dr. StrangeLies: how not to forget and stop worrying about Lies
08-10-2006
een woordje uitleg over de gezondheidszorg
Hey schatjes,
Aangezien ik gisteren alleen maar over dat ene dagje toeristje speken verteld heb, zal ik nu maar nog iets meer vertellen over hoe het hier anders is voor we morgen weer naar Rigazi vertrekken. Ik moet zeggen dat we daar vorige week zondagmiddag goed ontvangen zijn door onze Oegandese medestudenten. Aangezien het centrum echt op het platteland ligt (met de bus naar de stad duurt meer dan 2 u), kun je je daar buiten de 'werkuren' enkel binnen het centrum bezig houden. De studenten dammen, schaken en kaarten er, maar wij hebben voornamelijk onze tijd gevuld met lange gespekken over vanalles en nog wat. Ge kunt u da wel inbeelden wij nieuwschierig naar hoe het daar is en omgekeerd. Ondertussen heb ik wel al een idee hoe het er daar aan toegaat en amai der valt nog veel te verbeteren.... En als ik geen zin in praten hebt, lezen en in mijn dagboek schrijven. Als er eens een namiddagactiviteit wegvalt, vinden de Oegandesen dat niet erg maar, amai, ik heb liever wat actie/werk.
Ik ben hier op zo een trage computer aan het werken in een internetcafe...rrrr
De gezondheidszorg hier is toch wel een beke anders dan in Belgie. Er is hier een grote kloof tussen zij die private gezondheidszorg kunnen betalen en zij die 'overheidspatienten' zijn. Verspreid over het land heb je allemaal gezondheidscentra. In Rugazi werkt er 1 arts maar aangezien zijj nog in 12 andere centra's werkt waarvan er een aantal privee zijn, hebben we er haar nog niet veel gezien. Hoogstens toert ze s'ochtens vlug eens heel vlug op de opnameafdelng waarbij ze dan vaak de patienten zo vlug mogelijk ontslaat.
Van de oegandese studenten zijn er geen die later in hun land voor de overheid willen werken omdat de betaling veel te laag is. Met dat salaris kan je amper je gezin eten geven maar je kinden laten studeren lukt er zeker niet meer van. Ze willen ofzel in de privee gaan werken of naar het buitenland trekken. Zoals Laurence zei ofwel ga je in de privee/het buitenland ofwel bven je corrupt en steel je van de budgetten die de overheid je geeft om je centrum te runnen.
Bepaalde medicatie is gratis voor de mensen voorradig in het centru. Aangezien de meesten de andere medicatie verkrijgbaar in de apotheek helemaal niet kunnen betalen, wordt er zoveel mogelijk die gratis medicatie voorgeschreven al is dat helemaal niet de beste keuze (soms zelfs heel slecht). In ons ogen zijn de gratis voorradige medicatie ook nogal een rare selectie. Zo hebben ze tegen verstopping iets dat bij ons de 5e keus zou zijn... Anderzijds wordt er door de clinical officers (die daar als de studenten er niet zijn het werk doen, met een functie tussen verpleging en arts) heel veel medicatie voorgeschreven. Veel patienten krijgen 4 verschillende soorten medicatie voorgeschreven, waarvan ze er bij ons misschien 1 zouden krijgen. Dit komt deels omdat er een beperkte toegang is tot bloedonderzoek en dergelijke, ze willen zo zeker alles dekken. Anderzijds denk ik ook dat ze dit vanuit een soort routine doen, ze zien ook zoveel patienten en het klinisch onderzoek dat ze doen is heel beperkt. En er is ook bijna geen ruimte om dat te doen, we zitten vaak met 3 patienten en studenten of clinical officers in de zelfde ruimte> Over privacy gesproken...
Ook de soort ziekten zijn deels anders, veel malaria. Leven en dood liggen ook veel dichter bij elkaar.
Alle, we gaan nu terug naar ons guesthouse waar we nu logeren. Het ligt tegenover de universiteit wat wel handig is maar het apparte;ent waar waar we nu inzitten is wel erg vuil... Hopelijk krijgen we een iets beter als we na de volgende twee weken Rugazi voor de rest van ons verblijf terugkeren naar Mbarara. Zoals dat waar we de tweede nacht in Oeganda geslapen hebben, dat was echt in orde.
Oei mijn internet tijd is op... aangezien het schrijven hier zo traag gaat...
Vele groetjes van Lies uit het warme en regenachtig Oeganda (soms zijn het nogal stortvagen, bijna elke dag regent het hier). Tot over twee weken, ondertussen zal Ivan jullie moeten entertainen! Hopelijk kan ik tegen dan hier vele berichtjes van jullie lezen.
Naast een paar buitenlandse studenten vormen de Oegandese studenten nog altijd de meerderheid in het gezondheidscentrum Rigazi. En deze laatste lieten zich de laatste dagen niet onbetuigd.
Vooreerst was er een voedselprobleem. Nee, geen tekort aan voedsel, maar in het opleidingscentrum was er wel een probleem gerezen rond de kok. Als ik het goed begrepen heb, wordt er dagelijks voor de studenten gekookt en is er voor elk wat wils. Oegandese studenten hebben de gewoonte om eerder rijst en aanverwante gewassen te eten, terwijl Lies en haar belgische collega's eerder proberen er wat variatie in te krijgen door ook hun maaltijden van de nodige groenten te voorzien.
Smaken verschillen, maar over de kok bestond er een eenduidig gevoel dat het toch niet helemaal je dat was. Met als gevolg dat de Oegandese studenten, die helemaal niet te spreken waren over de manier waarop de rijst gebakken werd, het ontslag van de kok eisten en de arme mens uiteindelijk zijn/haar boeltje moest pakken. Exit kok. Lies en de andere studenten hebben zich daar afzijdig van gehouden, tenslotte zien ze zichzelf een beetje als gasten in dit verre land.
Vandaag was er dan een conflict wat betreft de opleiding zelf. In Oeganda zit het systeem zo in elkaar dat als je bij de betere studenten in het land bent, de overheid je de kans geeft om op hun kosten verder te studeren. Dat is heel belangrijk voor hen, omdat zij doorgaans uit heel arme gezinnen komen en dit zowat de enige manier is om verder te kunnen studeren. Er zit echter een kink in de kabel, want de geldkraan is om een onduidelijke reden plots dichtgedraaid met als gevolg dat een aantal studenten in de problemen komen en ze helemaal niet meer zo gemotiveerd waren. De meeste studenten zijn dan ook vroeger dan verwacht vertrokken uit het opleidingscentrum.
Als gevolg daarvan, gaan Lies en co morgen een natuurpark bezoeken. Oorspronkelijk stond dit zaterdag op het programma, maar aangezien er een leegloop van studenten is leek het interessanter om het park een dag eerder te gaan bezoeken en zo een dag eerder naar Mbarara te kunnen. Het park luistert naar de klinkende naam 'National Park Queen Elisabeth' en is dan ook niet zomaar een park, maar een van de grootste natuurparken van Oeganda.
Hoewel het park dichtbij is, vergt het bezoeken van zulk een park toch een ganse organisatie. Je kan het niet vergelijken met dat wij in Belgie de auto zouden inspringen om bijvoorbeeld naar - of all places - de Ardennen te trekken. Nee, eerst moeten ze ervoor zorgen dat er vervoer is die hen tot daar brengen zal wat al niet evident is. Gelukkig gaan ze met een grotere groep studenten, onder andere met een "Ambulance" of tenminste met wat zij daar onder een ambulance verstaat; een pick-up truck dus. Er is ook gekeken om een gids te huren.
Om zoveel mogelijk beestjes te zien, vertrekt het reisgenootschap voor dag en dauw; blijkbaar zijn de dieren vooral in de voormiddag actief, vermoedelijk totdat het te warm wordt. Ooit had dit park een ware schat aan fauna en flora, maar het werd helaas ook door recente leiders van het land gebruikt als prive-jachtterrein en werden heel veel dieren vermoord puur voor het plezier, zodat de populatie sterk teruggelopen was. Tegenwoordig zou het park aan de beterhand zijn wat dat betreft.
Zoals ik reeds eerder had verteld brengen Lies en haar crew af en toe een bezoek aan dorpen die vlakbij het gezondheidscentrum in Rigazi gelegen zijn. Het doel daarvan is het vaststellen van de algemene hygiene, gezinssamenstelling, huisvesting en dergelijke meer.
Vandaag was mijn schat in een wel heel speciaal dorpke, vertelde ze. Dit dorp was wat verderop gelegen en rondom waren er allemaal heuvels. De hutjes hadden een rietjes dak - tot dusver hadden ze alleen nog maar huizen gezien die uit steen of leem bestonden, met meestal 'gewone' daken of daken bestaande uit golfplaten. De inwoners waren heel vriendelijk en Lies waande zich echt in een film. Maar dat neemt niet weg dat ook hier weer de nodige problemen waren ivm gezondheid en dat de mensen nauwelijks of geen Engels kunnen. Lies vermoedt en hoopt dat dit in de grotere steden zoals Mbarara waar ze dit weekend naartoe trekt, beter zal meevallen.
Ze zullen overigens een verlengd weekend in Mbarara blijven aangezien het maandag 'Bank holiday' is, en er dan niet gewerkt wordt in Rigazi, en hopen daarvan te profiteren om wat meer van de stad te kunnen zijn en de sfeer op te snuiven. Lies heeft de indruk dat het nog meevalt qua onveiligheidsgevoel, wat natuurlijk niet betekent dat ze grote risico's zullen nemen. Wat wel wennen is voor haar, is dat ze overal bekeken en achterna gestaard wordt omwille van haar huidskleur en kledij. En natuurlijk de vele kinderen die achter haar aan rennen en constant "muzungoe" roepen. Muzungoe staat inderdaad voor "blanke".
Nog een kleine anekdote om af te sluiten - want straks ga ik zwemmen Aangezien de electriciteit niet de ganse dag beschikbaar is, is het niet onbelangrijk om daar rekening mee te houden als je iets plant. Zo hadden Lies en co in een klein winkeltje al flessen water gekocht om morgen een natuurpark (zie vorig bericht) te bezoeken. Maar helaas waren er niet voldoende en daarom moesten er lege flessen met gekookt water opgevuld worden. Als je daar water van de kraan neemt, is dat niet helemaal hetzelfde als in Belgie water en moet je ervoor zorgen dat het water eens goed heeft gekookt alvorens ervan te drinken (anders riskeer je goed ziek te worden). En wat heeft een mens nodig om water te koken? Juist, electriciteit. Maar als die er niet meer is... en zij moesten nog water koken terwijl er geen electriciteit meer zal zijn tot morgen. Daarom koken veel oegandezen hun water op een soort van houtskool kacheltjes.
Lies is gisteren aangekomen in het gezondheidscentrum van Rigazi, waar ze een drietal weken zal spenderen aan opleiding en zelf onderzoeken zal kunnen/mogen/moeten? uitvoeren. Vandaag was haar eerste 'werkdag'.
In Rigazi zijn er een vier a vijftal afdelingen, en de afdeling waar mijn schat zich bevindt ben ik helaas alweer vergeten :( - die geneeskundige termen ook ;-).Op haar afdeling is er slechts 1 echte dokter, en die verdeelt zijn tijd dan ook nog eens over maar liefst 13 klinieken, zodat ze die dus heel weinig te zien krijgen. Voort zijn er nog een paar 'klinical physicians' aan het werk, een paar personen met meer ervaring die zowat een statuut hebben dat tussen verpleger en arts inligt. Jawel, beste lezer, je raadt het al, het leeuwenwerk wordt door de studenten zelf verricht. Waarbij de Oegandese studenten het voortouw nemen, eerst en vooral omdat ze al iets meer voeling hebben met de taal.
Engels mag dan al wel een van de officiele talen zijn, aangezien Oeganda vroeger een van de vele Britse kolonies was (denk ik), in praktijk valt daar weinig van te merken. De plaatselijk bevolking spreekt geen woord Engels, en gesprekken met hen voeren lukt dan ook bijna niet. Een 'hello' en 'how are you' zit er nog net in, meer niet. Lies is dan ook bijna volledig aangewezen op andere studenten die er reeds langer vertoeven, en die als tolk fungeren, en heeft vandaag in de eerste plaats toegekeken hoe het er aan toeging.
In de loop van de dag heeft ze samen met een paar andere medewerkers een bezoek gebracht aan een van de nabijgelegen dorpen. Enkel de echt grote verbindingswegen zijn geasfalteerd, aardewegen zijn zowat de voornaamste verbinding tussen de verschillende dorpen en de hoofdweg. Langs die weg stonden grote bananen bomen, met een soort niet-zoete bananen die gestampt worden en als basis dienen voor mattokke, een plaatselijk gerecht dat er de meeste dagen als een soort puree-achtig iets met weinig smaak op zichzelf op tafel verschijnt. Volgens de beschrijving van Lies stonden er best wel veel bomen; het was eerder een soort 'broesse' dan wel een open vlakte met wat bomen op. In het dorp zelf vielen de huizen als eerste op. Sommige huizen zijn opgetrokken uit baksteen, al zijn die vaak niet goed onderhouden. Veel andere huizen bestaan uit leem. Rond de huizen liepen veel kippen, die er vaak als huisdier worden gehouden en die afhankelijk van wat het lot met hen van plan, in de pot belanden of op de markt worden verkocht. Soms zijn er ook honden, die dan de haan van dienst uitmaken en ervoor zorgen dat de kippen bijeen blijven.
De bedoeling van het bezoek was de toestand ter plaatse opmeten. Daarbij wordt gekeken naar de gezinssamenstelling (kindersterfte, vaccinatiegraad, voedingstoestand), de hygienische omstandigen waarin de gezinnen wonen (Is er een latrine gegraven of gaat men gewoon tussen de 'plantages' naar het toilet,....), en dergelijke zaken meer. Die informatie kan dan gebruikt worden om de noden vanuit het gezondheidscentrum beter te onderkennen. Wat opviel was dat de kinderen heel vriendelijk en enthousiast waren zodra een van de medewerkers op hen afstapte. Of liever, dat de kinderen zelf heel snel op Lies en co afstormden en hen overal achterna liepen. De kinderen hebben vaak nog nooit blanken gezien en de meesten zijn heel erg nieuwschierig. Vaak kennen ze enkel 'hello' en 'I'm fine'. Soms is het echt vertederend hoe blij dat ze zijn als je ze groet en hun een handje geeft. Sommmigen zijn heel erg verlegen en soms, vooral de groepen schoolkinderen die je tegenkomt, dan heb je echt het gevoel dat ze die blanken maar raar vinden. Volgens Lies kan die nieuwe generatie toch al iets beter Engels, maar het blijft wel behelpen. Wat voorts opviel, was de slechte kledij van de kinderen.
Naar het schijnt, maar niet iedereen kon dit bevestigen, ligt de kindersterfte erg hoog in Oeganda. In de regio waar dit onderzoek van de universiteit van Mbarara gevoerd wordt, zouden maar liefst drie op de vijf kinderen de leeftijd van vijf jaar niet halen. Maar de voorlopige resultaten tonen toch dat het in deze regio tegenwoordig beter is. Reeds geruime tijd loopt er een project om de omstandigheden van de dorpelingen (voornamelijk boeren) te verbeteren. Volgens een van de leiders in dit project zou dit de situatie al heel wat verbeterd hebben. Maar toch blijft de toestand in vele gezinnen armoedig.
En de muggen? Dat valt voorlopig best mee. Dit zou te maken kunnen hebben met het wisselen van de seizoenen (zoals we gisteren in Belgie ook blijkbaar van seizoen gewisseld zijn, maar de muggen zijn er hier wel nog) en ook wel met het feit dat Rigazi op grote hoogte gelegen is. In elk geval moest ik mededelen dat het muskietennet prima zijn werk doet!
Tenslotte nog een anekdote: ik vroeg Lies of het lukte met de batterijen die ze meegenomen hadden. Zij zei dat die batterijen echt wel van pas kwamen, want electriciteit is er enkel op bepaalde tijdstippen van de dag. Een defect, dacht ik. Nee dus; electriciteit wordt er opgewekt op basis van waterkracht, en om de een of andere technische reden is die waterkracht en de bijhorende electricteit niet constant. Het komt er op neer dat bij het bouwen van een extra dam en centrale naast de vorige (waarbij een deel van het water omgeleid wordt en niet meer de oude dam passeert) er geen rekening mee gehouden werd dat het lagere debiet in de oude dam onvoldoende zou kunnen zijn. Gevolg: het ene deel van het land wordt op andere uren van electriciteit voorzien dan het andere deel van het land, en om de 24 uur wisselt dat.
