Schrijver en politicus

Hij was een tijdlang president van de Tsjechische republiek, nadat hij tevoren als dissident jegens het heersende systeem had geageerd en daarvoor in de gevangenis was gegooid.
Over die tijd heeft de zondag 18 december overleden dramaturg, dichter en essayïst Vaclav Havel (1936-2011) gepubliceerd. In de context van het overlijden opvallend genoeg heeft hij zich eveneens uitgelaten over de Noord-Koreaanse monsterlijke, eigen volk zwaar vernederende, dictator Kim Jong Il, die vrijwel gelijktijdig met Havel overleed, zij het op 'slechts' 69-jarige leeftijd.

Ruime aandacht alom

Aangezien dezer dagen wel alle denkbare publiciteitsmogelijkheden zullen worden benut om de overleden schrijver en politicus in, meestentijds, het juiste licht te plaatsen, verwijzen we u hier naar dag-, week en/of maandbladen, culturele tijdschriften, radio en televisie, alsmede het medium bij uitstek van deze tijd: het internet.
__________
Afbeeldingen 

1. Voorzijde van het in 1992 in Nederlandse vertaling verschenen boek met Redevoeringen van een president uit 1990.

2. Voorplat van de Nederlandsew editie van Brieven aan Olga, Overdenkingen uit de gevangenis van dezelfde (toen nog dissidente) Tsjechische auteur Vaclav Havel.

De Duitse dirigent, essayïst en componist Manfred Trojahn (geboren 1949) schreef het muziekdrama Orest, naar de gelijknamige tragedie uit de antieke wereld, geschreven door één van de drie grote tragedieschrijvers uit die periode van onze westerse cultuurgeschiedenis: Euripides (480-406 vóór onze jaartelling). Dat stuk werd opgevoerd in het jaar 408 vóór onze jaartelling.

Manfred Trojahn schreef eveneens het libretto voor deze opera, die onlangs in Nederland, in het Muziektheater te Amsterdam, in première is gegaan.

Het koor van de Nederlandse Opera, alsmede het Nederlands Philharmonisch Orkest, wordt gedirigeerd door Marc Albrecht.
De uitzending zal worden gerealiseerd door de NTR in het programma opera live dat op Radio 4 zal worden uitgezonden vanaf 19:02 uur, en durend tot circa 23:00 uur. De opera zelf neemt honderd minuten; het stuk verdraagt geen pauze.

De rolverdeling is als volgt:

Orestes  ─  Dietrich Henschel

Helena   ─  Rosemary Joshua

Elektra   ─  Sarah Castle

Menelaos  ─  Johannes Chum

Hermione  ─  Romy Petrick 

Apollo  ─  Eberhard Francesco Lorenz 

____________

Afbeeldingen:

1. Marmeren buste van Euripides. Romeinse kopie van een Grieks oroigineel uit de vierde eeuw voor onze jaartelling. Bevindt zich in het Museo Pio-Clementino te Rome.

Isambard Kingdom Brunel, Brits spoorwegingenieur.

De Evangelische Omroep presenteert op donderdag 15 december op Nederland 2-tv, vanaf ca. 19:55 uur, de bijna een half uur durende aflevering GB: Devon and Cornwall, in de serie rail away, over spoorlijnen, verspreid over de globe.
In deze aflevering wordt het verhaal verteld van de spoorlijn door het zuidwestelijk deel van Engeland.
Degene, die verantwoordelijk is voor de aanleg van de spoorlijn door Devon en Cornwall ─ Isambard Kingdom Brunel (1806-1859), die vanaf 1833 als spoorwegingenieur werkzaam was en in die hoedanigheid reeds betrokken was bij de aanleg van de spoorlijn van Londen naar Bristol ─ toonde zich een groot voorstander van breedspoor en de zogeheten atmospheric power: dat is een vorm ban luchtdruk, die de trein zou moeten aandrijven.

Pas laat begonnen met schilderen

Het is heden exact een halve eeuw geleden dat de Amerikaanse schilderes Grandmama Moses ─ die in werkelijkheid Anna Mary Robinson heette ─ is overleden. Ze was op dat moment honderd en één jaar oud. Ze gold niet alleen als laatbloeier, doordat ze pas na haar zeventigste was gaan schilderen, ze kreeg eveneens het predikaat zondagsschilder opgeplakt, vanwege de verregaande naïveteit die haar werk vertoonde.

De schilder Norman Rockwell was met Grandmama Moses bevriend; ze woonden een tijdlang niet ver van elkaar verwijderd. 

Herdenkingspostzegel

Op het schilderij Christmas Homecoming van Norman Rockwell uit 1948 is de toen achtentachtig jarige schilderes, geheel links te zien.

Dat stuk werd afgebeeld op de omslag van de Saturday Evening Post van 25 december 1948.

Zes jaar na haar overlijden is er een Amerikaanse postzegel ter waarde van zes dollarcent uitgegeven, ter nagedachtenis van deze kleurrijke, oude dame.

__________

Afbeeldingen

1. Foto van Grandmama Moses uit 1953.

2. Herdenkingspostzegel ter waarde van zes dollarcent, uit 1969.

De Britse televisiezender BBC Two begint in de nacht van dinsdag 13 op woensdag 14 december met de uitzending van het eerste deel, van drie, van een gedramatiseerde documentaire getiteld Leonardo, over leven en werk van de grootste, meest veelzijdige kunstenaar uit het tweede millennium van onze jaartelling, Leonardo da Vinci (1452-1519.

In deze Britse film uit 2003 komen we onder anderen Che Cartwright, James Faulkner en Mark Rylance tegen. Laatstgenoemde in de rol van Leonardo.
Het eerste deel draagt de titel The man who wanted to know everything. Uitzending is tussen 00:20 uur en 01:20 uur.
Deel twee, uit te zenden in de daarop volgende nacht, eveneens tussen 00:20 en 01:20 uur, heeft als titel Dangerous liasisons.
Het laatste van de drie delen ─ The secret life of Mona Lisa ─ is te zien in de nacht van donderdag 15 op vrijdag 16 december, eveneens tussen 00:20 uur en 01:20 uur.

Romantisch muziekdrama

Der Vampyr is een romantische opera van de Duitse componist Heinrich Marschner (1795-1861), op een libretto van Wilhelm August Wohlbrück (1794-1848), die dat 'kleine boekje' heeft gerealiseerd op basis van een Duitse vertaling door H.L. Ritter van de novelle The vampyre uit 1819 van John Polidori (1795-1821), die daarmee het eerste vampier-verhaal van de wereldliteratuur, en met de hoofdfiguur Lord Ruthven de eerste vampier van de moderne tijd. [1]

De première van Der Vampyr werd op 29 maart 1828 te Leipzig gegeven.

De handeling
Het verhaal speelt zich af in het zeventiende eeuwse Schotland. Lord Ruthwen (bariton) moet zijn Heer drie offers brengen opdat zijn leven zal kunnen worden verlengs. Eerst is Janthe (sopraan) het haasje. Haar vader Lord Berkeley (bas) verwondt Ruthwen nogal zwaar. Zijn vriend Edgar Aubrey (tenor) redt hem echter. Hij beseft welk geheim hier speelt, maar moet dat 24 uur bewaren, anders wordt hij zelf een vampier.
Hij slaagt er ook niet in iets te doen als hij verneemt dat Malwina (sopraan) ─ de dochter van Lord Devenant (bas) ─ in het huwelijk zal treden met Ruthwen. Edgar is echter zelf verliefd op deze Malwina. Kort voor de stonde van de huwelijksvoltrekking loopt de termijn van de zwijgplicht af. Zodra hij de feiten prijsgeeft, verzinkt de vampier rechtstreeks naar de Hel.

Uitvoerenden
Een uitvoering van Der Vampyr, een zeer weinig gespeelde opera, is zondag 11 december te volgen in het programma Bühne Radio van de regionale Duitse radiozender WDR3. Daaraan werken mee het WDR Rundfunkchor en -orkest onder leiding van Helmuth Froschauer, met vocaal-solistische medewerking van onder anderen Regina Klepper, Franz Hawlata, Jonas Kaufmann, Yoo-Chang Nah, Anke Hoffmann, Thomas Dewald, Hein Heidbüchel, Kay Immer, Franz Gerlhsen en Josef Otten.

__________

[1] John Polidori leefde in de tijd van Byron, Keats en Shelley, en ook hij is relatief zeer jong overleden. Zijn novelle The vampyre werd zonder zijn toestemming in 1819 door uitgever Colburn opgenomen in diens tijdschrift New Monthly Magazine. 

__________

Afbeeldingen
1. Heinrich Marschner, lithografie van ca. 1830 naar een tekening van F.A. Jung.

2. John Polidori, schilderij van F.G. Gainsford, wiens levensdata niet bekend zijn, maar van wie we wel weten dat hij in de jaren 1805-1822 als schilder werkzaam was. Het doek werd in 1895 aan National Portrait Gallery te Londen geschonken.

Drie donderdagavonden
Op dinsdag 13 december, vanaf 23:55 uur tot in de nacht op woensdag 14 december om 00:55 uur onze tijd, herhaalt de Britse televisiezender BBC Four het eerste deel van een serie van drie documentaires, die tezamen bijna drie uur in beslag nemen over de geschiedenis van de stad Jeruzalem, die historicus Simon Sebag Montefiore heeft gerealiseerd onder de titel Jerusalem: The making of a holy city. De eerste aflevering is getiteld Wellspring of holiness; deze werd reeds verleden week donderdag voor het eerst uitgezonden. 
Op donderdag 15 december volgt deel 2; op donderdag 22 december wordt het derde en laatste deel uitgezonden. Het ligt voor de hand dat die beide delen eveneens op de dinsdag na de eerste uitzending zullen worden herhaald. 

Het boek Jeruzalem
Diezelfde Simon Sebag Montefiore heeft zich reeds onderscheiden als historicus van formaat met twee boeken over het leven de krankzinnige sadist Stalin. [1]
Eerder dit jaar is zijn omvangrijke geschiedenis in boekvorm uitgekomen over de wereldwijd befaamde historische stad Jeruzalem in Israël, een plek die van oudsher van niet alleen door joden en christenen, maar tevens door moslims als hun stad wordt beschouwd, en, mede daardoor, niet zelden wordt gezien als hoofdstad van de wereld, al is dat laatste ─ zeker in de huidige tijd, en met name buiten de direct betrokken bewoners van de gebieden rondom die stad en staat ─ overdreven.
Niet alleen de oorspronkelijke, Engelse, editie zag dit jaar het licht, ook de Nederlandse vertaling is onlangs van de persen gerold. Evenals de beide boeken van dezelfde schrijver over Stalin, is ook Jeruzalem op de markt gebracht door Nieuw Amsterdam Uitgevers.

Veroveringsdrang
Vele groeperingen, en soms hele volken, hebben in de loop der tijden getracht Jeruzalem te veroveren, waarbij allerlei drijfveren en emoties, ingegeven door bij voorbeeld godsdienst ─ men denke daarbij onder meer aan de Kruistochten ─ dan wel hebzucht, afgunst en allerlei andere lagere hartstochten een rol van grote betekenis gespeeld.
Dat was niet alleen in het verleden evident, maar al die genoemde elementen spelen bij diverse lieden ─ die macht hebben of deze hebben gegrepen ─ ook vandaag de dag een rol van doorslaggevende betekenis. Het uiterlijk vertoon is weliswaar gewijzigd en men zal waarschijnlijk niet zo gauw meer hele legers zien oprukken, maar de dreiging die uitgaat van staten ─ of zelfs van één staat ─ die atoomwapens ontwikkelt en niet zal schromen deze te gebruiken, maakt dat de dreiging jegens Jeruzalem en de wijde omgeving even actueel is als een millennium geleden.

Het fascinerende, briljant-spannend geschreven boek kan het gemakkelijk tegen elke thriller over moordenaars, dieven en andere criminelen opnemen. Al zal men ook die lieden in de historie van genoemde stad niet bepaald sporadisch tegenkomen.

Dank zij drie vertalers is het boek zo snel na de Engelse versie in ons taalgebied uitgekomen.
__________

[1] a: Het hof van de rode tsaar.

b: Stalins jeugdjaren ─ Van rebel tot rode tsaar. Een bijdrage daarover is te vinden op de site Tempel der Historie, gepubliceerd op zondag 20 januari 2008.

__________
Simon Sebag Montefiore: 
Jeruzalem ─ De biografie. 

Vertaald door Henk Moerdijk, Georg Pape en Mieke Hulsbosch.

732 pag. + 4 x 8 pagina's op kunstdruk met illustraties in kleuren en z/w; gebonden met stofomslag. 

Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2011.
ISBN 978 90 468 0780 4.

Drieënhalf duizend jaar geleden

Arte-tv presenteert op zaterdag 10 december een documentaire over een historisch thema met betrekking tot het oude Egypte en eventuele zeevaart. Aangezien het tot dusver ietwat twijfelachtig is, wat wordt aangenomen, is het mogelijk dat de film in kwestie duidelijkheid verschaft. Het gaat hierbij om de vraag van archeologen, of hetgeen op een drieënhalf millennium oud bas-reliëf te zien is, ook werkelijk heeft plaatsgehad.
Het bas-reliëf in kwestie verhaalt over een expeditie die per vloot is gerealiseerd, onder leiding van Hatsjepsoet ─ een der weinige vrouwelijke farao's; zij leefde van ongeveer 1479 vóór onze jaartelling tot 1458 ─ en is terechtgekomen in het Land van Poent, vanwaar de Egyptenaren veel kostbare schatten hebben meegebracht. De vraag is niet alleen of de expeditie waarachtig heeft plaatsgevonden, maar tevens of de schatten in kwestie daar ook werkelijk zijn aangetroffen.
Deze Franse documentaire uit 2009 van Stéphane Begouin wordt, als bijdrage van Arte France, uitgezonden op genoemde datum tussen 20:15 uur en 21:45 uur. Herhalingen zijn te zien op zondag 11 december, vanaf 14:55 uur, en op donderdag 22 december, 's ochtends vanaf 10:15 uur.

Het tweede achtereenvolgende Mahler-Jaar loopt ten einde, en dat zal mede de reden zijn waarom we zoveel mogelijkheden geboden krijgen om diens laatst voltooide symfonie, de Negende, via de alweer klassiek geworden communicatiemedia radio en televisie te beluisteren.

Op donderdag 8 december is het opnieuw zo ver: in het programma 'Radio 3 live in concert' van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt, vanaf 20:30 uur die Negende Mahler-symfonie uitgezonden via een rechtstreekse verbinding met de Liverpool Philharmonic Hall, door het aldaar gevestigde Royal Liverpool Philharmonic Orchestra onder leiding van Vasily Petrenko.

Meer over die symfonie is te vinden in een artikel getiteld Mahlers Negende: Vaarwel aan een leven en aan een cultuurtijdperk, dat we hebben opgenomen op 10 januari 2007 op de Nederlandse fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl. 

Een kwart eeuw is het alweer geleden dat de Hollywood-acteur en vermeende vrouwenheld Rock Hudson, die met burgerlijke naam Roy Harold Scherer junior (1925-1985) heette, aan aids is overleden. Al snel bleek dat hij een leven lang 'in de kast' had doorgebracht en een langdurige, intieme relatie had onderhouden met collega-acteur Tab Hunter (*1931). Doordat dit enige tijd hèt onderwerp van gesprek was en, tot ver buiten Hollywood, voor een levendige discussie heeft gezorgd, leek het er even op dat sommige of misschien zelfs veel kastdeuren zouden opengaan in en om de studio's waar de stof waarvan dromen zijn gemaakt hoogtij vieren, en dat men zich eens wat meer zou gaan bezighouden met de werkelijkheid van alledag in het leven van tal van protagonisten, die voor hun omgeving nog meer toneel moesten opvoeren dan in de studio's. Doch ook hier bleek dat de Wens de Vader van de Gedachte was en bleef, en dat de kastdeuren van Hollywood potdicht bleven, al zijn er inmiddels wel enige homoseksuele actrices die zich, gelukkig, niet hebben laten weerhouden, zich als zodanig te manifesteren.
Niet zo lang voordat deze situatie met een overleden Rock Hudson de bladen beheersten, had acteur Harry Hamlin zich reeds beklaagd dat hij geen nieuwe rollen meer had gekregen nadat hij in een speelfilm de rol van een homseksueel op zich had genomen en zich binnen het kader van het verhaal zodanig had moeten gedragen met zijn collega Michael Ontkean.

De Arte-documentaire Rock Hudson ─ Dark and Handsome, die meer over het dubbelleven van de acteur gaat dan over zijn functioneren in dozijnen speelfilms, wordt op dinsdag 6 december,tussen 23:00 uur en middernacht,  uitgezonden in de Avro-serie Close up via Nederland 2. 

Grotten vormen een wel heel bijzondere leefomgeving, doordat er geen direct zonlicht kan binnendringen. Desondanks leven er tal van dieren in grotten. 

Daarvan kunt u één en ander bekijken en u tegelijkertijd laten informeren over meer deelaspecten van het fenomeen Grotten, in een aflevering van de Britse documentaireserie Planet Earth, over landschappen en het leven op onze planeet.

De Evangelische Omroep presenteert de aflevering over Grotten op maandag 5 december, tussen 19:25 uur en 20:20 uur via Nederland 2.

Over het ontstaan van grotten kunt u meer lezen op de site met Natuurinformatie, door hier te klikken.

Hedenavond wordt door de Britse cultuurzender BBC Radio 3 weer ─ want zoals gebruikelijk op de zondagavond ─ een aflevering uitgezonden van het programma Words and music, waarin aandacht wordt besteed aan één thema ─ deze keer is dat Vier Temperamenten ─ en daarbij worden, meestentijds door een man en een vrouw, voordrachten gehouden. Ook dat geschiedt op zondag 4 december net als anders. Joe Dunlop en Joanne Tope zijn degenen, die letterlijk aan het woord komen.

Qua letteren hebben zij gekozen uit teksten van Engelse dichters, die de laatste zeven eeuwen hebben geleefd. Voor de muziek is eveneens voornamelijk gekozen voor stukken van Engelse componisten, met daarnaast de Grootmeester van de negentiende Oostenrijkse muziek, die de onsterfelijkheid heeft weten te bereiken: Anton Bruckner (1824-1896).

Opvallend is echter, in deze context, dat de Deense componist Carl Nielsen (1865-1931) niet aan bod komt. Hij is de enige die een symfonie heeft gecomponeerd die als ondertitel De fir temperamenter draagt. Het heeft opusnummer 16 en werd gerealiseerd aan het begin van de twintigste eeuw, in de jaren 1901-1902. Daarin is op heldere wijze het verschil te horen tussen de vier bestaande temperamenten, die successievelijk worden voorgesteld in de respectieve delen: cholerisch; flegmatisch; melancholisch; sanguinisch.

Binnen enkele jaren heb ik die symfonie tweemaal gehoord: beide keren in Groningen. De eerste keer door het (toen nog) Noordelijk Filharmonisch Orkest onder leiding van de Noorse gastdirigent Per Dreier; enkele seizoenen daarna tijdens een concert door het Odense Symfonieorkest onder leiding van Borge Wagner. Het ensemble maakte toen een tournee door ons land, met violiste Emmy Verhey.

Het is vandaag exact tweehonderd en twintig jaar geleden dat  de eerste Britse zondagskrant The Observer van de persen is gerold. Het was meteen de eerste zondagskrant ter wereld. De eerste krant werd gerealiseerd door W.S. Bourne.

Deze krant, met een links-liberale toonzetting, behoort tot de Guardian Media Group. In het jaar 2008 bedroeg de oplage gemiddeld goed 450.000 exemplaren.

Arte-televisie laat op vrijdag 2 december ─ tussen 21:40 uur en 22:20 uur ─ de documentaire Unsere Meere ─ schön und gefährdet ─ zien over wetenschappelijk onderzoek dat wereldwijd wordt verricht op zee. daarbij wordt niet nog eens duidelijk hoe enorm de talrijke aspecten van schoonheid van onze wereldzeeën zijn, maar eveneens aan welke dreigingen deze watermassa's blootstaan.

Op basis van resultaten van het internationale programma Census of Marine Life ─ waaraan meer dan tweeduizend wetenschappers uit negentig landen deelnemen en de veelzijdigheid van soorten dieren op de zeebodem onderzoeken ─ roept deze documentaire op tot meer verantwoordelijkheidsbesef in de omgang met onze wereldzeeën. De wereldwijd bekende Brit David Attenborough laat zijn stem in die context ook horen.

Er worden verbijsterende cijfers en bijbehorende gegevens genoemd in de film.

Deze Britse documentaire uit 2010 van Peter Oxley is een bijdrage van Arte France. De film wordt uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9. 

Herhalingen op zaterdag 3 december om 10:00 uur, en dan nog eens op zaterdag 17 december, om 05:00 uur in de ochtend.

In het cultureel centrum Paradiso te Amsterdam, gevestigd aan de Weteringschans (nrs. 6-8) wordt op zondag 4 december de Beurs Kleine Uitgevers gehouden. Daar zullen zevenentachtig uitgevers aanwezig zijn, die dit evenement zullen opluisteren met bijzondere, en in enkele gevallen zelfs bibliofiele, boeken.
Eén van dat kleine honderdtal bedrijven en bedrijfjes uit die uitgeverswereld die er aanwezig zullen zijn, is AFdH, uitgevers te Enschede. Recentelijk hebben zij boeken gepubliceerd van het taal- en letterengenie A.L. Snijders [1], en daarnaast hebben zij, zeer onlangs, het bijzondere ─ en mede daarom voor de decembermaand in meer dan één opzicht geschikte ─ Motorrrraria in het licht gegeven. Daarover meer in een bijdrage, eveneens van heden, op de aan Cultuursfinx gelieerde Nederlandse site Cultuurtempel.
Als u hier klikt, komt u op de site Beurs Kleine Uitgevers terecht, en kunt u de Beursberichten lezen, met info over alle 87 deelnemende uitgevers.
__________

[1] A.L. Snijders is tevens columnist van de VPRO-Gids.

De digitale televisiezender Cultura 24 vertoont op woensdag 30 november de NTR-documentaire De Ploeg 1918-1928, over de ooit zeer actieve kunstenaarsvereniging met die naam, die een rol van bijzondere betekenis heeft gespeeld in het algemeen-culturele leven van de stad Groningen gedurende de jaren twintig van de vorige eeuw.

Aan de hand van historisch materiaal wordt in de documentaire een beeld geschetst van de cultuur in die stad, waar schrijvers, dichters, journalisten en aardig wat beeldend kunstenaars dikwijls bijeenkwamen en elkaar tevens inspireerden.

In de film wordt gebruik gemaakt van werk van kunstenaars als Jan Wiegers (1893-1959), Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) ─ die de drukker van het paradijs werd genoemd  ─, Jan van der Zee (1898-1988), George Martens (1894-1979) en Jan Altink (1885-1971).

Een bijdrage over één schilderij van George Martens ─ dat bijna drie jaar geleden, eveneens te Groningen, werd geveild na het overlijden van de laatste eigenaar ─ is te vinden op 12 maart 2009 op de aan deze site gelieerde site Cultuur in Groningen en omgeving.

Zwijgende film
Vijfentachtig jaar geleden realiseerde de Franse regisseur Marcel L'Herbier (1888-1979) de zwijgende film Feu Mathias Pascal, die nu tevens de, later toegevoegde, Duitse titel Die zwei Leben des Mathias Pascal draagt. De regisseur schreef zelf het script op basis van de roman Il fu Mattia Pascal uit 1904 van de Italiaanse schrijver Luigi Pirandello (1867-1936), die in 1934 werd onderscheiden met de Nobelprijs voor de Letteren.

Deze rolprent duurt bijna drie uur en is, vooralsnog eenmalig, op Arte-tv te zien vanaf 23:50 uur op maandag 28 november, tot 02:45 uur in de nacht op dinsdag 29 november.
Als we de moeite nemen om die film te bekijken, zullen we in de huisbioscoop gedurende die drie uren een relatief onbekend (geraakte) acteurs tegenkomen, onder anderen zijn dat: Ivan Mozzhukhin (1889-1939); Michel Simon (1895-1975) daarentegen heeft zich nog lang op het witte doek vertoond. Naast die beide heren zien we ook Marcelle Pradot (1901-1982), die tevens de wederhelft van de regisseur was. Over laatstgenoemde vindt u hier meer informatie.
Het gaat ongetwijfeld om een gerestaureerde versie van de rolprent, aangezien deze wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9, in HD-kwaliteit met stereofonisch geluid. 

Dirigent/organist Charles de Wolff, die al decennialang in Vierhouten woonde, is op 23 november in een ziekenhuis te Zwolle overleden. Hij werd 79 jaar: op 11 juni 1932 was hij te Onstwedde geboren.

Bijna een kwart eeuw was hij vaste dirigent van het Noordelijk Filharmonisch Orkest te Groningen (1966-1989), voorafgegaan door vijf jaar gastdirecties in de tijd dat Roelof Krol de baton van Jan van Epenhuysen had overgenomen. Tegelijkertijd dirigeerde De Wolff het Toonkunstkoor Bekker in Groningen, eveneens ongeveer gedurende een kwart eeuw.

De Wolff vervulde gastdirecties over geheel Europa, van Noord tot Zuid. Met de Matthaeus Passion trad hij eveneens veel op buiten onze landsgrenzen.

Voordat hij vaste dirigent in Groningen werd, was hij reeds ─ als opvolger van de internationaal vermaarde Anthon van der Horst (1898-1965), en op speciaal verzoek van die voorganger ─ dirigent geworden van de Nederlandse Bachvereniging met jaarlijks een Matthaeus Passion in de Grote Kerk te Naarden. Later kwam er een splitsing in die vereeiging en vertrok De Wolff met een deel van de koorleden naar het nieuw op te richten Bachkoor Holland dat zich in de Pieterskerk te Leiden manifesteerde, onder meer met eveneens een jaarlijkse uitvoering van de Matthaeus Passion, die diverse keren rechtsreeks te zien was op onder meer de Nederlandse televisie.

Zelf vond De Wolff dat hij twee heel bijzondere mijlpalen in zijn carrière had:  als eerste de uitvoering van de Krönungsmesse van Mozart, ter gelegenheid van de inhuldiging van Beatrix von Lippe-Biesterfeld als Koningin der Nederlanden, op 30 april 1980. Dat deed hij met het Concertgebouw Kamerorkest.

De tweede bijzonderheid vond hij het optreden in de Leidse Pieterskerk, zowel als organist alsook als dirigent van het Bachkoor Holland, ter gelegenheid van het bezoek van VS-president Bush (senior) in 1989.
Al heel jong trad Charles de Wolff op als organist, en ook in die functie heeft hij een enorme reputatie opgebouwd. Zijn meest geliefde orgel was het instrument van Franz Caspar Schnitger, in de St. Michaëlskerk te Zwolle, waar hij veel optredens heeft verzorgd, en waar hij diverse grammofoonplaten, onder meer voor het label Diskanto heeft opgenomen. Enkele van die opnamen zijn bekroond met een Edison. Tevens heeft hij, samen met de toenmalige eerste concertmeester van het Noordelijk Filharmonisch Orkest, Jacques Meyer (geb. 1924), werk van oude meesters ─ Georg Friedrich Händel (1685-1759) en Tomasso Vitali (1663-1745)) ─ eveneens voor Diskanto opgenomen.

Nog een week of vijf en het jaar 2011 is om, en dat betekent dan tevens dat er een einde zal zijn gekomen aan het Liszt-Jaar en tevens aan het (tweede) Mahler-Jaar. Eerstgenoemde werd twee eeuwen geleden geboren, Mahler daarentegen overleed voor honderd jaar. Een onderbelicht aspect van het oeuvre van Franz Liszt (1811-1886) wordt gevormd door zijn composites voor orgel. In de aflevering van vrijdag 25 november van het programma Musica van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur dat die avond ─ zoals gebruikelijk ─ zal worden uitgezonden tussen 19:30 uur en 20:00 uur ─ kunt u luisteren naar de Fantasie en Fuga op een fragment uit de opera Der Prophet, gecomponeerd in de jaren 1835-1849, van de Duitse componist Giacomo Meyerbeer (1791-1864).

Matthias Elsenberg (*1956) zal dit opus voor u spelen.