103 De oude geslachten van Oppem volgens Eigen Schoon en
de Brabander nr.1 1945
1133 I Gielis van Oppem,
1170 II Willem
1176 III Adam
1233 IVAdam V Jan VI Arnoud
1312 VII Jan
1336 VIII Adam
1371 IX Jan
1399 X Cornelis
1485 XI Geeraert
1489 XII Machiel
1535 XIII Machiel bis Ingelbrecht
1555 XV Philips
1580 XVI Maximiliaan
In het zacht glooiend landschap van Amelgem aan de hoek van de
Amelgem- en de Kaarlijkstraat in de parochie van Oppem staat dichtbij de grens
met Wemmel sinds 1637 een kapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Geboorte. De wat
vergeten kapel in eenvoudige barokstijl gebouwd pronkt er onder een groep
aloude hoge bomen vlakbij een hofstee waar recent een B&B geopend werd.
Reeds vóór 1142 werd dit gebied geschonken aan de pas gestichte
abdij van Grimbergen. Oude oorkonden vermelden dat er in 1155 al een kapel
stond en dat er enkele broeders van de abdij in Amelgem verbleven in een
parochie ondergeschikt aan de kerk van Meise. De kapel was verbonden aan de
Norbertijnenhoeve Hof van Amelgem. In de 13de eeuw werd Amelgem
bij de parochie van Oppem gevoegd en was de kapelaan een Norbertijn van
Grimbergen.
De huidige kapel in witte steen werd onder prelaat Outers in
barokstijl gebouwd in 1637. De voorgevel met een rond venster boven de mooi
omlijste toegangsdeur, loopt uit op een gebogen fronton waarin een steen het
jaar 1637 vermeldt. Helemaal bovenaan is er een klokkentorentje waarvan de klok
ouder is dan de kapel, want men kan er op lezen Jan van den Gheyn heeft mij
gegoten MCCCCCCVII (1607). Deze klokkengieter was gevestigd in Mechelen. De
zijgevels hebben elk twee hoge vensters. De sleutelstenen binnen in het gewelf
tonen de wapens van prelaat Outers en dit van de abdij Grimbergen. Boven het
altaar ziet men het eikenhoutenbeeld van Maria met het Kind Jezus.
Elke week werd er in de kapel een Mis opgedragen door de kapelaan
van Oppem en jaarlijks was er een grote plechtigheid met processie op 8
september, feestdag van O.-L.-Vrouw Geboorte. Tijdens de Eerste Wereldoorlog
werd de kapel als een abominabele verlatenheid een rommelkot. Het eikenhouten
Mariabeeld werd naar de pastorij van Oppem gebracht. Prelaat Outers had in de
kapel gezorgd voor mooie schilderijen, die helaas verloren zijn gegaan.
In een
brochure geschreven door Kan. D. J. Delestré en Dr. Jan Lindemans kan men
volgende mooie evocatie lezen, die we hier dankbaar overnemen.
Denken we
een ogenblik terug aan dat schoon verleden, vol innig eenvoudig maar sterk
geloof. Langs lanen en banen zien we de edele families uit den omtrek komen
aangereden op de brede, kostbare karossen met blinkende paarden bespannen. Over
de veldwegels komen de boerenmensen aangestapt. De hoeven van Amelgem en de
kapel zijn feestelijk uitgedost. Op de brede straat liggen reeds de veldbloemen
in `t mulle zand gestrooid. Op het torentje en op het rustaltaar tussen Amelgem
en Oppem wuiven de wimpels en wapperen de vlaggen. De abt van Grimbergen komt
uit de grote hoeve getreden. Omringd van blanke Norbertuszonen gaat hij naar de
kapel en groet minzaam het volk, dat daar staat in de ronde. Het klokje tampt.
De plechtigheid begint. Ongekunstelde stemmen zingen de heilige gezangen. Onder
de consecratie is alles stil; ook het volk dat moet buiten blijven op het
kerkhof knielt en bidt. Na de Mis komt de stoet in beweging. De trom der Gilde
van den Edelen Handboog van Sint Sebastiaan en van Sint-Gregorius van Meise en
Oppem, de Broederschap van de H. Drievuldigheid stappen op maat vooruit. De
heer Drossaerd van den Lande van Grimbergen en de beide Baanderheren zijn daar
in vollen tooi. De edele familie van Bouchout stapt achter de rijen, vóór den
abt die het Hoogwaardig draagt. De zonne speelt en schittert en flikkert in de
zijden en fluwelen priestergewaden. Helder klinkt het spel der fiffers en
kornemuzen en het volk zingt mee één van de volksliederen ter ere van het H.
Sacrament door de Norbertijn Daniël Bellemans gedicht. En zo gaat het voort
langs heuvel en helling door de groene velden, tot weer alles stil valt aan het
rustaltaar, waar de abt de zegen geeft aan het biddende volk. Dan trekt de
stoet weer kapellewaarts. Nu dondert het geschut der bombarden, en hun donder
sterft weg tezamen met de laatste galmen der liederen. Na de dienst is het
ontvangst in de grote zaal van Amelgems hoeve. De Abt ontvangt er de edellieden
en de boeren van de omtrek, terwijl het volk buiten leute viert.
Zo was het
en ging het er aan toe tot 125 jaar geleden. De oude mensen konden het nog zo
schoon vertellen, gelijk een tachtigjarige het deed aan mijn goede vader: die
grijsaard had het gehoord van zijn vader. En nu ! `t Is alles vergeten,
weggedeemsterd in de nacht van `t verre verleden; nog enkel een herinnering
blijft er voort leven bij sommige oude families.
Het belang
van deze nederige bidplaats is waardig om bewaard te blijven. Ze is een
merkwaardig model uit de 17de eeuw. Te meer daar de kleine gebouwen
in die aard niet weinig bijbrengen tot het schilderachtig uitzicht van onze
landschappen; ze breken de eentonigheid en zijn als bouwkundige bloemen die
niet zonder barbaarsheid uit te rukken zijn uit de grond die ze versieren.
Laat ons
hopen dat deze parel van het Brabants schone land, Amelgem, meer en meer de
belangstelling en de bescherming zal genieten van al wie nog wat voelt voor
onze eigen landelijke schoonheid.
Op zondag 8 september, de feestdag van O.-L.-Vrouw Geboorte, zal
Maria aan haar kapel te Amelgem feestelijk gevierd worden met een
eucharistieviering om 14 u.30. De plechtigheid wordt opgeluisterd door het
Parochiaal Mannenkoor van O.-L.-Vrouw ter Noodt Merchtem. Bij mooi weer is de
viering in openlucht bij de kapel en na de plechtigheid blijven we met een
drankje en hapje gezellig napraten.
14 Zeldzame Middeleeuwse
muurschilderingen ontdekt in Sint Stefanuskerk in Oppem
Reeds in 1987 werd
de principiële beslissing genomen om de kerk van Oppem te restaureren.In de loop 2009 werd het restauratiedossier
ingediend en voor 939.730,15 euro (incl BTW) goedgekeurd door de Vlaamse
overheid dat via het agentschap
Onroerend Erfgoed deze werken voor 80% subsidieert.
Historiek van de restauratie
Johan Grootaers (erfgoedexpert)- Jan Verbeke (conservator muurschilderingen) In de loop van 2014 werd de buitenrestauratie
van de laatmiddeleeuwse beschermde Sint-Stefanuskerk in Oppem (Meise) voltooid.
Ter voorbereiding van deze werken werd met Vlaamse subsidies in 2008 een
bouwhistorisch onderzoek verricht door Johan Grootaers. Toen al werd gewezen op
de aanwezigheid van een oudere 14de eeuwse kerktoren in houten
vakwerktechniek, verscholen binnen de 16de eeuwse bakstenen toren
zoals die nu bekend is. Bovendien werd toen ook melding gemaakt dat in het
kerkinterieur nog het laat middeleeuws pleisterpakket aanwezig was, mogelijks
met wandschilderingen. In de winter van 2012 werden tijdens de restauratiewerken lambriseringen
gedemonteerd waarbij belangrijke fragmenten van muurschilderingen aan het licht
kwamen in het Noorderschip en in het hoogkoor, met voorstellingen van
heiligenfiguren. In 2013 volgde dan de ontdekking van een Sint-Kristoffelfiguur ter hoogte
van het doksaal, wellicht vroeg 16de eeuws van oorsprong. Gezien deze kunsthistorisch belangrijke vondsten werd door de gemeente, op
vraag van het agentschap Onroerend Erfgoed en de restauratie-architect Dirk
Geeroms besloten een deskundig vooronderzoek van het kerkinterieur te gelasten.
Dit onderzoek kostte 66.701,25 euro (incl BTW) en wordt ook voor 80% via het
agentschap Onroerend Erfgoed gesubsidieerd. Het team van conservator muurschilderingen Jan Verbeke uit Gent stootte dit
jaar op een indrukwekkend ensemble laatmiddeleeuwse muurschilderkunst, zeer
goed bewaard en zondermeer zeldzaam voor de streek rond Brussel.
De recent ontdekte muurschilderingen
Er wordt geschat
dat het kerkinterieur ongeveer 30 m² muurschilderingen heeft bewaard uit de
vroege 16de eeuw of vroeger. Zulk totaalconcept is uniek in
Vlaanderen.
De muurschilderingen in dit kerkje hoorden in de late middeleeuwen samen met
een houten plafond in het schip en een houten beschoten spitstongewelf in het
koor.
De
muurschilderingen in deze bakstenen kerk zijn aangebracht op een originele
dunne fijn geborstelde vliesbepleistering. De schilderingen zijn uitgevoerd in
een precieuze kalkseccotechniek, de zogenaamde fresco-secco. Het kleurenpallet
is een waaier van gele en rode okers, groen, zwart enz. De voorgestelde figuren
op de wanden van het schip zijn levensgrote heiligenfiguren uitgedost in
traditionele kledij en voorzien van attributen. De onderzone van de kerk is
onbeschilderd gebleven . In het hoogkoor Noord komen heiligen voor in religieus
habijt en er is ook een boogschutter te zien en een fragment van een
drakenfiguur.
Deze wijk ligt niet op het grondgebied van Meise (van voor de fuzie) maar blijft nauw
verbonden met onze gemeente.
Dichter gelegen bij het centrum van Meise dan bij de dorpskom van de gemeente
Brussegen (nu Merchtem) waartoe ze
behoort (tot de fuzie) , en een betere
verbindingsweg, dragen ertoe bij dat de inwoners gericht blijven op Meise.Deze hebben vaste relaties met de Meisenaren
en zijn meestal aangesloten bij de sociale organisaties van Meise (zoals de K.V.L.V., nu vrouwen met vaart).
de gewoonten uit het verleden houden stand.Is het historische erfelijkheid.Amelgem is tot heden een edel brokje natuurreservaat, typisch Brabants,
glooiend landschap nog ongeschonden ontsnapt aan grondspeculaties, aan de
woelende bulldozers.Het is topografisch
gebleven wat het in vroegere tijden was.
Amelgem de structuur : Kapel met hof enkele boerderijen wat tuinbouw en
smalle wegen totaal landelijk.
De kapel van Amelgem was in 1155 door Niklaas, bisschop van Kamerijk aan de
abdij van Grimbergen toegewezen.
Amelogem was in 1247 nog een zelfstandige parochie met een hofkapel en een
prachtig domein.
Op de hoeve Amelgem verbleven kloosterlingen en lekebroeders van de abdij van
Grimbergen.
Door besluit van bisschop Wilhelmus van Kamerrijk werd Amelgem een ondergeschikte
kerk van Meise en werd ze later bij Ophem gevoegd.
De oude kapel werd in 1636 vervangen door het gebouw dat nog bestaat en prelaat
Outers deed ze versieren met prachtige schilderijen.Deze zijn verdwenen.
8 september O.L.Vrouwgeboorte feestdag van de parochie werd gevierd met een
godsdienstige plechtigheid, hoogmis en processie.
Deze werd bijgewoond door de gilde van de edele handboog van St.-Sebastiaan en
van St.-Gregorius van Meise en Ophem; ook door de drossaard van het land van
Grimbergen en van beide baanderheren alsook de familie boechout.
Welke wegdeze processie volgde kan moeilijk beantwoord worden.Toch weten wij dat het rustaltaar opgericht
was tussen Amelgem en Ophem, waarschijnlijk op de Heirbaan.In dit geval was de baan van de Karelijck
naar Ophem vermoedelijk de processieweg.
Op de Heirbaan heeft men een mooi zicht op de parochie Amelgem en dit was een
geschikt verhoog om huizen en velden te zegenen.
Na de processie had een plechtige ontvangst plaats door de Abt van Grimbergen
in de grote zaal van de hoeve van Groot Amelgem zaal die nog bestaat.Naar alle waarschijnlijkheid was hier ook een
begankenis ter ere van St.-Gilles.Dit
zou verklaren dat nu nog de herberg (ondertussen
gesloten) bestaat die op het uithangbord de naam van de heilige draagt.
Rondopm de kapel woonden begijntjes en het is best mogelijk dat daar een klein
begijnhof bestaan heeft.
Zo, in de XIIde eeuw Elisabeth en Oda die aan de petancie van de abdij van
Grimbergen 20 stuivers schonk.De
begijnhoven ontstonden op het einde van de XIIde eeuw.
Er wordt ook verondersteld dat een perceel grond rondom de kapel bestemd was
tot begraafplaats.
Peeter van Rode op welcke goeden staat de Kapelle van Amelgem met het
kerckhoff daeromme gelegen.
Ik wil jullie hierbij herinneren aan de bijdrage van
mijn goede vriend José Anne de Molina in "Les lignages de Bruxelles"
waar je op pag.152 zijn bijdrage vindt over het Hof te Steene. Onze
betreurde vriend Achiel Jacobs heeft dit artikel op mijn vraag, (oorspronkelijk
in het Frans gemaakt) voor Berla vertaald en dat verscheen in het tijdschrift
(mijn excel - inventaris nr. 236 jg.1996 nr.46 pag. 19). Vergeet ook niet
het ontzettend belangrijk werk van Achiel Bettesone "Oppem en
Amelgem" 5de bijdrage uit Schoon Meise 1999, waarin in III Hoeven van Oppem
een historisch overzicht staat vanaf de XIVde eeuw tot1927 van het Hof te
Steene.
In de "Geschiedenis van de gemeente
Brussegem" van Jan Willems staan eveneens 79 pagina's historische gegevens
over Oppem. Er is ook nog de studiedag geweest over donjons
in onze streek, waar Peter, Michel en ik aan deelnamen. Mijn nota'sz
zsijn momentezel zoek, maar ik denk dat daar ook een en ander in staat.
Rij 1 :Maurice Moens, Frans Moens, Frans Gierts,
René Van den Brande,Marcel Van Hie en Frans De Buyser
Rij 2 : Jef Van eeckhout, Henri Bogemans, Jean Van Hemelrijck, Fil Van
Gijseghem, Jozef De Mars, . Van de Moortel,Staf Van Mileghem
Rij 3 : Jeanne Hermans, , Lucienne Van Malderen, Florence Schampaert, Louise
Bogaerts, , Trinette De Smedt, , Achiel Van Ceulebroeck
Rij 4 : , Rik Van Ossel, Mariette Van den Bossche, Jeanette Robberechts,
Jeane De Winter, Madeleine Van Aken, Jef Potums en Frans Geeroms
Voor een nieuw project voor de Charismatische
beweging kwam koning Boudewijn incognito met Mgr. Suenens en Veronica OBrian
naar Oppem.
Frans Leemans werd in 1940 in de grachten van Maldegem door een
Duits vliegtuig neergeschoten. In de gang van het plaatselijke klooster, waar
de overledenen gebracht werden herkendeeen zuster van dat klooster (oorspronkelijk van Oppem) onmiddellijk de
naam Frans Leemans. Zij heeft de familie op de hoogte gebracht.
Het patrimonium van Oppem.
Het oorspronkelijke patrimonium ging zoals overal in de 10de 11de
eeuw verloren. Van de dos eccesiae is slechts de toponiem Het Kruisveld
overgebleven.Alleen het pastorijgoed
bleef gespaard.
Het tiendendomein ging ook verloren voor de kerk, behalve de derde
priester.De rest ging over in de handen
van de lekenheren, de voorzaten van de ridders van Oppem.Deze hielden een deel in leen van de ridders
van Meise en een ander deel van de graven van Aalst en de kasteleinen van
Bourgourg.
Onder Meise behandelden we reeds de oorkjonden daaromtrent van 1139, 1171,
1176, 1182, 1286, 1211 en 1223.De
herkomst van deze tienden en het vrij ernstig geschil dat er uit voortvloeide
leidde tot de excommunicatie van Adam d Ophem.De betwisting liep ruim 40 jaar.
Het andere deel tiende hielden ze van de milites de Menze, die op hun beurt
leenmannen waren van de kasteleinen van Grimbergen en langs deze de
rechtstreekse tak van de Berthouts.Deze
ingewikkelde feodale toestand blijkt duidelijk uit de oorkonde van 1233.De Berthouts namen de erfenis over van de
beide abdijen Grimbergen en Ninove.Het
is de laatste overdracht in een lange reeks.Voortaan is gans het parochiaal patrimonium weerom in geestelijke handen
en is de nieuwe en definitieve toestand geschapen, die eeuwen zal duren.
Nog tot nu toe draagt de abdij van Grimbergen de zorg voor het zielenheil van
de parochianen van Oppem.
Het kerkgebouw.
Het kerkje van Oppem is een van de meest typische van gans de streek.Met zijn wit torentje en muren vormt het één
geheel met het landschap en wekt nog een beeld uit voegere eeuwen.Nog altijd vormen kerk en hof één geheel,
zoals honderden jaren geleden.Men mag
er gerust de pastorij en het Schooltje van Oppem bij rekenen.
Van het oude kerkje bleef in deze 18de eeuwse bouw niets bewaard.
Momenteel wordt het gerestaureerd, evenals de pastorij.
Amelgem
Het hof en de kapel vormen een eenheid die niet mag gescheiden worden.De kapel is de typische hofkerk van de
streek, die alles dankt aan het kloosterkerkje.
Het is een synthese van het schone Brabantse landschap : vruchtbaar akkerland,
hellend in zachte golvingen naar een kabbelende beek, diepe aardewegen, een
verlaten kapel met mooie barokke silhouet onder hoge bomen, enige hofsteden
daarrond, een landelijke herberg (met de beste kriek van de streek
Heyvaert,nu verdwenen), een oude
watermolen met vijver en twee grote witte hoeven : Groot- en Klein Amelgem,
gescheiden door een glooiende groene weide.
Groot Amelgem was de geboorteplaats van kardinaal Sterckx en bevat de
Duivelschuur.Op klein Amelgem werd de
mens van goede wil van Walschap gefilmd.Daarin en daarrond het hele vreedzame, landelijke bedrijf, het noeste
Brabantse boerenvolk.Rondom : de blauwe
vergezichten met op het voorplan, naast de zware bomenmassa van de Plantentuin,
het kleurige dorp Meise.
Kanunik Delestré en J. Lindemans schreven in 1927
een merkwaardige bijdrage over Amelgem.De ontwikkeling van het Grimbergs domein en uit de oude verdeling van de
pachtvoorwaardenkunnen we afleiden dat
het een zeer typisch voorbeeld is van een oude villa, een domein uit de oude
Middeleeuwen, dat zijn structuur en uitzicht traditioneel heeft behouden.
De abdij van Grimbergen is slechts de trouwe opvolger geweest, gedurende meer
dan zeven eeuwen, van de oude domeinheer.Amelgem is een typisch voorbeeld van de villakerk, de villa
parochie, de eigenkerk.
De frankische stamhouder Amalhari uit de 4de eeuw zou de eerste
bezitter geweest zijn van het goed, dat reeds vroeger in het bezit moet geweest
zijn van een gallo-romeinse villaheer.Volgens de oudste schrijfwijzen, evolueerde de benaming van
Amolringeheim,Amolbriengeheim,
Amelrengheim naar Amelrengehem.
De drieledige verdeling van de velden is van die tijd.De concentratie van Amel namen is
opvallend.
Er was een overeenkomst tussen de abdij van Lobbes en het St.-Goedelekapittel
in zijn geheel en anderzijds Godfried van Amelgem, poorter ook te Brussel.
Er traden twee rechtspersonen op : Godfried, deken, namens het gehele kapittel
en Godfried van Amelgem met zijn zoon Hendriken zijn neef Theoderik.
Het is een erfgoed dat Sint Goedele de allodiaal eigenaar blijft.Als
erkenning van dit allodiaal bezit zal de abdij van Grimbergen jaarlijks met
Kerstmis aan St.-Goedele 20 solidi betalen.Het Sint-Goedelekapittel bezat te Amelhgem dus een voornaam allodium.Grimbergen is dus nooit volledig eigenaar
geweest.
Samenstelling en ligging van het domein Amelgem
Het lag onder drie verschillende jurisdicties : Meise, Oppem, Brussegem en
Ossel, een stuk bos onder Wemmel terzijde gelaten.Er waren dan ook drie verschillende landmaten
in voege : de Oppemse of Meise maat (de kleinste), de Brussegemse maat, de
Osselse maat (de grootste). Het domein overkoepelde deze diversiteit.
Naar gelang de ligging bediende men zich van een dezer maten, soms ten
onrechte!
Men spreekt van :
1. Het hof met landerijen (drie velden)
2. De mansionarii
3. De cijnslieden
De verdeling in drie velden is typisch.Het gaat er nog om de driejaarlijkse wisselbouw, d.i. bij beurt een veld
wintergraan, een veld lentebezaaiïng en een veld braak of dries.Deze toestand heeft geduurd tot in de 17de
eeuw, wanneer nieuwe landbouwmethoden ontstonden door het aanleggen
vanklavervelden, die het driesland uitschakelden.Hierdoor werd de tebewerken oppervlakte te
groot en kwam de splitsing in Groot- en Klein Hof, ook genaamd het Nieuw hof in
1705.
De kapel en parochie.
Op grond van de oorkonden stellen wij vast dat :
In de stichtingsoorkonde van de abdij van Grimbergen (1132) is er geen sprake
van Amelgem; wel van Meise met zijn afhankelijkheden Oppem en Rode.
In de bevestigingsbrief van 1147 door paus Eugenius III evenmin tenzij de gift
van een mansus, te Amelgem gelegen, aan de kerk van Strombeek behorend.
In een bevestigingsbrief door Walterus Berthoud in 1154 van verscheidene
schenkingen aan de abdij komt Amelgem voor het eerst voor.Twee pastoors zouden toen medezeggenschap
gehad hebben te Amelgem, deze van Amelgem zelf en deze van Ossel op wiens
grondgebied een groot deel was gelegen.
In 1155 komt het altare de Amelrengem aan de abdij.Uit deze tekst blijkt dat Amelgem
afzonderlijk werd geschonken, nadat Meise en zijn afhankelijkheden Oppem en
Rode reeds lang aan Grimbergen behoorden en Amelgem aldus een gans
afzonderlijke rechtstoestand had, geheel onafhankelijk van Meise en bepaald
zelfstandig en op gelijke voet met Meise, Wemmel, Amelgem met zijn groot hof en minstens 15
huisgezinnen was in die tijd
even en wellicht belangrijker dan Rode en Oppem.
De bevestigingsbulle van paus Alexander van 1179 maakt opnieuw duidelijk
onderscheid tussen Amelgem en Meise.
In 1244 en 1247 lezen wij in de schenkingsbrief van Arnold van Zellaer zeer
duidelijk parrochia de Amelrengem.
In het privilegium magnum van paus Innocentius III van 25.10.1246 lezen we
voor Meise ecclesia en voor Amelgem capella ville de Amelrenghem.
In 1258 is er van Amelgem geen sprake meer.
In 1260 (12.12) worden de parochianen van Wemmel en Amelgem opgeroepen om te
getuigen i.v.m. een geschil met de abdij.
In 1287 werd Amelgem een afhankelijkheid van Meise.Er was echter nog een eigen kapelaan zoals
ook vermeld in het cijnsboek uit de XIVde eeuw.
In 1622 werden de inkomsten bij Oppem gevoegd, maar de juiste datum van de
samensmelting met Oppem is niet bekend.
Hof en kapel hingen nog steeds samen volgens een stuk van 1662.
Er was een processie op de Kruisdagen van Oppem naar de Amelgemkapel.Een hele tijd stond de kapel er desolaat bij
en de auteru doet dan ook een oproep bij de geestelijkheid om haar nieuw leven
in te blazen.De KVLV houdt nu nog elk
jaar een vierin voor de kapel.
In de database van A.Bettesone lezen wij : 1132
Door de overdracht van de eigendommen van de heren van Grimbergen aan de abdij
van Grimbergen kwamen de parochies Meise, Rode, Oppem en Strombeek onder de
jurisdictie van de abdij.
26.3.1565 Pastoor Van der Smissen Hiëronymus stierf
20.5.1326 Pastoor DeBock Gerardus stierf
14.11.1679 Pastoor van Oppem en Amelgem : Van Nieuwenhove Lucas stierf
1681 Aan het eenbeukig kerkje met koor werd een sacristiegebouwtje
aangebouwd.Het jaartal werd geschreven
in de omlijsting in natuursteen rond het venster langs de Zuidkant.
1692 Abt Judocus Bassery was pastoor van Oppem van 1680 tot 1692 (+1698)
1806 De parochie Oppem en de kapel van Amelgem tot dan kerkelijk afhankelijk
van Meise
1810 Oppem wordt bij keizerlijk decreet bij Brussegem gevoegd
1826Op 1.2 wordt Mart. Schellens
pastoor tot 1831
1831 Plaatsing kerkorgel en op 24.6 wordt Joannes Cattersel pastoor tot aan
zijn dood in 1844
1891 Amandus De Vrieswerd pastoor op
29.6 tot 1914
1914 Witheer Hubert Chasseur werd pastoor tot 8.11.1945
1945 Op 30.11 werd Geroen Spillemaeckers pastoor tot 30.12.1952 (kruis op graf)
1948 K.B. van 9.10 werd het St.-Stephanuskerkje beschermd als monument (
laatgotiek 16de -17de eeuw)
1953 Petrus Saerens pastoor op 17.2 tot 14.11.1963 (grafsteen)
Albert Jan Luk Van Doorslaer werd op 12.12 pastoor benoemd
Het Hof ten steene met donjon in de Oppemstraat zou
de kern zijn van waaruit het gehucht Oppem is ontstaan.Na verwoestingen van het einde van de XVI de
eeuw werd het weer opgebouwd.Nu is het
een middelgrote, gesloten hoeve met geplaveide binnenplaats daterend uit de
XVII XVIIIde eeuw.
De donjon, die ingestort is, dateert van de XII-XIIIde eeuw.Een bouwkundige beschrijving met foto vinden
we in Bouwen door de eeuwen heen 2nop pagina 90.
José Anne de Molina behandelde de hoeve ook in Les lignages de Bruxelles 81
82 op pag.152.Hij vermeldt de
eigenaars.De vertaling verscheen in het
tijdschrift Berla van de hand van Achiel Jacobs.
Achiel Bettesone vond :
1714 Het hof werd eigendom van de afstammelingen van Peter van der Schueren
Jacobs Laurentia.Eerst kwam hun zoon
Judocus van der Schueren, vervolgens kleinzoon Philippus (1714), en nog later
achterkleinzoon Carolus (1748).De zoon
van Carolus, Philip was in 1778 nog erfgenaam (toegelaten tot het geslacht Serghuyghs
1714).Zijn erfgenamen verkochten het
hof aan mevrouw Augustin Succa, geboren Marie Madeleine Pospelaire (1765
1848)
De huidige eigenaars hebben de donjon in erfpacht gegeven aan de gemeente en
een restaureringsdossier zou opgestart zijn.
De
waarde leren kennen van dit gebouw als monument. Wat is een Donjon of
woontoren? Haslinghuis Janse schrijft hierover : Een Donjon is een woontoren oorspronkelijk meestal op een verhevenheid
gelegen. Gaandeweg kwamen verdedigende buitenwerken als muren, poorten,
waltorens. Dan werd de donjon als woonverblijf vervangen door een zaalgebouw.
Het meest kenmerkende was het ontbreken van vensters en een ingang op de begane
grond. In de tweede bouwlaag bevond zich een ruimte die men langs een ladder of
laddertrap moest bereiken. Vaak was die ruimte overwelfd. Hogerop waren andere
vertrekken en een laag dak.
t Hof te Ophem achter de koor der kerk werd zo
genoemd aan het einde van de XVde eeuw.Willem t Serclaes (zoon van Evrard) was de eigenaar in 1485.
In de XVIIde eeuw behoorde de hoeve toe aan Henri van Ophem (+1627), daarna
Gilles die in 1622 huwde met Jeanne Stuckens (van Haren) tot 1673.
Hun dochter Anna van Ophem legeerde ze aan Gertrude Veldekens, echtgenote van
Joos Van den Daele (° 1689).De dochter
van deze laatste,huwde met Philippe van Hamme, waardoor de hoeve in handen kwam
van de familie Leemans en zo aan Sterckx.Zo stierf in deze hoeve Barbe Leemans in 1850 (had 6 kinderen en),
moeder van kardinaal Engelbert Sterckx.Zij bezat er ongeveer 34 ha in 1835 en was de weduwe van Guillaume
Sterckx (+1795), burgemeester van Ophem onder het Franse regime.Hun zoon werd burgemeester van
Brussegem-Ophem-Ossel tot ongeveer 1850.
Leemans en Sterckx stamden af van Serghuys.
De beschrijving van het hof in 1754 staat in het werk van Achiel Bettesone op
pagina 73.Hij vermeldt ook in 1742 dat
het hof in handen was van t Sestich en dat het door huwelijk van Dorothea t
Sestich met Guillaume FrançoisAugustin
Snoy (1700 -1773) daar terecht kwam.
1755 De dochter van Willem Snoy en Dorothea t Sestich, Maria Ferdinanda
Snoy, huwde in 1755 met Lodewijk Franciscus Van der Gracht.Zij waren de erfgenamen van t Hof te Ophem
na 1773 toen het in het bezit was van jonker Philippe Snoy de Langenhaege.
Nu behoort de hoeve toe aan de familie Vijverman Van der Hasselt die er een
Bed&Breakfast in uitbaten.
Over de oorsprong vonden wij:
1.Volgens conservator Johan Grootaers is ze gebouwd in de historische periode
van de Brabantse gotiek anno 1450 1520
2.De Norbertijnen zouden ze opgericht hebben in 1615 (1 jaar voor de kerk)
3. Rond 1681 werd de pastorie opgericht door abt Bassery (A.Bettesone)
Tijdens de 2de helft van de 17de eeuw werd de kleine
barokke sacristie aangebouwd
Rond 1700 werden de laatgotische vensters van het koor vervangen door
segmentboogvensters met bakstenen bepleisterde platbandomlijsting.
In de periode van de classicerende barok (zgn. laatbarok ca. 1700 -1730) werd
dit laatmiddeleeuwse bedehuis aangepast aan de noden van de tijdNieuwe segmentvensters in de Westgevel en
koor, een nieuwe bakstenen sacristie met zgn. tuitgevel ten Z.W., vermoedelijke
en nieuwe dakstructuur en een fraaie zeldzaam bewaarde geprofileerde houten
daklijst met wangen.Ook het toegangsportaal
in blauwe hardsteen met fraaie beschotdeur met geprofileerde makelaar stammen
uit de volle 18de eeuw.De
makelaar is versierd met levendige bolvormige motieven (o.a. omgekeerde
hartvorm).
Tussen 1820 en 1825 waren er verbouwingen.
1828 Door de godsdienstperikelen onder het Hollands bewind verborgen er zich 14
seminaristen
Het interieur is zeer mooi versierd met schilderijen uit de 17de en
18de eeuw.
In 2005 werd een erfgoeddag georganiseerd door de werkgroep.
Natuurreservaat Het Land van Oppem Op
20 november 2011 was het verzamelen geblazen voor de Natuurpunt-vrijwilligers,
de buurtbewoners en een tiental mensen van buurthuis Opsakee. In dit
natuurgebied 'Land van Oppem' werden 300 bomen geplant: eiken, essen, Gelderse
roos, hondsroos, sleedoorn, meidoorn. Het terrein moet nog verder opgeruimd
worden. De takken en stronken die bleven liggen na het kappen door de vorige
eigenaar van het bos. Volgend jaar wordt er ook een nieuwe poel aangelegd.
(info: http://www.natuurpunt-meise.be
)
Natuurpunt zocht een historische naam voor dit natuurreservaatje. De bijdragen
(vooral 269) uit deze reeks kunnen hun wellicht inspireren.
1719 In het kaartboek van het Geesthuis van St.-Goedele
Brussel onder Wemmel met Wolvertem
en Oppem, werd een
kaart van landerijen gemaakt gelegen te
- Alboom veldt
- den oppersten Asselenbergh (Asselschen Bergh)
- het Doorekens Veldt
- het Opperste kerckhofveldt
- het Overbosch Veldt
Drie kerkdorpen zouden er geen hebben. De inwoners
vanOppem hebben dringend nood aan een
bijnaam.Wij zouden ze de
kloskes (4) kunnen noemen, naar de recent verdwenen stamenee De
Klos.
1988/113 De oudste gekende molens in Brabant
1988/7-9/297 Barend van Orleyen de molen van Amelgem (1536)
1988/7-9/297 Barend van Orleyen de molen van Amelgem (1536)
1992/7-9/kaft : tekening pastorij en kerk Oppem
2007/ 8-10/378 Amelgem
