Annelies in Oeganda

Wie is Annelies Rutten?

Annelies werd geboren op 03 juni 1972 in Gent. Ze studeerde Politieke en Sociale wetenschappen aan de Universiteit in Gent. In 1997 begon ze haar journalistieke carrière op de redactie van De Gentenaar. In 1998 is ze overgestapt naar het Nieuwsblad. Hier heeft ze haar eigen column. Ze vooral bezig met lifestyle nieuws en wonen. Ondanks het feit dat Annelies dus geen echte TV- figuur zullen de meeste mensen haar toch hiervan kennen. In 2007 nam ze deel aan de televisiequiz “ De pappenheimers” en in het najaar van 2007 nam ze deel aan het zesde seizoen van “De slimste mens ter wereld”.Hier werd ze de eerste vrouw die het programma won!

Trias is een Vlaamse NGO, een ontwikkelingsorganisatie die in 12 landen werkt, in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Doormiddel van partnerorganisaties gaan ze de ondernemende mensen ondersteunen.

Annelies gaat in Oeganda kennis maken met Mbadifa, één van de partnerorganisaties van Trias. Gedurende haar verblijf logeert ze bij Teo, een 41-jarige boerin die een zeer goed draaiend boerderij heeft, de ze zelfstandig uit de grond heeft gestapt met de steun van Mbadifa.

Haar verblijf/ haar verhaal

Annelies wordt opgehaald door een Nederlandse coöperante van Trias, want de plaats waar ze zal verblijven ligt op 300km van de luchthaven. Samen met Mirjam legt ze de weg af tot bij Teo, een straffe boerin met een zeer goed draaiende boerderij.

Bij haar aankomst is Annelies een beetje verbaasd, want ze had niet gedacht dat ze terecht ging komen op een grote boerderij met een groot, modern huis. Zoals eerder vermeld komt ze terecht bij Teo, een boerin die met behulp van Mbadifa haar eigen boerderij uit de grond heeft gestampt. Het is echter niet in 1, 2, 3 gegaan. In 1994 is Teo begonnen op haar boerderij, 3 jaar later is ze lid geworden van Mbadifa. De eerste 3 jaar heeft ze maar wat staat ploeteren, omdat ze niet goed wist wat ze moest. Sinds haar toetrede bij Mbadifa heeft ze verschillende technieken geleerd, waardoor ze enorm gegroeid is.

De eerste dagen helpt Annelies mee op de boerderij en in het huishouden van Teo. Zo leert ze bomen planten, onderhandelen op de banenmarkt, Al gauw merkt Annelies dat het zeker geen gemakkelijk werk is. Naast het feit dat lichamelijk zwaar werk is, is het vinden van water niet altijd gemakkelijk, het vervoer van je goederen, etc.

Teo beschikt dankzij de trainingen wel over een watertank, maar haar plantage is te groot om volledig voorzien te worden door de watertank. Voor het planten van de bomen moesten ze dus naar een dichtbij gelegen plas.

Teo beschikt ook over een auto, zij heeft al eerste vrouw haar rijbewijs gehaald. Iets wat niet lang geleden onmogelijk was voor een vrouw. Aan de verhalen merk je sterk dat de vrouw in Oeganda nog steeds op een minderwaardige positie leeft als de man. Zo is er ook nog zeer veel sprake van polygamie. Maar dankzij de steun van organisaties zoals Mbadifa is het in kleine stapjes aan het beteren.

Tijdens haar bezoek woont Annelies ook een vergadering bij van Mbadifa, de organisatie waar Teo in het bestuur zit. Hier word ook de werking van de organisatie iets duidelijker. Want naast de opleidingen, zoals leren irrigeren, hoe compost gebruiken, etc. voorziet de organisatie ook middelen voor het verlenen van microkredieten. Zodat de boeren/boerinnen nodige aankopen of investeringen kunnen doen om hun boerderij te optimaliseren. Zo vraagt een vrouw een lening aan van 100 000 shilling (35,00 euro) om varkensvoeding te kunnen kopen. Een andere boer vraag een lening van 50 000 shilling (17,50 euro) aan om een geit aan te kopen.

De volgende dag gaan ze langs bij een nieuw lid van de vereniging. Als Annelies de boerderij ziet heeft ze het gevoel dat het nieuwe lid zeker niet zoveel werk verzet als Teo, want haar boerderij ziet er niet echt onderhouden uit. Als ze echter doorlopen naar een nabijgelegen boerderij van een boer die geen lid is merkt ze toch wel een groot verschil. Want deze boerderij is er nog erger aan toen. Je kunt dus zeker zien dat het nieuwe lid al veel verandering heeft gedaan en zich goed inzet. Ze heeft echter ook nog een zeer lange weg af te leggen.

Vervolgens gaan ze ook op bezoek bij een boer die graag lid wil worden van de vereniging. Maar om lid te worden moet je wel lidgeld betalen, het bedrag ligt rond de 15 000 shilling, dit is ongeveer 5,00 euro. Maar omdat ze andere levensbehoefte moet kunnen betalen krijgt ze geen kans om te sparen voor haar lidgeld.

Annelies, de cameraploeg, … beslissen de volgende dag om dit lidgeld voor de vrouw te betalen, zodat ze nu van start kan gaan om een nieuw leven op te bouwen. Natuurlijk krijg je meteen het gedacht, van dit is geen goede manier om aan ontwikkelingshulp te doen. Maar om het in Annelies haar woorden te zeggen: “ Het is zo gemakkelijk om te zeggen: Dat is niet de manier om iemand te helpen. Wij zijn het niet, wij hebben alles wat we nodig hebben. Ik vind het net iets te gemakkelijk om te zeggen: Nee, zo mag je mensen niet helpen, dat is te gemakkelijk, ze moeten er zelf voor werken. Ik denk dat er niets mis is met af en toe iemand heel concreet vooruit te helpen.”

Als laatste voorbeeld gaan ze op bezoek in een bergdorp. Want ook hier is de organisatie actief. Hier is de grond echter niet zo vruchtbaar dus heeft men hen geleerd om geiten, schapen, … te houden. Ook hebben ze hun Ierse aardappelen leren telen. Als dank maakt de groep een maaltijd klaar voor Annelies en Teo. Door het eten van de maaltijd besluiten enkele mannen om hun vrouw toch te laten deelnemen aan het project. Want omdat er mensen uit het buitenland naar hier komen voor het project en ook nog mee eten, moet het wel iets goeds zijn.

Annelies beslist dat ze ook nog een bijdrage wil leveren. Ze besluit een artikel te schrijven voor een nationale krant. Als ze het gepubliceerde artikel laat lezen is Teo heel ontroerd. Annelies hoopt dat door het artikel mensen weer gaan lezen over het project en hierdoor er weer meer mensen zich gaan aansluiten. Persoonlijk heb ik echter wel mijn bedenkingen, omdat net veel vrouwen analfabeet zijn en dus niet bereikt gaan worden. Al is het bereiken van een kleine groep nog steeds beter als niets!

“Als ik één ding mag hopen dat we met dit programma zullen doen, dan is het het beeld van de afhankelijke mensen in ontwikkelingslanden een beetje bijstellen en tonen dat zij in omstandigheden leven of moeten leven waar zij ook niet om gevraagd hebben. Dat ze er desalniettemin toch het beste van maken en er echt wel in slagen om heel veel te doen.“

Sofie Dewaele in Vietnam, Handicap International

Wie is Sofie Dewaele?

Sofie Dewaele is in tegenstelling tot Annelies Rutten beter bekend. Dit komt omdat Sofie al een als sinds 1997 verschijnt op onze Vlaamse tv. Ze is toen begonnen als omroepster bij tv1. Ze presenteerde onder andere ook programma’s als de rode loper en Vlaanderen vakantieland. Eind 2004 is Sofie ook begonnen op vijftv, een zender die ze uitkoos voor vrouwen en televisie met gevoel. Haar eerste opdracht daar was ook een sociaal bewogen reis. Want ze trok toen naar Sri Lanka, dit was kort nadat Zuid-Oost-Azië door een alles verwoestende tsunami. Maar naast haar drukke leven als tv-en radiopresentatrice, is Sofie zelf ook zeer bewogen. Zo is ze ambassadrice voor “geef om haar” een organisatie die vrouwen steunen in hun gevecht tegen kanker en hen weer zelfvertrouwen te geven

Handicap international…

Het doel van de organisatie is mensen met een handicap hun onafhankelijkheid, waardigheid en rechten terug te winnen. Ze streven naar een wereld waarin alle handicaps kunnen worden voorkomen, opgevangen of geïntegreerd.

Handicap International heeft projecten lopen in meer dan 60 landen die zich in een crisissituatie bevinden. Dit kan een acute of een chronische situatie zijn.

Ieder project is gebaseerd op 3invalshoeken: preventie, revalidatie en sociaaleconomische integratie.

In 1982 is deze Franse organisatie opgericht. Sindsdien zijn er 7 andere secties bijgekomen, waaronder ook België. Het netwerk stelt de organisatie op in staat om op internationaal vlak samen te werken.

Haar verblijf/ Haar verhaal

“Ja, ik heb vandaag heel vaak een glimlach opgezet terwijl ik het eigenlijk een heel trieste situatie vond. Maar je kunt toch niet triest zitten kijken naar mensen die echt in een beetje een uitzichtloze situatie zitten op dat moment. Je moet ze met een glimlach een uitzicht geven, vind ik.“

Tijdens haar verblijf in Vietnam bezoek Sofie twee project van Handicap International. Het eerste project is een project rond verkeersveiligheid en een hulpcentrum voor verkeersslachtoffers. Het tweede project is “Welcome to live”, waar ze proberen om handicaps bij de geboorte van baby’s te voorkomen.

De eerste dagen .Sofie komt aan in Ho Chi Minstad, een zeer drukke stad waar het verkeer letterlijk een hel is. Als je de straat wilt oversteken moet je echt oppassen voor je leven. Want iedereen rijdt door elkaar, verkeersborden, oversteekpaden en lichten hebben eigenlijk weinig nut Sofie doet een poging om over te geraken, maar dit is zeker niet zonder gevaar. Het is best een grappig beeld om te zien, je moet zeker meer als 2 ogen hebben om het verkeer langs alle kanten in het oog te kunnen houden, zodat jij de auto’s, bromfietsen, kunt ontwijken. Een klein beetje de omgekeerde wereld, want bij ons zouden net die auto’s etc. moeite doen om de voetgangers te ontwijken. Persoonlijk denk ik niet dat ik snel geneigd zou zijn om in die stad ook maar een voet richting het verkeer te zetten

Nadat Sofie is overgestoken komt ze terecht op een plein, waar ze hulp krijgt van My, een medewerker van Handicap International. Als Sofie raad vraagt aan haar om de weg over te steken krijgt ze het antwoord dat ze goed moet oppassen en bidden voor haar leven. Iets wat voor ons natuurlijk zeer absurd is, bidden voor je leven als je de weg wilt oversteken.

In deze drukken stad kan het niet anders dan dat er zeer veel verkeersslachtoffers vallen. Het probleem echter is dat net door het drukke verkeer een ambulance uren nodig heeft om door dat verkeer te geraken. Daarom is Handicap International begonnen met een project waar ze vrijwilligers opleiden als eerste hulp. Ze gaan langs een apothekeres die ook als vrijwilliger door Handicap International is opgeleid. Wanneer er in de buurt iets gebeurt wordt zij opgeroepen om te komen helpen en de eerste hulp te bieden aan het slachtoffer. Ze is hier zeer fier op en doet het zeer graag. Als ze telefoon krijgt laat ze haar apotheek voor wat het is en vertrekt zo onmiddellijk. Ze heeft ook altijd een eerste hulp koffertje bij haar met de belangrijkste dingen. Als de vrouw haar materiaal toont en verteld zie je haar echt stralen. Al het materiaal dat ze aankoopt en gebruikt voor eerste hulp te bieden aan de verkeersslachtoffers betaald ze volledig zelf. Ze vraagt ook totaal niets terug. Ze is gewoon blij dat ze die mensen heeft kunnen helpen.

Maar deze opleidingen zijn natuurlijk niet genoeg, want ondanks de verbeterde hulp worden nog veel verkeersslachtoffers zeer zwaar getroffen. Veel mensen krijgen te maken met een ( tijdelijke) handicap. En de opvang in Vietnam voor mensen met een handicap is niet meteen heel uitgebreid. Om deze reden heet Handicap International een revalidatiecentrum, het eerste in Ho Chi Manstad voor mensen met zware rugletsels. De organisatie heeft gezorgd voor een goede opleiding van het personeel. Nu werkt het centrum volledig zelfstandig.

In het centrum krijgen de mensen de kans om te revalideren en krijgen ze de kans om hun trauma’s te verwerken. In Vietnam is er geen thuiszorg, om deze reden zijn de familieleden van groot belang in het revalidatieproces. Want in het centrum leren zijn omgaan met de handicap, hoe ze hulp moeten beiden, hoe ze de revalidatie zelf verder moeten zetten.

In het centrum maakt Sofie kennis met verschillende mensen die te maken hebben gekregen met een handicap. Hiervan vond ik er twee toch wel heel aangrijpend, om deze reden ga ik ook slecht deze twee bespreken. De eerste was een man die samen met zijn vrouw als 3 maanden in het centrum verbleven. Ze hadden twee kinderen, maar sinds het ongeluk hebben ze hun kinderen niet meer gezien. Want in het centrum zijn geen kinderen onder de 10 jaar toegelaten. En ze wonen zeer ver van het centrum af, dus bezoeken en dergelijke zijn niet mogelijk. Ze hebben slecht een gsm met twee fotootjes van hun kinderen en bellen heel af en toe eens met hen. Sofie moet onmiddellijk aan haar eigen kinderen denken, ze zou het zelf verschrikkelijk vinden om haar kinderen voor zo een lange tijd niet te kunnen zien. Maar het gemis van zijn dochters is net de drijfkracht voor de man. Want hij doet extra hard zijn best zodat het sneller naar huis kan en zijn kinderen terug kan zien.

Een tweede aangrijpend verhaal is het verhaal van een man die een ongeluk heeft gehad. Zijn vrouw kon hier niet mee om en heeft hem verlaten. Sindsdien verblijft de zoon van de man bij hem. Deze jongen is ouder als 10 jaar dus hij is toegelaten in het centrum. Maar doordat hij de zorg van zijn vader op hem heeft genomen gaat de jongen niet meer naar school. Erger nog de jongen zit 24 op 24 in het centrum en heeft dus geen contact met enige leeftijdsgenoten. ’s Nachts slaapt hij op een rietje matje naast het bed van zijn vader. De jongen is zeer tevreden met het leven dat hij op dit moment heeft, want zijn vader is belangrijker dan eender wat. Maar het kan natuurlijk niet goed zijn voor een jonge amper ouder als 10 om dag en nacht tussen oudere zieke/revaliderende mensen te zitten.

In het centrum is ook plaats voor afleiding, sport en spel. Dit is vooral gericht op de integratie in da maatschappij terug. Zo houden ze ook wedstrijd om met hun rolstoel over een stuk hout te komen. Dit lijkt misschien onnuttig, maar zo leren ze wel om in het dagelijkse leven obstakels te verschalken. Of zo snel mogelijk boven op een verhoog te geraken. Sofie mag ook proberen om met een rolstoel boven om het verhoog te geraken. Maar al snel blijkt dat dit echt niet gemakkelijk is. Je hebt hier veel techniek en kracht voor nodig

.

Sofie bewondert vooral de kracht en het doorzettingsvermogen van die mensen. Ze vraagt zich af of wij dezelfde wilskracht zouden vinden als we in zo een situatie terecht zouden komen. Maar ze beseft ook de Handicap International hen de kans geeft om door te zetten. Want zonder de organisatie was dit niet mogelijk. En wat zou er dan worden van deze mensen?

Na haar bezoek aan het revalidatiecentrum zet Sofie haar reis in Vietnam verder. Ze neemt het vliegtuig naar Na Trang een levendige kuststad op 800 km van de Ho Chi Minstad. Hier wordt ze opgewacht door projectadviseur Fran. In deze provincie is Handicap International actief met het project “Welcome to live!”. Fran is een Australische vroedvrouw die een contract van 1 jaar heeft bij Handicap International. Fran hoopt echter dat haar contract verlengd zal worden, want ze doet dit zeer graag.

De volgende dag neemt Fran Sofie mee naar de heuvels van Can Son. De armoede is hier groot en kindersterfte komt er veel voor. Door primitieve en slechte hygiënische omstandigheden is er in die gebieden veel risico voor vroegtijdige bevallingen en handicaps. Het project probeert vroedvrouwen beter op te leiden, want vaak hebben ze geen opleiding gehad.

Voor het centrum hangt een zeer groot plakkaat waar in tekeningen opstaat waarin ze zwangere aanmoedigen om controles te laten uitvoeren tijdens de zwangerschap en met een uitleg over wat de verpleegster juist gaat doen. Sofie is een beetje verwonderd dat men hier de vrouwen echt moet overtuigen om hun te laten opvolgen tijdens hun zwangerschap. Want bij ons is dit de normaalste zaak van de wereld. Maar ook voor de bevalling zelf staan de vrouwen er alleen voor. Ze trekken dan vaak naar een rivier of de bergen in om alleen het kind ter wereld te brengen. Het ligt dus voor de hand dat dit zeer gevaarlijk is voor zowel moeder als kind.

In het centrum volgt Sofie een controle mee die uitgevoerd word door een plaatselijke vroedvrouw. Je ziet duidelijk het verschil tussen de materialen die we hier ter beschikking hebben en hoe ze zich daar moeten redden. Ook de bevallingskamer ziet er maar zeer pover uit. Maar er is wel water ter beschikking, dit is de basis. Voordat Handicap International hier aanwezig was, was dit er zelfs niet. Ze hebben toen een waterput gebouwd die de regen van het dak opvangt en bewaart. Wat er nog opvalt, is dat er qua medicatie ook niet veel aanwezig is. Als er tijdens de zwangerschap serieuze complicaties zouden optreden zou men nog niet veel kunnen ondernemen om het kindje en de moeder te redden. Er zijn dus al veel inspanningen geleverd, maar er is nog veel werk aan de winkel met de mensen te voorzien voor materiaal en te zorgen voor een goede opleiding.

De volgende dag gaan ze met een vroedvrouw/verpleegster mee op ronde. Ze bezoekt een klein baby’tje dat koorts heeft en de mama is wat ongerust. Tijdens het onderzoek blijkt echter dat de vrouw niet beschikt over een thermometer. Zo zie je dat zelf Handicap International soms overschatting maakt. Want ze hebben al verschillende toestellen voorzien, maar een domme thermometer is niet ter beschikking. Men had verwacht dat dit standaard wel aanwezig zou zijn. Fran probeert doormiddel van vragen en kleine sturingen de verpleegster wat verder op weg te helpen en zo onmiddellijk haar ook weer een beetje scholen.

Ze gaan ook een meeting van Welcome to Life bezoeken om eens te zien wat daar gedaan en gezegd word. Hier probeert men de vrouwen vooral te overtuigen om deel te nemen aan het project en zich in te schrijven. Want het project is eens soort van verzekering. De vrouwen kunnen zich lid maken door een bijdrage te leveren van 20 000 dong (±0,70 euro) Als er tijdens de zwangerschap dan complicaties blijken te zijn, en de vrouw hulp nodig heeft word deze gratis voorzien. Maar zelfs dit kleine bedrag kan een groot struikelblok vormen. Sofie besluit een getuigenis te geven, want ze is zelf bevallen van een tweeling, dit was dus een risicozwangerschap. Zo legt ze uit dat het heel belangrijk is zo een verzekering te nemen.

Ze gaan ook op bezoek bij een zwangere vrouw met een klein winkeltje. Deze vrouw wil graag lid worden, maar heeft niet genoeg geld. Ze hoopt tegen haar 2^de kindje wel genoeg geld gespaard te hebben. Ze proberen haar te overtuigen om te besparen op andere dingen en toch nu de verzekering al te nemen. Want je eerste bevalling is altijd de moeilijkste. In tegenstelling tot Annelies Rutten in de vorige aflevering besluit Sofie niet om het geld gewoon aan de vrouw te geven. Want ze vindt dit geen goede methode. Ze besluit echter om aankopen te doen in het winkeltje zodat de vrouw extra geld aan de kant kan leggen. Om haar zo een startpunt te geven. Ik moet wel eerlijk zeggen dat Sofie hier een gelegenheid had die bij Annelies er niet was.

Op de laatste dag neemt Fan Sofie mee naar een opvangcentrum voor mindervalide kinderen. Handicap International probeert hen de kans te geven om een waardig bestaan op te bouwen. Iedereen in het centrum is zeer blij met het bezoek van een buitenlandse gast. De kinderen voeren verschillende toneeltjes, dansjes, op om haar te verwelkomen.

Wat haar heel hard aangreep was dat er zeer veel kinderen getroffen waren door polio. Dit is een virusinfectie die tot kinderverlamming leidt. Hier in België worden kinderen daar tegen gevaccineerd. Maar in Vietnam heb je dus zalen vol kinderen die aan deze ziekte leidden. Een moeder vraagt of Sofie haar getroffen dochter misschien even wil vast houden. Sofie wil dit zeer proberen, al is het helemaal geen gemakkelijke opdracht om het kind met zeer veel spastische trekken goed te kunnen vasthouden en rustig te krijgen. Maar ze geeft niet op en slaagt hier na enige tijd wel in.

“Handicap International probeert er voor te zorgen dat een handicap niet het einde is, dat dat niet hoeft te betekenen dat je geen kwaliteitsvol leven kunt leiden. Zij proberen er echt voor te zorgen dat je nog veel uit je leven kunt halen ondanks je handicap, en dat is heel belangrijk.”“

www.vijftv.be

http://www.handicap-international.be/

www.triasngo.be

www.jeannedevos.org

Voorbereiding week 9

Deze week heb ik ervoor gekozen om te werken rond autisme. De reden hiervoor is dat ik hier tijdens mijn BuSo-stage zeker mee te maken zal krijgen. In een aflevering van Telefacts krijg je een heel mooi beeld over het leven van 3 jongeren/ jong volwassenen die te maken krijgen met verschillende problemen o.w.v. autisme. Ik ben dus zeer benieuwd hoe ze hiermee gaan omgaan, wat willen ze bereiken, wat als het niet lukt, ... Maar ook hoe hun omgeving hier mee omgaat.

Voorstelling van de jongeren:

Ook Oli, 23 jaar is op zoek. Hij is bijzonder intelligent maar toch vindt hij geen vast werk. "Ik vind wel werk, maar niet betaald. " Hij zit volledig in de rats als zijn tijdelijke job in de bibliotheek is afgelopen en hij geen enkele routine meer heeft in zijn leven. "Ik bezoek nu elke dag een stad. Om toch maar routine in mijn leven te krijgen. Het is eender op welke manier."

Wat is autisme?

Autisme is iets wat 1 op de 100 mensen treft.

Autisme is niet direct zichtbaar, autisme komt voor op alle intelligentie niveaus, er zijn dus mensen met autisme en een verstandelijke begaafdheid, maar ook mensen met autisme zonder een verstandelijke begaafdheid.

Het is pas bij de normaal begaafde mensen met autisme dat je de typische kenmerken van autisme aantreft. Want ook de normaal begaafde mensen met autisme hebben problemen met de wereld in zijn samenhang te begrijpen. Om toch te kunnen deelnemen aan de maatschappij gaan ze werken met scripts, het volgen van berekeningen, formules en regels.

Al het geen dat wij automatisch leren door te leven moeten mensen met autisme zelfstandig leren. Zij moeten hiervoor moeite doen, terwijl wij deze dingen automatisch opslaan. Zo weten ze bijvoorbeeld niet hoe ze zich moeten gedragen op een feest. Ze gaan hierdoor eerst niet deelnemen maar gewoon kijken en dan alles stap voor stap als een algoritme opslaan. Dit algoritme gaan ze in de toekomst terug boven halen als ze naar een feest moeten. Zodat ze weten wat ze zouden moeten doen.

Autisme is een vat vol tegenstrijdigheden:

Autisme in combinatie met een normale intelligentie leidt tot heel wat tegenstellingen:

-      Ze kunnen lezen, schrijven, rekenen en hebben veel academische kennis, maar een bed opmaken, sla wassen, een budget plannen, een verjaardagspartijtje organiseren kunnen ze nauwelijks;

-      Ze praten veel, maar zeggen weinig en communiceren, gaat niet zo vlot;

-      Ze beschikken over veel beelden, maar hebben weinig verbeelding;

-      Ze hebben een uitstekende theoretische kennis, maar weinig praktisch verstand.

Ze aanschouwen de wereld als iets verwarrend, iets ongestructureerd, ze hebben moeiten met te communiceren zoals anderen dit doen. Maar toch willen ze zelfstandig zijn, volwassen worden bekeken, vrienden hebben, …

Mensen met autisme hebben een verschillende cognitieve stijl, hiermee wordt bedoeld dat ze wel dezelfde dingen, horen, voelen, zien als wij, maar hun hersenen aan met die informatie op een verschillende manier om. Enkele voorbeelden:

“ Een meisje zag in de voortuin van een huis een boom met het bordje “te koop “. Ze dacht dat die boom te koop was en zag niet het grotere geheel: de boom staat in een tuin, die tuin hoort bij een huis en het uithangbordje heeft betrekking op dat geheel en niet enkel het detail, de boom.”

“ Lena wil niet eten van een bepaald lepeltje. Ooit at ze spinazie van dat lepeltje en ze heeft de smaak daarvan gekoppeld aan dat lepeltje. Ze verbindt het detail “vieze smaak” aan de vorm en de kleur van dat ene lepeltje. En die prikkel overheerst alle andere.”

Hoe uit autisme zich bij jongeren?

Stoornis in de omgang met anderen

Het onvermogen om op een gepast wijze sociale relaties met leeftijdsgenoten te ontwikkelen, is kenmerkend voor autisme. Veel voorkomende problemen:

-      Niet reageren of onverschillig lijken;

-      Lichaamsdelen van andere behandelen als losstaande voorwerpen;

-      Gebrek aan oogcontact;

-      Enkel aandacht voor feiten van personen ( woonplaats, geboortedag, …);

-      …

Stoornissen in de taal en de communicatie

Ze hebben vaak moeite met betekenis te geven aan wat ze horen, dus ook aan taal. Vaak voorkomende problemen:

-      Echolalie( het letterlijk nazeggen van mensen);

-      Beperkte, eigenaardige woordenschat;

-      Vreemde intonatie;

-      Omkeren van voornaamwoorden;

-      Letterlijk begrijpen van taal;

-      Onaangepast taalgebruik, volwassen taal tegen een baby;

-      Monologen voeren;

-      …

Gebrek aan verbeelding en soepelheid

Omdat ze weinig begrijpen van wat rondom hen gebeurt, putten ze vertrouwen uit dingen die ze kennen. Ze proberen veiligheid te creëren door steeds dezelfde dingen te herhalen. Voorkomen problemen:

-      Steeds dezelfde vragen stellen aan personen;

-      Bepaalde activiteiten maar met één persoon willen doen;

-      Voorwerpen steeds op een rij leggen;

-      Altijd vaste rituelen nodig;

-      …

Naast het kijken van de aflevering heb ik ook 3 korte verhalen gelezen over mensen met autisme. Het speciale aan deze verhalen is dat je hier 3 personen krijgt met elke een ander intelligentie niveau. Waardoor je goed het verschil ziet.

Rob, IQ 70

In de eerst twee levensjaren waren de ouders van Rob zeer tevreden, het was een brave baby die snel vooruitgang maakte. Maar vanaf 2 jaar begonnen ze zich wel een beetje zorgen te maken.

Het maakte wel geluidjes maar vormde totaal geen woorden, hij toonde nooit wat hij wilde, ze moest maar raden naar de behoefte van Rob.

Hij leek zeer onafhankelijk van zijn ouders, toonde geen emotie als ze hem afzetten in de opvang, toonde niets als hij zich pijn had gedaan,…

Op een leeftijd van 3 en een half werd hij doorverwezen naar een centrum voor ontwikkelingsstoornissen, hij hoorde zijn ouders dat hij autisme had. Er bleek echter wel dat hij een normale begaafdheid had en dus later nog vrij “normaal” zou kunnen functioneren.

Vanaf 4 jaar begon hij ineens in volle zinnen te spreken, maar deze zinnen waren vaak betekenisloos en raar. Zo vertelde hij 4 dagen later exact wat hij zijn nonkel had horen vertellen.

In de lagere school had hij moeilijkheden met lezen en schrijven. Maar op andere gebieden blonk hij zeer fel uit. Het grootste probleem was vriendjes maken, dit lukte hem niet.

Vanaf 7 jaar is hij naar het buitengewoon onderwijs gegaan. Op dit ogenblik begon hij ook meer interesse te tonen voor zijn ouders. Al wisten ze nooit of het echt interesse was voor hen of de feiten rond hen. Zoals komt papa elke dag exact op 6 uur thuis?

Nu is Rob 19 jaar, hij heeft in de loop de tijd veel geleerd. Hij kan gepaste opmerkingen maken, korte gesprekken voeren over onderwerpen die hem interesseren, …

Op dit moment gaat zijn interesse volledig naar popmuziek. Hij heeft hier dan ook een zeer grote kennis over opgebouwd. Hij kent alle hitlijsten uit het hoofd en kan zeggen welke top twintig er was op even welke datum, zelfs van jaren geleden.

Rob werkt momenteel op een beschutte werkplaats. Hier zijn ze zeer tevreden over zijn werk. Maar hij zal nooit een hogere functie kunnen krijgen, omdat hij gewoon niet over de sociale basisvaardigheden beschikt. Ook op vlak van vriendschap heeft Rob nog steeds problemen.

Lieve, IQ 40

Al van bij de geboorte van Lieve waren er problemen. En deze problemen zijn nooit weggegaan. Lieve was een zeer moeilijke baby die niet wou eten en niet kon slapen. Op haar eerst verjaardag leerde ze stilaan rechtop te zitten, maar ze kon nog niet kruipen, laat staan lopen.

Op 2 jaar en half begon Lieve eindelijk te lopen tot grote opluchting van haar ouders. Maar ze maakte nog steeds geen betekenisvolle geluiden. Bovendien leek ze zich niet bewust van mensen in haar omgeving. Ze merkte hen enkel op als ze iets vasthadden wat voor haar belangrijk was, zoals haar rammelaar. Als mensen deze van haar proberen weg te pakken kreeg ze hysterische buien.

Ze vertoonde enkele zeer vreemde gedragingen, ze ging steeds aan dingen ruiken en voelen. Dat vond ze wel plezant. Als haar ouders dit wouden voorkomen en haar tegen hielden kreeg ze vaak zware driftbuien. Op vierjarige leeftijd werd ontdekt dat ze autisme en een ontwikkelingsstoornis had. Dit was een hele opluchting voor de ouders, want nu wisten ze wat er al die tijd mis was en hadden ze zicht op kleine verbeteringen.

Op zes jarige leeftijd is ze naar een speciale school gegaan. Hier leerde ze onder begeleiding om haar te wassen, aan te kleden, te voeden, … Maar ze heeft nooit leren, lezen, schrijven of zelfs spreken.

Nu woont ze in een beschermde woonomgeving voor volwassenen met autisme. Haar tijd brengt ze door met het doorbladeren van oude tijdschriften, koken, paardrijden, wandelen in de achtertuin,…

Nog steeds heeft ze niet leren spreken, maar nu kan ze wel met behulp van prenten communiceren. Ze kan zo duidelijk maken dat ze naar het toilet moet, ze wil eten of drinken, dat ze wil gaan wandelen, ….

Mark, IQ115

Als baby was er niets aan te merken op Mark. Zelfs in de kleuterschool waren er geen problemen. De kleuterjuf vond hem een druk maar leuk en snugger ventje. Hij was zeer slim voor zijn leeftijd en gebruikte veel woorden die leeftijdsgenoten nog niet kende. Hij speelde wel zeer weinig met de andere klasgenootjes. Maar de kleuterleidster dacht dat dit door zijn hogere intelligentie kwam.

In de basisschool staken echter de problemen de kop op. In de klas werd hij bekeken als ongepast en storend. Hij stelde verkeerde en nutteloze vragen, maakte ongepaste opmerkingen stond op uit zijn bank, …

Hij heeft in verschillende scholen gezeten, in de ene school ging hij weg omdat hij gepest werd, in de andere school werd hij weg gestuurd voor zijn gedrag. Maar nooit was er een probleem met het aankunnen van de leerstof.

Ondanks alle problemen studeerde mark toch af als bibliothecaris op zijn 25^ste. Hij kon echter geen werk vinden. Tot hij aan de slag mocht als vrijwilliger in een bibliotheek. Maar dit duurde niet lang, want ook hier mocht hij vertrekken omwille van zijn ongepast gedrag.

Hij heeft ook een tijdje op een klein appartementje gewoond in het huis van een ouder koppel. Maar ook hier begonnen problemen te ontstaan. Hij werd kwaad als de vuilzakken een dag te vroeg buiten stonden, hij hing overal post-its op, … Persoonlijk zag hij zelf niet in dat hij ook aandeel had in deze problemen. Hij vond dat het koppel persoonlijke problemen had. In deze tijd heeft hij verschillende vrijwilligers taken gedaan, maar nergens mocht hij blijven. Iedere keer kon hij vertrekken omwille van zijn ongepaste gedrag.

Hij heeft verschillende labels gekregen, verstandelijk gehandicapt, emotioneel gestoord, borderline, agressieve persoonlijkheidsstoornis,… Maar niets klopte. Tot op zijn 30^ste wisten ze niet wat er mis was. Tot zijn moeder op tv een show zag over autisme en hijzelf er een boek over las en zijn eigen perfect herkende. Toen wisten ze eindelijk was er al die tijd niet klopte. Vier maanden later werd deze diagnose ook bevestigd door een psycholoog.

Sindsdien krijgt hij gepaste begeleiding en maakt hij kleine vooruitgangen. Hij is er zelfs terug in geslaagd werk te vinden in een bibliotheek.

Olly

Olly is in staat om zijn autisme een klein beetje te camoufleren door het feit dat hij ontzettend slim is. Hij beschikt over een zeer grote kennis van alles wat geschiedenis aangaat.

Dankzij de autisme vereniging is Olly erin geslaagd om een tijdelijke job te bemachtigen. Hij is hier dan ook zeer trots op. Hij neemt dan ook graag de cameraploeg mee op zijn vaste tocht naar het werk. Hij werkt in een bibliotheek waar hij boeken met labelen.

Maar jammer genoeg loopt zijn tijdelijk contract af, waardoor hij terug zonder werk zal vallen. Hij vindt het vooral eng omdat hij dan zijn vaste routine kwijt geraakt. Wat moet hij nu iedere dag doen? Zijn routine is zeer belangrijk voor hem!

Bovendien gaat hij toch ook zijn collega’s missen, hij is erin geslaagd om toch een soort van kameraadschap op te bouwen. Op zijn werkplaats was hij nog redelijk goed op het vlak van omgang met anderen. Op de laatste dag van zijn werk heeft hij een kaartje gekregen van zijn collega’s om het te bedanken. Zijn moeder is hierdoor helemaal ontroerd. Ook Olly is hier best wel trots op.

Na een tijdje thuis te zitten heeft Olly geprobeerd een nieuwe routine op te bouwen. Hij gaat iedere dag een stad bezoeken. Want hij is ondertussen al 4 maanden werkloos, vooral het gebrek aan een goede routine zorgt voor veel frustraties bij hem.

Olly weet zeer goed wat er met hem mis is. En hij is er zeker van dat hij ook volledig volwassen gaat worden. Maar hij beseft ook dat dit bij hem veel langer gaat duren. Dat hij alle stappen veel trager doorloopt en dat hij iedere keer opnieuw moeite moet doen om zich ergens aan te passen.

TOM

Tom is een jongere die in zijn puberteit komt en autisme heeft. Dit is natuurlijk niet de makkelijkste combinatie. Zijn mama en papa hebben al gemerkt dat hij sinds zijn puberteit regelmatig agressief reageert. Hij heeft zelfs zijn papa al eens bedreigd met een mes, niet om hem echt pijn te doen. Hij wou hem enkel wat schrik aanjagen. Persoonlijk zag hij hier niets mis in.

Het komt tegenwoordig dan ook vaker voor dat er in het huis discussie zijn, ruzies, … Op deze momenten trekt hij zich altijd terug naar het houten speelhuis in de tuin. Hier zit hij graag en komt hij al jaren naar toe als hij zich slecht voelt. Als het buiten regent, trekt hij zich terug in zijn kamer.

Zijn mama laat ons ook even zijn kamer zijn, hier merk je een duidelijk contrast tussen Tom met autisme en Tom die zich wil gedragen en zijn als een “gewone” jongeren. Zo heeft hij nog een heleboel kinderfilms die hij heel graag ziet en ook begrijpt. Maar hij heeft ook andere films, “gewone” films die zijn leeftijdsgenoten graag zien. Want hij wil deze ook zien omdat anderen ernaar kijken, al begrijpt hij deze nooit helemaal en vindt hij er zelf niet veel aan.

Sinds zijn puberteit is hij ook geïnteresseerd in meisjes. Hij heeft op internet een meisje gevonden waar hij goed mee kon opschieten. Ze zou normaal langskomen. De moeder van Tom had hier wel wat moeite mee, omdat ze hem toch nog steeds bekijkt als een 4-jarige die veel hulp nodig heeft. Uiteindelijk stemt ze hier toch mee in, omdat ze beseft dat ze hem stilletjes aan moet loslaten.

Uiteindelijk krijgt hij een sms’je van het meisje dat haar vader haar toch niet wil brengen. Hij reageert hij ook zeer kwaad op, hij trekt zich terug naar zijn kamer waar hij weigert om iets te zeggen tegen zijn moeder.

Tom wil ook zeer graag alleen gaan wonen. Want thuis is er te veel te doen, en heeft hij vaak ruzie. Hij vecht dus echt voor een meer volwassen leven in de mate van het mogelijke. Dankzij de school krijgt hij de kans om op een kamer in een speciaal internaat.

Op deze manier kan hij semizelfstandig wonen, dit is een nieuw project speciaal voor de leerlingen met autisme. Nu gaat hij door de week op zijn eigen kamer verblijven, weg van zijn familie. Zijn ouders hopen op deze manier ook terug een betere relatie met hun zoon te kunnen opbouwen. Want op dit moment zijn er te veel spanningen in huis.

Als ze hem naar het internaat bij de school brengen, merk je toch dat de moeder hier veel problemen mee heeft. Ze heeft het gedacht dat ze een beetje gefaald heeft als moeder, want ze kon haar zoon niet meer thuis van de beste zorgen voorzien.

In het internaat zitten nog 12 andere jongens met een of andere ontwikkelingsstoornis. Hij zal hij dus ook meer in contact komen met andere leeftijdsgenoten.

Alex

Relaties en autisme gaan regelmatig niet samen! Maar toch verlangen deze personen ook vaak naar een soort van relatie.

Zo is ook Alex, hij is 24 en opzoek naar een lief. Alex heeft Asperger. Hij is zeer intelligent, maar relaties en vriendschappen zijn zeer moeilijk voor hem. Toch denkt zijn moeder dat ook Alex een meisje heel gelukkig zou kunnen maken, want hij is altijd stipt, eerlijk, slim, …

Alex spendeert dan ook zeer veel van zijn tijd op het internet, hij zit hier op verschillende dating-site, in de hoop hier een meisje te leren kennen. Maar vaak krijgt hij enkel de reactie dat ze niet geïnteresseerd zijn.

Maar nu heeft hij toch reactie gekregen van een meisje. Dit meisje heeft zelf ook autisme en zou heel graag eens afspreken met hem. Na enkele mails spreken ze af op zondag, “dit is de dag na zaterdag”. In een van haar mails stuurt ze dat ze van blauw houdt, door de dolfijnen. Alex herhaalt dit, want dit zijn dingen die hij moet onthouden.

Hun afspraakje verloopt wel een beetje moeizaam zouden wij zeggen. Ze zeiden niet veel en hebben de meerderheid van de tijd gewoon gezeten. Maar toch waren ze beiden zeer tevreden over hun afspraakje en willen ze nogmaals met elkaar afspreken.

Het meisje dat hij ontmoet heeft was 19 jaar en zoals eerder gezegd heeft zij ook autisme. Het meisje maakt gebruik van facekaarten. Deze kaarten moeten haar helpen met gezichten en uitdrukkingen, want dat is voor haar niet altijd makkelijk. Maar met deze kaarten kan ze dit dan toch aangeven.

Alex zijn idee over een relatie is iets anders als ons. Zo wil hij later een familie maken, al weet hij niet precies wat hier allemaal bij komt kijken, hij wil haar vrienden leren kennen, haar verzorgen en zij moet hem verzorgen.

Naast zijn zoektocht naar een lief, werkt Alex voor een lokale bewakingsfirma. De reden waarom hij is aangenomen is dat hij zo eerlijk was in zijn sollicitatiebrief. Hij werkt er als office assistent, en ze zijn zeer tevreden over hun beslissing om hem aan te nemen. Tijdens zijn werk maakt hij wel een grapje over zijn autisme:” als ik nog iets cooler was, was ik een ijsblokje!”

Een belangrijk feit: Slecht 15% van mensen met autisme hebben fulltime vast werk!

Autisme, een handicap met vele gezichten, uitgave van Vlaamse vereniging autisme.

Autisme van begrijpen tot begeleiden, van Theo Peeters.

Brein bedriegt, als autisme niet op autisme lijkt, van Peter Vermeulen.