De FNL is de laatste grote rebellenbeweging in Burundi.

Rwasa deed de uitspraak tijdens een ceremonie voor de vredesakkoorden die onlangs gesloten werden. "Voortaan laten we de wapens zwijgen en gaan we ons toeleggen op de politieke strijd", klonk het in Rubira, zowat 20 kilometer van de hoofdstad Bujumbura.



Bij de plechtigheid waren onder meer vertegenwoordigers van de VN, de Afrikaanse Unie en enkele duizenden rebellen aanwezig.

Rwasa (foto) overhandigde symbolisch zijn wapen, een kalasjnikov, aan een Zuid-Afrikaanse soldaat. Daarna onderging hij een medisch onderzoek en ontving hij een erkenning als "gedemobiliseerd strijder."

De FNL telde naar schatting 20.000 leden. Een aantal van hen zal worden geïntegreerd in het leger. De FNL zou volgende week al geregistreerd worden als politieke partij.

Tijdens 13 jaar van etnische conflicten in Burundi zijn naar schatting 300.000 doden gevallen.

19-04-2009 om 22:11 geschreven door jeroen  

Mwiriwe neza!

Eerst en vooral bedankt voor de vele verjaardagswensen! Ik heb niet op alle berichtjes gereageerd, maar ik heb ze wel met veel plezier gelezen! Merci merci!!!

Ondertussen zoeft de tijd verder en zijn ook Pasen en Paasmaandag alweer gepasseerd. En hoewel ze hier nog nooit van paaseieren gehoord hebben, heb ik toch opnieuw een heerlijk weekendje achter de rug!

Vrijdag moest ik voor een vergadering in Bujumbura zijn. Net als een vorige keer was het een onderonsje voor de 4 Burundese landbouwprojecten, om een interne visie te formuleren omtrent de nodige inspanningen van de BTC voor de landbouwsector en dat voor de komende 3 jaar. Volgende week wordt immers een groot atelier georganiseerd om te discussiëren rond het PIC, het Programme Indicatif de Coopération. Er ligt voor de periode 2010- 2012 in totaal 121 miljoen euro op tafel voor Burundi, dus daar kan al eens over gepalaverd worden.

Maar goed, tot zover het werk, nu terug naar het weekend. Vrijdagavond hadden we een etentje gepland met de Burundese én Rwandese vrijwilligers. In een chic Indisch restaurant waar ik de volle 10 euro betaalde! De Rwandezen hadden een paar dagen vrij en hadden daarvan geprofiteerd om het mondaine Kigali in te ruilen voor het rurale Bujumbura. In Rwanda brak 15 jaar geleden immers de genocide uit (in de nacht van 6 op 7 april '94, kort na de vliegtuigcrash waarin de Rwandese en de Burundese president omkwamen) en dat werd er herdacht met een aantal massabijeenkomsten. Dit in tegenstelling tot de kille stilte die – volgens mijn Rwandese bronnen – normaliter gehandhaafd wordt omheen de genocide. Ze vonden dat er al een aantal dagen een vreemde sfeer in Kigali hing en dat ze de stad liever eventjes ontvluchtten.

Na het schransen was er uiteraard nog tijd om even de beentjes te strekken in Kibira Bar, waar de reggaecultuur schijnbaar aanwezig is en lokale muziekgroepjes regelmatig het podium beklimmen. De volgende morgen moesten we (dankzij de travaux communautaires) gelukkig niet te vroeg uit de veren...

Toen chauffeur Ali ons met de huurwagen kwam ophalen regende het pijpenstelen en ik vervloekte mezelf binnensmonds omdat ik mijn regenjas in België gelaten had. Aprilse grillen, de weergoden kennen er hier ook wat van! Maar goed, van een spatje regen gaat een mens niet dood, zeker niet als het ondertussen toch nog altijd tegen de 25 graden aanloopt. Dus hup, daar gingen we, Aline, Lorraine, Anne-Charlotte en ik, Bujumbura uit, de weg zuidwaarts volgend richting Bururi/Rutana.

De weg – van behoorlijke kwaliteit met slechts hier en daar een stevige put in het asfalt - klom flink omhoog en een uurtje later vertoefden we rond het stadje Ijenda al op een hoogte van pakweg 2000 meter, op een plek niet ver van de Mont Heha, met zijn 2670 meter de hoogste van Burundi. Ijenda zelf is een klein stadje, maar de katholieke kerk is hier – net als overal in Burundi – aanwezig! En er staan vreemde maar schitterende bomen!

Ook hier bleven de wolken dreigend grijs boven het prachtige landschap hangen. De 1300 meter extra lieten zich natuurlijk wel voelen: van de 25 graden bleven er misschien hoop en al nog 15 over; de meisjes haalden dan ook truien en sjaals tevoorschijn om zich stevig in te pakken tegen de kou. Een van de jongens (want ook Ali had zijn vestje aangedaan) probeerde zich als een stoere Belg te gedragen, niet uit zijn lood te slaan door de 'ietwat frisse temperaturen'.

Rond Ijenda zagen we vele theevelden. Thee is na koffie het tweedegrootste exportproduct van Burundi en dus cruciaal om de sterk hellende handelsbalans toch een klein beetje terug in de juiste richting te duwen. In Ijenda zelf bevindt zich een van de theeverwerkende fabrieken van het land.

Op de foto is het niet superduidelijk, maar de huizen in deze regio zijn anders dan in de rest van het land. Verschillende woningen en schuurtjes, meestal alle rond van vorm, staan dicht opeen en zijn omgeven door een omheining die altijd cirkelvormig is. Binnenin die omheining scharrelen enkele dieren rond en worden tevens gewassen gekweekt.

's Middags gingen we iets eten in een restaurant in Rutovu, blijkbaar eigendom van oud-president Buyoya (1987-1993), die met behulp van een staatsgreep de derde president van het land werd. Volgens sommigen een dictator als zovele andere, volgens anderen een voorvechter van het beleid tegen de corruptie. Hoe dan ook, hij zat aan het goed uitgeruste tafeltje naast ons en werd omringd door 3 mooie vrouwen, gekleed als koninginnen... en Ali zei dat zijn stem nog net zo klonk als destijds op de radio.

Uiteindelijk kwamen we op onze eerste bestemming aan! De piramide die je hier ziet is bekend in heel het land, want hij staat symbool voor de scheiding van de bekkens van 2 van Afrika's grootste rivieren: de Nijl en de Congo. Om het even duidelijk te maken: de regen die noordwaarts van de piramide valt, stroomt via talloze riviertjes naar de Nijl en mondt uiteindelijk uit in de Middellandse Zee. De regendruppeltjes die zuidwaarts van de piramide terechtkomen, zullen na een lange reis via de Congo de Atlantische Oceaan bereiken.

Als kers op de taart heeft Burundi zich het recht kunnen toeëigenen om te beschikken over de meest zuidelijke bron van de Nijl! De Nijl, niet zomaar een riviertje, maar met haar 6677 km de langste rivier ter wereld! En vergeet het nijlpaard niet!

Aan de grootte van de parking te zien verwachten ze horden toeristen, en onze auto stond er dan ook een beetje eenzaam en alleen. Nochtans is door talloze ontdekkingsreizigers (van Ptolemaeus tot Stanley) jarenlang gezocht geweest naar deze bron. Het water stroomt via de Ruvyironza naar de Ruvubu, komt zo in Tanzania terecht en vloeit in Rwanda samen met de Kagera, om vervolgens in het Victoriameer te belanden. Nabij Kampala (Oeganda) vervolgt de Nijl (de Witte Nijl) dan zijn weg, om zich in Khartoem (Soedan) te vervoegen bij de Blauwe Nijl (die in het Ethiopische Tanameer ontspringt) en als simpele 'Nijl' verder af te zakken tot in Egypte.

Ik kon het niet nalaten de Egyptenaren een slokje water te ontfutselen... wel vreemd om een beetje van de Nijl in mijn buik te voelen klotsen. Ik moest echter al gauw weer afscheid nemen van het Nijlwater, want de nacht erop voelde ik het klotsende gevoel ook ter hoogte van mijn darmen... maar het bleef beperkt tot dat ene nachtje... oef!

In de buurt van de bron stonden prachtige boomvarens, die de plek een prehistorisch tintje gaven.

Nog een foto van de moderne ontdekkingsreizigers. Naast mij zie je Anne-Charlotte, daarnaast Lorraine en helemaal rechts Aline.

Anne-Charlotte was een van de Rwandese bezoekers, ze werkt in Kigali als cartografe voor een herbebossingsproject dat in de aanplanting van 10.000 hectare bos voorziet! Ik moet toegeven dat ik toch eventjes een steekje van jaloezie voelde... dat klinkt voor een land- en bosbeheerder toch als een schitterend project!

Lorraine werkt in Bujumbura en pluist de Burundese procedures rond de 'marchés publics' uit om alle projecten te kunnen bijstaan waar nodig; een hels karwei als je 't mij vraagt!

Aline werkt in Gitega (centraal Burundi) voor een ander landbouwproject dat zich vooral bezig houdt met de vraag naar zaaigoed, want er zijn grote tekorten en er schort heel wat aan de kwaliteit van hetgeen de boeren nu gebruiken.

In tegenstelling tot de rest van het land, leek het zuiden van het land me minder dicht bevolkt. Ik vond het heel aangenaam om te zien dat er in Burundi nog bossen, moerassen en grasvlakten overblijven waar het niet krioelt van de mensen.

Doorheen dit magnifieke landschap volgden we een onverharde weg tot aan de warmwaterbronnen van Muhweza. Als in een klein paradijsje, verscholen tussen het groen, tussen klaterende riviertjes namen we daar een deugddoend bad, ondertussen vriendelijk babbelend of zelfs schaterlachend met de lokale bevolking. En omdat ik daar geen foto's van genomen heb, kan ik alleen maar vertellen dat het een superrelaxerende ervaring was!

's Avonds trokken we verder naar Rutana, een boerengat van niks maar toch de grootste stad van het zuidoosten van het land. En we sliepen er als prinsen. Zoals eerder vermeld was er wel één prins met darmstoornissen.

De volgende ochtend wachtten we het optrekken van de mist af, maar rond 9 uur konden we toch vertrekken. Bestemming: de watervallen van de Karera. Vlakbij, maar je moet ze weten te vinden: Ali kent de streek gelukkig op zijn duimpje, hij is dus naast chauffeur een uitstekende gids!

Toen we toekwamen, stormde een massa mensen ons tegemoet. Ze waren er bijeengekomen voor de doop van 8 mensen, maar jammer genoeg was dat al gepasseerd. We kregen van iedereen een handje, ik denk dat ze ons een 'joyeuse Pâques' wouden wensen.

Eén van de 4 watervallen... prachtig, en meer hoeft daar niet over gezegd te worden!

Een gigantische duizendpoot of een enorme miljoenpoot? Ik durfde hem niet omdraaien om te zien over hoeveel paar poten per segment het beestje beschikte, maar als ik goed kan tellen moet het een duizendpoot (1 paar poten per segment) zijn?

Net als in Bellewaerde, maar dan gene plastiek!

Op weg naar de volgende attractie: we sjokten 3 uur lang door de Burundese savanne, achter gids Théofile aan. Doel: de 'Faille des Allemands', een naar het schijnt spectaculaire kloof. Ik ben de gids wel vergeten vragen wat de Duitsers er precies mee te maken hebben...

Een ferm bloemetje langs het pad.

Veel toeristen komen hier niet langs: we werden belaagd door kinderen én volwassenen die gefascineerd waren door het kunnen van onze fototoestellen.

Het landschap was in ieder geval indrukwekkend ruw. Donkere wolken pakten zich echter opnieuw samen en even later barstte de bui los... doorweekt tot op het bot bereikten we uiteindelijk de toegang tot de kloof, maar de plots opgekomen mist verhulde al het moois dat daar op ons wachtte. We doken dan maar de auto in, om de terugreis naar Bujumbura aan te vatten!

Maar terugkeren doe ik zeker, de faille des Allemands zal zijn geheimen prijsgeven!

Tuzosubira!

17-04-2009 om 14:50 geschreven door jeroen  

Haai,

Zondag was een feestdag voor Kirundo: ik blies namelijk mijn 26ste kaarsje uit en vond dat meer dan voldoende om een vet feestje op poten te zetten. Bovendien was het een ideaal moment om mijn huis in te wijden. Ik nodigde een 50-tal vrienden en kennissen én de buren uit; een avondje exclusief Kirundonezen, want ik zag wel in dat mijn vrienden uit Bujumbura de drie tot vier uur durende tocht op een zondagavond niet zouden zien zitten. Misschien een wat gezocht excuus, want ik wist ergens dat het zowiezo al serieus 'bakske vol' zijn...

Met de voorbereidingen begonnen we ruim op tijd. De gardiens van mijn huis (Désiré, Gaspard en Adolphe) waren reuze-enthousiast en de hele week druk in de weer. Er waren avonden dat ze rond 22u nog aan de deur klopten om me te vertellen dat hen nog iets te binnen geschoten was waar we nog niet aan gedacht hadden.

Zondag zelf was het uiteraard een drukke bedoening. Er was dan ook een berg kuis- en snijwerk te verrichten: 2 enorme trossen bakbananen, een 10-tal kilo tomaten en misschien evenveel ajuinen, enkele avocado's, 12 witte kolen, 40 eieren en tenslotte 12 geitenpoten. Mijn kok en huishouder Michel had er zijn zoon en Pierre, een vriend van hem, bijgehaald, en tuinman Elias was ook ingeschakeld. Alles duidelijk onder het motto 'vele handen maken licht werk'. Daarnaast was er trouwens nog een expert in huis gehaald voor het bereiden van de brochetten, een specialiteit waar je in Kirundo (en Burundi) niet om heen kan. De expert in kwestie wordt hier trouwens de 'vétérinaire' genoemd en dat is zonder twijfel een nationaal begrip.



Michel (links) en Pierre (rechts) met het resultaat van hun noeste arbeid in de handen...



De te frituren bananen werden vakkundig gepeld door Elias (links) en de zoon van Michel (rechts). Vergis u niet: het pellen van een bakbanaan is niet te vergelijken met het snelle handgebaar waarmee een dessertbanaan van zijn jasje ontdaan wordt: ik heb er zelfs 2 speciale messen voor moeten kopen!



De vétérinaire aan het werk: er kwamen wel verdacht weinig brochetten (57) tevoorschijn uit de 12 geitenpoten; ofwel heeft hij mijn raadgeving om het vet voldoende weg te snijden te grondig uitgevoerd, ofwel is er toch iets over de haag verdwenen...



Kort na de eerste bezoekers liep het huis én het terras buiten al snel vol. Toen er plots een serieuze onweersbui losbarstte, kreeg ik het even benauwd, want ik had op het terrasmuurtje gerekend en er waren veel te weinig stoelen om iedereen binnen een plaatsje te geven. Gelukkig trok de bui snel over...



Oud en jong, rijk en arm, dik en dun: ik heb echt geprobeerd om iedereen uit te nodigen, wat in een klassenmaatschappij als de Burundese niet altijd het geval is...



Tijdens het onweer viel (uiteraard!) ook de elektriciteit weg. Gelukkig had ik een voorraadje kaarsen ingeslaan; ik zou anders mijn bezoekers op de tast begroet moeten hebben... het is echt niet zo gemakkelijk om een zwart gezicht in het donker te herkennen!



Ik weet niet of ik al eerder een foto van hem op de blog gezet heb, maar hier rechts zie je Marcien, de Directeur d'Intervention van ons project, en de Burundese evenknie van Josée.



Van Justine (rechts), die voor Agro Action Allemande, een Duitse ngo, werkt, kreeg ik de enige echte Burundese verjaardagskaart! Blijkbaar is dat hier toch niet zo de gewoonte...



Vanzelfsprekend diende ik ook een korte speech af te steken: een Burundese (en Afrikaanse) traditie als geen ander! Het was pas toen dat ik besefte dat ik de enige umuzungu (blanke) van de hele bende was... Fabien en Josée hadden immers laten weten dat ze niet konden komen.



Vervolgens was het etenstijd! Aanschuiven maar...



Geef toe dat het er lekker uitziet! Voor wie de gefrituurde bananen niet zou ontdekken: ze zijn bedekt met een tomatensausje!



Adolphe, die die avond geen dienst had, maar me toch goed geholpen heeft met het ronddragen van de drank, smulde mee.



Emery, Basile en Déo (vlnr) volgden zijn voorbeeld! Basile is Congolees en een van mijn beste vrienden hier; hij heeft me ondertussen al uitgenodigd voor zijn trouwfeest op 18 april in Bukavu!



Nadien was het tijd voor de taart, die ik cadeau gekregen had van... Cadeau, ook een goeie vriend van me. Hij had ze speciaal laten maken door enkele zusters van een katholieke kloosterorde hier vlakbij. Hij had ook één grote kaars gekocht, maar die zou de taart zowat verpletterd hebben, dus heb ik er zelf maar een gewone kaars in geplant. Een kaars die symbool staat voor mijn 26e jaar zeg maar, mijn Burundi-jaartje.



Hoewel ik er wat show rond verkocht heb, was het deze keer, in tegenstelling tot andere jaren, dan ook niet de lastigste keer om de kaarsjes uit te blazen...

Daarna was het snijden geblazen...

En ik moet zeggen: het smaakte helemaal niet slecht!

Vervolgens was het aan Bashy om zijn trukendoos boven te halen: hij had speciaal zijn muziekinstallatie meegebracht om iedereen eens flink uit zijn dak te laten gaan...

... wat dan ook gebeurde!

Opzwepende Afrikaanse ritmes, een mens zou er verslaafd aan geraken!

Cadeau (links) en Rachid, een halve Omaniet, dronken nog een glas, ik veronderstel op mijn gezondheid...

Later op de avond werden er echte broederschappen gesmeed. Hier met Arcade, Rachid en Joseph.

En nog later vonden Désiré en Gaspard dat het zeer goed geweest was! En die mening deel ik met hen!

Jullie zien het: een mens moet niet thuisblijven om zijn verjaardag te vieren! Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ik hier niemand gemist heb!

Vele groetjes!!

02-04-2009 om 20:45 geschreven door jeroen  

Gisteren was een topdag voor ons project: in de gebouwen van de DPAE (provinciale overheidsdienst voor de landbouw) organiseerden we ons eerste grote 'atelier de sensibilisation', waarvoor we 150 mensen uitgenodigd hadden.

De voornaamste gasten onder hen waren de vertegenwoordigers van de rijsttelers, melkveehouders, vissers en viskwekers, aangezien het doel van de bijeenkomst was hen de doelstelling van het project volledig uit de doeken te doen, met nadruk op de activiteiten van het CAI (Centre d'Appui aux Initiatives). Daarnaast waren er de gemeentelijke en provinciale landbouwingenieurs en veeartsen, de vertegenwoordigers van alle ngo's actief in de provincie...

... en nog een aantal imposante persoonlijkheden, waaronder de altijd goedlachse gouverneur (links) en Paul Van Impe (rechts), de plaatselijke vertegenwoordiger van de BTC te Burundi.

Justin (de directeur van het CAI, links) en Fabien in volle actie!

Er werd aandachtig geluisterd... zolang het in het Frans was, natuurlijk! Rechts van mij zie je Nestor, onze boekhouder, en daarnaast zit Françoise, secretaresse en administratieve duizendpoot van ons project.

Om het hier heersende overwicht van mannen wat te breken, hadden we ook een 10-tal vrouwen uitgenodigd. En ze lieten zich in ieder geval zien! En af en toe ook horen!

Vervolgens was het Antoines beurt, die in het Kirundi uiteenzette hoe de efficiëntie en impact van het project opgevolgd en geëvalueerd zullen worden. Aangezien ik de projectie in het Frans op de achtergrond diende te verzorgen, was het even overleggen hoelang ik moest doen over een slide. En hoewel ik mijn best deed om het Kirundi te volgen, moest ik er op het einde toch nog snel snel 4 slides doordraaien...

Vervolgens was het aan mij: ik kon, met Antoine als tolk Frans-Kirundi aan mijn zijde, gelukkig in het Frans aan de slag. In mijn uiteenzetting had ik het over 'La protection de l'environnement et le développement durable', een transversaal thema van de BTC dat hier in Kirundo van cruciaal belang is. Geen landbouwontwikkeling zonder oog voor het milieu! Het hele ecologische wel en wee van de provincie draait immers rond de moerassen en de meren van de provincie. De moerassen zijn als grote sponzen die het water dat valt in het regenseizoen lang vasthouden en langzaam vrijgeven. Aangezien zij van nature zowel stroomop- als stroomafwaarts van de meren voorkomen, regelen zij ook het waterniveau ervan. Momenteel zijn de moerassen in grote mate in cultuur gebracht (70 tot 80%), maar vaak worden zij, door ondoordacht te werk te gaan, te intensief gedraineerd. Dit veroorzaakt de teloorgang van de veenachtige structuur van de bodem en dus ook de waterabsorberende capaciteit van het moeras. Wat niet alleen het einde betekent van een goed opbrengend stuk grond, maar ook – als het moeras stroomafwaarts van een meer ligt – een gedeeltelijke tot totale uitdroging van het meer met zich mee kan brengen.

Nu, ik was nadien tevreden, want ik had toch de indruk dat de boodschap goed overgekomen was; hoewel ik nadien van een enkele journalist te horen kreeg dat ik het iets te technisch had aangepakt...

Natuurlijk werd ook de inwendige mens niet vergeten...

Chauffeurs Richard (links) en Patrice (midden) en Josée, directeur van het project PADAP, alle drie in de kleuren van het BTC. Merk ook op dat sommige Vlaamse kranten zelfs in hartje Burundi aan hun publiciteit werken...

Doei*

28-03-2009 om 22:55 geschreven door jeroen  

22-03-2009 om 20:19 geschreven door jeroen  

Vandaag kreeg ik onverwachts bezoek van Wim Moens, de broer van mijn oom Hugo! Allez, helemaal onverwachts was het niet want ik had woensdag al een telefoontje gekregen van het thuisfront om dat aan te kondigen. Maar het was toch net als een verrassing!

Wim werkt voor BRS (de Belgian Raiffeisen Foundation, die zich bezig houdt met sociale financiering: meer op www.brs-vzw.be) en landde donderdag in Kigali. Doel van zijn reis is het opvolgen van een aantal projecten in Rwanda, Burundi en Uganda. Gisteren was hij in Ngozi, op zowat een uurtje rijden van Kirundo, waar de ngo Louvain Développement (gekoppeld aan de universiteit van Louvain-la-Neuve, www.louvaindev.org) een koffieproject lopen heeft in samenwerking met UCODE, een lokaal actief agentschap voor microfinanciering. Het interessante van de zaak is dat de mensen van UCODE ook actief zijn in Kirundo, én dus een toekomstige partner zijn voor mijn project (het project PADAP). Aangezien lokale boerenassociaties vaak kampen met een tekort aan garanties om microkredieten te bekomen, zou PADAP een garantiefonds beschikbaar stellen om die boeren toch de kans te geven bij UCODE aan te kloppen.

Aangezien het etenstijd was, ging de hele ploeg een hapje eten en ze wisten het juiste adres te vinden: een restaurantje waar volgens velen de beste kip van Burundi wordt geserveerd! De bende was talrijk - naast mensen van UCODE en Louvain Développement was er ook een adviseur van het Nederlandse Terrafina (www.terrafina.nl) – maar toch kon ik er moeiteloos de heer Moens uithalen; ofschoon er enkele cruciale details ontbreken, heeft hij toch veel van mijn oom weg.

En het was naast interessant ook zeer plezant!!

Bezoekers zijn hier dus altijd welkom!!

21-03-2009 om 20:22 geschreven door jeroen  

Hij komt, hij komt... Op dag 1 in Kirundo was het al prijs. Monsieur le Président komt Kirundo bezoeken! Niet dat dit zo uitzonderlijk is, Pierre Nkurunziza, in de volksmond Pita genoemd, doorkruist de laatste maanden het hele land om overal het goeie voorbeeld te geven door de handen uit de mouwen te steken. Bovendien is het een uitstekende manier om zijn populariteit veilig te stellen. Hij werd ontvangen door zowat de helft van de inwoners en er werd zelfs even geheupwiegt op het ritme van enkele liedjes gezongen door een bende keurig uitgedoste schoolkinderen. Doel van zijn komst was het planten van een paar boompjes op een strook grond gelegen langsheen de kersverse weg naar Kigali (Rwanda). Ontbossing is een pijnpunt in dit land en daar wil de president duidelijk iets aan doen. Na zijn inspanningen spoorde hij de bevolking eveneens aan zijn werk voort te zetten tijdens de 'travaux communautaires', de verplichte gemeenschapsdienst op zaterdagochtend van 8 tot 10 uur.

Vervolgens vertrok hij weer, en met hem zijn kolonne bestaande uit enkele zware en geblindeerde jeeps, een ziekenwagen en een reeks pick-ups volgeladen met militairen. Ik besefte maar al te goed dat ik het advies van mijn werkgever in de wind had geslagen... maar ik heb me wel voorgenomen in het vervolg dergelijke volkstoelopen te vermijden, hoe zeer mijn collega's me ook trachten te overtuigen. Desalniettemin is de kans op een aanslag drastisch afgenomen sinds op 4 december 2008 een akkoord ondertekend werd met de laatste actieve Burundese rebellengroepering (FNL/Palipehutu). Haar militanten zouden zich ondertussen aan het terugtrekken zijn uit het nationaal park van Kibira, waar ze zich verscholen hielden onder het dikke lover van het laatste stukje tropisch regenwoud dat Burundi nog rest...

17-03-2009 om 21:09 geschreven door jeroen  

Mwaramutse!

Eindelijk begin ik eraan! Nu de eerste twee maanden Burundi er bijna opzitten, wordt het wel eens tijd om hier iets neer te pennen. Ik had dan ook eventjes tijd nodig om alles goed tot me te laten doordringen. En internet is hier voorlopig nog een luxe...

Maar allez hup... welkom in tropisch Afrika! Net als Aline, Lorraine, Laure, Alice, Jessica en Tom had ik Brussel acht uur geleden achter me gelaten. Op het tarmac van de piepkleine luchthaven van Bujumbura was de combinatie van geuren, warmte en vochtigheid onmiskenbaar. De douaniers daarentegen onhérkenbaar vlug én minzaam. We werden gretig verwelkomd door een trosje mensen van de BTC, waaronder ook Jelle en Sarah, en een paar tellen later snorden we al over een vlakke weg door een duister en nog mysterieus landschap in de richting van de hoofdstad. Silhouetten van palmboven wuifden zachtjes in de avondbries, sterren flonkerden aan de hemel, de hand van onze chauffeur lag losjes op zijn stuur... was het beeld dat ik had van dit land, nog in de ban van geweld en terreur, dan toch niet helemaal juist? Afwachten maar...

Bujumbura ontplooide zich de volgende dag in volle glorie, en dat reeds voldoende vroeg, dankzij de exotisch klinkende maar voor mij toch vooral overijverige vogels. Na een lekker ontbijtje in ons pensionnetje volgde een kort maar plezant verkenningstochtje met mijn vier Franstalige gezelschapsdames. Overbodig te zeggen dat ik serieus mijn best moest doen om ook een vinger in de pap te brokken te hebben...

Van links naar rechts: Lorraine, Aline, Laure en Alice, op het schitterende Saga Plage met Bujumbura op de achtergrond.

Na het middageten (jaja, half pension op kosten van de Belgische Staat) gidsten Tom, Jessica en Eva, de drie doorwinterde vrijwilligers hier, ons al slenterend door het stadscentrum. Bouwkundig was er niet veel charmants aan te ontdekken, veel beton en glas en her en der wat oude koloniale gedrochten, maar wel rustig voor een hoofdstad, met veel groen, opvallend veel villa's en brede straten en uiteraard schitterend gelegen aan de rand van het Tanganyikameer. Op de oever van dat reusachtige meer hoorde ik wat later mijn allereerste nijlpaard knorren en dronk ik mijn eerste Burundese pint, het nationale vocht hier, plaatselijk gebrouwen maar dan wel door een van de paradepaardjes van de Hollandse economie. En ook hier boekt dat paradepaardje gegarandeerd hoge omzetcijfers.

Zicht op het Tanganyikameer en het donkere Congo aan de overzijde vanuit het 'appartement du lac' van ons project.

Na het nuttigen van het noodzakelijke passeerden we nog even langs de 'appartements du lac', het Belgische bastion met een omwalling waar zelfs Vauban van gedroomd moet hebben. Een beetje overdreven? Misschien wel, maar in tijden van uitbrekende crisisjes waarschijnlijk toch een geruststellend veilig oord. Ook ik heb daar ondertussen een stekje voor als ik eens een weekendje in Bujumbura wil doorbrengen. En reken maar dat ik daar werk van zal maken! Zeker nu ik de Afrikaanse ritmes in de discotheken heb opgesnoven en op 'Saga Plage' heb rondgehangen, wat volgens de boekjes zowat één van de mooiste stranden van het Afrikaanse binnenland moet zijn. En daar kan ik mij zonder problemen bij neerleggen!

Een visje eten op het strand om op krachten te komen...

om daarna een partijtje volleybal aan te gaan...

en uiteindelijk ferm verbrand de schaarse schaduw op te zoeken.

Tot zover Bujumbura. Maar wat met Burundi? Want wie Bujumbura gezien heeft, heeft Burundi nog niet gezien. Voor de niet-cartofielen misschien nog een kort woordje over het geografische. Burundi is een klein landje, wat kleiner nog dan België, iets ten zuiden van de evenaar en net zoals zusterdwergstaatje Rwanda geprangd tussen de reuzen Tanzania en Congo. Een plukje op de wereldkaart waar wij Belgen al eens voor in de atlas moeten neuzen. Nochtans is het een van onze voormalige koloniën, een Duits cadeautje dat we net zoals Rwanda én de Oostkantons verkregen na de Eerste Wereldoorlog. Bovendien is het - op dit moment toch - een van de weinige plaatsen waar wij kleine Belgen zich eventjes groot kunnen wanen. Niet zozeer omdat het personeel van de ambassade hier met een in het oog springende CD-01 op hun nummerplaten rondtoert, maar vooral omdat de Belgische staat een van de voornaamste bilaterale partners is van de Burundese staat. Vorig jaar droegen de Belgische belastingbetalers samen zomaar eventjes 40 miljoen euro bij, verspreid over een hele reeks projecten, met als gemeenschappelijk doel de levensstandaard hier toch enigszins op te krikken. Een emmer water die naar zee gedragen wordt? Misschien, maar de Burundese zee lijkt me zeker niet onmetelijk uitgestrekt, dus zelfs die ene emmer zal zowiezo welkom zijn.

Maar waar in dat kleine landje woon en werk ik nu precies? Om even terug te keren naar de landkaart: Burundi heeft zowat de vorm van een hart, een echt hart uit de biologieles wel te verstaan en niet het roze of peperkoeken exemplaar. Als je op zoek gaat naar de aorta van dat hart, helemaal in het noorden, kom je vanzelf in de provincie Kirundo uit, het actieterrein van het project waar ik deel van uitmaak. Onze bureaus, onze uitvalsbasis als het ware, zijn centraal gelegen in het hoofdstadje van de provincie, het gelijknamige Kirundo, een naar Belgische normen middelmatig groot dorp van 10.000 inwoners. Dat klinkt ergens banaal, en zo ziet het er op het eerste gezicht ook uit, maar het stadje heeft een niet te onderschatten centrumfunctie. Kirundo heeft weliswaar nog geen bibliotheek, maar het telt, naast de verschillende ngo's, een ziekenhuis, een gerechtshof, een militaire kazerne, een grote marktplaats, een viertal banken, talloze hotels, bars en restaurantjes, een voetbal-, basket- en tennisplein (jammer genoeg mankeert er nog een zwembad), een moskee (zonder enig benul van de wet op geluidsoverlast), een aantal protestantse en pinksterkerken, een katholieke kathedraal en bijbehorende kloostergebouwen, enkele tankstations (die vaak droog staan) en uiteraard een klein discotheekje. Af en toe loopt de tribune van het voetbalstadion vol, twee keer per week wordt er een grote markt gehouden en 's zondags gaat iedereen op zijn paasbest naar de ochtendmis...

Kirundo, met centraal de rode daken van de markthallen.

Het altijd drukke centrum van Kirundo en een opvallend aanwezig, maar normaal opvallend afwezig, verkeersbord.

Voor de rest is de provincie één groot landbouwgebied. Er zijn weliswaar nog een aantal andere centrumplaatsjes (de provincie is ingedeeld in 7 gemeenten), maar het overgrote deel van de families leeft dicht opeen in schamele kleine huizen en moet het rooien met wat hun lapje grond voortbrengt. En in het wat lager gelegen noorden van de provincie is zelfs dat de laatste tijd, door het uitblijven van de normale regenval, niet voldoende. Dat merkten we laatst duidelijk op tijdens een door ons georganiseerde boerenbijeenkomst in de gemeente Bugabira. Naast de administratie en de gemeentelijke landbouwingenieur en veearts, was er slechts één iemand komen opdagen. De rest had zijn kat gestuurd, omdat juist op hetzelfde moment een kolonne vrachtwagens, gevuld met zakken voor de voedselbedeling, de gemeente binnentrok.

De moerassen van Kirundo, nog gedeeltelijk onontgonnen, maar meestal toegewijd aan de rijstteelt.

Ons project, het project PADAP Kirundo (Projet d'Appui au Développement Agricole de la Province de Kirundo), is er juist om dat soort situaties in de toekomst te helpen voorkomen. De voedselproductie verhogen en de vermarkting ervan stimuleren. Geen eenvoudige opgave. Maar we zijn eraan begonnen! Deze week hebben we juist de eerste bijeenkomsten in de verschillende gemeenten afgerond. Deze hadden tot doel de gemeentelijke diensten en de coöperatieven enerzijds op de hoogte te brengen van het bestaan van ons project, en anderzijds gegevens te vergaren over de aanwezigheid en de activiteiten van de coöperatieven in de gemeente.

Aan het werk in de gemeente Ntega, op een kleine bijeenkomst met als doel ons project voor te stellen aan alle geïnteresseerden.

Een eerste luik van ons werk zal erin bestaan om met een aantal bestaande coöperatieven verspreid over de provincie een reeks kleinschalige projecten uit de grond te stampen. Hierbij richten we ons vooral op coöperatieven die zich bezighouden met de melkveehouderij, het vangen of kweken van vis of het verbouwen van rijst, aangezien een voorstudie uitgevoerd door het Franse IRAM uitgewezen heeft dat deze activiteiten de veelbelovende troeven voor de provincie vormen.

Aan de oever van het Lac aux Oiseaux in Kirundo, in het gezelschap van Diona, de dolle hond van mijn chef/collega Fabien.

Voor wie wil is er een bootje om een tochtje te maken naar het beschermde eilandje op de achtergrond, waar het zou wemelen van de vogels.

Uiteraard zal de inhoud van deze projectjes voor een groot deel afhangen van wat de coöperatieven zelf aandragen. Toch zijn een aantal van onze actiepunten reeds vastgelegd in het bestaande werkplan, dat gebaseerd is op de voorstudie van het IRAM. Voor de melkveehouderij zullen we o.a. de kruising van lokale rassen met rassen uit Oeganda stimuleren. Dit moet zorgen voor een verhoging van de melkproductie van 1 tot 2 naar 6 tot 8 liter per koe per dag. Daarnaast zullen we trachten een voormalige kaasmakerij opnieuw op te starten. Voor de visvangst zullen een aantal aanlegsteigers geconstrueerd worden, evenals een aantal centra de vis gedroogd of gerookt kan worden. Viskwekers zullen kunnen rekenen op technische ondersteuning bij het herstel en onderhoud van hun visvijvers. En voor de rijsttelers wordt een herinrichting van de rijstvelden voorzien, naast de aankoop van een aantal machines voor het pellen van de rijst. Tevens zal aandacht geschonken worden aan het verbeteren van de opslagmogelijkheden, door een aantal hangars te bouwen. Een belangrijke overkoepelende poot voor de verschillende sectoren is het verzekeren van de kredietverstrekking voor de coöperatieven. Daartoe zal het project zich, na grondige studie van de kredietaanvraag, garant stellen bij de bank of financieringsinstelling.

Al deze maatregelen moeten enerzijds als voorbeeld dienen voor de andere coöperatieven, en anderzijds is het de bedoeling dat het pilootprojecten worden waar we kunnen uit leren en in een latere fase van het project kunnen op voortbouwen, zij het dan niet meer door zomaar alles te schenken, maar wel door kredieten te verlenen. Natuurlijk staat zowat elke coöperatieve wel te springen om aan deze pilootprojecten deel te kunnen nemen. En natuurlijk zijn sommigen zelfs bereid enkel daarom al een nieuwe coöperatieve te beginnen. Maar papieren coöperatieven kunnen we natuurlijk missen als kiespijn. Daarom zullen wij ons eerst en vooral toespitsen op het afnemen van enquêtes bij deze coöperatieven om een idee te verkrijgen over de interne sociale structuur en de professionaliteit van elk van hen. Op basis daarvan, en in samenspraak met de vertegenwoordigers van de verschillende sectoren, van de gemeentelijke en provinciale diensten en van de bestaande ngo's, zullen wij beslissen met welke coöperatieven we nauwer gaan samenwerken.

Rondom het meer zitten talloze vissers op bananenbladeren; hopelijk genieten zij tijdens hun werk ook van de pracht van de natuur die alomtegenwoordig is.

Een tweede luik van het project omvat de uitbouw van het CAI, het Centre d'Appui aux Initiatives. Het CAI heeft, zoals de naam het zegt, tot doel een kenniscentrum te zijn waar coöperatieven, maar ook privépersonen, terecht kunnen voor raad op technisch, organisatorisch, juridisch en financieel vlak. Om precies de belangrijkste speerpunten van het CAI te bepalen, zullen we in de hele provincie een 25-tal interactieve bijeenkomsten organiseren, waarop iedereen welkom is en uitgenodigd wordt om samen de belangrijkste noden en tekorten te formuleren. Om deze thema's nadien concreet en snel aan te pakken, zal het CAI een reeks opleidingen, gepaard gaand met studiereizen, organiseren. Dit kan bijvoorbeeld een opleiding zijn rond kunstmatige inseminatie bij runderen, maar evengoed rond het financieel beheer van een coöperatieve. Bedoeling is dat het CAI op termijn een op zichzelf staand en onafhankelijk bureau wordt, dat ook in zijn eigen financiering kan voorzien, door zich voor zijn diensten te laten betalen. Op lange termijn, als de commercialisatie zich kan voltrekken en een aantal coöperatieven over voldoende middelen beschikt, zou dat mogelijk moeten zijn.

Andere vissers gebruiken boten en vissen met behulp van netten. In het verleden werd daarvoor vaak gebruik gemaakt van al dan niet uitgedeelde muggennetten, waardoor zelfs het laatste kleinste visje spoedig opgevist was en de overheid het vissen zes maanden lang aan banden moest leggen om het visbestand een kans te geven om zich te herstellen.

Eva en ik op stap. Eva werkt vaak in Kirundo, zij controleert er voor de BTC de waterkwaliteit van een aantal nieuw geplaatste waterputten.

Een derde luik bestaat er juist in de commercialisatie van de producten te versterken. Eigenlijk valt dit derde luik onder het eerste. Opnieuw zal hierbij in een eerste fase gestart worden met enquêtes, om de economische keten voor elk van de producten te ontrafelen en een idee te krijgen van de prijzen en winstmarges. Met behulp van die gegevens zullen we nadien de nodige maatregelen nemen om eventueel bestaande monopolies te doorbreken en op die manier artificiële prijsregulatiemechanismen te voorkomen. Het aanpassen van het zaaischema en de teeltkeuze behoort tot een van de vele mogelijkheden om niet alleen de voedselzekerheid, maar ook de marktzekerheid te vergroten. De verwerking van de initiële producten zal eveneens gestimuleerd worden. Bovendien kunnen we contacten tussen bepaalde schakels in de keten proberen versterken, zolang dit er maar toe bijdraagt dat het inkomen van de kleine producenten gegarandeerd wordt.

Nogmaals het Lax aux Oiseaux, omgeven door vele bananenvelden.

Het vierde en laatste luik bestaat in de institutionele ondersteuning. Dit luik is wat ons project, een bilateraal project, onderscheidt van de projecten van ngo's die in dezelfde sector werken. De samenwerking met de gemeentelijke en provinciale diensten die zich toeleggen op de landbouwsector, is voor ons project een kernpunt. Dit houdt onder andere in dat de landbouwingenieur en veearts werkzaam in elke gemeente, een motor zullen krijgen om hun terreinwerk op professionele wijze te kunnen verrichten. Daarnaast is het vooral de provinciale dienst DPAE (Direction Provinciale de l'Agriculture et de l'Elevage), die de gemeentelijke diensten coördineert, die zeer nauw bij het hele project betrokken zal worden. Bedoeling is dat zij op de hoogte is van elke stap die gezet wordt en dat zij voor bepaalde beslissingen mee rond de tafel gaat zitten. De kerngedachte is immers dat, wanneer het BTC haar troepen ooit terugtrekt uit Kirundo, het DPAE de opvolging van het project in handen neemt. Om haar taken te kunnen uitvoeren, wordt zij ondertussen ook voorzien van de nodige transportmiddelen, computers en allerhande ander nuttig materiaal.

Het bilaterale aspect van ons project wordt verder beklemtoont door de aanwezigheid van een tweekoppige directie. Josée, een Nederlandse in dienst van het BTC, vertegenwoordigt daarbij de Belgische zijde, terwijl Marcien, aangesteld door het lokale Ministerie van Landbouw, de Burundese kant voor zijn rekening neemt. Zij tweeën hebben hun bureaus bovendien geïntegreerd in de gebouwen van het DPAE, om de samenwerking compleet te maken.

Het CAI, dat zich dus onder de koepel van het project PADAP positioneert, wordt eveneens geleid door een Belgisch-Burundese tandem, zij het dan opnieuw met de nodige mankracht uit één van onze buurlanden. Fabien is immers Fransman, en wordt bijgestaan door Justin-Marie, die reeds vele jaren ervaring heeft en zowat elke 'colline' van de provincie kent. En zij kunnen dan weer rekenen op de ondersteuning van Antoine-Marie en mezelf. Het CAI bevindt zich op beperkte afstand van het DPAE in een ander gebouwtje, een afgehuurd huis vlakbij de markt. De ligging is vooral zo gekozen om boeren en vissers op marktdagen de kans te geven om snel eens binnen te springen.

Voilà. Tot daar een korte schets van het project PADAP Kirundo.

Natuurlijk is er nog veel meer. Maar daarvoor laat ik binnenkort nog wat foto's spreken!

Tot een volgende!

Hier alvast een fotootje van mijn huis(je)...

03-03-2009 om 00:00 geschreven door jeroen