Dag allemaal!

Ik ben hier nu bijna een half jaar, en ben op het punt gekomen dat ik begin te beseffen dat ik nog totaal niet doorheb hoe het er in dit land en in deze cultuur nu precies aan toegaat. Dat lijkt me ergens wel een goed teken, want dat toont aan dat ik er toch iets van begin te snappen. De Burundese samenleving en de Burundezen zelf lijken toch wel wat complexer in elkaar te zitten dan ik zo op het eerste gezicht dacht. De recente geschiedenis van dit land is natuurlijk een regelrechte nachtmerrie, iedereen heeft hier zowat een moordenaar in de familie en buren en vrienden hebben elkaar met hun machetes een kopje kleiner gemaakt. Dat laat uiteraard zijn sporen na, en ik denk dat het nog decennia zal duren vooraleer de hoofden van de mensen hier weer wat tot rust gekomen zijn. Het etnisch verhaal is bovendien bizar: ik vind het moeilijk om Hutu's en Tutsi's uit elkaar te houden en ik hoorde laatst zelfs mensen beweren dat je makkelijk van etnie kan veranderen. Alsof het om een politieke stroming gaat. Ik vermoed wel dat ze dan spreken over kinderen uit gemengde huwelijken, maar zeker weten doe ik het niet.

Het geweld is trouwens nog niet helemaal over: hier in de provincie Kirundo vallen nog bijna wekelijks slachtoffers, zij het dan niet in etnische conflicten, maar in ruzies over grondrechten. Vele mensen die tijdens de genocide gevlucht zijn, zijn de laatste jaren teruggekeerd, maar moeten ondervinden dat hun gronden ondertussen ingepalmd zijn door anderen. Dat juridisch aanvechten heeft weinig zin: ten eerste zijn er vaak geen bewijzen op papier om de eigendomsrechten aan te tonen, en ten tweede is zowel de justitie als de hele overheid hier zo corrupt als de pest. En zij die de verworven gronden willen behouden, hebben daar ondertussen ook voldoende mee verdiend om een stokje in de wielen van het gerechterlijk apparaat te kunnen steken. Uiteindelijk zijn de gedupeerden vaak zo gefrustreerd dat ze ergens een granaat op de kop tikken (hier blijkbaar makkelijk te vinden, waarschijnlijk heeft het leger hier tijdens de crisisperiode wat spullen onder tafel verkocht) en de tegenpartij liquideren. Zo zijn hier de laatste tijd al verschillende granaten ontploft; eenmaal kwam één van de vertegenwoordigers van de boerenassociaties zelfs bij me langs op bureau om me de granaatscherven te tonen die zich onder de huid van zijn dij bevonden.

Vreselijk allemaal. Deze week nog was ik in het dorp Baziro (gemeente Gitobe) waar een jongetje rondliep wiens hele familie enkele weken tevoren was uitgemoord. Het verhaal daar was wel iets complexer: zijn broer was teruggekeerd uit Tanzania en zag dat zijn vader een tweede vrouw had en daar ondertussen ook kinderen bij verwekt had. Toen de broer zijn deel van de familiegrond opeiste, kreeg hij te horen dat hij zijn lapje grond ook met de kinderen uit het tweede huwelijk moest delen. Daar had hij duidelijk niet op gerekend en dus maakte hij maar meteen korte metten met zijn eigen familie...

Erger nog is de manier waarop ik dit allemaal te weten kwam: een van mijn collega's had me gevraagd dit jongetje op te zoeken en mee te nemen naar Kirundo. Ik dacht dat het ging om een neefje of zo, want die collega is van oorsprong ook afkomstig uit dat dorp, maar is daar weggevlucht bij het uitbreken van de genocide in 1993. Dus ik neem dat jongetje mee, hij vertelt ondertussen in de auto wat er allemaal gebeurd is en daarna hoor ik van mijn chauffeur dat het de bedoeling is dat dat gastje (12 jaar oud) bij de gepensioneerde vader van mijn collega gaat werken!! Dat wil zeggen dat hij het huisslaafje wordt en naast wat eten en onderdak misschien 5 euro per maand zal gaan verdienen!! Ik was echt gedegouteerd. Ik maar denken dat mijn collega het manneke naar school zou sturen, maar neen, hij wordt een van de vele verschoppelingen die misbruikt worden door de rijkere elite...

Naast al deze ellende een lichtpuntje: het werk is al enkele weken erg interessant! 's Ochtends houden we participatieve bijeenkomsten in elk van de 25 zones van de provincie, waarbij we het project voorstellen aan de gehele bevolking en vervolgens vragen wat zij van ons project verwachten. De bedoeling is uiteraard de algemene opzet van ons project te verfijnen door rekening te houden met de wensen van de doelgroep.

De plaatselijke burgemeester verwelkomt ons team in Mukerwa, een zone, zeg maar deelgemeente, van de gemeente Busoni.

Justin zet zoals altijd alles op alles, 's avonds komt hij dikwijls thuis met bloeddoorlopen ogen. Maar dankzij de recent aangeschafte megafoon zie ik toch opnieuw een toekomst voor zijn stembanden.

De mensen zijn in grote getale toegestroomd. We verspreiden het bericht van onze komst meestal een week op voorhand tijdens de kerkdiensten.

Sommigen zijn zelfs in de eucalyptusbomen geklommen om nog een glimp van ons te kunnen opvangen.

In Gisenyi, een andere zone van Busoni.

Hoewel de meeste mensen het fototoestel eerder achterdochtig bekijken – Burundezen zijn trouwens meesters in het trekken van achterdochtige gezichten – wouden deze kinderen graag op de foto.

Aan de slag in Mugendo, zone van de gemeente Ntega.

Antoine als rapporteur: hij noteert nauwkeurig wat er gezegd wordt, een rol die ik jammer genoeg (nog) niet op mij kan nemen aangezien de gehele bijeenkomst in het Kirundi gevoerd wordt.

In Rushubije, een andere zone van Ntega, kwamen zelfs de leerlingen van het nabijgelegen schooltje even luisteren. Vaak dienen deze jonge mensen al een heel gezin te onderhouden, aangezien velen hun ouders verloren zijn. Ze hadden juist hun examens afgelegd: juni is hier ook volop de examenperiode, het gehele Burundese schooljaar is trouwens een kopie van het onze.

In Ntega zelf hielden we onze bijeenkomst in het gemeentelijk voetbalstadion. Voetbal is hier een geliefde sport, maar het Burundese nationale elftal heeft nog nooit aan een serieus toernooi kunnen deelnemen.

Die dag was Micael (links ' ') op bezoek. Hij is een nieuwe vrijwilliger die voor de BTC in de provincie Ruyigi in een ander landproject gaat meewerken.

In de namiddag trek ik dan door het gebied, in het gezelschap van de landbouwkundige die verantwoordelijk is voor de zone. We voeren samen enquêtes uit gedurende één namiddag, zodat hij goed begrijpt hoe de enquêtes in elkaar zitten, opdat hij nadien alleen verder kan gaan met het werk.

Onderweg met chauffeur Richard in de zone Mukerwa, met op de achtergrond het prachtige Lac Cohoha.

Doel van de enquêtes is meer gegevens te verzamelen over de economische ketens van rijst, vis en melk. Dat houdt in dat we met melk- en rijstboeren, vissers en viskwekers, tussenhandelaars, groothandelaars, verwerkende 'industriëlen', verkopers en consumenten samenzitten om te spreken over de opbrengsten, de productiekosten, de prijzen, de klanten, ... Daarnaast brengen we ook hun problemen en noden in kaart en maken we een inventaris op van de bestaande diensten (bvb. opslagmogelijkheden, aankoop van meststoffen, zaaigoed, medicatie voor de dieren, ...). Niet gemakkelijk, vooral omdat mijn coach Fabien eind maart de bons gekregen heeft van de BTC en ik die enquêtes volledig zelf heb moeten opstellen. Maar naarmate ik bezig ben, breng ik voortdurend verbeteringen aan en echt, ik leer véél bij. En de landbouwkundigen ook, denk ik... amai, sommigen hebben het er toch moeilijk mee... maar de meesten zijn wel enthousiast (ze krijgen er dan ook de volle 6 euro per dag voor) en leergierig. Soms voel ik me hier wel eens een soort van leerkracht.

Op bezoek bij een varkensboer in de zone Mugendo. Hij heeft op dit moment 17 varkens en zou graag een krediet aanvragen om de stallen te renoveren. Daarnaast zoekt hij informatie over de geschikte voeding voor zijn dieren.

Lac Mwungere, waar een coöperatieve van vissers me hun 2 gammele bootjes toonde. Door de schamele opbrengst hebben ze het geld niet om te investeren in meer en betere boten. Maar zonder die boten is het ook moeilijk de opbrengst te verhogen. Een krediet is dus de oplossing.

Lac Narungazi. Naast boten hebben vissers ook nood aan geschikte netten. Dit is niet alleen cruciaal voor de vissers, maar ook voor de vissen: in het verleden gebruikten vissers bij gebrek aan beter vaak muskietennetten, die uitgedeeld werden door ngo's om malaria te bestrijden. De gevolgen waren catastrofaal voor het visbestand: het meer werd immers leeggevist tot het allerkleinste visje toe.

De uiteindelijke bedoeling van deze enquêtes is dat we met de resultaten ervan de voornaamste pijnpunten kennen voor deze (en andere) economische ketens. Daarna zullen we vooral die initiatieven gaan uitwerken die deze pijnpunten kunnen wegwerken. Onder initiatieven verstaan we voorstellen van de boeren zelf die we zullen ondersteunen met micro-kredieten, opleidingen en allerhande raadgevingen.

Visvijvers in de zone Baziro, gemeente Gitobe. Viskwekers hebben meestal nood aan andere vissoorten en kwalitatief startmateriaal (kleine visjes). Het onderhoud van de visvijvers is ook een kostelijke zaak. Ik vermoed bovendien dat de resultaten van de enquêtes zullen aantonen dat het kweken van vissen op dit moment totaal niet rendabel is.

Mmm... zo doorkruis ik dus de hele provincie en luister ik niet alleen naar de problemen, maar ontdek ook dat er diep in de brousse toch heel wat mensen leven die verdorie hersens in hun kop zitten hebben, ook al zijn ze zelfs niet naar de lagere school geweest. Ik hoor en zie dat ze goeie ideëen hebben en dat doet deugd. Maar het ontbreekt hun aan een duwtje in de rug om het allemaal haalbaar te maken.

Hopelijk kan ons project dat duwtje geven!

Enkele meisjes halen drinkwater aan een bron in Baziro, Gitobe. Het droge seizoen is begonnen, maar de bron zou volgens de bewoners de hele periode (tot eind september) water blijven geven.

21-06-2009 om 21:20 geschreven door jeroen