Het is vandaag de eerste keer dat ik me een aantal uren de tijd kan nemen om een korte terugblik te maken op de eerste twee moelijke en woelige weken. De voornaamste gedachte is dat het opmerkelijk is dat een mens toch ergens een instinct moet hebben om zich een weg te banen in het onbekende die tot het uiteindelijke doel leidt. Enkel uitgerust met een lokale chauffeur ga je van hier naar daar en vind je dan toch de juiste weg. Bobbo is zijn roepnaam die hij zelf gekozen heeft, "dat is gemakkelijker voor les messieurs" gaf hij zelf aan toen hij me van de luchthaven afhaalde op twaaf maart. Het is een heel aimabel, rustig en trouw persoon die afkomstig is van Kribbi, een plaatsje hier een tweetal uur vandaan waar ik vanuit professionele overwegingen later nog zal moeten vertoeven om mijn kernopdracht tot stand te brengen. Hij wijst me op de gevaren als die er zouden zijn en op de bijzonderheden van deze regio. Het is een moslim die zeer open kan spreken over de diversiteit van leefgroepen en religies in Kameroen. Deze week nodigde ik hem uit om mee te tafelen in het hotel en vroeg hem tegelijk of hij me wat meer kon vertellen over die diversiteit.
Nadat hij me uitgebreid bedankte voor het aanbod en met een meer dan gewone glimlach mee in het restaurant van het hotel aanschoof, begonnen we informeel te spreken. Eén vraag was er slechts nodig voor een heel innemend verhaal: "Vertel eens Bobbo, hoe zag jouw leven er totnogtoe uit.".
Net als zo veel mannen en vrouwen in Kameroen en omstreken, is hij kind van een polygaam vader dat verstoten werd door een andere moeder. Na zijn geboorte kon hij geen moedermelk verdragen en werd naar zijn grootmoeder gebracht voor de verzorging van de eerste levensjaren. Zijn moeder is 4 jaar later overleden en zijn vader heeft alles van haar verbrand. Als hij dit zegt, merk ik dat hij even onderbreekt zodat zijn emoties zich niet omzetten in tranen.
Polygamie werkt als volgt: een man heeft meerdere vrouwen en ook telkens een aantal kinderen bij diezelfde vrouwen; maar er ontstaat een onderlinge machtsstrijd tussen de vrouwen die inhoudt dat je als vrouw de beste behaagster bent van de man. Als de man dan uiteindelijk gekozen heeft met wie hij verder zal leven, neemt de vrouw het huishouden in handen. Vrijwel het eerste wat gebeurt is dat de kinderen die niet van de winnende vrouw zijn zo goed als verstoten worden door haar; en ook door hem. Er ontstaan 'kampen' en de kinderen van de andere moeders worden vogels voor de kat. Ze worden verstoten, gaan elk hun eigen weg, kunnen waar dan ook terechtkomen met alle gevolgen vandien. "Het is een Afrikaanse traditie" vervolgt Bobbo, "die na de politiek de grootste oorzaak is van ziekte en armoede in grote delen van Afrika." Belangrijke kanttekening: polygamie komt voor in alle leefgemeenschappen en religies, zonder uitzondering.
Net als ik is hij de jongste van zeven kinderen met dat verschil dat hij na zijn achtste levensjaar niemand van zijn broers of zussen nog heeft gezien. De meeste van hen zou hij ook niet meer herkennen, maar het haatgevoel ten opzichte van zijn vader, ook al is die dan al overleden intussen, is zo sterk dat hij geen behoefte heeft om iemand van zijn familie terug te zien. Ik raad hem aan om eerst verder te eten voor het koud wordt, hij lacht.... Meermaals tijdens zijn verhaal dat uiteraard veel langer duurde als de zinnen die ik er over schreef, moest ik even slikken.
Mijn reflex is dat we bij ons dikwijls té gefixeerd zijn op wat we niet willen, dan wel te realiseren wat we wel hebben. Het is ongetwijfeld een gevolg van het materialisme waarin we leven. Zelfs onze kinderen willen steeds meer, en zijn we dan misschien niet gewoon met zijn allen te ongevoelig geworden voor de fantastisch mooie dingen die onze harten vullen...? Je hebt het allicht nog al gehoord of er zijn zeker al reportages over geweest, maar als het verschil tussen het rijke noorden en het arme zuiden aan één tafel zit...het doet wat met een mens.
Ondertussen hebben we onze maaltijd volledig opgegeten, en dan volgt er een verschrikkelijk contrast. De bediende van het hotel komt vragen of we een dessert willen. Bobbo kijkt me aan en "nee" zeggen zou een onmenselijke geste zijn. Ik laat hem de keuze en natuurlijk laat de man zich gaan, waarop er bij mij een glimlach ontstaat. Als de bediende vervolgens de vraag aan mij stelt, antwoord ik : "Nee, dank u, ik moet aan mijn lijn denken." Met dit antwoord begrijp ik vrijwel onmiddellijk dat ik zelf de meest treffende definitie gaf van het verschil tussen zovelen als Bobbo en zovelen als ik.
Nu ik dit met jullie kon delen, kan ik mijn terugblik bijna afronden. Wat ik zeker nog wil zeggen is dat ik heel blij was met de reactie van de giraffenklas van VBS lebbeke. Het was een heel leuk berichtje en mijn hart was heel blij toen ik het las. Ik heb hier trouwens al heel leuke dingen gezien, misschien breng ik wel een geschenkje voor de klas mee. Dat zullen jullie wel een goed idee vinden denk ik!!!
Zondag...ik neem toch even de tijd om me te verdiepen in hoe mensen hier leven. Het is opmerkelijk hoeveel securitymensen er her en der zijn; en dat is hier niet anders. Er staan er vijf aan en rond de inkom, binnen zijn er nog eens twee die de hele dag aanwezig zijn. Je vraagt je je dan af, compleet onwetend en nog niet doordrongen van het verschil in leven en alle standaarden die daar mee te maken hebben, dat het toch een som geld moet kosten om een hotel, ook al is het dan in Kameroen, beveiligd te houden. Tijd voor een vragenronde dus.Ik ga naar buiten om een sigaret op te steken, meteen twee mensen die spontaan de deur voor me opendoen en zoals steeds heel gedisciplineerd 'bonsoir monsieur' zeggen. Ik begin te roken en vraag aan één van hen om bij me te komen zitten om wat te babbelen. De man is bijzonder vereerd en gaat met een heel brede lach op zijn gezicht op het houten bankje zitten dat voorzien is als rookhoekje voor de hotelgasten.
Om niet meteen te zwaar aan te vatten vraag ik hoe de uurregeling verdeeld is. Het blijkt een 24u service te zijn die de securityfirma verzorgt aan het hotel, verdeelt in drie shiften van acht uur. Op zich niet zo slecht denk je dan onmiddellijk. Hij vervolgt echter zijn uiteenzetting en vertelt me dat ze geen pauze hebben en dat het hen niet toegelaten is te drinken tijdens het werk. Ik was blij dat ik op een bankje zat, want inderdaad, zolang ze niet gedaan hebben met werken, mogen ze niets drinken. Zelfs wanneer hun shift er op zit, moeten ze eerst hun uniform ergens gaan uitdoen vooraleer ze wat mogen drinken of eten. Als ze dit niet doen, en het wordt opgemerkt door de camera's die toch wel talrijk aanwezig zijn, volgt het ontslag. Hij stopt zijn betoog even en laat me bekomen van het eerste deel van zijn verhaal, terwijl hij begint te lachen. Tegelijk excuseert hij zich als hij merkt dat ik dit niet kan begrijpen en een dito gelaatsuitdrukking blijk te hebben. Je moet je dat maar eens voorstellen : het is ongeveer 40° buiten, ontzettend vochtige lucht en je moet acht uur rechtstaan zonder ook maar één slok te mogen drinken...weerzinwekkend is het. Vriendelijk vraag ik hem om verder te gaan, hij kan heel aangenaam vertellen en ondanks de inhoud van zijn verhaal, is het toch een heel fijn gesprek. Spontaan begint hij over de verdienste te spreken en even spontaan grijp ik het rokersbankje met beide handen. Terecht zo blijkt al snel: voor dit werk in deze condities verdienen ze omgerekend nog geen honderd euro per maand. Het is door mij een niet te vatten realiteit dat zij hier dan ook nog eens dankbaar voor zijn.
Compleet van de kaart geblazen, neem ik een pauze in het gesprek en ga binnen een fles water kopen. Binnen vraag ik aan één van de andere mensen van de security of hij ook een glas wil. Hij weigert heel beleefd en plichtsbewust; "misschien na de shift monsieur". Waarschijnlijk is het mijn onervarenheid die me er toe brengt om een aantal flessen te kopen die ze na hun shift kunnen afhalen aan de balie van het hotel. Als ik hen dit meedeel, vallen ze bijna op de knieën van dankbaarheid. Hoe kan dit nu toch bestaan dat mensen zo moeilijk aan drinken geraken en dat werkomstandigheden zo onmenselijk kunnen zijn? Meer nog, hoe kan het zijn dat mensen daar op zich ook geen problemen mee hebben en dankbare glimlach op hun gezicht kunnen houden?
Ik zeg dikwijls tegen mijn kinderen dat ze geen eten mogen weggooien en dat ze al hun drinken moeten opdrinken omdat er mensen in de wereld zijn die niets hebben. Wel, het is echt waar lieve schatten van me, jullie mogen dat echt niet doen. Het is heel erg om te zien dat er kinderen zijn die geen water kunnen drinken omdat hun mama en papa geen centen hebben om dat te kopen.
Wie hier geen werk heeft, is zo goed als verloren, zoals het merendeel van de mensen hier. Maar echt zichtbaar zoals de beelden die we steeds zien verschijnen, is het niet. Daarom dat het in de steden ook veel gevaarlijker is dan in kleinere dorpen, waar de bevolkingsdichtheid veel lager ligt. Dat zegt ook Erik, de man van de security die me een schokkende avond bezorgde. Armoede kan naast je lopen op straat, en er is voor de armen maar één ding wat ze willen doen als er geld hun weg kruist...
Maandagmorgen sta ik op, ga beneden ontbijten en krijg ik spontaan zeven handen om te schudden. Het gaat wel echt als een lopend vuurtje dat je hen iets gegeven hebt. De shift van Erik heeft de vijf flessen verdeeld over iedereen van de twee shiften van gisteravond. Zeven daarvan waren heel verwonderd van het gebaar en kwamen me dus spontaan bedanken. Of hoe klein je wordt als mens als het niet dankbaarheid is wat je wil bereiken met een gift.
