‘Waarom neem je geen foto’s van mensen ?’

Hij vroeg het met een zwaar Napolitaans accent. Mijn Italiaans is niet zo goed dat ik zomaar en spontaan de verschillende accenten herken, integendeel zelfs, maar hij heeft het me iets later zelf verteld. ‘Capisco italiano, ma potrebbe parlare più piano’ vroeg ik hem, ‘Ik spreek wel een half woordje Italiaans, maar kan je iets trager spreken aub ?’. En dat deed hij. We hebben zeker een half uurtje gebabbeld, voor mij was het een goede oefening na drie jaar Italiaanse les, voor hem was het een half uur eenzaamheid minder. Mijn vrouwtje zat wat verder op een ligstoel, gratis, inbegrepen in de prijs van het hotel, en ik had net geprobeerd om een zonloze zonsondergang op foto te krijgen. De dag ervoor was de zon netjes in de zee gezakt, zoals het hoort, maar nu was het wel heel speciaal: de wolken, met hier en daar een klein gaatje, toverden een heerlijk, subtiel, kleurrijk lichtspel in de lucht en over de zee.

Dit kleine tafereeltje kwam me terug voor ogen tijdens zo’n sombere winterochtend in de file.

Mijn fototoestel steekt al een tijdje opnieuw in zijn tas, het is te donker, te koud en de herinneringen aan die warme periode in Sicilië houden me op de been. Hij stond waarschijnlijk al een kwartiertje naar mij te kijken terwijl ik dat licht probeerde te vangen, die reflecties op het water probeerde op te slaan, een race aanging tegen de zon die achter de Italiaanse wolken langzaam maar zeker de horizon naderde. Ik had al prachtige zonsondergangen gefotografeerd maar nu wilde ik ook de sfeer van onze laatste dag vakantie vastleggen. En plots vroeg hij me dus waarom ik geen foto’s van mensen nam. Rare vraag, dacht ik, met zo’n prachtig schouwspel boven de zee. Ik probeerde hem uit te leggen, moeizaam, dat het licht me fascineerde, dat we dit nooit te zien krijgen in België, toch niet in die intensiteit.

Ah, België !

Hij had een neef in België. Zoals elke Italiaan. Allemaal hebben ze een neef, een vriend of een kennis die in België woont. Het schijnt een mooi land te zijn, België. Zelf was hij van Napels, kende ik Napels? Nee dus. Ik heb wel een paar weken in de buurt gewerkt, na de aardbeving in Valva, in het begin van de jaren tachtig. Hij herinnerde het zich. Een verschrikkelijk aardbeving was dat. Het volledige dorpje was met de grond gelijkgemaakt, honderden jonge mensen waren begraven in een kelder die tot danszaal omgebouwd was. Ik kon het alleen maar beamen, ik heb het verwoeste dorp gezien. In die tijd voelde ik me beschaamd om Belg te zijn: alle wegen waren afgezoomd met grote wooncontainers en stacaravans, en ergens in die ellenlange woonfile stond zo’n klein, minuscuul bol caravannetje. Met in koeien van letters ‘Offert par la ville de Liège’. Geschonken door de stad Luik. Oh vrijgevig België… Ik kreeg dit alleen niet uitgelegd in het Italiaans. Gelukkig maar, misschien.

Dus begon ik over vuile dingen te praten.

Afval, dat was toch een enorm probleem in Napels ? De vuilnisdiensten waren toch al maanden aan het staken? Maar hij vertelde me dat dit probleem snel zou opgelost zijn. Berlusconi is een goed mens, zei hij. Die had een paar dagen eerder het leger gestuurd om de plaatselijke maffia, de camorra te bestrijden. Het probleem zou eindelijk aan de basis aangepakt worden. Zelf had hij er geen last van, hij was gepensioneerd, zijn vrouw was kort na zijn pensioen overleden en sindsdien ging hij een paar maal per jaar op reis. ‘Con gli anzieni’. Met de anciens. Dat klonk mooi. Het mag dan wel Frans zijn maar ‘anciens’, dat straalt glorie uit, verdienste, respect, dat vind je niet terug in ‘ouden van dagen’ of in ‘bejaarden’. En hij was een ancien, een echte. Netjes in het pak terwijl ik, toeristische Belg, daar rondhoste in een kniebroek en T-shirt. Respect, ancien!

Twee, drie maal per jaar gingen ze op reis, gli anzieni.

En altijd met een gids. ‘Ga nooit op reis zonder gids’, zei hij me. ‘Hoezo’, vroeg ik verwonderd. Ik ga altijd zonder gids op reis, ik hou van mijn vrijheid, ik ontdek mooie plekjes en lekkere restaurantjes die ik met een gids nooit te zien zou krijgen. Sprinten van zichtpunt naar toeristische trekpleister is niet echt mijn ding. ‘Nee’, zei hij, ‘een gids bespaart je heel veel tijd, en je leert zeer veel bij’. Gidsen zijn opgeleid, kennen de toeristische plekjes van binnen en van buiten, weten heel veel te vertellen, zorgen voor een groepssfeer, houden de lol er in en vooral: je moet vooraf nooit boeken kopen om te weten wat je moet bekijken. Je koopt de boeken na het bezoek, zo begrijp je veel beter wat er beschreven staat. Hij had een punt.

Al pratend waren we verder gewandeld.

We waren bij mijn vrouwtje aangekomen, en ik nam afscheid. De zon was waarschijnlijk al onder, alle kleur was verdwenen, wat overbleef waren duizenden tinten grijs. Ook mooi om te zien, maar de betovering was weg. Het werd stilletjesaan tijd om onze valiezen te pakken, om een laatste aperitief te nemen, om voor de laatste maal naar het buffet te gaan en om nog eenmaal naar onze zanger te luisteren met zijn dagelijkse rantsoen liedjes van Eros Ramazzotti en andere Italiaanse grootheden. De volgende dag begon heel vroeg: het vliegtuig vertrok om zeven uur.

Met de handen op de rug stapte hij langzaam verder over het strand, de ancien.