Teksten
Bouwen door de eeuwen heen 1 Min.Ned.Cul. Histoire des environs
de Bruxelles 5 H.III Meysse, Wolvertem,Londerzeel Meise in oude
prentkaarten Min. Ned. Cul. Meise onder de
toren van ST.-Martinus Sib 2001 JDC Meise, van
onder de toren van St.-Brixius Rode Sib 2004 JDC
Geschiedenis van Brussegem (Oppem) Jan Willems
Meise Gemeente Cultuur Jef Heyvaert
Meise Gemeente Jan Van den Eynde
Wolvertem Gemeente t Kint Geschiedenis
van St.-Brixius-Rode De Pauw Nieuwenrode H.
Spinnael
Meise Beiaardvrienden Jef Claes
Meise K.B.
De autotoerist 11/1970
Wandelpaden Meise
Edwin Ganz trekpaardenroute
De Plantentuinroute
Jan Hammeneckerpad en boskapelpadVWB 68
Het Vlira pad Gemeente Meise
Het Tony Ospad A.Bettesone
Meise Historische gebouwen Imde-Meuzegem Gemeente Meise
d Hoogvorstpad W.G. Meise
Edwin Ganzpad W.G.Meise
Drie-Rhodespad W.G.Meise
Kouterpad W.G.Meise
Witherenpad W.G.Meise
Derde Jagerspad
Fietspad VTB-VAB KB
Eddy Merckxroute Pr.Vl.Br.
Langs Vlaamse wegen St. M. en L.
Karel Van de Woestijne wandelroute Marnixring
Amelgempad Pasar 2009 Boechout
V.G.1995 A.Bettesone
Historische tuinen en parken in Vlaanderen M&L cahier 20
Databases Imde V.G.1996
A.Bettesone Meise V.G.
1997 A. Bettesone Meise V.G.
1998 A.Bettesone
Oppem en Amelgem V.G.1999 A. Bettesone
Monografie
Kasteel van Boechout en zijn Waterburcht Noppen
De Plantentuin Meise pakt uit met een nieuwe
individuele wandeling : inheemse bomenwandeling.
Na de vorige edities kijken wij uit naar deze wandeling. Want onze eigen streekeigen
bomen, behoren tot ons erfgoed. Wij moeten ze koesteren.
Want de Spintkever zet zijn moorddadige acties voort op de
olmen. De minimeermot richtte opnieuw een ravage aan op
de kastanjelaars op de Nieuwelaan.
Er worden 23 soorten bezocht, in het 'Wild Meise' ,
zone in onze plantentuin waar inheemse planten hun gang kunnen gaan.
Hier worden vrijwilligers gezocht om mee te werken aan de ontwikkeling
ervan. Zo stelde dr. Gert Ausloos voor opnieuw mezenkastjes te
plaatsen. In de jaren 70 hingen in de Plantentuin 140
nestkastjes. Wij gingen regelmatig mee met de ringer, de heer Roosen, die
ondertussen het tijdelijke voor het eeuwige wisselde. Goede vriend, het
ga je verder goed!
Wij moesten toen met de jeugddienst Natuuronderzoek in de
Jeugdraad, overschakelen van De Wielewaal naar Natuurreservaten van dr. Ernest
Petit, want nationale instellingen duldden geen regionale verenigingen.
De tijden zijn gelukkig veranderd. Maar daardoor claimen wij wel de
stichting van Natuurreservaten in Meise. De archieven zijn in mijn bezit
en werden gepubliceerd in het regionaal blad van Natuurpunt.
Vrijwilligers van onder de toren van St.-Martinus : contacteer en vervoeg
mij. Want de zorg voor ons erfgoed is ons heilig!
Deze serre is de kroon op de Pantentuin in Meise.
In het grote bassin met hydrofyten (waterplanten) is de victoriawaterlelie
de blikvanger. Zij is tevens in een gestyleerde tekening het embleem
van de plantentuin. Haar reusachtige bladeren worden tot 2 meter en
kunnen 40 kg dragen. Dit is dank zij grote holtes, gevuld met lucht, aan
de onderkant van de bladeren gevormd door het luchtweefsel. Hier
zijn ook andere tropische en subtropische waterplanten te vinden en ook
mangrovebomen. Bekijk de manier waarop planten overleven in water.
De waterplanten uit gematigde streken staan in de kleine vijvers van het
Herbetum. Aan de rand van de oranjerievijver kun je niet naast de
moerascipres kijken, met kniewortels van een meter hoog.
De inheemse oeverplanten groeien vooral langs de beek die door de Machoechel
stroomt. Wieren zijn er niet. Hiervoor moet je naar de kust.
In de Victoriakas valt ook de hangende vleesetende plant op, voor de kas.
In "Het leven zoals het is" in de zoo zagen wij een competitie met
deze plant om wespen te vangen. De opponent deed het met kunstmatige
chemische middelen. De resultaten waren vegelijkbaar.
De lentekas geeft een overzicht van de subtropische
wouden. In de Evolutiekas vinden wij ook enkele planten uit dit bioom, van
de Canarische laurierbossen en de Afrikaanse bergwouden. In de
openluchtverzamelingen staan er ook.
We bezoeken in deze serre achtereenvolgens : Nieuw - Zeeland, Tasmanië, Chili,
China en Japan, Zuid - China en de Himalaya. Er bevindt zich ook een
eiland met carnivore planten?.
Deze serre herbergt de economische planten.
Wat doet de mens ermee? Deze vraag wordt uitgebreid beantwoord.
Het woord Mabundu betekent rijp, eetbaar fruit.
We vinden in deze kas kleur- en geurstofplanten, fruit, vezelplanten,
de cacaoboom, de koffiefamilie en koffiestruiken, planten voor medicijnen,
planten voor de toekomst en een Afrikaans tuintje.
Voor de koffieplant is de plantentuin wereldberoemd. Zij doen er reeds
meer dan 100 jaar onderzoek in.
In het midden van de kas werd een klaslokaaltje ingericht en er is ook een
ontdekkingspad.
Als inleiding op dit bezoek werkte de educatieve dienst van de plantentuin een
atelier uit voor tieners, waarin het belang van planten in de economie
toegelicht wordt. Via een aantal gegroepeerde producten uit de supermarkt
vraagt de begeleider van welke plant dit product gemaakt werd. Zo komen
ze tot een geanimeerde discussie, die daarna in de kassen geconcretiseerd
wordt.
In de plantentuin in Meise krijg je nu een circulaire
onder deze naam. Zij past uiteraard in dit thema.
Er werden 25 items weerhouden. Reeds eerder beschreef ik er een aantal van.
1. Vlaamse hoeve (portierswoning 1875)
2. Eredreef (kasseiweg naar het kasteel 1840)
3. Ijskelder (3 stuks 1850 onder heuvel)
4. Bronzen beeld "De tijd" (C. Van der Stappen 1898)
5. Kathedraaldreef (Grimbergse beukendreef 1840)
6. St. - Antoniuskapel (1800) en St.-Annakapel (buiten 1699)
7. Koninginnendreef (voor 1699)
8. Oranjerie (1818 nu restaurant, Edwin Ganz verbleef hier)
9. Oranjerietuin (1800)
10. Vriendschapstempel (met erachter ijskelder 1818)
11. Kasteel te Meysse (1233, maarafgebrand in 1944) foto
12. Oranjerievijver (1800)
13. Engelse landschapsstijl (18de eeuw) Hoeve De Valck (foto)
14. Zichtas kasteel (1850 ongeveer 650 m)
15. De machoechel (1978 grasland Machoechelbeek)
16. Fruticetum (1979 met 1800 winterharde struiken en bomen)
17. Tuin geneeskrachtige planten (1982 met kunst R. Berckmoes)
18. Herbetum (1976 volgens classificatie Cronquist en Takthajan)
19. Balatkas (1853 met kroon op de top)
20. Coniferum (1941)
21. Jachtpaviljoen (1850 achthoekige folly)
22. Zuidgevel paltenpaleis (1956)
23. Herbariumgebouw (1959 met 3,5 miljoen specimen)
24. Pachthof (1854 tuinwinkel en landbouwmuseum)
25. Kasteel van Bouchout (1100)
Op enkele items komen we later uitvoeriger terug.
Op 4 mei werd de nieuwe serre van de Plantentuin van
Meise opengesteld voor het publiek. Met zijn 48 kassen
is dit erfgoed een van de grootste van de wereld.
Na Kew Gardens in London (GB) met de 'Evolution house'
is Meise de tweede met zo'n kas met een volledige geschiedenis van het
plantenrijk.
Bij het binnen treden wordt men door passende effecten in de stemming
gebracht. Op de muur zien we tijdlijnen en verklarende teksten. Het
begint uiteraard bij de grote leegte van het universum.
We zien een enorme steen met oer archea-bacteriën en groenwieren.
Langs een bruggetje stappen wij als het ware van de planten in het water mee
naar de intocht op land. In het water zijn uiteraard enkele planten nep,
want zij bestaan niet meer. Maar verder vinden we toch merkwaardige
soorten zoals de palmvaren (geen sporenplant, maar een
primitieve kegeldrager), over primitieve coniferen naar de
eerste bloemplanten.
De Wollemia nobilis staat er in al zijn glorie. Dit is
een van de merkwaardigste plantenvondsten van de 20ste eeuw, die men hier
kan zien. Het is een plantaardige dino. In 1994 stootte parkwachter David
Noble in de Australische Blue Mountains op deze 200 miljoen jaar oude
soort. Er werd een internationaal kweekprogramma opgestart tussen de
plantentuinen, met succes!
De serres van de Plantentuin in Meise zijn zeker
levend erfgoed. Zeldzame soorten worden hier geconserveerd.
Als examen voor Plantentuingids moest ik de woestijkas uitleggen met 2
collega's.
In de droogtekas zijn de droogteplanten geografisch en thematisch
gegroepeerd. Deze mix is nodig omdat dezelfde kenmerken voorkomen op
verschillende continenten.
De ligging van de woestijnen is aangeduid op een wereldkaart, voor de bank met
wat uitleg erbij.
Woestijnplanten passen zich aan, in grote trekken zoals de mens
zich aanpast aan de hitte, gebrek aan water en mineralen. 's Nachts is het
er erg koud. Ze dekken zich af met een waslaag of door de lichte kleur van
o.a. dons kaatsen zij het licht weg. Door de positie van de weinige
bladeren vangen zij een minimum aan hitte op of de bladeren zijn heel klein en
hard. Ofwel werpen zij hun bladeren af en wachten op betere tijden.
Als het dan regent kunnen ze zich in een minimum aan tijd ontwikkelen.
Sommige verdrogen en door hun bolvorm vliegen zij rond, tot het regent.
Dan werpen zij hun zaden af.
Andere planten houden hun water op door de huidmondjes dicht te houden tot het
regent. De verdikte bladeren zitten proppensvol water en vervormingen van
de stengel aan de voet (caudex) dient ook als wateropslag. Zagen we dat
ook al niet op de rug van de renners in de tijdritten!?
In de buurt van uitgedroogde rivieren zoeken de wortels zeer diep
naar water. Elders ontwikkelen zij een uitbebreid en dun
wortelstelsel zodat als het regent geen druppeltje ontsnapt. Aan de kust,
in de nevelwouden, nemen de planten uitwendig via de bladeren water op.
De mooiste aanpassing zien we bij de Lithops of levende steentjes.
Die staan in een kas naast de bank. Die kruipen als het ware letterlijk
weg tot in de grond en lijken sterk op steentjes tussen het gruis. De vensterplantjes
hebben op de enkel zichtbare top een vensterje (lichter gekleurd) waarlangs ze
het licht opvangen dat ze nodig hebben.
Dan hebben we nog de cactussen die enkel voorkomen in de
woestijnen van N. en Z.Amerika. Op andere plaatsen zijn ze ingevoerd, op
enkele uitzonderingen na (oude wereld, Afrika en Madagascar).
OP de muur staan imitaties van rotsschilderingen van inheemse volkeren : een
dorp uit de Sahara, dieren uit Z.Afrika en op de trapafbeeldingen van Navajo
indianen. In de hoek naast de doorgang naar de volgende kas is een epifyt
te zien. Dat is een plant die zich hecht op een andere, maar er
niet op parasiteert. Om de bloem open te zien moet je echter 's nachts
terug keren.
Voor de jongeren ligt er een spel klaar : "De droge dedective", een
mooie handleiding voor het observeren.
De blikvanger is het perk met cactussen, agaves, yucca's en
aloes o.a. uit Mexico. Toeval of niet : in onze keizerlijke
plantentuin leefde keizerin Charlotte van Mexico.
Achteraan in de Plantentuin staat een prachtige,
kleine serre 43f , getooid met een
metalen kroon.Het gerucht deed de ronde
dat keizerin Charlotte van Mexico dit liet bouwen.Het is echter het werk van Ballat, de
ontwerper van de koninklijke serres en leermeester van Victor Horta.
In het domein vinden we uiteraard het kasteel van Bouchout 41f .Hierover vinden jullie
alles in De heren van Bouchout en hun waterburcht in Meisevan Constant
Noppen.Dit werk is te koop in de
plantentuinwinkel en in de boekhandel.Naast het kasteel staan de gebouwen van de oude boerderij.In een van de gebouwen , waar de bezoekers
hun snack kunnen opeten in de zomer, werd aangevangen met een museum van
landbouwwerktuigen.Hiervoor kan men
terecht in Oud landbouwgereedschap van Arnold Leroy, uitgegeven in eigen
beheer en niet meer te vinden.
De kroonjuwelen van de plantentuin zijn de grote serres 42f .Het embleem van de
plantentuin is er elk jaar levend te bekijken : Victoria cruziana f . Sedert 1879 bevond zich de
plantentuin in Brussel.Sedert 1939
begon de Nationale Plantentuin zijn intrek te nemen in het domein van 92 ha in
Meise.De collecties levende planten
herbergen ruim 18000 soorten planten in de verschillende kassen en tuinen.We vinden er ook nog de Oranjerie 40f , verschillende bouwwerken zoals
kapellen of kleine paviljoenen, bruggen, vijvers en landschappen.De Dianatempel39f
met ijskelder f bevindt zich aan de
kleine ingang aan de dorpskom.Er zijn
nog enkele andere ijskelders, een niet te versmaden overwinteringsplaats voor
tal van vleermuizensoorten.
De bronzen beelden, die overgebracht werden van de Kruidtuin in Brussel, werden
bijna alle gestolen.Er is er nog een in
de serres f en een in openlucht f .Van de andere rest enkel de sokkel.
In 2014 stonden er een aantal beelden terug op de sokkels.Of de originele beelden terug gevonden zijn,
vrrag ik eens na.
Over de gift van Henri Lenaerts hadden wij het eerder.We vroegen om overal op de beelden een
eenvormig plaatje te plaatsen met de naam van het beeld en de kunstenaar.
Het mooiste stuk van de eigendom van Keizerin
Charlotte werd aangekocht door de staat voor de som van 9.876.423.075 fr. om er
de Rijksplantentuin in onder te brengen.Deze lag al benepen en te besloten in Groot-Brussel en de noodzakelijke
verbindingswegen hebben hem verder gewurgd.
De planten en de verzamelingen werden overgebracht naar Meise.
Het is een majestueus complex met een grandioos plantenpaleis en de schatten
van gevarieerde herbaria.De 91 ha 23 a
23 ca bekoorlijke warande met haar gevarieerde seizoensdecors, haar
reuzenbomen, met rustig rimpelende vijvers en kabbelende beekjes, de strelende
kleurenschakering van de loverweelde, de melodie van zacht ruisende bladeren,
de zingende vogelenkoren, de herstellende frisse lucht en de relaxerende atmosfeer,
dat alles doet ons zeggen : Meise bezit een stuk heerlijkheid van de natuur.
De plantentuin mag beschouwd worden als een van de grote en meest volledige van
Europa.
Ik citeer Prof. Robyns, Directeur van de Rijksplantentuin :
Een nieuwe rijksplantentuin is sinds 1939 in aanleg te Meise, in het park van
het Koninklijk Domein van Boechout dat door de Belgische staat op 23 december
1938 werd aangekocht.
De Staat heeft de verbintenis aangegaan het kasteel van Boechout in zijn
huidige toestand en historisch kader te behouden evenals de algemene aanleg van
het park.
Het kasteel van Boechout ingericht als botanisch en bosbouw museum zal in zijn
groots kader herinneren aan de luister van der vroegere machtige heren van
Boechout.Het zal ook steeds de gedachtenis
bestendigen van Keizerin Charlotte die er vertoefde van 1879 tot haar dood in
1927 en de bevolking dankbaar stemmen ten opzichte van het Vorstenhuis.
Jan Van den Eynde
Bibliotheek : 180.000 boekdelen en brochuren
(200.000 volumes)
Herbaria : 1.600.000 specimens (nu 3.000.000 specimen)
Musea : belangrijke houtsoorten uit alle werelddelen
Teelten : verzameling van 13.000 soorten van levende planten (nu 18.000)
Voor de vakantiemaand juli trakteert de Plantentuin
van Meise ons op een wandeling onder het thema "Planten op uw
bord". Er zijn naast de individuele folders, ook een affiche en een
boekje. Een dame vroeg mij aan 't Moment in Meise waar ze deze smakelijke
schotel kon bestellen. Ik heb haar duidelijk gemaakt dat dit niet het
geval is, maar dat ze een lekkere inheemse schotel kon gaan degusteren in de
Oranjerie.
De wandeling start in de tuin met geneeskrachtige planten (nr. 16 op het
bezoekersplan). Je volgt het logo op de paaltjes.
Van daar gaat het naar Herbetum met de prachtige Balatserre.
Door het Coniferetum gaat het richting Plantenpaleis door de Droogtekas,
Mabundu, Victoriakas en de Mediterrane kas.
Vergeet niet bij uw bezoek, aan de kassa, de circulaire en het plan te vragen,
mocht men het vergeten.
Wij wensen u veel smaakvolle planten op uw bord.
In de Plantentuin in Meise zijn op aanvraag
telefonisch 022600970 of per e-mail : patrick.bockstael@br.fgov.be
6 verschillende groepsbezoeken met een gids mogelijk.
Ze behandelen 6 thema's : algemeen overzicht, tuin, plantenpaleis,
geneeskrachtige planten, achter de schermen en de evolutiekas.
Daarnaast werden vooral voor scholen ateliers
uitgewerkt. Hier onderscheiden wij :
Wat aten de Dino's ?
Biomen
Niets is groter dan een boom.
Evolutie.
Planten in ons leven.
Voor meer details : http://www.plantentuinmeise.be
In de Plantentuin van Meise kun je momenteel een mooie
wandeling maken langs de bloeiende Magnolia's. Vraag een circulaire aan
de hoofdingang. Volg het logo op de paaltjes. Regelmatig moet je
bij deze wandeling over het gras lopen. Op een bijpassend kaartje kun je
gemakkelijk volgen en, je komt over het gras, langs het plantenpaleis in
de richting van de coniferenwandeling.
Je wordt langs 40 soorten Magnolia geleid, hybriden en cultivars of wilde
soorten. Magnolia's zijn uit China afkomstig en werden meer dan 1000 jaar
geleden als tempelboom verspreid in heel Azië door boeddhistische monniken.
In de tuinbouw werden ze duchtig gekruist en er werd geselecteerd op
bloemkleur, bloeitijdstip en op de vorm van de plant. Zo vinden we ze in
heel wat tuinen.
Voor de eerste maal zal de Plantentuin een bloem
naar haar gemeente noemen : Beauty of Meise. het is een fuchsiavariëteit
gekweekt door Marcel Michiels uit Koningshooikt.
Zo wenst de Plantentuin de vriendschapband aan te halen met de gemeente, nu er
een nieuwe burgemeester en een nieuw bestuur is.
Misschien kan één en ander bezegeld worden aan de Vriendschaptempel in ons
emblematisch park.
Op 24 juni komt er een "Dag voor de Meisenaars". Dat is een
prima initiatief, want alle inwoners van onze keizerlijke gemeente wensen
daarbij betrokken te worden.
'Beauty of Meise' is een nieuwe halfhangende,
grootbloemige Fuchsiacultivar met als kenmerken een dubbele
bloem met oudroze kelk en phloxpurperen tot lavendelpaarse kroon.
Ze werd geselecteerd door een particuliere fuchsiakweker Marcel
Michiels uit Koningshooikt. Ze is tevens de hybride van de
fuchsiacultivars 'Jef Vander Kuylen' en 'Hilda'. Op 16 september 2006 werd
ze erkend door de Nationale Belgische Fuchsiakeuringscommissie en geregistreerd
onder het nummer 6550 van de American Fuchsia Society.
Op 24 juni 2007 werd ze gedoopt in de Oranjerie van de Plantentuin van Meise
met als doopmeter actrice Vanya Wellens (Femke uit Thuis) en
als dooppeter zanger Jo Vally. Vanya is de dochter van
de gereputeerde kunstenaar Jan Wellens, die zelf enkele jaren
bloemen tekende in de Plantentuin van Meise.
Door de hoge temperaturen kun je in de Plantentuin
in Meise reeds ontluikende botten zien. De seizoenen zijn wat in de
war. Toch kun je nu een winterwandeling doen.
Ga naar het kasteel en links ervan, aan het pachthof, is de start van deze
wandeling. De paaltjes voor de aanduiding van de omloop, vertonen een ijskristal
en de planten dragen een nummer. Zo kun je 47 planten verkennen die in de
winter op zijn mooist zijn : struiken, vaste planten en bollen.
Verwacht echter niet te veel, want het blijft winter, alhoewel. De
kleuren zijn 'ingetogen en van een subtiele schoonheid'. Neem ook de
heerlijke geur waar. En vooral de schoonheid twijgen en stammen valt nu
op.
Vergeet niet je bezoekersfolder te vragen aan de kassa. Want die heb je
nodig om deze wandeling op je eentje of in gezelschap, zonder gids af te
werken.
Vanaf de lente zul je ook vrijwilligers aantreffen, die je her en der wat
kunnen verder helpen, zelfs in je moedertaal.
In de zuidhoek van de Plantentuin in Meise bevindt
zich een verzameling coniferen.
Deze oeroude groep planten bestond voor de bloemplanten. Zij zijn meestal
groenblijvend, alhoewel de Lorken, Moerascipres, Watercipres
en Glytostrobus hun naalden verliezen.Deze groep ontwikkelt vrije
zaadknoppen, daarom noemt men ze naaktzadigen.
Natuurpunt Educatie gaf een brochure uit "Sleutelen met naaldbomen".
Met de kleine bezoekerscirculaire in de hand kan men in de Plantentuin in Meise
32 verschillende exemplaren ontdekken. Je hoeft maar de paaltjes te
volgen, die beginnen achter de serren. Men kan ze indelen in Gingko's,
Taxus,Araucaria's, Cipressen
en Dennen.
Begin alvast in je onmiddellijke omgeving, met het verschil tussen een spar
en een den. De spar is onze traditionele Kerstboom,
niettegenstaande men zingt 'O dennenboom'. De dennen hebben langere
naalden en staan in groepjes van 2 tot meer.
'Top of the bill' is de Wollemia, maar die vinden wij in de
Evolutiekas.
In de Plantentuin van Meise werd een plaats
gereserveerd in openlucht voor de geneeskrachtige planten. Je komt er via
het kasteel, waar je rond gaat en langs het 'pop - art autowrak' door
het Fruticetum richting westen gaat. Er staat een hekje rond om de
plantsoenen te beschermen tegen vraat.
De verschillende soorten werden gegroepeerd per doelgroep. In het midden
staat een overzichtelijke infozuil en de naamplaatjes staan overal, zoals
gebruikelijk, bij. Je leert zo hoe je preventief je gezondheid kunt
beschermen via Fitoterapie. Huidverzorging komt ook aan bod. Te
veel om op te noemen : breng eens een bezoek!
Men kan dit bezoeken individueel of in groep.
In de Plantentuinwinkel verkoopt men een boek over deze planten, waarin we een
mooi overzicht vinden.
In de tuinshop is een boekje te koop :
"Geneeskrachtige planten" van A.J.Vletinck en J.Totte. Dit is
een goede handleiding voor gidsen en bezoekers.
(1982)
In de 16e eeuw toonden de eerste plantentuinen vooral geneeskrachtige planten. Ook nu nog maken deze planten deel uit van onze collecties. Deze tuin is een levend kruidenboek en werd in 1982 geopend. U vindt er ongeveer 350 soorten geneeskrachtige planten. Pluk ze niet : zelfmedicatie is gevaarlijk! De kunstwerken zijn van Roger Berckmoes.
