Toen ik elf jaar was had men voor mij een joods gezin gevonden die een oppas zochten voor hen drie kinderen, met daarnaast een "beetje" hulp in de huishouding.
De vader was gescheiden en woonde terug bij moeder in. Hij had een eigen blokhut achter in de tuin.
Moeder had een Haute Couture zaak met de hulp van een "leerling naaister".De zaak was gelegen in de "diamant wijk" van Antwerpen

Dat "beetje" hulp was voor mij als kind behoorlijk zwaar.
‘s Morgens om zes uur opstaan, het ontbijt van de kinderen klaarmaken en ze helpen met wassen en aankleden om ze vervolgens naar een dagcentrum te brengen gelegen op "De Meir".
De oudste van de drie was een jongen, en was net als ik elf jaar, de meisjes waren acht en negen jaar.

Pas nadat ik de kinderen had weggebracht mocht ik ontbijten.
Naar Joodse gewoonte moest ik steeds apart in de keuken eten nadat hun gegeten hadden. Na mijn ontbijt moest ik afwassen, bedden opmaken, de badkamer poetsen en de kamers en trap stofzuigen. Ook de blokhut van vader opruimen en onderhouden was mijn taak.
Wanneer dat werk gedaan was mocht ik helpen in de winkel. Dat was voor mij het leukste deel van de dag.
Elke week mocht ik van zaterdagmiddag tot zondagavond naar huis.
"Pa" kwam mij dan ophalen en kreeg gelijk mijn loon in een enveloppe.
Ik zou in mijn verder leven nog vaak werken zonder dat ik mijn wedde kende of zelf mocht ontvangen!

Er kwam een abrupt einde aan mijn “hulp” in dat gezin door een resem van ongelukjes.!
Op een keer dacht ik een kortere weg gevonden te hebben naar het dagcentrum van de kinderen toen ik hen ging ophalen.
Ik wandelde door het 'Stadspark' en liep hopeloos verloren. Toen ik uiteindelijk terug bij de winkel kwam, mede door de hulp van een lieve voorbijganger, waren de kinderen al thuisgebracht door iemand van het dagcentrum.
Mijn mevrouw was behoorlijk kwaad en ik deed het bijna in mijn broek van schrik toen zij mij begon uit te kafferen, en ik was al danig onder de indruk van het verdwalen. Die schrik was niet eens overbodig want ik had het leermeisje ooit een harde klap in het gezicht zien krijgen van mevrouw omdat zij enkele knoopjes van een cocktailjurk scheef had aangenaaid.

Daar mijn verjaardag meestal in de paasvakantie viel was ik óók dán weer in het gezin en op een dag  mocht ik met mevrouw mee boodschappen doen. Als verjaardagsgeschenk kreeg ik van haar een mooi roze afwasborsteltje....? Ik was en nog gelukkig mee ook!
Iets minder gelukkig was mijn mevrouw toen ik één van de boodschappentassen uit mijn handen liet vallen waarbij een aantal flessen wijn sneuvelden.
Diezelfde week liet ik ook nog pardoes de stofzuiger van de trap donderen, hij was finaal naar de knoppen.Toen "pa" mij die zaterdagmiddag kwam ophalen kreeg hij te horen dat ik geen loon kreeg vanwege de aangerichte schade.
"Wel", zei pa ,"dan zal ze zondagavond ook niet terug komen werken."

Mijn pleegmoeder is later op de week samen met mij naar de winkel toegegaan om toch nog de brokken proberen te lijmen en alsnog mijn loon te krijgen uitbetaald.
Er werd behoorlijk heen en weer geroepen tussen de twee "dames" want "mijn mevrouw" was ook geen doetje!
Uiteindelijk moest "ma" afdruipen want op kinderarbeid stond straf liet mevrouw weten.
Beide partijen hadden geen poot om op te staan, maar mijn loon werd toch maar mooi niet uitbetaald.
Haar woede koelde mijn pleegmoeder dan maar op mij! Ik deugde voor niets kreeg ik voor de zoveelste maal te horen.
Daarop liet ze mij staan waar ik stond en stapte in snel tempo alleen verder. Ik moest maar zien hoe ik thuis kwam want ze ging geen tram betalen voor een nietsnut zoals ik, riep ze me nog toe.

Uren later ben ik thuisgekomen, te voet vanuit het centrum van Antwerpen naar het "Eksterlaar" Ik volgde gewoon de sporen van tram elf, lachend in mezelf omdat ik dacht dat ik ook pas elf was net als de tram, en wenend omdat ik niet wist wat ik thuis kon verwachten.
Bang dat ik niet zou binnenmogen, of dat ik klappen zou krijgen.
Maar ik mocht wel binnen en ging gelijk naar mijn kamer!
Weer een ervaring rijker.
Of hoe men kinderen kan uitbuiten!

Lulu

Daar mijn moeder geen onderhoudsgeld betaalde voor mij zoals was afgesproken,
waren mijn pleegouders van mening dat het mijn plicht was om hen te vergoeden.
Vanaf negenjarige leeftijd moest ik dus elke vakantie uit werken!
Mijn eerste arbeidservaring was bij een naburige boer.
Er waren in dat gezin vier kinderen.
Eén jongen en drie meisjes. Het jongste meisje zat bij me in de klas.
Er was steeds genoeg te doen op de boerderij, dus altijd handen tekort.

Op een keer moesten er tomaten worden geplukt in de serres. Het was niet echt een proper werkje, want we zaten van kop tot teen onder het groene stof. Zelfs in onze oren zat het groene spul.
Dat kwam door de bladeren van de staken waar de tomaten aanhingen.
Van de boer mochten we zoveel tomaten eten als we zelf wilden,
en vermits ik graag tomaten lustte (en nog lust) liet ik mij dat geen tweemaal zeggen.
Zo van de struik, even afvegen aan onze schort en happen maar.
Dat deden we ook zo met de wortelen, rapen en braambessen die we uit de grond trokken of plukten.
Maar o wee, ik werd van de tomaten behoorlijk ziek,
en pleegma was wreed nijdig omdat ze de dokter erbij moest halen.
Zij wachtte daarmee dan ook tot ik niet meer op mijn benen kon staan!
Bloedvergiftiging was de diagnose van de dokter.

Wat ik betaald kreeg van de boer weet ik niet want pleegma ging steeds ontvangen.
Ze had dan ook gelijk een tas vol met aardappelen, groenten en fruit bij.
Feit is dat ik elke vakantie periode weer naar de boerderij toe moest om op die manier kostgeld te betalen.
Feit is ook dat ik het niet eens zo erg vond, want ik amuseerde mij er vaak heel erg, en de boer en de boerin waren heel lieve mensen. Maar het was de dwang die me parten speelde en het plezier vergalde.
En het werd nog erger, maar dat wist ik toen nog niet.

Lulu