Veertien jaar  ─ van 1981 tot 1995 ─ was François Mitterand (1916-1996) de ééntwintigste president van Frankrijk, toen in politiek-historische context omschreven als le cinquième republique, waarvan Mitterand de vierde president was.
Arte-tv presebteert een rijk geschakeerd portret van deze man onder de titel François Mitterand ─ Sozialist, Patriot, Weltpolitiker. Daarin wordt wordt vooral aandacht besteed aan het buitelands beleid dat deze president heeft gevoerd.

Opvallend in dat kader was het feit dat Mitterand, samen met de volstrekt anders gestructureerde, en dito georiënteerde ─ in wezen anti-socialistisch ─ Duitse bondskanselier, Helmut Kohl goed uit de voeten kon, en samen met hem een vrijwel onaantastbaar machtsblok in Europa vormde, zoals zijn veel rechtsere voorganger, Valéry Giscard d'Estaing, met Kohls voorganger, de sociaal-democratische Bondskanselier Helmut Schmidt, goed door één deur kon en eveneens vrijwel alle macht in Europa bij zich geconcentreerd hielden.

De documentaire film uit 2011 van Patrick Barbéris, gerealiseerd voor Arte France ─ die op woensdag 4 mei wordt uitgezonden tussen 20:15 uur en 21:35 uur in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9 ─, zal nog twee maal worden herhaald: de eerste keer op donderdag 5 mei vanaf 14:45 uur; de tweede keer op dinsdag 10 mei, 's ochtends vanaf 10:00 uur.

Speelfilm
Op donderdag 5 mei biedt de Franstalige zender TV5 Monde de herhaling van een Franse speelfilm uit 2010 van Serge Moati: Changer la vie ─ Mitterand 81-83. Die rolprent vormt de derde kroniek op rij van drie journalisten ─ Serge Moati, Christoph Barbier en Hugues Nancy ─ over politieke ontwikkelingen die zij zelf hebben meegemaakt. Deze film wordt op genoemde zender gepresenteerd tussen 18:35 uur en 20:10 uur.

Toen François Mitterand in mei 1981 de linkse president van van Frankrijk werd in het rechtse Elysée, leed hij reeds aan prostaatkanker, hetgeen verder onbekend was en hetgeen hij tot kort voor zijn verscheiden in 1996 geheim heeft kunnen houden. Die ziekte heeft ertoe geleid dat hij zijn hervormingsplannen versneld heeft willen doorzetten.
De man, een groot liefhebber van boeken, had voor zijn presidentschap reeds één en ander gepubliceerd.

Speelfilm Citizen Kane

Het als mysterydrama omschreven verhaal in bewegende beelden, bekend onder de titel Citizen Kane wordt als laatste programma-onderdeel van BBC Four, op dinsdag 3 mei uitgezonden. De rolprent is voorzien tussen 22:00 uur en middernacht onze tijd.

Deze film van en met Orson Welles (1915-1985) stamt uit 1941. De tweede zeer bekende naam, waarvan we de persoon die er bij hoort, en die we op de beeldbuis zullen tegenkomen als we (weer eens) gaan kijken, is Agnes Moorehead (1900-1974). Verder treden onder anderen op Joseph Cotten (1905-1994), Dorothy Comingore (1913-1971).

Tweemaal over Orson Welles

Om middernacht wordt het Orson Welles-programma voortgezet met een documentaire over de tijd die deze acteur/regisseur in Europa heeft doorgebracht. Deze docu duurt tot 01:00 uur in de nacht op woensdag 4 mei. In aansluiting daarop wordt, tussen 01:00 uur en 02:50 uur een tweedelig portret van de man uitgezonden, onder de titel The Orson Welles Story, in het programma Arena.

Dinsdag 3 mei wordt een nieuwe aflevering van het ZDF-programma Abenteuer Wissen uitgezonden, tussen 23:00 uur en 23:30 uur. Het gaat hier om een reeks wetenschappelijke documentaires, veelal gepresenteerd door Harakd Lesch. Dat laatste verschijnsel is dermate irritant dat het nauwelijks te dragen is langer dan zeven seconden naar die man te luisteren. Voor een groot deel van de tijd kan men in principe nog de andere kant opkijken, maar om iets van de informatie op te steken, moet men er naar luisteren, en dat is wat veel gevraagd. 

De titel van de aflevering luidt: Tierisch menschlich: Von dummen Gänsen und schlauen Füchsen. Volgens de toelichtende tekst gaat het daarbij om de vraag en de eventuele verklaring met betrekking tot het feit dat men in fabels, alsmede in gezegdes en spreekwoorden, dieren tegenkomt die menselijke eigenschappen zouden hebben. Hoe zijn dergelijke gedachten ontstaan en wat is ervan waar? Daarover gaat die aflevering.
Al zou men zelf ook al kunnen concluderen ─ en zeker mensen die intelligente huisdieren in hun omgeving hebben, kunnen daarover meepraten ─ dat voor dieren hetzelfde geldt als voor mensen: de één is nu eenmaal per definitie slimmer dan de ander, en welke oorzaken daarvoor kunnen worden opgespoord, zou op dezelfde manier voor dieren kunnen gelden. Stimuleren van kennis en inzicht, vooral door de directe omgeving, kan wonderen verrichten.

En . . . . . volks-wijsheden en dito gezegdes vormen nu eenmaal principieel geen (wetenschappelijk) bewijs voor hetgeen deze impliceren.
Gewoonlijk wordt deze uitzending in de loop van de op de bewuste avond volgende nacht herhaald in ZDF's Nachtprogramm.

Zes foute Nederlanders vertellen hun verhaal

Een super-schandvlek voor ons land bestaat in het grote aantal Nederlandse mannen ─ zo'n vijfentwintig duizend ─ die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwillig hebben aangemeld voor de Duitse Waffen-SS. Hoewel dat een niet geringe hoeveelheid aan valse vaderlanders is, werd er direct na de oorlog nauwelijks naders over ervaren, aangezien niemand van hen zich publiekelijk heeft uitgelaten over zijn recente verleden. Praktisch niemand van hen is in de openbaarheid getreden. Het ligt voor de hand dat zo'n precair kapittel uit de vaderlandse geschiedenis zo'n zes decennia geleden had moeten worden aangepakt.

Documentaire

Joost Seelen is documentairemaker, en hij wilde graag een aantal van die mensen voor de camera het verhaal van toen laten doen. Van de thans nog in leven zijnde van die vijfentwintig duizend zijn er relatief weinig in leven, maar deze regisseur is erin geslaagd een zestal van hen, die allen de leeftijd der zeer sterken hebben bereikt, uitspraken te ontlokken. Zonder omhaal en eveneens zonder gene vertellen deze mannen over hun keuze voor die criminele organisatie, en ze vertellen eveneens over hun ervaringen aan het Oostfront, en we komen, als we kijken en luisteren ─ hetgeen ook bijna zeven decennia na dato niet voor iedereen even gemakkelijk te verdragen zal zijn ─ war er voor hen zo aantrekkelijk was aan het krankzinnig-monsterlijke systeem van Hitler en de met hem gelieerde Beesten, die in alle geledingen van de Duitse maatschappij van toen hun invloed geldend hadden gemaakt.

Dokument: Zwarte soldaten

De NCRV-documentaire van Joost Seelen draagt de titel Zwarte soldaten, en zal worden uitgezonden in de reeks Dokument, via Nederland 2, op maandag 2 mei, tussen 23:00 uur en 23:55 uur.

Self-improvement is het thema van het gebruikelijke zondagavond-programma van BBC Radio 3, getiteld Words and Music, dat ook deze zondag tussen 23:15 en 00:30 uur onze tijd aan de luisteraars zal worden gepresenteerd.
Het genoemde thema wordt behandeld in muziek, proza en poëzie. Dat komt onder meer tot uiting in voordrachten door Anna Maxwell Martin en Matthew Macfadyen. Zij presenteren teksten van de oeroude doch tegelijkertijd zo eigentijdse, want actuele, Chinese wijsgeer Confucius (551-479 vóór onze jaartelling), van de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) en van de Engelse poet laureate Alfred Lord Tennyson (1809-1892).

De daarvoor uitgekozen muziek werd geschreven door de wereldvermaarde Engelsman Edward Elgar (1857-1934) en de Italiaan Muzio Clementi (1752-1832).

Bernd Alois Zimmermann

Zes composities ─ tweemaal drie van verschillende, om meer dan een reden zeer uiteenlopende, muziekmeesters uit de twintigste eeuw ─ vormen de inhoud van het muziekprogramma Soirée dat op zondag 1 mei tussen 22:00 uur en middernacht zal worden gepresenteerd door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur. Uitvoerenden zijn het symfonieorkest van genoemde zender onder leiding van Peter Rundel; Jeroen Berwaerts, trompet, treedt op als solist.

Het concert wordt geopend met drie stukken van de Westduitse componist Bernd Alois Zimmermann; in 1918 geboren, in 1970 door zelfdoding om het leven gekomen: Stille und Umkehr, schetsen voor orkest uit 1970, met een duur van net iets minder dan tien minuten. Dan volgen Rheinische Kirmestänze uit 1950 (in 1962 in een arrangement voor 13 blaasinstrumenten) van dezelfde componist, waarna Nobody knows the trouble I see uit 1954 het eerste gedeelte van dit concert besluit.

Charles Ives
De Amerikaan Charles Ives (1874-1954) is de tweede componist in dit programma die het twintigste eeuwse muziekleven van geheel nieuwe (orkest) klanken en van diverse nadere muzikale constructies heeft voorzien.
Uit zijn oeuvre worden eveneens drie stukken tijdens dit concert uitgezonden:
Ragtime Dances voor klein orkest, geschreven 1902-1904.
Washington's Birthday: het eerste deel, Winter, uit de Holiday's Symphony, gecomponeerd in 1912. (Deze titel komt ook voor als een stuk voor klein orkest uit 1909.)

Orchestral Set No. 2, geschreven in de periode 1915-1919.

Over deze uitzonderlijke musicus, die dat tot op de hudige dag is gebleven, is op één van de vele, redactioneel aan deze site gelieerde website in Nederland, Muziek en mensen, een uitgebreid artikel te vinden op woensdag 8 september 2010.

Documentaire van Willy Lindwer

In 1988 heeft regisseur Willy Lindwer een documentaire gemaakt waarin zeven vrouwen hun verhaal vertellen: zij allen hebben Anne Frank en haar familie gekend en hebben die mensen ervaren als een normaal meisje, respectievelijk een gewoon gezin.

Net als Anne Frank zijn deze vrouwen in Westerbork, Auschwitz en Bergen Belsen geweest. Maar zij konden, in tegenstelling tot Anne Frank, ruim twee decennia geleden nog getuigenis afleggen ─ over een tijd, die onverbrekelijk is verbonden met de bovengenoemde plaatsnamen ─ en wel zodanig dat er tot dan toe onbekende details uit het ─ als dramatisch en noodlottig kapittel aangemerkte ─ leven van Anne Frank aan het licht zijn gekomen.

Deze documentaire van Willy Lindwer zal worden gepresenteerd door de Joodse Omroep, via Nederland 2, op zondag 1 mei, van 's avonds 23:35 uur tot 00:25 uur in de nacht op maandag 2 mei.

Documentaire over Willy Lindwer

De regisseur van de Anne Frank-documentaire is diezelfde dag, maar dan vroeg in de middag, tussen 14:00 uur en 14:15 uur, zelf onderwerp van een documentaire, die op genoemd tijdstip eveneens door de Joodse Omroep, via dezelfde zender de ether in gestuurd zal worden. De titel van die korte docu luidt, geheel in overeenstemming met de feiten Geschiedschrijver in film. Voor de documentaire over Anne Franks laatste zeven maanden werd Willy Lindwer (geb. 1946) onderscheiden met een International Emmy Award.

Hoewel Gregorio Allegri (1582-1652) meer muziek heeft geschreven die de moeite waard bleek om door de eeuwen heen bewaard te blijven, is zijn Miserere het bekendste, en om meerdere redenen meest bijzondere, werk dat hij heeft gecomponeerd. Daarnaast is dit opus het meest populaire geworden en gebleven, ook al mocht al het lange tijd niet eens gedrukt worden. 

Op donderdag 28 april wordt het werk aan een nader onderzoek beschouwd in het programma Sacred Music van de Britse televisiezender BBC Four. De ondertitel daarvan luidt: The story of Allegri's Miserere.
De bijdrage wordt uitgezonden tussen 21:30 uur en 22:00 uur onze tijd. Daarin kunt u tevens kijken en luisteren naar een uitvoering van het opus in kwestie door het koor The Sixteen onder leiding van Harry Christopher.

Het stuk werd gecomponeerd voor een negenstemmig koor ─ twee koren met vier-, respectievelijk vijf stemmen ─ mocht niet worden gedrukt omdat het was bedoeld voor de Sixtijnse kapel (en) aangezien andere ensembles niet in staat zouden zijn de voordracht in de prakijk, en met name de versieringskunst te realiseren.

Sneeuwkristallen, rond 1902 gemaakt door Wilson  Bentley,Jericho (Vermont, USA). Uit Studies  among the Snow Crystals. Annual Summary  of the Monthly Weather Review for 1902.

Het avondprogramma dat BBC Four op maandag 25 april uitzendt, biedt ─ tussen 20:30 uur en 21:30 uur ─ een onderdeel, van een uur lengte, over het fenomeen Sneeuw. Daarin wordt uitleg gegeven over onder meer de vorm van een sneeuwvlok, maar tevens over de productie van nepsneeuw.

Dat laatste kwam aan de orde in lang vervlogen dagen, tijdens één der colleges Russisch die ik zo'n vier decennia geleden volgde. Daarbij kregen we een tekstopdracht: Sneeuw, een verhaal van Konstantin Paustovski (1892-1968). Het lezen van dat verhaal vormde voor de lectrix aanleiding om te vertellen over haar periode in Moskou tijdens haar studie en ─ meer specifiek ─ over haar aanwezigheid bij een deel van de opnamen van de speelfilm Oorlog en vrede ─ naar de lijvige, veelzijdige, gelijknamige, roman uit 1865-69 van Lev Tolstoj (1828-1910), door Sergej Bondartsjoek (1920-1994), waar ze heeft kunnen meebeleven hoe sneeuw werd gemaakt ten behoeve van die film.

Law and order is het thema dat in de uitzending, deze zondag, 24 april, van het cultuurprogramma Words and nusic door BBC 3 Radio wordt voorgesteld. Het daarin gebruikte tekstmateriaal is afkomstig van onder anderen de Ierse dichter Seamus Heany (geboren 1939) ─ die inmiddels is opgeklommen tot elder statesman of poetry ─, Thomas Stearns Eliot (1888-1965) en Oscar Wilde (1854-1900). Ter afwisseling klinkt muziek van onder meer Leoš Janáček (1854-1928), van de Schot Hamish McCunn (1868-1916) en van Sergej Prokofjev (1891-1953). 

Seamus Heany was al decennia lang voor mij geen onbekende dichter. In 1982 vond ik in het filiaal van Boekhandel De Slegte in mijn woonplaats een toen nog nieuwe bundel, North (1975), voor de somma van 50 cent omdat er sprake was van een misdruk. Aan de hoek omgevouwen, maar te groot, vel, waardoor de teksten aan beide zijden toch zijn afgedrukt.

Pas enkele dagen geleden, op datzelfde dag dat voor mij bekend werd dat Seamus Heany in genoemd BBC-programma aan de orde zou komen, vond ik weer een bundel van deze poëet, en weer voor vijftig cent ─ zij het nu op basis van onze huidige euro ─Stations, voor het eerst uitgekomen in 1975. De daarin voorkomende stukken stammen deels uit de jaren 1970/71, maar een groot deel ervan ontstond heel snel in 1974. Het geheel van die bundel valt te kwalificeren als poetisch proza.

De uitzending zal worden gerealiseerd tussen 23:15 uur onze tijd op zondagavond en 00:30 uur in de nacht van maandag 25 april, als het in het land van herkomst echter nog zondag is.

Op zondag 24 april wordt één van de grote klassieke drama's ─ waarvan nog wel eens wordt vergeten dat het om een tragedie gaat ─ van het wereldtoneel, Hedda Gabler van de Noorse dramnaturg Henrik Ibsen (1828-1906) weer eens uitgevoerd, zij het als radiodrama, aangezien de regionale Duitse radiozender WDR3 nu eenmaal geen beelden meelevert. Toch heet het programma waarin de uitzending zal worden gerealiseerd, Bühne. Waarschijnlijk mede om misverstanden te voorkomen, wordt daaraan direct toegevoegd: Radio.

Tussen 20:05 uur en 23:00 uur wordt dit drama uit 1890 gepresenteerd, en kennelijk heeft men bij dat instituut ─ gelukkig maar ─ gedacht dat onze luisterzintuigen voldoende in staat zijn de dramatiek te signaleren. Diverse als superactrice bekend staande dames van de internationale wereld der theaterplanken hebben zich eraan gewaagd. Hoewel ik het stuk reeds had gelezen, werd de verfilming uit 1963 met Ingrid Bergman (1915-1982) een openbaring. Die leeservaring had teveel de dramatiek van de jaren vijftig bij mij opgeroepen, maar Hedda Gabler droeg kleding zoals ik die van foto's van mijn grootmoeder kende, en daarmee kon ik haar aan het einde van de negentiende eeuw plaatsen.

De Franse filmregisseur Alain Resnais (geboren 1922) heeft naam gemaakt met onder meer diverse rolprenten op basis van literaire teksten. De eerste film in die categorie, van die regisseur, welke ik me herinner, is Hiroshima mon amour uit 1959, naar de gelijknamige roman van Marguerite Duras (1914-1996).

In 1961 heeft Resnais zich gewaagd aan de verfilming van de befaamde nouveau roman, die tevens als cine-novel is gekwalificeerd, van Alain Robbe Grillet (1922-2008),  L'année dernière à Marienbad uit dat jaar.

Weer twee jaar later heeft Alain Resnais het drama Muriel ou le temps d'un retour, op basis van een scenario van de Franse schrijver Jean Cayrol (1911-2005) gerealiseerd. Daarin komen we, opnieuw ─ want reeds in L'année dernière à Marienbad ─ Delphine Seyrig (1932-1990) tegen, evenals Jean-Pierre Kérlen en Nita Klein.

De rolprent zal worden uitgezonden door TV5 Monde, op zondag 24 april, 's avonds tussen 21:00 uur en 23:00 uur.

Verwrongen tronie

Als we in onze democratische samenleving een uiterst dubieus, want fascistoïde getint, instituut mogen kwalificeren als the ugly face of capitalism, dan is het wel de als vriendensite gepropageerde internetsite Facebook. Daarvan zijn weliswaar vier miljoen Nederlanders aan gelieerd, maar grote aantallen vormen nu eenmaal geen garantie voor kwaliteit. Miljoenen liepen, zij het vooral in centraal Europa en de omringende landen, indertijd achter Hitler aan, en daarmee is het antwoord op een eventuele vraag of zovelen zich kunnen vergissen, hier al direct gegeven.

Facebook achten wij een uitermate kwalijke instantie, die niets anders doet dan mensen dingen voorspiegelen, doch geen ander doel nastreven dan zelf zoveel mogelijk geld te verdienen aan u en mij en alle anderen die zich in de webben van die giftige spin hebben laten inweven. Eraf kun je niet, en daarmee tonen degenen die voor het systeem verantwoordelijk zijn dat ze er een Gestapo-mentaliteit op nahouden. Men wil u vasthouden en uitpluizen en men doet daarnaast alles om ook al degenen die geen lid van de club zijn of zelfs maar tegen betaling zouden willen zijn, te ontleden op elk gebied. Weerzinwekkend, dat sowieso.

Kort en goed, genoemde instantie maakt deel uit van hetgeen op ons zou afkomen, zoals gezegd is in de Openbaring en dat sedert enige tijd een conlomeraat van feitelijkheden is geworden: het beest dat uit den afgrond opkomt (Apocalyps / Openbaring van Johannes Hfdst XI vers 7 ) en dat zal worden aanbeden, zoals vier miljoen Nederlanders thans actief dan wel passief 'aanbidden' (Apocalyps XIII: 4.)

Facebook is een van de grootste bedreigingen van een vrije samenleving, net als tal van zich als democratisch postulerende regeringen in ons avondland.

 Diverse uitzendingen

Op zaterdag 23 april kunt u via de televisiezender Nederland 2 een nieuwe aflevering van het KRO-programma Reporter bekijken, die de titel draagt Vrienden voor het leven. Dat is al direct een slag in het gezicht, een welhaast ongelooflijke gotspe voor het begrip vriendschap en dus meteen huiveringwekkende hoon jegens al degenen, die dat fenomeen wel kunnen hanteren ten faveure van alle betrokkenen en niet meteen of in de loop van de beklijvende contacten de vrienden tot en met het merg willen uitzuigen. Dat het met vriendschap in de samenhang met Facebook extreem slecht gesteld is, weet ieder die het wil weten. Facebook is het onderwerp van de uitzending in kwestie en dus is vriendschap zeker niet aan de orde, en dat het tegendeel een feit is ─ en de uitermate slechte naam van het bedrijf meer dan volkomen terecht is ─, wordt omstandig uit de doeken gedaan tussen 22:35 uur en 23:15 uur.

Regeringen op nationaal niveau en eventuele schijnbare samenwerkingsverbanden, zoals de Europese Commissie doen vrijwel niets in die context ter bescherming van de inwoners van de aangesloten landen. Waar blijft nu de harde hand van Brussels 'Tante Neelie', die wel concurrentievervalsing aanpakt, maar niets doet tegen inbreuk op de privacy. Waarom dat niet gebeurt? Dat kunnen we u haarfijn uitleggen: omdat overheden op elk niveau zelf sjoemelen om het leven waar het gaat om dergelijke, bestaande, wetgeving. Als een wet de dubieuze wezens van het regeerakkoord in ons land niet past, dan maken ze de wetten wel zo dat ze alle kwalijks op legale wijze kunnen toepassen. Je vraagt je af of ze al architecten op het oog hebben die bepaalde instituten ter internering moeten ontwerpen waar degenen die zich nu nog kritisch uiten, straks volgens hen zouden moeten worden geconcentreerd.

Op genoemde zender is de aflevering in kwestie te zien tussen 22:35 uur en 23:15 uur.

Herhalingen zijn te zien op de digitale televisiezender Holland Doc 24, op zondag 24 april, tussen 21:54 uur en 22:31 uur; en op dinsdag 26 april, tussen 18:14 uur en 18:51 uur.

De Britse televisiezender BBC Four presenteert op donderdag 21 april, tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd, een documentaire over leven en werk van achttiende eeuwse Britse romanschrijvers. Henry Hitchings presenteert het programma.

Hiernaast ziet u het interieur van een Engels koffiehuis in de achttiende eeuw. Dat diende vooral als ontmoetingsplaats voor het bespreken van nieuws, de politiek en, vanzelfsprekend, alle vormen van kunst. Daar kwamen in die tijd ook tal van schrijvers. Diverse romanciers bezochten zo'n instelling om er inspiratie op te doen en langs die weg de sociale elementen in hun boeken zo realistisch mogelijk te maken.

De Britse televisiezender BBC One zendt op donderdag 21 april een documentaire uit over Jon Venables, die achttien jaar geleden ─ evenals zijn mededader Robert Thompson ─ werd veroordeeld voor de nationaal en internationaal veel ophef veroorzakende moord op de tweejarige Jamie Bulger.

In 2010 is Jon Venables voortijdig vrijgelaten. Kort daarna werd hij echter alweer ingerekend als gevolg van een ernstige overtreding van de voorwaarden voor vrijlating.
De documentaire Jon Venables: What went wrong? wordt op genoemde datum ─ uitgezonden vanaf 23:35 uur tot 00:25 uur in de nacht op vrijdag 22 april.

Voor de Maand van de Filosofie heeft Stine Jensen een essay geschreven met de titel Echte vrienden: Intimiteit in tijden van Facebook, Geen Stijl en Wikileaks. 

In het muziekprogramma Performance on 3, dat op dinsdag 19 april tussen 20:00 uur en 22:15 uur onze tijd zal worden uitgezonden door BBC Radio 3, worden drie Franse composities voorgesteld, waarvan de laatste de meest, de eerste de minst, bekende is. Drie verschillende componisten staan borg voor muziek op het hoogst denkbare niveau.
De avond begint met een uitvoering van het Celloconcert nr. 2 uit 19 van Henri Dutilleux (geboren 1916). Het eerdere celloconcert, Tout un monde lointain hebben we uitgebreid besproken op onze zustersite Tempel der Toonkunst, op 21 januari 2009.

Vervolgens klinkt Iberia van Claude Debussy (1862-1918), muziek met sterk Spaanse elementen, en op het voor deze componist gebruikelijke niveau, zelfs zonder dat hij nooit in Spanje is geweest.

Tot slot wordt de fameuze Bolero van Maurice Ravel gespeeld. Daarover kunt u een uitgebreid artikel vinden op de aan deze sites gelieerde fin de siècle site All art is quite useless van Rond1900.nl; die bijdrage is gepubliceerd op 8 juni 2006.

Al die muziek wordt gespeeld door het BBC Scottish Symphony Orchestra onder leiding van Donald Runnicles.

Sensatie
Wat was het een sensationeel gebeuren, nu bijna een halve eeuw geleden, toen de 'roman' Ik Jan Cremer uitkwam [1]. Vanwege de sensuele, niet zelden expliciet-seksuele, passages werd het boek in tal van maatschappelijke geledingen ten strengste veroordeeld. Toch heb ik meegemaakt ─ ik was in die dagen zelf boekhandelaar ─ dat streng-christelijk georiënteerde lieden met in ieder geval één gespitst oor luisterden als andere klanten elkaar juist die passages voorlazen.

Het ligt voor de hand dat de meest abjecte roddels de ronde gingen doen, welke nog meer in aanmerking kwamen voor de kwalificatie pathologische laster. Zo zou Jan Cremer niet eens in staat zijn ook maar één regel op papier te krijgen, omdat hij altijd in andere sferen zou verkeren, en met die woorden kon men maar aan het invullen slaan. Wachtend op een interviewer zou hij niet eens iets willen lezen en maar voor zich uit blijven staren.

Een interview met Leo Kool, uitgezonden door de VPRO-televisie leek al die vermoedens en lukraak gedane mededelingen eerder te bevestigen dan dat Jan Cremers optreden ook maar in de geringste mate heeft bijgedragen tot een ietwat genuanceerder beeld.

Ghost-writers

Een van der mees hardnekkige geruchten die rondzoemden, was het verhaal over de twee ghostwriters, die het boek voor Jan Cremer zouden hebben geschreven: heren der scheppende letteren, die het tijdschrift Gard Sivik zouden domineren: Simon Vinkenoog (1928-2009) en Cornelis Bastiaan Vaandrager (1935-1992). In delen van de boekhandel  bestond de indruk dat de uitgever er niet in het minst enig belang bij had deze geruchten te ontzenuwen, aangezien die in positieve zin zouden bijdragen tot de niet-ongewenste legendevorming rondom de persoon Jan Cremer.

Een uitgever die bij mij in de zaak met enkele anderen van gedachten wisselde over deze tot nationale affaire uitgegroeide kwestie, meldde dat er geen proces wegens pornografie zou volgen omdat uitgeverij De Bezige Bij het predicaat koninklijk droeg en daarmee onschendbaar zou zijn: directeur Geert Lubberhuizen hoefde "zijn vriend Prins Bernhard" maar op te bellen en Justitie hield zich wel gedeisd.

Feiten

Het blijft echter een feit dat Jan Cremer het boek ─ een paperback, die opvallenderwijs tien gulden moest kosten, hetgeen bijna het dubbele bedroeg van wat als gangbaar gold ─ relatief snel door een tweede liet volgen. Nadat de storm enigszins was geluwd en Nederland in de tweede helft van de jaren zestig ijverig ging meedoen aan de seksuele revolutie ─ welke plotsklaps in meer geledingen van de maatschappij een bevrijdend effect had dan men aanvankelijk had gedacht ─, werd de eventuele opwinding over de inhoud van de werken van Jan Cremer, letterlijk en figuurlijk, naar de achtergrond verdrongen,

Daarna heeft de man zich nog op andere manieren binnen het circuit der kunsten gemanifesteerd, onder meer als schilder, en in die context is hij zelfs een deel van het establishment geworden: zo gaat dat dikwijls met aanvankelijk revolutionair optredende figuren. Op de pen van een bankinstelling prijkte een kunstwerk van Jan Cremer.

Close up

Op woensdag 20 april is het alweer zeventig jaar geleden dat Jan Cremer te Enschede werd geboren. Naar aanleiding daarvan presenteert AVRO-televisie op dinsdag 19 april, via Nederland 2, een aflevering van het programma Close up, die geheel is gewijd aan dit culturele fenomeen. De film draagt de titel Jan Cremer ─ Ik schilder, ik schrijf, ik schilder. Daarin wordt getoond hoe een jongen uit Enschede, behept met veel talent, erin is geslaagd zich uit bittere armoe op te werken tot het vermaarde ("wereldberoemde") fenomeen dat nog altijd voldoende heeft aan alleen zijn naam: Jan Cremer; dat ik van anno toen hoeft er niet (meer) bij.

De film zal worden uitgezonden tussen 23:00 uur en 23:55 uur.

__________

[1] De roman Ik Jan Cremer is voor het eerst verschenen in 1964. In 1980 is de tweeënveertigste druk uitgekomen in een kleinere paperbackeditie dan de eerste druk. 

De Britse televisiezender BBC Two presenteert op zaterdag 16 april ─ tussen 20:50 uur en 21:50 uur onze tijd ─ de bijdrage over Elizabeth Taylor: a tribute, waarin wordt teruggeblikt op haar leven en haar carrière. Daartoe is een beroep gedaan op collega's, vrienden en familieleden van de op 23 maart van dit jaar gestorvene, die op 27 februari 1932 werd geboren. 

In dat uur komen aan het woord Pierce Brosnan en Liza Minelli, Joan Collins en Guy Masterson.