omdat hij compleet versuft was van de valium waaraan hij verslaafd was. Hij legde uit hoe hij verslaafd was geraakt en hoe hij als kind verwaarloosd werd. Toen ik zei hoe schandalig ik het had gevonden dat zijn broer tijdens het proces alles op hem had proberen af te schuiven, begon hij te huilen en zei dat hij wenste in een gezin als het mijne te zijn geboren. Achteraf hebben we nog enkele maanden gecorrespondeerd."
Rosette noemt de man die haar drie uur lang gegijzeld hield de hele tijd bij zijn voornaam. ,,Die verlammende schrik is weg. De oude zal ik wel nooit meer zijn, maar ik kom weer buiten en heb weer een sociaal leven."
Face to face
Maria uit Lommel werd samen met haar man thuis overvallen. Om te overleven sprong ze uit haar slaapkamer naar beneden en brak daarbij twee wervels. ,,Ik had een hoop vragen over de overval. Waarom wij? Hoe was het voorbereid enzovoort. Met mijn man kon ik er niet over praten. Hij vond dat we het zo snel mogelijk moesten vergeten maar dat kon ik niet. Pas toen ik er met de dader kon over praten, viel er een last van me af."
,,Niet weten vergroot de angst", zegt John Bergé, voorzitter van Suggnomé, de vzw die tot nu toe als enige instaat voor herstelbemiddeling in Vlaanderen.
Suggnomé heeft sinds 1998 al 850 bemiddelingen tussen slachtoffer en dader mogelijk gemaakt in heel Vlaanderen. Vorig jaar waren er dat 589. Een bemiddeling duurt gemiddeld vijf maanden. Bemiddelingen gebeuren vaak via tussenpersonen of correspondentie. Slechts in tien procent van de gevallen komt het tot een face to face ontmoeting tussen dader en slachtoffer.
Herstelbemiddeling kan enkel als dader en slachtoffer beiden akkoord zijn. In de helft van de gevallen weigert een van beide partijen. Opvallend is dat daders bijna altijd ingaan op de vraag en ook bijna altijd hun herstelbeloftes houden.
Cremeren is niet toegestaan bij de moslims. Dit heeft te maken met hun geloof in de wederopstanding. Als de directe familie diep in West-Europa woont, worden ze meestal begraven in het land waar ze wonen.
Cremeren is niet toegestaan bij de moslims. Dit heeft te maken met hun geloof in de wederopstanding. Traditiegetrouw worden moslims liever in hun vaderland begraven. Als de directe familie achter in West-Europa woont, worden ze toch meestal begraven in het land waar ze wonen. Tegenwoordig zijn er een aantal Islamitische begraafplaatsen waar dat mogelijk is.
Moslims die in hun leven niet aan de religieuze plichten konden voldoen maken dat vaak goed op hun sterfbed. Ze doen dit door veel van hun bezittingen na te laten aan de armen. Als er iemand sterft die geen bezittingen heeft dan zorgt de gemeenschap ervoor dat de persoon begraven wordt.
Vlak nadat de dood is ingetreden wordt het levenloze lichaam gewassen. Bij dit ritueel wordt het lichaam bedekt door een lendendoek aangezien men de geslachtsdelen niet mag zien. Mannen worden door mannen gewassen en vrouwen door vrouwen. Het lichaam wordt volgens de traditie drie keer gewassen met speciaal water waaraan bepaalde geurige stoffen toegevoegd zijn. Daarna wordt het lichaam in doeken gewikkeld. Moslims worden liever zonder kist begraven maar als dit toch gebeurt dan is het belangrijk dat ze daarin op hun rechterzij liggen. In orthodoxe kringen zijn de vrouwen niet aanwezig tijdens de begrafenis. Moslims worden begraven met hun gezicht richting Mekka. Van de overgebleven aarde wordt een heuveltje gemaakt en het graf wordt niet versierd. De directe rouwperiode is drie dagen.
De ziel gaat naar god en het lichaam blijft achter. Het lichaam heeft dus vanaf het intreden van de dood geen functie meer. In de dood zijn alle gelijk. Het lichaam wordt met eerbied behandeld want het heeft tenslotte tot woning gediend van de onsterfelijke ziel.
De Joden geloven dat bij het intreden van de dood het lichaam cultureel onrein is. Dit betekent echter niet dat het lichaam vies is. De ziel gaat naar god en het lichaam blijft achter. Het lichaam heeft dus vanaf het intreden van de dood geen functie meer. In de dood zijn allen gelijk. Het lichaam wordt met eerbied behandeld want het heeft tenslotte tot woning gediend van de onsterfelijke ziel.
De kleren waarmee de overledene wordt aangekleed zijn een afspiegeling van de kleren die de priesters vroeger droegen. Dit zijn een muts, hemd, broek, riem, sokken en in sommige gemeenschappen een jas. Er worden geen sieraden of andere dingen meegegeven in de kist. Over de gesloten kist wordt een zwarte doek gelegd en aan het hoofdeinde komt een lichtje te staan. De ziel van een mens wordt vergeleken met een vlammetje, dat ook altijd naar het omhooggaan streeft.
Joden vinden het belangrijk om op een stuk eigen grond hun doden te begraven. Joodse begraafplaatsen worden overal ter wereld niet geruimd, tenzij het niet anders kan.. Vroeger was het traditie dat vrouwen niet meegingen naar de begraafplaats. In orthodoxe kringen is dit nog steeds de gewoonte. Dit stamt af van het idee dat de vrouwen het leven voortbrengen. De vrouwen blijven thuis in het gezelschap van vrouwelijke vriendinnen en familie. Begrafenissen zijn altijd zeer sober. Er worden ook geen bloemen neergelegd of boompjes beplant. De doden worden begraven in de richting van de tempel van Jeruzalem, vanuit Nederland gezien is dit naar het Oosten. Dit doen ze met de gedachte dat de opstanding der doden in die tempel begint.
De nabestaanden eten vervolgens samen met vrienden en familie een maaltijd van hardgekookte eieren en brood. Het ei symboliseert het leven, het lijkt dood maar als het bebroed wordt, zit er leven in. Ze zeggen hiermee: de dode is niet echt gestorven, maar leeft eeuwig, zoals het ei dat maar schijnbaar dood is.
Katholieken geloven in het voortbestaan van de ziel in het hiernamaals. Sinds jaar en dag bestaat het beeld van een hemel, een hel en het vagevuur. Heeft de overledene een goed leven geleefd en zijn z'n zonden vergeven, dan komt hij naar alle waarschijnlijkheid in de hemel.
Katholieken geloven in het voortbestaan van de ziel in het hiernamaals. Sinds jaar en dag bestaat het beeld van een hemel, een hel en het vagevuur. Heeft de overledene een goed leven geleefd en zijn z'n zonden vergeven, dan komt hij naar alle waarschijnlijkheid in de hemel. Zijn de zonden niet vergeven is de mogelijkheid groot dat de persoon naar de hel gaat. De nabestaanden bidden voor rust van de ziel.
Vandaag de dag zoekt een pastor meestal samen met de nabestaanden teksten en liederen uit die worden gebruikt in de mis en tijdens de uitvaart. De avond voor de begrafenis of crematie wordt er vaak een avondmis gehouden. Dit kan gebeuren in de kerk maar ook in de aula van bijvoorbeeld een bejaardentehuis. Hier wordt vaak het leven van de overledene belicht en bidt men voor de mensen die achterblijven. Ook vraagt men vergeving voor zonden en schuld.
Op de dag van de begrafenis of crematie kunnen de nabestaanden afscheid nemen van de overledene en de kist begeleiden naar de kerk. Het is een gewoonte om dan ook bloemen op de kist te leggen. Bij binnenkomst in de kerk besprenkelt de priester de kist met wijwater. Vanwege het grote tekort aan priesters kan de uitvaartverzorger deze taak overnemen. Bij het bidden worden nog eens de goede kanten van de overledene aangehaald. De uitvaartmis wordt beëindigd doordat de priester de kist nogmaals besprenkelt met wijwater en wierookt. Als bij een begrafenis de kist in de grond zakt staan de familie en vrienden daaromheen. De vader bidt het Onze Vader en strooit wat aarde op de kist. Alle aanwezigen strooien vervolgens ook wat aarde op de kist. Tegenwoordig wordt de aarde ook weleens vervangen door bloemen.
rouwen in zeven religies. 2. Protestant-christelijke kerk
Rouwen in de protestant-christelijke kerk
Het is gebruikelijk geworden dat de uitvaart plaatsvindt vanuit een kerkdienst. Begraven en cremeren is allebei toegestaan alhoewel er in orthodox-protestantse kringen weerstand bestaat tegen de crematie.
Aan het begin van de vorige eeuw zijn mensen uit de hervormde en gereformeerden kringen ervan overtuigd dat de Christenen een eigen vorm van uitvaart zouden moeten hebben. Hierdoor is het gebruikelijk geworden dat de uitvaart plaatsvindt vanuit een kerkdienst. Begraven en cremeren is allebei toegestaan alhoewel er in orthodox-protestantse kringen weerstand bestaat tegen de crematie. In een protestants christelijke uitvaartdienst staat het noemen van de naam van de overledene centraal. De naam waarmee de overledene is gedoopt, wordt afgestaan aan God, die de naam bewaart.
In de uitvaartdienst gaat de predikant vaak in op het leven van de gestorven persoon. Hij noemt verschillende hoogte- en dieptepunten en maakt daarbij gebruik van bijbelteksten. Hij doet dit om aan te geven dat het menselijk leven eindig is, maar dat het werk van Christus voorgaat. Wat niet wil zeggen dat dit zonder lijden gaat. Als de kist in het graf wordt gelegd bidt men het Onze Vader en wordt de overledene de zegen meegegeven. De zondag na de uitvaart wordt in de kerk nog eens stil gestaan bij het overlijden van een persoon en meestal wordt er nog wat persoonlijks over diens leven vertelt.
Dominees proberen de nabestaanden vaak te betrekken bij de laatste verzorging en de uitvaart. Zo adviseren ze vaak om de overledene thuis op te baren zodat iedereen in een vertrouwde omgeving afscheid kan nemen. Er zijn geen vaste regels voor de uitvaart. Er is voor de nabestaande veel ruimte in een dienst om zelf in te vullen. Zo kunnen ze bepaalde teksten uit de bijbel voorlezen, of liederen zingen. Door het ontbreken van rituelen wordt de dienst soms als erg rationeel beschouwd.
'In het winti-geloof is de dood een tussenfase in het bestaan. Het is een hoedanigheid voor zielen die zich tussen verschillende levens in bevinden.'
Winti betekent zowel 'wind' als 'geest', de geest die zo snel is als de wind. Leven volgens de winti-opvatting wil zeggen dat je de wereld ziet als de schepping van een goddelijke kracht, die Anana wordt genoemd. Het betekent dat je de goden van de lucht, de grond, het water en het bos erkent. En het is belangrijk dat je je voorouders op gezette tijden eert. Deze voorouders zijn, in een geestelijke vorm, altijd bij hun familieleden. Tijdens de winti-pre, een feest en een seance ter ere van de voorouders, komt de voltallige familie samen en wordt er gegeten, gedanst en gedronken. Met drummuziek worden de goden en de geesten van voorouders opgeroepen. We betrekken de doden bij het leven, zou je kunnen zeggen. Want de doden verschillen niet zoveel van de levenden.
In het winti-geloof is de dood een tussenfase in het bestaan. Het is een hoedanigheid voor zielen die zich tussen verschillende levens in bevinden. Het kan jaren duren voordat een ziel een ander lichaam uitkiest om zich in te manifesteren. Dit kan binnen dezelfde gemeenschap zijn, maar ook in een andere omgeving. "We geloven dus in het reïncarneren van een ziel, een geest, een levenskracht in verschillende lichamen," verduidelijkt Guillaume Orlando Lont. "Als er iemand overlijdt, eren we vooral de ziel van de persoon die overleden is. We behandelen de dode op eervolle wijze zodat de geest goed aankomt in het dodenrijk. Met onze rituelen scheiden we de geest van het lichaam van de overledene. We proberen met gezang en gebeden de weg voor de geest vrij te maken naar de andere overledenen. De eerste acht dagen na het overlijden wordt de dode wakker gehouden door gasten die dag en nacht zingen, praten en eten. Er wordt voedsel bij de dode gelegd om de geest te verzorgen. Na zes weken worden deze rituelen door alle nabestaanden herhaald. Na een jaar is de officiële rouwperiode voorbij, maar de verwerking van het overlijden van een geliefd persoon kan natuurlijk nog veel langer duren
Hier sta ik weer bij jou, bij jou op het kerkhof. Mijn broer, mijn trouw, mijn woorden zo dof. De stilte neemt me mee, tot jou, mijn groot gemis. Zachtjes en gedwee, in diepe gedachtenis, praat ik dan met de wind, om even te kunnen zijn, waar jij nu bent m'n vrind, de andere kant van de lijn.
De ruimte van de tuin, waar jij nu rustig ligt, is versiert met arduin, met bloemen en licht. Ik wil hier bij je blijven, ik wil niet meer naar huis. Mijn tijd is niet te verdrijven, maar kinderen wachten thuis. Kris, ik had je toch zo graag, ik mis je toch zo zeer. Ik heb pijn in ziel en maag, wanneer zie ik je weer.
Laat de mensen nu maar denken, wat staat hij daar te doen. Jou, wil ik aandacht schenken, een stille ruimte net als toen. Een glimlach en een traan vloeit over mijn wangen. Ik heb weer naast je gestaan, ik voel me goed gevangen. Dag broer, ik laat je niet los. Straks ben ik er weer. Kom jij ook naar het bos, of misschien een andere keer.
Indien ik naar een praatgroep ga, moet ik dan praten? Een praatgroep is allereerst een ontmoetingsplaats waar ouders hun ervaringen en emoties omwille van het verlies van hun kind(eren) met mekaar kunnen delen. Iedereen die het wenst, kan het woord nemen, maar niemand is verplicht om te praten. We weten hoe moeilijk dat kan zijn, zeker wanneer je kind nog niet lang geleden overleden is of wanneer je voor het eerst naar de praatgroep komt. Sommige mensen willen liever luisteren en dat kan natuurlijk evengoed. Door te luisteren naar het verhaal van een ander kan men ook de steun, die men zoekt, vinden. Op een praatavond kan alles; niets moet.
Ik ben nogal erg gevoelig en ween vlug. Stoort dat? Absoluut niet, één van de bedoelingen van onze praatavonden is aan lotgenoten de kans te geven hun gevoelens te uiten, er over te praten. Wanneer je dan moet wenen, zullen de anderen het wel aanvaarden en begrijpen. Mogen en kunnen wenen om het verlies van je kind kan zelfs een gevoel van opluchting, bevrijding geven. Lotgenoten zullen je hun ervaringen meedelen. Mijn kind was reeds volwassen en leefde niet meer thuis bij ons. Ben ik dan nog welkom in de praatgroep? Op onze praatavonden zijn alle ouders van een vermoord kind, welkom. Onafgezien de leeftijd van hun kind(eren).Het feit dat ons kind al buitenshuis woonde of een eigen gezin had, verandert niets aan ons verlies.
Dient men te betalen om naar een praatgroep te komen? Het lopende jaar betaalt men niets. Pas vanaf het volgende jaar is er een bijdrage van 20 per ouder. Elke maand is er een praatavond of activiteit. Op de praatavond zijn er gratis hapjes en drank. Regelmatig komt er een gastspreker. Om de drie maanden krijg je ons tijdschriftje. Hoe verloopt zo een praatavond? Bij de start van een praatavond ontsteekt men in de meeste praatgroepen een kaars als aandenken aan de vermoorde kinderen. Wanneer er nieuwe lotgenoten bijkomen, stellen alle mensen die al eerder in de praatgroep waren zich kort voor. Mensen die voor het eerst komen krijgen indien ze dat wensen en aankunnen - ruim de tijd om hun verhaal te vertellen. ( indien je dat wenst , het moet niet). Meestal wordt dan een onderwerp of thema besproken, dat door de begeleider of één van de deelnemers aangebracht wordt. Zo een praatavond duurt ongeveer 3 tot 3,5 uur. Kan ik een vriend(in) meebrengen? Normaal is een praatgroep enkel bedoeld voor ouders van een vermoord kind. Wie voor de eerste maal komt en zich niet sterk genoeg voelt om alleen te komen, kan met de begeleider vooraf afspreken of een vriend(in) kan meekomen. Of die vrien(in) nadien nog meekomt, zal van de houding van de praatgroep zelf afhangen. De mate waarin de groepsleden zich vrij genoeg voelen om te praten, zal daarbij doorslaggevend zijn. Mijn echtgeno(o)t(e) zegt dat zij/hij niet meekomt. Kan ik dan alleen komen? Uiteraard. Met onze rouw gaan we allemaal anders om; vrouwen dus anders dan mannen. De ene heeft vooral nood aan een gesprek met lotgenoten; een ander vindt troost in lectuur of komt tot rust door naar muziek te luisteren Ook al verschillen echtgenoten dus in hun manier van rouwen, toch kunnen ze zo elkaar steunen. Ik ben ongelovig. Maakt dat wat uit? Neen, de vereniging staat open voor alle ouders van een vermoord kind, ongeacht hun levensovertuiging. Indien deze levensovertuiging in de praatgroep ter sprake komt, dan is dat steeds vanuit een wederzijds respect voor mekaars overtuiging. We delen wel het verdriet om ons kind. En samen zijn we op zoek om dat verdriet in ons leven een plaats te geven. We kunnen van mekaar leren hoe dat gaandeweg te doen. Moet ik verwittigen wanneer ik (niet) kom? Neen, maar het is gemakkelijker voor ons. Je komt wanneer je voelt dat je het aankunt en dat je er zin in hebt. Je komt ook zolang je er nood aan hebt. Of je komt om anderen te steunen, te bemoedigen.
Mijn kind stierf jaren geleden en ik slaagde er niet in mijn rouw te verwerken. Nu ben ik er wel aan toe. Mag ik nu nog komen?Uiteraard; ouders van een vermoord kind zijn altijd welkom bij ons, hoe lang hun kind ook overleden is. Waarom je als ouder niet aan rouwen toekwam, zal wel zijn redenen hebben die jij alleen kent. Het belangrijkste is dat je nu met lotgenoten de weg kan gaan om dat verdriet, dat verlies in het leven van elke dag een plaats te geven.
Mogen de zus(sen) en /of de broer(s) meekomen naar de vergaderingen ? Het is niet aangewezen dat zij meekomen naar de praatavonden. Deze avonden zijn specifiek gericht naar de ouders van een vermoord kind.De problematiek rond broers en zussen ligt op een ander vlak.Zij lijden niet alleen onder het verlies van een broer of zus, maar worden ook nog eens geconfronteerd met het verlies van hun ouders. Er bestaan groepen die werken met broers en zussen van een overleden kind. Op de website www.missingyou.be vind je hierover meer informatie.
Bij wie kan ik terecht voor informatie? Marina Maes voorzitster Generaal Lemanlaan 38 8310 Assebroek GSM 0476 455 853 email marina.maes2@telenet.be
De eerste betekenis van zelfhulp - wat betekent dat je naar een ander toegaat in een gelijke situatie - is dat je erkent dat je het niet alleen kunt. Die erkenning is wijs. Het verlies van een kind is vaak zo ingrijpend dat dit verlies niet alleen verwerkt kan worden. Ieder die de weg van dit verlies heeft te gaan zal momenten en zelfs tijden ervaren dat men zich "alleen" voelt. De ontmoeting met anderen maakt de weg lichter.
De tweede betekenis van zelfhulp is het vinden van een plaats waar herkenning en begrip is. De meeste mensen hebben zich tevoren niet of nauwelijks verdiept in wat rouwen is en welke gevoelens en gedragingen dit teweeg kan brengen. Het is niet vreemd als je denkt dat het vreemd is wat je voelt. Horen dat anderen gelijke ervaringen kennen, maakt je eigen ervaring minder vreemd. Dit kan je bevrijden uit een isolement.
De derde betekenis van zelfhulp is het vinden van begrip voor je behoefte aan herinneren. Het is de schrijnende ervaring van velen dat al na korte tijd de naam van de overledene vermeden wordt, niet meer genoemd wordt. Juist door te kunnen vertellen, door met verhalen te herinneren en daarvoor gehoor te vinden en de emoties te mogen uiten, kan aan het verlies een plaats worden gegeven, kun je door je verdriet heengroeien.
De vierde betekenis van zelfhulp is het vinden van vriendschap en solidariteit. Veel mensen ervaren in het verlies dat hun sociale netwerk ingrijpend verandert. Er zijn mensen van wie men veel verwachtte en die men niet meer terugziet of bij wie men niet meer terecht kan. Er zijn ook minder mensen op wie men echt kan terugvallen. Familiebanden bieden niet altijd die warmte en steun die verwacht worden. Ook binnen de eigen relatie is er vaak sprake van ongelijkheid en ongelijktijdigheid in het omgaan met het verlies. Mannen blijken nog al eens moeilijk over hun gevoelens te kunnen praten of verbergen zich in hard werken en flink gedrag. Dat alles kan de relatie onder grote druk zetten. Juist nu je elkaar erg nodig hebt. Binnen de zelfhulpgroep worden deze ervaringen vaak sneller verstaan omdat meerderen een gelijke ervaring opdoen.
De vijfde betekenis van zelfhulp is de erkenning dat verdriet om een kind niet primair thuishoort bij de professionele hulpverlening. Voor sommigen is hulp van de geestelijke gezondheidszorg nodig omdat er zich gelijktijdig nog meer problemen aandienen. Maar in de meeste mensen is voldoende kracht aanwezig om zelf met dit verlies om te kunnen gaan, als zij daarbij terug kunnen vallen op mensen die de lange weg van de rouw met hen mee willen gaan.
De zesde betekenis van zelfhulp is dat je er van elkaar kunt leren hoe je om kunt gaan met nieuwe vragen waar je voor staat. Dat kunnen zeer uiteenlopende vragen zijn, zoals hoe ga je om met mensen die niet op bezoek durven te komen. Maar ook als één van de partners spreekt over de mogelijkheid om weer in verwachting te raken en je bent daar zelf niet aan toe. Of hoe ga je om met de feest- of gedenkdagen zoals vaderdag en moederdag.
De zevende betekenis van de zelfhulp is het hervinden van je eigen kracht. De zelfhulpgroep kan deels de functie van een soort baarmoeder zijn, waar je kunt schuilen; maar dat is geen einddoel. Het gaat erom dat je opnieuw wordt geboren. Of om het te zeggen met de titel van Heleen Schoots haar boek: opnieuw leren leven.
De achtste betekenis van de zelfhulp is dat zij bijdraagt aan een continu bewustwordingsproces in de samenleving die aandacht heeft voor de positie van rouwenden, in het bijzonder de rouw om een kind. In deze samenleving is het verdriet sterk geprivatiseerd. Verbanden van buurt en kerk zijn voor velen niet meer vanzelfsprekende leefverbanden waar zin en steun wordt gevonden. Op het werk is er vaak weinig of geen aandacht voor de mens in het verlies. De zelfhulp met verhalen in de pers, uitnodigingen naar ouders toe, blijft de samenleving attent maken op deze werkelijkheid. Soms leidt dit tot maatschappelijke actie, zoals op indrukwekkende wijze is gedaan door de werkgroep van ouders met een vermist en/of vermoord kind in hun boek: "Leven met een schaduw".
De negende betekenis kan een pedagogische zijn: leden van de zelfhulp worden uitgenodigd om aan professionele hulpverleners te vertellen wat de behoeften en de noden zijn van mensen die een verlies doormaken. Ik noem als voorbeeld het verlies tijdens de geboorte, waarover Manu Keirse zijn studie deed. Het is van het grootste belang dat professionele hulpverleners weten hoe hier adequaat gehandeld moet worden. Door uit ervaringen te vernemen kan dit handelen verbeterd worden.
De tiende betekenis die ik tot slot noem is die van hoop. Dat op vrijwillige basis zoveel mensen zichzelf beschikbaar stellen voor elkaar om elkaar te steunen. Dàt is een teken van hoop en licht !
Lang is het begrip 'dood' een gevreesd, meestal verzwegen item geweest. Het taboe rond lezen en schrijven is nu - gelukkig - voor een groot deel opgeheven. Er zijn reeds zoveel boeken geschreven rond deze materie dat geen mens nog alles kan lezen. Toch is 'dood' in de 'belevingswereld' nog steeds taboe. De meeste mensen willen leven en geen dood. Men wil vreugde en geen verdriet.
Wanneer een dierbare naaste sterft, komt de nabestaande terecht in een moeilijke, verwarrende periode. Het is alsof grond onder de voeten wegzinkt en men door verdriet overmand alleen nog naar zichzelf en de overledene kan kijken. Ondertussen draait de wereld verder alsof er niets aan de hand is.
Vaak ziet men hetzelfde scenario. Veel volk bij de uitvaart en ook de weken daarna. Het oprecht meeleven van vrienden en bekenden doet deugd. De nabestaande voelt zich door velen gedragen en gesteund om de eerste moeilijke tijd van afscheid en verlies door te geraken.
Dan echter begint het lange, vaak uitzichtloze, rouwen. De kring van meelevende mensen wordt snel kleiner. Een eind verder staat de nabestaande meer en meer alleen. De telefoon rinkelt minder, de deurbel lijkt stom. Weinigen uit de omgeving durven nog te vragen of het wel gaat.
Op het werk moet men evenzeer vooruit, soms alsof er niets gebeurd is. Het leven gaat immers verder, de economie moet draaien.
Ondertussen leven nabestaanden met het gevoel dat het leven voor hen is stilgevallen en geen perspectief meer biedt. Men voelt zich alleen en verloren met zijn verdriet. Soms zou men zo graag zijn verhaal nog eens willen vertellen, nog eens mogen zeggen hoeveel pijn het 'gemis' doet, hoe moeilijk de dagen vaak zijn.
BRUSSEL - De Senaat heeft donderdagavond het wetsvoorstel, dat een nieuw Wetboek van strafprocesrecht invoert, goedgekeurd met 43 stemmen voor en 18 onthoudingen van sp.a-Spirit, Vlaams Belang en de twee leden van het FN. In dit wetsvoorstel wordt het Hof van Assisen onverkort behouden mét één onafhankelijke volksjury.
Het wetsvoorstel, de zogeheten "grote Franchimont", moet nu nog door de Kamer besproken worden.
Maarrr... Lepe La Onkelinx heeft deze Kamer dan weer tegelijk een wetsvoorstel in de maag gesplitst, waarin ze op aanstoken van iemand als Raf Verstraeten, het Hof van Assisen alleen pro forma wil behouden. In werkelijkheid zou alle beslissingsmacht bij de magistraten liggen, zijnde de enige voorzitter.
Wanneer de Kamer ooit de historische dwaasheid zou begaan om dit voorstel goed te keuren, moet het hele gevaarte opnieuw aan de Senaat worden voorgelegd.
Zal tegen die tijd deze regering nog bestaan?
TER VERDUIDELIJKING
Essentieel in deze hervorming "grote Franchimont" van de strafprocedure is dat verdachten en slachtoffers meer rechten krijgen.
Het wetsvoorstel stelt een nieuw Wetboek van strafprocesrecht op. -De huidige strafprocedure dateert grotendeels van 1808. -De basis van de tekst werd gelegd door de Commissie voor het strafprocesrecht die onder leiding van de Luikse professor en gewezen stafhouder Michel Franchimont in 1991 haar opdracht kreeg.
De commissieJustitie van de Senaat besprak het wetsvoorstel van maart 2004 tot november 2005. -De goedgekeurde tekst beslaat dan ook ruim 280 pagina's.
Het werk van de commissie-Franchimont leidde in 1998 reeds tot de zogeheten "kleine" Franchimont-wet, waardoor vooral slachtoffers maar ook inverdenking-gestelden in een gerechtelijk onderzoek bijkomende rechten kregen.
In het huidige voorstel wordt dit principe, zij het in verzwakte vorm, uitgebreid tot het opsporingsonderzoek.
De rechtbank kan in de toekomst, op vraag van het openbaar ministerie of van de beklaagde, in twee stappen oordelen. -Daarbij buigt de rechter zich eerst over de feiten en de schuldvraag, en daarna over de eventuele straf.
Het voorstel voorziet voorts dat iemand die meerdere keren over een crimineel feit waarop minstens 1 jaar cel staat, wordt verhoord, het recht krijgt om te vragen of hij van iets wordt verdacht.
Fouten van politie of gerecht bij huiszoekingen, telefoontaps, fouilleringen en dergelijke maken het onderzoek definitief nietig.
Als de onderzoeksrechter een deskundigenonderzoek laat doen, dan moet dat tegensprekelijk gebeuren: alle partijen moeten erbij kunnen zijn en hun commentaren kunnen geven.
Van iedere verdachte moet een persoonlijkheidsdossier worden opgesteld.
Wie aangehouden wordt, krijgt het recht om een naaste te bellen om hem op de hoogte te brengen van de arrestatie. -Hij mag zich bovendien door een arts laten onderzoeken. -De raadkamer, die nu alleen maar verdachten naar de gewone correctionele rechter verwijst, zal in de toekomst zelf straffen tot 1 jaar cel kunnen opleggen voor kleinere feiten, als de verdachte met deze procedure akkoord gaat.
Justitieminister Laurette Onkelinx kondigde aan dat ze wil dat het wetsontwerp over de hervorming van de assisenprocedure gelijktijdig met de "grote Franchimont" zou besproken worden in de Kamer. De kans is dus groot dat de Senaat zich in de loop van volgend jaar nog eens over dit wetsvoorstel dient te buigen. Gust Verwerft
Bepaalde gedragingen worden beschouwd als strafbare feiten. De wet wordt overtreden en de belangen van de maatschappij worden geschonden. In functie van de ernst van de inbreuk en de zwaarte van de straf, worden de inbreuken onderverdeeld in overtredingen, wanbedrijven en misdaden.
Het doel van een strafrechtelijke procedure is volkomen anders dan dit van een burgerlijke procedure. Een strafrechtelijke procedure heeft tot doel om misdrijven op te sporen en de daders ervan te vervolgen en te bestraffen.
Wanneer een inbreuk wordt gepleegd, zal dit door de ordediensten worden vastgesteld en zal er een proces-verbaal worden opgesteld. Dit wordt aan de Procureur des Konings overgemaakt. Hij onderzoekt het dossier en kan een onderzoek instellen. Hij kan het dossier ook zonder gevolg laten, d.i. het dossier seponeren.
Als er een onderzoek komt zijn twee "scenario's" mogelijk, een opsporingsonderzoek of een gerechtelijk onderzoek.
1. opsporingsonderzoek
In dit onderzoek voert de Procureur des Konings zelf het onderzoek met de hulp van de politiediensten. Als het onderzoek is afgerond, kan hij de dader voor de politierechtbank of correctionele rechtbank dagvaarden. Als de inbreuk niet te ernstig is kan de Procureur aan de dader ook een minnelijke schikking aanbieden.
2. gerechtelijk onderzoek
Dit onderzoek wordt geleid door de onderzoeksrechter aan wie het dossier wordt toevertrouwd op vraag van de Procureur des Konings. Dit onderzoek is verplicht bij de zwaarste misdrijven.
De onderzoeksrechter moet met behulp van de politiediensten alle elementen ten voordele en ten nadele van de verdachte opsporen. Hij kan vrij zijn onderzoeksmethode kiezen : verhoren, confrontatie, reconstructie.
In de loop van een gerechtelijk onderzoek kan de verdachte in voorlopige hechtenis genomen worden wanneer de onderzoeksrechter een aanhoudingsbevel uitvaardigt. Dit aanhoudingsbevel moet op zijn geldigheid en verder nut onderzocht worden door de raadkamer. De raadkamer is een bijzondere kamer gevormd in de rechtbank van eerste aanleg. De raadkamer moet binnen de vijf dagen en daarna maand na maand het aanhoudingsbevel bevestigen.
Het gerechtelijk onderzoek wordt steeds afgesloten met een beslissing van de raadkamer dat de verdachte naar de correctionele rechtbank of het hof van assisen moet worden verwezen om berecht te worden. De raadkamer kan indien er onvoldoende bezwaren zijn de verdachte ook buiten vervolging stellen.
Tegen elke beslissing van de raadkamer is er een beroep mogelijk bij de kamer van inbeschuldigingstelling. Dit is een kamer gevormd binnen het hof van beroep.
het proces
Een verdachte kan enkel door een rechtbank worden bestraft. Een verdachte dient voor de strafrechter te verschijnen nadat hij daartoe is opgeroepen door een dagvaarding, hem betekend door een gerechtsdeurwaarder.
Voor de strafrechter zal het openbaar ministerie (ook wel parket genoemd) namens de maatschappij een veroordeling vorderen van de verdachte. Het openbaar ministerie moet daartoe bewijzen dat de verdachte een misdrijf heeft begaan .
De slachtoffers van het misdrijf kunnen zich voor de strafrechter burgerlijke partij stellen om op die manier vergoeding te vragen voor de schade die zij hebben geleden. De verdachte zelf krijgt als laatste het woord om zijn verdediging te voeren. Nadien neemt de rechtbank de zaak in beraad om op een latere datum haar vonnis uit te spreken. Tegen dit vonnis kan de partij die meent hiertoe reden te hebben beroep aantekenen bij een hogere rechtbank. Bij deze rechtbank zal de zaak opnieuw worden behandeld alvorens het vonnis in beroep wordt uitgesproken. Tegen een vonnis in beroep is enkel een voorziening bij het Hof van Cassatie mogelijk. Indien het Hof van Cassatie het vonnis bevestigt, eindigt de procedure. Wordt het vonnis verbroken, zal het Hof de zaak naar een andere rechtbank in beroep verzenden om de procedure in beroep over te doen. Het proces voor de zwaarste misdrijven wordt gevoerd voor het hof van assisen. Hier oordeelt een jury van 12 burgers over de schuld van de verdachte. Vervolgens bepalen de juryleden met de rechters de straf. Tegen een uitspraak van het hof van assisen is geen beroep mogelijk, enkel een voorziening bij het Hof van Cassatie.
BESCHULDIGDE, STA OP! Geruchtmakende assisenzaken in België
Bij Standaard Uitgeverij (Antwerpen) kwam ons boek uit "Beschuldigde, Sta Op" over de grote processen die ons land teisterden, zoals de zaak Van Noppen, het historisch proces Jespers, de akelige Wurger van de Linkeroever en de Vampier van Muizen, de ophefmakende vrijspraak van Polleke Maes, de klucht rond de ontvoering van Anthony Declerck, de acht kindermoorden in Oostende, het ranzige assisenproces tegen rector Jean Renneboog, enz... Ook de grote advocaten komen aan bod: Jef Vermassen, Piet Van Eeckhaut, Jan de Man, Hans Rieder, Pol Vandemeulebroucke, Jean Vanlondersele, John Bultinck, Leo Martens, René Verstringhe en vele anderen.
Het assisenboek "Beschuldigde, sta op" is na de tweede druk bijna uitverkocht en nog hier en daar verkrijgbaar na bestelling in de boekhandels.
Je kan het boek ook rechtstreeks betrekken via Gust Verwerft. Mailtje (gust.verwerft@assisen.be), belletje of smsje 0475 41 86 72.
Maak 16+3=19 Euro over op onze 063-0159259-20 en het boek wordt toegezonden.
Hoe oud en versleten en treurig zijn onze prisons?
Unieke tentoonstelling: Hoe oud en versleten en treurig zijn onze prisons?
GENT - Overbevolkt, onderbemand, sterk verouderd. Dat zijn de Belgische gevangenissen, allemaal. We wisten het al en nu krijgen we er binnenkort een aangrijpende tentoonstelling over. Fotograaf Lieven Nollet (53) kreeg de kans foto's te nemen in tien prisons. In Gent loopt vanaf vrijdag 25 november in het Caermersklooster een expo met 50 grote kunstfoto's, aangevuld met videofragmenten en zelfgemaakte foto's van gedetineerden uit de Antwerpse gevangenis.
Het thema is de binnenkant van onze prisons.
Lieven Nollet: "De echte oude gevangenissen vind je in Merksplas, Turnhout en ook Sint-Gillis. De zogezegd nieuwere gevangenissen, zoals Andennes en Lantin, zijn zo verouderd dat ze er desolater uitzien dan de oudere, stervormige systemen. Zelfs het nieuwe centrum in Brugge scheurt, omdat de ondergrond niet goed is."
Nollet is met zijn fotocamera in 10 Belgische gevangenissen geweest om er het interieur te fotograferen, van de nok tot de kelder. Hier en daar vond hij ook gedetineerden bereid om te poseren, zij het onherkenbaar.
-"Half 2002 ben ik begonnen in de gevangenis van Sint-Gillis." -"De laatste opnamen dateren van de voorbije grote vakantie." -"Ik mocht geen gedetineerden en penitentiaire beambten herkenbaar in beeld brengen. De bewakingsinstallaties evenmin." -"Maar het was vooral mijn bedoeling de symboliek te zoeken in de gebouwen".
Op de affiche van de tentoonstelling is een lange gang te zien met openstaande getraliede deuren.
-"Het is de gang die leidt naar de zogenaamde leeuwenkooien." -"Kooien waarin gestrafte, geïsoleerde gedetineerden hun dagelijks uurtje lucht happen." -"In de gevangenis heeft iedereen recht op een uur frisse lucht, maar als je gestraft bent, breng je dat uurtje door in dergelijke cellen." -"Boven is er traliewerk in plaats van een plafond en ook het raam is vervangen door tralies. Het is eigenlijk een soort kooi met twee zijmuren."
-"De titel van de fotoexpo 'INSIDE' verwijst naar de gevangenissen waar mensen letterlijk vast zitten." -"Maar het is ook een spel tussen INSIDE/OUTSIDE, want ook in het gewone leven kan je dat gevoel hebben."
"INSIDE, Gevangenissen in België", Lieven Nollet, tot en met 8 januari 2006 Caermersklooster, Vrouwebroersstraat 6 (Patershol), 9000 Gent.
Dit werd één van de beste verkochte boeken van de voorbije zomer
We hebben het over het boek "Moord en Doodslag in België" met daarin de analyse van de grootste assisenprocessen.
Zoals de ophefmakende vrijspraak die Jef Vermassen behaalde in het proces Eddy Van Steen. Daarbij een studie van de zin en onzin van artikel 71 over de onweerstaanbare drang.
Verder het relaas van de botte kindermoorden in een hotel in Aalst en het overbodige showproces errond.
Andere hoofdstukken o.a. over het mysterie van Aurore Martin en Uwe Schmitt, de duivelse geliefden uit Brussel die in Corsica een man op overschot vermoordden.
Ook analyse van de onwaarschijnlijke gruwels en de massamoorden van Andras Pandy.
Verder de fatale Brusselse liefde van Alfred Vlassenroot en de haat van zijn vrouw Clémentine Leclerc.
Ook alles over Brugse spookstand van de Smith en Weson waar de grote Sidmarbaas Alphonse Helfen ten gronde werd gericht.
Veel aandacht gaat naar het dossier Corneil Briquet die in Mons openbaar aanklager was en zelf een moordenaar werd.
We gaan ook niet voorbij aan de fabeltjeskrant van de bende Haemers, de fatale ontvoering van baron Bracht, de scheve rechtsvisie van madame Laurette Onkelinx, de stille commissie die het Hof van Assisen moet afschaffen, enz...
Talloze treffende anecdotes over de advocaten Piet Van Eeckhaut, Jef Vermassen, Fred Erdman, Leo Martens, Philippe Mayence, Guy François en Hein Diependaele, de voorzitters Jean-Paul De Graef, Henri Heimans, Karel Demyttenaere, Hans Van Bossuyt, Guy Wezel en Luc Maes, de openbare aanklagers Luc Decreus, Philippe Gysbergs en Alain Winants, onderzoeksrechter Bruno Bulthé en gerechts-journalisten als Manu Dotselaere, Gaby Fonck, Jan Backx en Karel Vander Mijnsbrugge.
De Standaarduitgeverij - Antwerpen. - 16 Euro
-Het boek kan je vinden in iedere goede boekhandel en boekenclubs.
-Je kan het boek, gesigneerd zo gewenst, ook bij ons bestellen. -Maak dan 16 + 3 = 19 euro over op onze 063 - 0159259 - 20 en het wordt toegezonden.
-Of maak een afspraak in een gerechtsgebouw, dan brengen we het boek mee (16 euro)
Niemand die het weten kan hoeveel ik van je hou Nieman die mij troosten kan in mijn verdriet om jou Niemand die begrijpen zal hoe vreselijk ik je mis Niemsnd die beseffen zal hoe erg die pij wel is.
Terug vechten kon je niet. Het had geen zin. Niemand kan tgen een kogel op. Zelfs niet met een kogelvrije vest aan.
Je kreeg een kogel in je hoofd. Gelukkig was je op slag dood. Hopelijk vind jij nu rust maar voor mij is het zwaar. Hoe dan ook, ik moet verder met mijn leven.
Nog steeds kan ik het niet begrijpen. Alle dagen voel ik die verdomde pijn. Het wil niet slijten. De vraag 'waarom jij', dat antwoord zal ik nooit krijgen.
Op voorstel van mevrouw Laurette Onkelinx, Vice-Eerste Minister en Minister van Justitie, keurde de Ministerraad de kadernota goed betreffende de oprichting Rechtbanken voor strafuitvoering.
Het regeerakkoord van 9 juli 2003 voorziet dat "strafuitvoeringsrechtbaken zullen worden opgericht. Ze zullen de bestaande commissies voor voorwaardelijke invrijheidstelling incorporeren en volgens hetzelfde principe van multidisciplinariteit worden samengesteld. De wet op de strafuitvoering zal zich inspireren op de resultaten van de commissie "Holsters" en van het ontwerp "beginselenwet gevangeniswezen". " De kadernota schetst de fundamentele principes van het voorontwerp van wet, dat binnenkort aan de goedkeuring van het Parlement zal worden voorgelegd. Het voorontwerp is rechtstreeks ontleend aan het verslag van de commissie Holsters, van mei 2003. Als gevolg van de aanbevelingen van de Parlementaire Onderzoekscommissie "Dutroux, Nihoul en consorten", werden de Commissies voorwaardelijke invrijheidstelling opgericht. Deze commissies waren aanvankelijk bedoeld als een voorlopige stap naar de oprichting van een echte strafuitvoeringsrechtbank. De uitvoering van de vrijheidsberovende straf: een wetgevend gebrek Op dit ogenblik worden de uitvoeringsmodaliteiten van de vrijheidsberovende straf of van de tijdelijke invrijheidstelling geregeld door ministeriële circulaires en niet door een wet. Deze situatie geeft aanleiding tot problemen op het vlak van de transparantie en de rechtszekerheid. Er zijn immers zeer veel ministeriële circulaires en ze vormen geen logisch en samenhangend geheel. Gezien de massa bestaande teksten is het, zowel voor de gedetineerden als voor de beslissende overheid, uiterst moeilijk om een duidelijke en globale visie te hebben van alle geldende regels. De gedetineerde weet niet op welke manier de straf waartoe hij werd veroordeeld zal worden uitgevoerd, welke zijn rechten zijn en welke de voorwaarden zijn om te kunnen genieten van een maatregel van tijdelijke invrijheidstelling (uitgangsvergunning, penitentiair verlof) of van een bijzondere modaliteit van strafuitvoering (beperkte hechtenis, elektronisch toezicht, voorlopige invrijheidstelling). Anderzijds moest de verdeling van de bevoegdheden tussen de rechterlijke macht en de uitvoerende macht worden verduidelijkt. Een nieuwe verdeling van de bevoegdheden inzake strafuitvoering De oprichting van een strafuitvoeringsrechtbank zal leiden tot een nieuwe verdeling van de bevoegdheden tussen de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Zodoende wordt het principe van de scheiding van de machten nageleefd. Met deze nieuwe verdeling beschikt men bovendien over een efficiënt systeem, dat kan reageren op de noodsituaties die zich in de praktijk voordoen. 1. Welke zijn de bevoegdheden van de uitvoerende macht? Op enkele zeldzame uitzonderingen na, liggen de beslissingen inzake de uitvoering van de vrijheidsberovende straf op dit ogenblik in handen van de uitvoerende macht (minister van Justitie). Er wordt voorgesteld aan de minister van Justitie beslissingsbevoegdheid te laten voor de vijf volgende maatregelen: - de uitgangsvergunning, met andere woorden de toelating voor de veroordeelde om de gevangenis te verlaten voor hoogstens één dag; hier onderscheidt men de periodieke permissie (om de invrijheidstelling voor te bereiden) en de occasionele permissie (familiale, juridische, medische verplichtingen, enz.). - het penitentiair verlof, met andere woorden de mogelijkheid voor de gedetineerde om de gevangenis te verlaten en er de nacht niet door te brengen (maximum 3 dagen per trimester). - de medische zorgen buiten de instelling, in geval van ziekte die niet in de gevangenis kan worden verzorgd en waardoor het noodzakelijk is dat de gedetineerde in een andere instelling wordt opgenomen. - de onderbreking van de strafuitvoering, die kan worden toegekend voor een hernieuwbare periode van maximum drie maanden, wanneer de gedetineerde geconfronteerd wordt met ernstige en buitengewone familiale gebeurtenissen, die zijn aanwezigheid buiten de gevangenis noodzakelijk maken. - de voorlopige invrijheidstelling met het oog op het regelen van het probleem van de overbevolking in de gevangenissen, een uitlaatklep die aan de minister van Justitie wordt toevertrouwd om het hoofd te kunnen bieden aan een ernstig probleem van overbevolking. 2. Welke zijn de bevoegdheden van de Strafuitvoeringsrechtbank? De Strafuitvoeringsrechtbank zal voortaan als enige bevoegd zijn om te beslissen over verzoeken met betrekking tot: - de beperkte hechtenis, één enkele modaliteit die de huidige maatregelen, te weten de halve vrijheid en de beperkte hechtenis, bundelt: de veroordeelde krijgt de toelating om systematisch de penitentiaire instelling te verlaten voor voorafgaandelijk vastgestelde periodes van maximum twaalf uren (om de voorwaardelijke invrijheidstelling voor te bereiden of om professionele redenen, wegens opleidingen en wegens familiale redenen voor straffen van minder dan één jaar) Wanneer de strafuitvoeringsrechtbank gevat wordt door een verzoek tot beperkte hechtenis kan zij een uitgangsvergunning of een penitentiair verlof toestaan, indien dit absoluut nodig blijkt om de vrijlating voor te bereiden. - het elektronisch toezicht, met andere woorden de veroordeelde heeft huisarrest en staat daarbij onder elektronisch toezicht: de veroordeelde wordt dus niet in de cel gestopt maar zijn bewegingsvrijheid staat onder toezicht en dit op basis van een vooraf vastgesteld tijdsgebruik. Wanneer de strafuitvoeringsrechtbank gevat wordt door een verzoek tot elektronisch toezicht, kan zij een uitgangsvergunning of een penitentiair verlof toestaan, indien dit absoluut nodig blijkt om de vrijlating voor te bereiden. - de voorwaardelijke invrijheidstelling: de bevoegdheid van de huidige commissies voor de voorwaardelijke invrijheidstelling worden overgedragen naar de strafuitvoeringsrechtbanken.
Wanneer de strafuitvoeringsrechtbank gevat wordt door een verzoek tot voorwaardelijke invrijheidstelling kan zij een uitgangsvergunning, een penitentiair verlof, een onderbreking van de strafuitvoering, een beperkte hechtenis of elektronisch toezicht bevelen, indien een dergelijke maatregel absoluut noodzakelijk is vóór het toestaan van een voorwaardelijke invrijheidstelling. De voorlopige invrijheidstelling met het oog op het verwijderen uit het koninkrijk, met andere woorden de vrijlating van een vreemdeling die veroordeeld werd en het voorwerp is van een beslissing tot uitlevering, terugzending of uitwijzing, met het oog op zijn verwijdering van het grondgebied.
De bevoegdheid om de aard van de straf te wijzigen De Strafuitvoeringsrechtbank zal gemachtigd worden om de straf, zoals die door de strafrechter werd uitgesproken, te wijzigen (bijvoorbeeld een vrijheidsberovende straf vervangen door een werkstraf), wanneer blijkt dat de uitvoering van de vrijheidsberovende straf de doelstellingen van deze straf niet zal bereiken (herstel van de schade toegebracht aan de maatschappij en aan het slachtoffer). Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn voor korte gevangenisstraffen of wanneer de toestand van de veroordeelde gevoelig veranderd is sedert de uitspraak van de straf. Hier moeten de criteria van wederzijdse samenhang tussen de oorspronkelijke straf en de nieuwe straf worden vastgelegd. Beroep tegen de beslissingen van de Minister van Justitie Tegen de beslissingen die genomen worden door de Minister van Justitie zal men in beroep kunnen gaan bij de strafuitvoeringsrechtbank, die de wettelijkheid van de beslissing zal nagaan.
De Strafuitvoeringsrechtbank, multidisciplinaire rechtsspraak Er zullen 6 strafuitvoeringsrechtbanken worden opgericht, hetzij één per Hof van beroep, behalve in Brussel, waar er twee komen. De rechtbank zal haar zittingen houden in de gevangenis of op de zetel van de rechtbank of in om het even welke rechtbank van eerste aanleg van rechtsgebied van het Hof. Deze rechtbank zal een multidisciplinair rechtspraak wijzen: - zij wordt voorgezeten door een magistraat, die over minstens 10 jaar nuttige beroepservaring beschikt en die aangeduid wordt onder de magistraten van de rechtbanken van eerste aanleg, - de magistraat wordt bijgestaan door twee bijzitters, volgens het model van de lekenrechters, naar het voorbeeld van de sociale en consulaire rechters. Het lijkt inderdaad uitermate belangrijk om een uitwisseling tot stand te brengen tussen praktische terreinervaring en gerechtelijk werk. Ook de bijzitters zullen zich op minstens 10 jaar nuttige beroepservaring moeten kunnen beroepen. Tegen de uitspraken in eerste aanleg van de strafuitvoeringsrechtbank kan alleen door de veroordeelde wettelijk beroep worden ingesteld bij een specifieke kamer van het Hof van beroep, de Kamer van strafuitvoering. De Kamer van strafuitvoering zal net zoals de strafuitvoeringsrechtbank multidisciplinair samengesteld zijn. Het openbaar ministerie volgt de voorwaardelijke invrijheidstelling op De opvolging van de voorwaardelijke invrijheidstelling gebeurt momenteel door de Commissie voor de voorwaardelijke invrijheidstelling zelf. Hiertoe baseert zij zich op de verslagen van de justitieassistenten die binnen de Huizen van Justitie het maatschappelijk toezicht uitoefenen op de veroordeelden in voorwaardelijke invrijheidstelling. Bij behandeling voor een rechtbank kan men dit model niet zomaar overbrengen: zodra de rechtbank een uitspraak doet over het ingediende verzoek is het beslag ten einde. Het openbaar ministerie zal dus opdrachten toevertrouwd krijgen die belangrijker zijn dan die welke het thans op het vlak van de voorwaardelijke invrijheidstelling krijgt. Het openbaar ministerie zal voortaan bevoegd zijn voor het opvolgen van alle maatregelen. Voortaan moeten de justitieassistenten dus bij het openbaar ministerie verslag uitbrengen over hun opvolgingswerk. Op basis van deze verslagen kan het openbaar ministerie in voorkomend geval de strafuitvoeringsrechtbank vatten met een verzoek tot aanpassing van de voorwaarden die bij de toegekende maatregel horen of van een verzoek tot herroeping van de maatregel. Rekening houdend met de specifieke opdrachten die aan het openbaar ministerie toevertrouwd worden, zal men moeten waken over een specialisatie van de leden van het parket die met deze opdrachten belast zijn en over het instellen van een echte strafuitvoeringscultuur.
Welke procedure vóór de strafuitvoeringsrechtbank? Het initiatief berust bij de directeur van de gevangenisinstelling, die het dossier moet samenstellen en die binnen de 4 à 2 maanden vóór de datum van toelaatbaarheid van de voorgestelde maatregel een gemotiveerd advies moet uitbrengen. Het advies van de directeur en het dossier worden overgemaakt aan het openbaar ministerie en aan de veroordeelde. Indien het advies gunstig is, bevat het een voorstel voor voorwaardelijke invrijheidstelling met eventuele bijzondere voorwaarden. Het openbaar ministerie en de veroordeelde zullen zich dan al dan niet akkoord verklaren met het voorstel van de directeur. - ofwel hebben alle partijen hun akkoord gegeven: dan gaat men over tot de verkorte procedure, - de veroordeelde en/of het openbaar ministerie gaan niet akkoord met het voorstel van de directeur: dan gaat men over tot de tegensprekelijke procedure.
De verkorte procedure Deze procedure gebeurt schriftelijk. De rechter van de strafuitvoeringsrechtbank doet uitspraak op basis van het voorstel en van het dossier. Indien de rechter oordeelt dat het voorstel van de directeur niet voldoet, stuurt hij het dossier terug naar de strafuitvoeringsrechtbank. Tegen de beslissing van de rechter kan geen beroep worden aangetekend.
De tegensprekelijke procedure Wanneer de rechter oordeelt dat er debatten nodig zijn of wanneer de veroordeelde en/of het openbaar ministerie niet akkoord gaan met het voorstel van de gevangenisdirecteur dan worden de veroordeelde en het openbaar ministerie opgeroepen voor een tegensprekelijk debat. Indien de rechtbank de voorgestelde maatregel niet toestaat bepaalt ze de termijn binnen dewelke de directeur een nieuw advies moet uitbrengen. Een specifieke procedure voor korte straffen Er zijn situaties waarbij men aan de veroordeelde de mogelijkheid moet geven om zelf de strafuitvoeringsrechtbank te vatten. Dat zal bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de veroordeelde een korte straf wil uitvoeren door middel van de beperkte hechtenis of via het elektronisch toezicht. De veroordeelde vat dan de strafuitvoeringsrechtbank via een verzoekschrift, waarvan de inhoud moet gepreciseerd worden. De partijen worden dan opgeroepen om voor de rechtbank te verschijnen. De maatregel die door de strafuitvoeringsrechtbank toegestaan is moet soms worden herroepen of herzien, wanneer: - de veroordeelde tijdens de proeftijd een wanbedrijf of een misdaad pleegt; - de veroordeelde een ernstig gevaar vormt voor de fysieke integriteit van derden; - de bijzondere voorwaarden die door de rechtbank werden opgelegd niet nageleefd werden; - de veroordeelde geen gevolg geeft aan oproepen van de justitieassistent, de strafuitvoeringsrechtbank of het openbaar ministerie.
De rechtbank wordt dan, middels een dagvaarding, door het openbaar ministerie gevat. In dat geval kan zij de voorwaarden herzien of, indien nodig, de maatregel herroepen. Bij gevallen die aanleiding kunnen geven tot herroeping kan de strafuitvoeringsrechtbank de schorsing uitspreken van de toegestane maatregel. De schorsing zal worden uitgesproken voor een termijn van één maand, die één maal kan worden verlengd. Binnen die termijn kan de rechtbank beslissen om de aan de maatregel verbonden bijzondere voorwaarden te herzien of om de maatregel te herroepen. In geval van zwaar risico voor de fysieke integriteit van derden kan het openbaar ministerie bij de strafuitvoeringsrechtbank trouwens de voorlopige aanhouding bevelen van de veroordeelde; De strafuitvoeringsrechtbank moet dan binnen de 5 dagen beslissen of het al dan niet noodzakelijk is om de toegestane maatregel te schorsen. Uitbreiding van de rechten van het slachtoffer Het slachtoffer krijgt vandaag enkel een wettelijke erkenning in het kader van de voorwaardelijke invrijheidstelling. Het slachtoffer kan vragen om gehoord te worden met betrekking tot de voorwaarden die in zijn belang moeten worden opgelegd. Op vraag van het slachtoffer zal de commissie hem informeren over het toekennen van de voorwaardelijke invrijheidstelling en over de voorwaarden die zijn belangen garanderen.
Er wordt voorgesteld om de rechten van de slachtoffers op diverse niveaus uit te breiden: - op het vlak van de voorwaardelijke invrijheidstelling Er zal geen onderscheid meer worden gemaakt volgens de aard van de feiten waarvoor de dader veroordeeld werd, zoals dat krachtens het koninklijk besluit van 10 februari 1999 het geval is; - voor de andere gevallen waarbij de strafuitvoeringsrechtbank gevat wordt kunnen de slachtoffers vragen om gehoord of geïnformeerd te worden; - bij de toekenning van een eerste penitentiair verlof of van een voorlopige invrijheidstelling toegekend door de minister, zullen de slachtoffers die dat wensen geïnformeerd worden.
De slachtoffers zullen geïnformeerd worden over de rechten die hen worden toegekend in het strafuitvoeringsproces. De slachtoffers (of hun advocaat) worden gehoord omtrent de voorwaarden waarvan zij denken dat het opportuun is om die in hun belang vast te leggen. Zij zijn daarentegen geen partij tijdens het debat over het toekennen van een bijzondere uitvoeringsmodaliteit van de straf. De informatie die ze ontvangen zal vermelden welke de toegekende maatregel is en , in voorkomend geval, welke voorwaarden er in hun belang aan verbonden zijn. De slachtoffers die gevraagd hebben om te worden geïnformeerd, zullen ook kennis krijgen van de herroeping van een maatregel die door de rechtbank uitgesproken werd.
Begrijpe wie het begrijpen kan. Inderdaad er zitten veel tegen strijdigheden bij de uitvoering van de Strafuitvoeringsrechtbank. De eigen interpretatie van de rechters zal hierin zeker een grote rol spelen.
Lieve meid. Ik hoor je nog altijd praten. Soms ook lachen. Maar je hebt me verlaten. Ik was zo vol van ongeloof. Ik heb je niet kunnen tegenhouden. Ik was er niet. Ik kwam te laat, je was al dood. Je had nog zoveel dromen. Niets blijft daar nog van over. Alles lijkt nu zo leeg en zinloos. Nu je weg bent voor altijd Ik probeer het te vatten, maar aanvaard het niet echt. Ik ben mijn beste maatje kwijt
Ja de zon die blijft schijnen En de regen valt nog neer. Het sneeuwt en het ijzelt. Nee de wereld staat niet stil. Die draait gewoon door. Ondanks alles.
Ik vertel je veel en roep je naam. Maar jij hoort het niet meer. Wat ik ook doe, altijd ben je in mijn gedachten. Maar dat is niet echt hetzelfde als bij mij te zijn. En toch weet ik heel zeker Dat ik je terug zie.
Dit is mijn troost en maakt het verder leven mogelijk. 's Nachts als niemand het ziet, lopen er dikke tranen over mijn wangen Ik heb zo van die dagen, dat ik echt verlang naar het einde. Naar het einde van mijn tocht om gewoon terug bij jou te zijn. Om gewoon elkaar terug te zien.
Een dader ( moordenaar ) krijgt een tweede kans en hij krijgt 20 jaar.
In de komende maanden, gedenken wij speciaal deze jonge mensen die vermoord werden. Sandy,26 jaar, 1-1-1998 Ines,37 jaar, 1-1-2002 Kim,11 jaar, 4-1-1994 Ken,8 jaar, 4-1-1994 Wendy, 19 jaar, 1-1997
WIST JE DAT ! ° Je een gesprek met de onderzoeksrechter kan aanvragen. Je kan bij hem terecht met allerlei vragen. Je kan bijkomende onderzoeksdaden stellen.
° Je familliale verzekering, geheel of gedeeltelijk de advokaat betaalt.
° Slachtofferonthaal kunnen je begeleiden bij inzage van het dossier. Zij kunnen je helpen bij de aanvraag voor het schadefonds.
° Slachtofferhulp Bij hen kan je terecht voor psychologische begeleiding. Op aanvraag komen zij ook aan huis. Ze helpen je bij de praktische zaken. Ze verwijzen je door naar de juiste personen.
° Pioniers Ze zijn er nog. Politiemensen, die niet kunnen verwerken dat een moord onopgelost blijft. Ook als het dossier reeds gesloten is, zoeken zij verder na hun diensturen. Ze vechten vaak tegen windmolens. Maar ze geven niet op. In naam van ons allen. Proficiat en dank u wel.
E-mail mij
Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.
Je dood kwam véél te vlug.
Mijn leven, zou ik willen geven, om je nog eenmaal, te kunnen knuffelen.
Het kan niet meer. Je bent weg, ver weg. Het doet verdomd veel pijn.
We konden, nog zoveel dingen samen doen. We hadden, elkaar nog zoveel te vertellen,
Ik mis je, ik wil je terug, Ik wil je nog eenmaal, een kus kunnen geven. Ik wil je nog eenmaal, in mijn armen nemen,
Al was het maar, om echt afscheid, te kunnen nemen, Maar ... Het kan niet meer, Je dood kwam veel te vlug.
17 lentes jong, je levensstengel brak middendoor. Je kreeg de tijd niet om te leven. Eigenlijk .... was je te rechtschapen voor deze wereld. Je was te rechtuit. Je had geen schrik. Onrecht stond niet in je woordenboek.
Je gedroeg je als een beschermengel. Soms iets teveel. Je had je eigen visie en mening over het leven. Je was bang van pijn. Niet alleen lichamelijk, of voor jezelf. Maar ook bang, om iemand pijn te doen, of te kwetsen. Je kon het ook niet hebben, te zien hoe een ander werd gekwetst. Altijd trok je partij voor de zwakkere.
Lieve meid, waar je ook bent??? Eén ding weten we zeker, daar is geen pijn meer. Daar vind je rust. Daar kan je dromen over de dingen, die je alleen en samen met anderen nog zou doen.
Je zal het ons niet komen vertellen, dat weten we, maar als er leven is na de dood, dan zien we elkaar zeker terug. Dan gaan we verder met ons leven, die nu gestopt is. Want zonder jou is niets meer hetzelfde. Wij allen missen je en hopen dat we elkaar ooit terug zien.
Marina
Je foto
Telkens ik naar je foto kijk, Kijk je mij aan. Het is alsof je me iets wil zeggen. Je straalt rust en vrede uit
Telkens als ik naar je foto kijk, Geef je me een vreemd gevoel. Het is alsof je me zegt Huil niet, ik ben er toch.
Telkens ik naar je foto kijk, Zie ik een troostende blik, Alsof je me wil zeggen, Mamsy het leven gaat verder Telkens ik naar je foto kijk Zie ik je rustgevende blik Je geeft me het gevoel Ik ben gelukkig nu! Telkens ik naar je foto kijk, Fluister je, Niemand zal me nog zo erg pijn doen Ik heb mijn rust gevonden
Marina Telkens ik naar je foto kijk Zeg je me Niemand kan me nog pijn Stuur jou pijn en verdriet weg Leer terug gelukkig zijn.
Marina
Meisje, je bent dood. ik heb je verloren. je bent verdwenen, maar . . . niet uit mijn hart. Meisje ik heb je niet begraven, maar je as uitgestrooid.
Je kan nu meereizen, op de wolken, naar ongekend oorden. Naar het onzichtbare, voor ons mensen.
Meisje, je bent nu veilig, niemand kan je nog iets doen. Je bent dood, verdwenen, Maar vergeten . . . Nee, dat ben je niet. Zolang ik leef, woon je in mijn hart.
Bij Standaard Uitgeverij (Antwerpen) kwam ons boek uit "Beschuldigde, Sta Op" over de grote processen die ons land teisterden, zoals de zaak Van Noppen, het historisch proces Jespers, de akelige Wurger van de Linkeroever en de Vampier van Muizen, de ophefmakende vrijspraak van Polleke Maes, de klucht rond de ontvoering van Anthony Declerck, de acht kindermoorden in Oostende, het ranzige assisenproces tegen rector Jean Renneboog, enz... Ook de grote advocaten komen aan bod: Jef Vermassen, Piet Van Eeckhaut, Jan de Man, Hans Rieder, Pol Vandemeulebroucke, Jean Vanlondersele, John Bultinck, Leo Martens, René Verstringhe en vele anderen.
GENT - Overbevolkt, onderbemand, sterk verouderd. Dat zijn de Belgische gevangenissen, allemaal. We wisten het al en nu krijgen we er binnenkort een aangrijpende tentoonstelling over. Fotograaf Lieven Nollet (53) kreeg de kans foto's te nemen in tien prisons. 
