Voor week 5 heb ik gekozen om opnieuw 2 afleveringen van InEuropa.nl te kijken... De reden hiervoor is dat ik zeer tevreden was over deze afleveringen en ze zeer leerrijk vind. Ik ben er dus zeker van dat de twee afleveringen die ik deze week ga kijken ook zeer leerijk gaan zijn!
De eerste aflevering die ik ga kijken Frankrijk en Algerije en 1958, de reden hiervoor ik dat mijn kennis over de kolonies van andere landen zeer beperkt is. Zo wist ik totaal niet dat Algerije een kolonie was van Frankrijk.
Bovendien sprak de korte inhoud mij onmiddellijk aan. Want zelf heb ik natuurlijk ook al gehoord dat wij Belgen ook niet zo trots moeten zijn met betrekking tot onze oudkolonie "Kongo". Maar blijkbaar heeft Frankrijk ook zijn eigen zwarte geschiedenis. Hoe ging dit allemaal in zijn werk? Wie geeft de bevelen? Komen die uit Frankrijk of van iemand in Kongo? Welke middelen hebben ze willen toepassen om Algerije toch te houden als kolonie?
Inhoud van de aflevering: "De ene kolonie na de andere verovert zijn onafhankelijkheid na de Tweede Wereldoorlog. Toch roept president De Gaulle in een beroemde toespraak in 1958: "LAlgérie, cest la France!". Toch stapte het Franse leger na een jarenlange guerrillastrijd op. Tot grote woede van de "Pieds Noirs", de nakomelingen van arme sloebers uit heel Europa die hun geluk hadden gezocht in de Franse kolonie. Die moesten vluchten naar Frankrijk, een land waar ze vaak nog nooit geweest waren.
De stokoude generaal Aussaresses was de eerste die een boekje open deed over de manier waarop de Fransen probeerden om Algerije te behouden. Hij verloor meteen zijn medailles. Maar zijn martel- en contraguerrilla-technieken zouden de blauwdruk vormen voor de latere War on Terror van George W. Bush."
Wat mijn onmiddellijk weer opviel na het kijken van deze aflevering is dat je bijna niets zwart-wit kunt bekijken. De vraag wie was fout is bijna niet te beantwoorden Want zowel Frankrijk als het FNL (Front de Libération Nationale) in Algerije heeft daden gesteld die niet acceptabel zijn. En ook dit geeft deze aflevering van In Europa weer zeer goed weer.
In de aflevering komen 4 belangrijke personages voor die samen zorgen voor een totaal beeld van wat er zicht toen afspeelde. Het was weer een aflevering vol medeleven, ongeloof, choquerend, etc.
Jean Pierre Frapoli
Het eerste belangrijke personage uit de reportage, was een pieds noirs, een Europese inwijkeling. Zijn familie was jaren geleden naar het Franse Algerije gekomen om er hun geluk te beproeven. Deze Europese inwijkelingen kregen allemaal de Franse nationaliteit, ook al waren ze soms nog nooit in Frankrijk geweest.
Als je hem hoort vertellen over zijn jeugd denk je onmiddellijk aan leven als God in Frankrijk. Zon, zee, strand en een vreedzame samenleving met de inheemse bevolking, zo heeft deze man zijn jeugd doorgebracht. Zijn vader was burgemeester van het dorp en zijn moeder was een vroedvrouw, die over veel aanzien van de plaatselijke bevolking beschikte. Hij zelf ging naar een plaatselijke school en kreeg les van een Algerijnse leerkracht. Maar zijn sprookjes leven kwam plots tot een einde toen een plaatselijke groepering van het FLN zijn vader ombracht. Want zijn vader was door zijn burgemeesterschap de pieds noirs een van de grootste doelwitten van deze groepering in het begin van de oorlog. Na de aanslag kreeg de familie wapens om zichzelf te beschermen van het Franse leger. Hij heeft toen in een tijd van pure angst geleefd, want ze kregen geen bescherming van het Franse leger in tegen stelling tot de echte Fransen of de rijke pieds noirs. Hij verteld over de manier waarop het FLN zijn slachtoffers vermoordde, ze sneden vrouwen, mannen, kinderen en zelfs baby de keel over, de Kabilische glimlach.
De strijd van deze FLN was misschien wel voor het goede recht van zelfbeschikzaamheid, maar hun aanslagen richtte zich wel tot mensen die ook geboren en getogen waren in Algerije en zelfs tot Algerijnen die zij bezagen als afvallige Algerijnen.
Embleem van de FLN
Maar er kwam weer verandering toen de nieuwe president van de vijfde republiek ( de kolonies),De Gaulle aan de macht komt en zijn bekende toespraak houdt in Algerije. Ik heb u begrepen, Leven het Franse Algerije! Het Franse leger was erin geslaagd om de macht terug te krijgen in Algerije en de vrede te bewaren. Met het spaargeld van de overleden vader besloot de moeder van Jean Pierre om een kraamkliniek op te richten.
Maar om deze staat van vrede te beware koste te veel geld, mankracht en moeite. Dus De Gaulle begon aan vredesbesprekingen met het FLN, tot grote ergernis van het Franse leger en de plaatselijke Franse bevolking. Volgens Jean Pierre liep toen alles uit de hand, want het Franse leger begon zich terug te trekken. Hierdoor was de veiligheid van de plaatselijke Franse en pieds noirs niet gewaarborgd. Er verdwenen maar liefst 5 tot 10 personen per dag.
Op 19 maart 1962 kondigde De Gaulle de onafhankelijkheid van Algerije aan. De situatie werd zo erg dat alle pieds noirs en de ingeweken fransen op de vlucht gingen. Ze vertrokken met de boot een één koffer met hun belangrijkste bezittingen richting Frankrijk, waar vele van de pieds noirs nog nooit waren geweest. Jean Pierre herinnert zich vooral het niet warme onthaal in Frankrijk en het racisme t.o.v. deze pieds noirs.
President De Gaulle
Henri Alleg
Algerije was niet zomaar een kolonie, het was een onlosmakelijk deel van Frankrijk. In die tijd dachten alle Franse dat Algerije een verlengstuk van Frankrijk was. Want als kind op school leerde je ook dat Algerije een departement van Frankrijk was, waar alle inwoners over dezelfde rechten en plichten beschikte als de Franse bevolking.
Wereldkaart, Algerije
Maar toen Henri van de boot afstapte in Algerije viel één ding hem meteen op. Er liepen kinderen van 9 à 10 jaar rond op hun blote voeten, in versleten kleren, te vechten wie de koffers van de blanke mocht dragen. Hij begreep niet waarom deze kinderen er zo erg aan toe waren, want hij had net zoals alle andere Franse geleerd dat de Algerijnse bevolking dezelfde rechten en plichten had. Maar waarom gingen ze dan niet naar school?
Henri Alleg
Hij had snel door dat alles wat hem op school was geleerd over Algerije niet waar was. Hij raakte bevriend met enkele Algerijnen en trok zich hun lot aan. Hij wilde helpen en besloot dat het vertellen van de waarheid de beste manier was. Hij richtte een krant op, het enige oppositieblad in Algerije. Hierin stelde hij de misstanden aan de kaak. Want de Europeanen wisten bijvoorbeeld niet dat de Algerijnen niet dezelfde rechten hadden, dat ze minder loon kregen als de pieds noirs of de echte Franse. Ze waren niet op de hoogte van de grote onrechtvaardigheid en ongelijkheid.
De Algerijnen kregen steeds meer onvrede met hun situatie, vanuit hun standpunten van vrijheid, gelijkheid en zelfs opstand stelde ze veranderingen voor. Om zo naar een nieuwe situatie te gaan en in discussie te gaan met het Franse bestuur. Maar het Franse bestuur wilde niet ingaan op deze vreedzame en intellectuele opstand.
De Amerikanen hadden in 1942 hun uitvalsbasis in Algerije gevestigd, en beloofde ze de Algerijnse leiders min of meer onafhankelijkheid bij het einde van de Wereld Oorlog. De Algerijnse troepen hebben dan ook zij aan zij gevochten met de Fransen om Hitler te overwinnen. Maar eens de Franse weer baas in eigen land waren lieten ze duidelijk verstaan dat Algerije een onderdeel van Frankrijk bleef. Hierdoor zagen deze troepen geen andere oplossing dan aanslagen te plegen om zo hun onafhankelijkheid te bekomen.
Het Franse leger gebruikte alle mogelijkheden om deze stedelijke guerrilla van de FLN de kop in te drukken. Ze bezagen iedereen als mogelijke verdachten, het was dus een oorlog tegen de plaatselijke bevolking. Om informatie in te winnen was iedere methode geoorloofd.
De krant van Henri Alleg werd in 1955 wegen staatsondermijnende acties, Henri vluchtte maar werd in 1957 opgepakt en naar geheime martelgevangenis gebracht. Hier onder ging ook hij talloze pogingen van het Franse leger om hem te laten praten doormiddel van verschillende marteltechnieken. Hij kreeg zelfs ook een waarheidsserum toegediend. Maar hij is niet gekraakt, omdat hij naar eigen zeggen erop voorbereid was dat hij gemarteld zou worden als ze hem zouden vinden. Hij wist wat er ging gebeuren en dit maakte hem sterk. Bovendien was hij ervan overtuigd dat het een grote schande zou zijn als hij zou praten.
Henri was erin geslaagd om een verslag van zijn martelgang de gevangenis uit te smokkelen. Het stuk verscheen in Frankrijk onder de naam La Question. Het werd een bestseller, het grote publiek in Frankrijk hoorde voor het eerst over de werkelijke gang van zaken in Algerije. De al al bestaande protesten tegen de oorlog een Algerije werden alleen maar groten. De Franse regering besloot toen om alle aantijgingen van Alleg tegen het Franse leger te verbieden wegen demoralisering van de troepen. Maar het was toen al veel te laat.
Het boek, La Question. André Chardier & Paul Aussaresses
Beide mannen hebben tijdens de oorlog dienst gedaan voor Frankrijk in Algerije, ze vertellen over wat ze gezien en gedaan hebben.
André Chardier was jong en communist in 1955, het was voor hem dan ook meer als logisch, al het vaderland je roept, dan ga je! Hij is 7 kameraden verloren toen hij is een hinderlaag was gelopen. Vanaf toen was hij duidelijk, hij wou wraak. Nu weet hij dat dit niet goed was
Maar op hetzelfde moment heeft hij ook daden gezien van het FLN die niet goed te praten waren. Zoals een lerares die aan de deur genageld van de school was omdat zij was blijven lesgeven. De 40 kinderen waren allemaal de keel overgesneden. Toen ze hiervan de twee daders hadden gevonden heeft hij zelf deze mannen neergeschoten. Hij omschrijft het met volgende woorden: je wordt regelrechte slagers door dat soort incidenten.
Ook het martelen behoorde voor deze man toen gewoon bij de oorlog. Zo verteld hij dat ze gevangen in het water zetten met hun voeten en dan werden ze aan een stroomgenerator vast gehangen. Dan voerde ze de stroom steeds hoger op tot de gevangen brak en dingen vertelde.
Paul Aussaresses, een stokoude generaal was de eerste die vertelde over de manier waarop de Fransen probeerde om Algerije te behouden, ondanks het feit dat hij hierdoor als zijn medailles is verloren. Ook hij verteld in de reportage over zijn ervaringen. Hij was bevelhebber en hoofd van de inlichtingen dienst ten tijde van de bekende slag om Algiers.
Hij heeft toegegeven dat hij zelf ongeveer 24 mensen heeft vermoord, waaronder prominente leden van de FLN. Hij heeft wel eens gevraagd of hij een bevel mocht negeren toen hem gezegd werd dat hij een staking van de Algerijnen met alle middelen moest voorkomen, maar zijn generaal beval hem dit bevel uit te voeren. Dus dat heeft hij toen ook gedaan, want hij kon zijn bevel niet negeren.
Op volgende site kun je nog een verslag lezen tegen deze man in 2001, omdat hij zijn boek nooit had mogen uitbrengen naar mening van andere. Want het was te goedkeurend geschreven over de daden van toen.
Waarom koos ik voor mijn laatste aflevering van InEuropa nu net deze reportage? Hier zijn twee redenen voor. De eerste reden is dat ik totaal niet afweet van Bosnië, maar echt totaal niets. En uit ervaring heb ik geleerd dat de afleveringen van InEuropa altijd een heel mooi zicht geven van wat er zich in een land heeft afgespeeld met oog op de mens. Dus op vlak van geschiedenis en samenleving zal ik hier zeker ook veel bijleren!
Een tweede reden is de zin: Als iets geschiedenis is geworden, is het daarmee dan ook de waarheid? De verschillende reportages hebben mij allemaal al zo een breed beeld gegeven waardoor ik nooit kon zeggen wie nu goed was of fout Er zijn altijd meerdere kanten aan een verhaal, en ik denk dat dit iets is wat ook weer deze aflevering zeer goed naar voor gaat komen. Want is het omdat één groep de gebeurtenis zo in onze geschiedenis laat komen dat dit ook allemaal zo is gebeurt? Of zijn er nog andere verhalen die we niet kennen? En hoe kun je nu net de volledig waarheid ooit kennen?
Inhoud van de aflevering:
De Bosnisch-Servische journalist Goran Trkulja ontvluchtte in 1992 de oorlog in Joegoslavië. Werken in zijn vak was er levensgevaarlijk geworden. Hij kreeg asiel in Nederland. Nu, 17 jaar later, onderneemt hij een reis langs zijn voormalige collegas. Hij heeft een lijst met louter pijnlijke vragen. Waarom bleven ze doorwerken? Probeerden ze serieus te weten te komen wat van belang is? En schreven ze dat ook op? Durfden ze dat, konden ze dat? Kwamen ze daarbij ook maar in de buurt van de waarheid? Over journalistiek als eerstelijns-geschiedschrijving. Met die eeuwig terugkerende vraag: Bestaat er zoiets als de absolute waarheid?
Geert Mak en Goran Trkulja reizen gezamenlijk terug naar Nederland. Peinzend over de eeuw die achter ons ligt en de rol van de geschiedenis daarin, zakken ze de Rijn af naar de haven van Rotterdam. Daar wachten twee bekenden uit de serie Geert Mak op: Stalinkenner Orlando Figes en Jörg Friedrich, die een nieuwe, controversiële visie gaf op de geallieerde bombardementen op Duitsland. Aan hen de vraag: Als iets geschiedenis is geworden, is het daarmee dan ook de waarheid?
Een zeer aparte, maar nog steeds zeer aangrijpende aflevering. Maar wat maakte deze aflevering dat net zo apart? Voor mij was het dat men nu niet inging op problematiek dat er zich in dat specifieke land had afgespeeld maar naar het zoeken naar de waarheid. Net omdat de waarheid rond Bosnië, zijn geschiedenis, zijn burgeroorlog, etc. nog niet gekend is, is dit het perfecte voorbeeld om aan te geven hoe moeilijk het is om de waarheid te kennen. Want zoals je merkt heeft iedereen zijn eigen waarheid, ook zijn het journalisten die naar eigen zeggen een zo objectief mogelijke waarheid na streven. Maar als mens wordt je altijd gekleurd door alles wat jij meemaakt en uit welk standpunt jij iets bekijkt.
Wat mij bijblijft van de journalisten die ze terug opgezocht hebben is vooral dat je niet veel keuze hebt wat je doet. Zo heb je bijvoorbeeld ons hoofdpersonage, hij werd na het schrijven van een artikel met de dood bedreigd. Wat doe je dan als mens? Je kiest om te leven en indien mogelijk ook nog zonder je eigen idealen op te moeten geven. Voor hem was de beste keuzen dus om te vluchten, want een artikel schrijven waar voor hem geen waarheid in zat om zijn vorig artikel te doen vergeten zat er voor hem niet in.
Maar ook de twee journaliste deed wat ze moest doen om te kunnen blijven overleven. Ze volgde de groep, ze deed wat de andere deden. In het begin weliswaar zonder dit te beseffen, maar na der hand omdat ze niets anders meer kon doen. Als ze er nu op terug kijkt vindt ze dat ze afschuwelijke dingen geschreven heeft, dat ze een verschrikkelijk mens was. Maar in die tijd had ze geen andere keuze.
Ook bij de andere journalisten zie je ook dat zij getracht hebben om de waarheid zo zuiver mogelijk weer te geven, maar dat dit niet zomaar gaat. Dat er altijd manieren zijn geweest om dit tegen te gaan en dat ze zich daarbij moesten neerleggen. Of dat ze zonder dit te beseffen ook hun eigen visie hadden.
Het meest aangrijpende stuk vind ik wanneer een van de journalist verteld dat hij na zijn deelname aan de oorlog zich niet meer als een journalist kon zien. Want hij vond dat hij het recht niet meer had om te praten over wat goed en fout was. Wat mensen verkeerd hadden gedaan en over moreel niet te tolereren was. Want zelf had hij in de oorlog dingen gedaan en moeten doen die niet door de beugel konden. Dus hij was voor zijn eigen zijn recht tot journalistiek kwijt.
Na de aflevering zit de presentator nog samen te discussiëren met twee historici, over hoe je nu de waarheid achterhaalt en of er zoiets bestaat als de waarheid. Ik vind dat in deze discussie zeer veel dingen gezegd worden die wel kloppen. Zoals het feit dat je niets mag veralgemenen. Zoals WOII, maar je zou ieder incident apart moeten bekijken en zo kunnen zeggen dit is er gebeurd, die persoon heeft dit gedaan, die persoon heeft het zo ervaren, die invloeden heeft het gehad op die persoon. Want enkel als je alles zo gaat bekijken ga je dicht bij de waarheid komen. Want wat deze waarheid nu juist is nog afhankelijk van de plaats waarvan je het verteld, in welke tijd je het verteld en vanuit welke ogen Zoals de presentator het zegt, de waarheid is glibberig! Maar toch vind ik dat in de afleveringen die ik gekeken heb ze echt hun best hebben gedaan om een zo totaal mogelijk beeld te geven en zo ook zo dicht mogelijk naar de waarheid aan te leunen.
Deel 2, de geschiedenis van Bosnië
In de aflevering komt eigenlijk zeer weinig voor over de geschiedenis van Bosnië zelf. Als ik opzoek ga naar informatie over wat er zich hier juist allemaal heeft afgespeeld, merk ik dat dit geen gemakkelijke zoektocht is. Want veel informatie krijg je absoluut niet aangeboden.
Persoonlijk denk ik ook omdat dit nog vrij recent is, en dat het moeilijk is voor de mensen om hierover te praten. Het conflict ligt voor vele nog heel gevoelig en hierdoor kun je geen genuanceerd beeld krijgen.
In de aflevering komt Tito wel aanbod wie was deze man? En waarom is hij belangrijk? Om dit even te kaderen begin ik met een kort geschiedenis overzicht.
Als we naar de geschiedenis van Bosnië gaan kijken moeten we eigenlijk gaan kijken naar de geschiedenis van Joegoslavië. Deze republiek is gedurende de geschiedenis een staat geweest met wisselende Zuidoost Europese landen uit de Balkan.
Het 1ste Joegoslavië:
1918 1929: het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen;
1929 1941: Koninkrijk Joegoslavië, tot dat het door de Duitsers ontmanteld werd.
Het 2de Joegoslavië:
1943 1992: Dit was de bekendste communistische staat onderleiding van Tito;
1992 2003: Uit de Joegoslavische oorlog ontstond deze laatste Joegoslavische staat, bestaande uit Servië en Montenegro: De Federale Republiek Joegoslavië.
Zoals je kunt zien is Bosnië sinds 1992 geen lid meer van Joegoslavië. Dit kwam omdat de meerderheid van de bevolking op het referendum van 1 maart 1992 koos voor de onafhankelijkheid. Maar ondanks deze meerderheid was er ook nog een groot deel van de bevolking dat tegen deze onafhankelijkheid was. Omdat in die tijd Bosnië de plaats was waar heel veel verschillende nationaliteiten uit het vroegere Joegoslavië woonden. Na het uitroepen van de onafhankelijkheid van Bosnië en Herzegovina in april van 1992 brak dus ook de burgeroorlog uit.
Na internationaal ingrijpen eindigde de Burgeroorlog in 1995 met het verdrag van verdrag van Dayton. Het land is sindsdien verdeeld in twee gehelen: De Moslim-Kroatische Federatie en de Servische Republiek.
Waarom spreekt nationalisme mensen zo fel aan? Dit is een vraag die men stelt in de reportage. Ook ik stel mezelf deze vraag weleens en denk ik aan ons conflict, waarom zijn er zo veel Vlamingen die zich zo optrekken aan de Vlaamse leeuw? Waarom is er zo een verschil tussen Vlaanderen en Wallonië en waarom laten de mensen zich zo meesleuren in deze gedachten?
