Het is vandaag exact tweehonderd en twintig jaar geleden dat  de eerste Britse zondagskrant The Observer van de persen is gerold. Het was meteen de eerste zondagskrant ter wereld. De eerste krant werd gerealiseerd door W.S. Bourne.

Deze krant, met een links-liberale toonzetting, behoort tot de Guardian Media Group. In het jaar 2008 bedroeg de oplage gemiddeld goed 450.000 exemplaren.

Arte-televisie laat op vrijdag 2 december ─ tussen 21:40 uur en 22:20 uur ─ de documentaire Unsere Meere ─ schön und gefährdet ─ zien over wetenschappelijk onderzoek dat wereldwijd wordt verricht op zee. daarbij wordt niet nog eens duidelijk hoe enorm de talrijke aspecten van schoonheid van onze wereldzeeën zijn, maar eveneens aan welke dreigingen deze watermassa's blootstaan.

Op basis van resultaten van het internationale programma Census of Marine Life ─ waaraan meer dan tweeduizend wetenschappers uit negentig landen deelnemen en de veelzijdigheid van soorten dieren op de zeebodem onderzoeken ─ roept deze documentaire op tot meer verantwoordelijkheidsbesef in de omgang met onze wereldzeeën. De wereldwijd bekende Brit David Attenborough laat zijn stem in die context ook horen.

Er worden verbijsterende cijfers en bijbehorende gegevens genoemd in de film.

Deze Britse documentaire uit 2010 van Peter Oxley is een bijdrage van Arte France. De film wordt uitgezonden in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9. 

Herhalingen op zaterdag 3 december om 10:00 uur, en dan nog eens op zaterdag 17 december, om 05:00 uur in de ochtend.

In het cultureel centrum Paradiso te Amsterdam, gevestigd aan de Weteringschans (nrs. 6-8) wordt op zondag 4 december de Beurs Kleine Uitgevers gehouden. Daar zullen zevenentachtig uitgevers aanwezig zijn, die dit evenement zullen opluisteren met bijzondere, en in enkele gevallen zelfs bibliofiele, boeken.
Eén van dat kleine honderdtal bedrijven en bedrijfjes uit die uitgeverswereld die er aanwezig zullen zijn, is AFdH, uitgevers te Enschede. Recentelijk hebben zij boeken gepubliceerd van het taal- en letterengenie A.L. Snijders [1], en daarnaast hebben zij, zeer onlangs, het bijzondere ─ en mede daarom voor de decembermaand in meer dan één opzicht geschikte ─ Motorrrraria in het licht gegeven. Daarover meer in een bijdrage, eveneens van heden, op de aan Cultuursfinx gelieerde Nederlandse site Cultuurtempel.
Als u hier klikt, komt u op de site Beurs Kleine Uitgevers terecht, en kunt u de Beursberichten lezen, met info over alle 87 deelnemende uitgevers.
__________

[1] A.L. Snijders is tevens columnist van de VPRO-Gids.

De digitale televisiezender Cultura 24 vertoont op woensdag 30 november de NTR-documentaire De Ploeg 1918-1928, over de ooit zeer actieve kunstenaarsvereniging met die naam, die een rol van bijzondere betekenis heeft gespeeld in het algemeen-culturele leven van de stad Groningen gedurende de jaren twintig van de vorige eeuw.

Aan de hand van historisch materiaal wordt in de documentaire een beeld geschetst van de cultuur in die stad, waar schrijvers, dichters, journalisten en aardig wat beeldend kunstenaars dikwijls bijeenkwamen en elkaar tevens inspireerden.

In de film wordt gebruik gemaakt van werk van kunstenaars als Jan Wiegers (1893-1959), Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) ─ die de drukker van het paradijs werd genoemd  ─, Jan van der Zee (1898-1988), George Martens (1894-1979) en Jan Altink (1885-1971).

Een bijdrage over één schilderij van George Martens ─ dat bijna drie jaar geleden, eveneens te Groningen, werd geveild na het overlijden van de laatste eigenaar ─ is te vinden op 12 maart 2009 op de aan deze site gelieerde site Cultuur in Groningen en omgeving.

Zwijgende film
Vijfentachtig jaar geleden realiseerde de Franse regisseur Marcel L'Herbier (1888-1979) de zwijgende film Feu Mathias Pascal, die nu tevens de, later toegevoegde, Duitse titel Die zwei Leben des Mathias Pascal draagt. De regisseur schreef zelf het script op basis van de roman Il fu Mattia Pascal uit 1904 van de Italiaanse schrijver Luigi Pirandello (1867-1936), die in 1934 werd onderscheiden met de Nobelprijs voor de Letteren.

Deze rolprent duurt bijna drie uur en is, vooralsnog eenmalig, op Arte-tv te zien vanaf 23:50 uur op maandag 28 november, tot 02:45 uur in de nacht op dinsdag 29 november.
Als we de moeite nemen om die film te bekijken, zullen we in de huisbioscoop gedurende die drie uren een relatief onbekend (geraakte) acteurs tegenkomen, onder anderen zijn dat: Ivan Mozzhukhin (1889-1939); Michel Simon (1895-1975) daarentegen heeft zich nog lang op het witte doek vertoond. Naast die beide heren zien we ook Marcelle Pradot (1901-1982), die tevens de wederhelft van de regisseur was. Over laatstgenoemde vindt u hier meer informatie.
Het gaat ongetwijfeld om een gerestaureerde versie van de rolprent, aangezien deze wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9, in HD-kwaliteit met stereofonisch geluid. 

Dirigent/organist Charles de Wolff, die al decennialang in Vierhouten woonde, is op 23 november in een ziekenhuis te Zwolle overleden. Hij werd 79 jaar: op 11 juni 1932 was hij te Onstwedde geboren.

Bijna een kwart eeuw was hij vaste dirigent van het Noordelijk Filharmonisch Orkest te Groningen (1966-1989), voorafgegaan door vijf jaar gastdirecties in de tijd dat Roelof Krol de baton van Jan van Epenhuysen had overgenomen. Tegelijkertijd dirigeerde De Wolff het Toonkunstkoor Bekker in Groningen, eveneens ongeveer gedurende een kwart eeuw.

De Wolff vervulde gastdirecties over geheel Europa, van Noord tot Zuid. Met de Matthaeus Passion trad hij eveneens veel op buiten onze landsgrenzen.

Voordat hij vaste dirigent in Groningen werd, was hij reeds ─ als opvolger van de internationaal vermaarde Anthon van der Horst (1898-1965), en op speciaal verzoek van die voorganger ─ dirigent geworden van de Nederlandse Bachvereniging met jaarlijks een Matthaeus Passion in de Grote Kerk te Naarden. Later kwam er een splitsing in die vereeiging en vertrok De Wolff met een deel van de koorleden naar het nieuw op te richten Bachkoor Holland dat zich in de Pieterskerk te Leiden manifesteerde, onder meer met eveneens een jaarlijkse uitvoering van de Matthaeus Passion, die diverse keren rechtsreeks te zien was op onder meer de Nederlandse televisie.

Zelf vond De Wolff dat hij twee heel bijzondere mijlpalen in zijn carrière had:  als eerste de uitvoering van de Krönungsmesse van Mozart, ter gelegenheid van de inhuldiging van Beatrix von Lippe-Biesterfeld als Koningin der Nederlanden, op 30 april 1980. Dat deed hij met het Concertgebouw Kamerorkest.

De tweede bijzonderheid vond hij het optreden in de Leidse Pieterskerk, zowel als organist alsook als dirigent van het Bachkoor Holland, ter gelegenheid van het bezoek van VS-president Bush (senior) in 1989.
Al heel jong trad Charles de Wolff op als organist, en ook in die functie heeft hij een enorme reputatie opgebouwd. Zijn meest geliefde orgel was het instrument van Franz Caspar Schnitger, in de St. Michaëlskerk te Zwolle, waar hij veel optredens heeft verzorgd, en waar hij diverse grammofoonplaten, onder meer voor het label Diskanto heeft opgenomen. Enkele van die opnamen zijn bekroond met een Edison. Tevens heeft hij, samen met de toenmalige eerste concertmeester van het Noordelijk Filharmonisch Orkest, Jacques Meyer (geb. 1924), werk van oude meesters ─ Georg Friedrich Händel (1685-1759) en Tomasso Vitali (1663-1745)) ─ eveneens voor Diskanto opgenomen.

Nog een week of vijf en het jaar 2011 is om, en dat betekent dan tevens dat er een einde zal zijn gekomen aan het Liszt-Jaar en tevens aan het (tweede) Mahler-Jaar. Eerstgenoemde werd twee eeuwen geleden geboren, Mahler daarentegen overleed voor honderd jaar. Een onderbelicht aspect van het oeuvre van Franz Liszt (1811-1886) wordt gevormd door zijn composites voor orgel. In de aflevering van vrijdag 25 november van het programma Musica van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur dat die avond ─ zoals gebruikelijk ─ zal worden uitgezonden tussen 19:30 uur en 20:00 uur ─ kunt u luisteren naar de Fantasie en Fuga op een fragment uit de opera Der Prophet, gecomponeerd in de jaren 1835-1849, van de Duitse componist Giacomo Meyerbeer (1791-1864).

Matthias Elsenberg (*1956) zal dit opus voor u spelen.

Binnenkort wordt het kerkhof van het West-Vlaamse stadje Menen geruimd. Naar aanleiding daarvan biedt een documentaire ─ die dit jaar door Kat Steppe over dat oude kerkhofje werd gemaakt ─ ons de gelegenheid, een en ander met betrekking van die begraafplaats nader tot ons te laten komen, evenals de daaraan onverbrekelijk verbonden anderhalve eeuw sterven in de plaats Menen, en derhalve even zo lang vormen van leven van de mens aldaar. Dat houdt in dat de namen en de daaraan gekoppelde stoffelijke resten van mensen die er liggen, eveneens de revue zullen passeren in de zeventig minuten durende film.
Vanzelfsprekend spelen ook die levende mensen een rol, welke daar 'iemand hebben liggen'. Maar dat geldt tevens voor de randsverschijnselen, die zich voordoen in de vorm van konijnen en tegelijkertijd andere natuurverschijnselen zoals mos.
En niet in de laatste plaats wordt stilgestaan bij de wijze waarop wij (letterlijk en/of figuurlijk) nabestaanden met de dood en alles eromheen omgaan.
Het geheel wordt gekwalificeerd als vlechtwerk van verdriet en vreugde.
Uitzending van de documentaire zal worden gerealiseerd op woensdag 23 november, vanaf 22:55 uur tot 00:05 uur in de nacht op donderdag 24 november, via het tweede, Nederlandtalige, Belgische televisienet canvas.

In de aflevering Lang zullen we leven van het RKK-programma Kruispunt, die op zondag 20 november zal worden uitgezonden via Nederland 2 ─ tussen 23:05 uur en 23:30 uur ─ proberen de mensen van het programma het geheim van een lang èn gelukkig leven te ontrafelen. Dat doet ietwat sprookjesachtig aan, vooral als we bedenken onder welke omstandigeden vele mensen, ook in onze westerse beschaving oud worden.
"Waarom worden steeds meer mensen gezond oud?" luidt de vraag. Ietwat, tot sterk, kort door de bocht als je het zo stelt. Weliswaar zijn de ontwikkelingen binnen de medische wereld zodanig dat er steeds meer kan worden gedaan aan fysieke kwalen, in ieder geval veelal zodanig dat de directe gevolgen ervan minder speurbaar zijn. Daar staat tegenover dat als de mensen die oud worden of hun familie niet over voldoende middelen beschikken, respectievelijk bereid zijn deze in te zetten, in een instelling moeten leven, er veelvuldig zodanige psychische klachten ontstaan als gevolg van de bejegening/behandeling door de mensen die er werken, dat men zich kan afvragen of het sprookjeselement van lang en gelukkig zich wel zo algemeen voordoet, respectievelijk zich nog ooit zal kunnen voordoen, als wordt geïmpliceerd.

Bovendien is het nogal schizoïde: er wordt steeds meer mogelijk om de mensen oud te laten worden, letterlijk, maar tegelijkertijd mankeert er steeds meer aan adequate zorg, een adequate omgeving en een adequate manier van leven. Het gaat immers niet alleen om vegeteren. Daarbij komt de vraag, en die wordt in de Kruispunt-aflevering eveneens gesteld:
Hoe kijken we als samenleving naar ouderen?
Als de ontwikkelingen zich doorzetten en ouderen zich steeds beter zullen weten te weren, komt het binnen enkele decennia zover dat er een Grijze Partij in het Parlement zal opkomen die steeds meer aanhang zal krijgen en uiteindelijk de leiding zal kunnen overnemen. Of dat op zich een zegen is, staat nog te bezien. Het is de moeite van het proberen zeker waard.

Beschuldigd van pornografie

"Naaktheid is geen pornografie," luidt de reactie van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei op de beschuldiging die nu tegen hem is geuit door de Chinese Justitie ─ die ook niet meer is dan een handlanger in de weerzinwekkend-fascistoïde politiek die door de Chinese regering wordt bedreven ten opzicht van kunstenaars, en met name de vooruitstrevende Ai Weiwei, die in het westen in hoog aanzien staat, getuige de werken die musea van hem exposeren en tevens in een andere maatschappelijke context, onder meer in Groot-Brittannië.
China mag zich dan wel meer en meer profileren als moderne staat, vanzelfsprekend uitermate kapitalistisch, maar loopt in maatschappelijk opzicht meer dan een halve eeuw achter op sociale ontwikkelingen die normaal dienen te zijn jegens individuen. Alleen al op basis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De Chinese overheid leeft, uit vrees voor de macht van de kunsten, nog  in de duistere middeleeuwen.
Justitie in China beschuldigt Ai Weiwei er nu maar eens van dat hij pornografie maakt, en meent dat te kunnen aantonen aan de hand van naaktfoto's waarop Ai Weiwei te zien is met enkele vrouwen.

Onbedaarlijk getreiter

Het was duidelijk dat de Chinese overheid er alles aan gelegen is deze kunstenaar monddood te maken. Al eerder is de man door de autoriteiten in China vastgezet, maar na 81 dagen vrijgelaten, zij het met beperkingen. Toen luidde de beschuldiging achterstand in belastingen, nu komen de treiteraars weer met iets anders.
Zullen we nog even in herinnering roepen dat de opstallen van de kunstenaar met de grond gelijk werden gemaakt? Het doet wel erg denken aan de misdaden die in nazi-Duitsland werden gepleegd ten opzichte van de vrije kunsten.

Zo eens per week maakt de Britse komiek Russell Howard voor de televisiezender BBC Three een satirisch nieuwsoverzicht. Meestal is die presentatie met een live-publiek dat zich dolenthousiast betoont.

Voordat de BBC met uitzending begint waarschuwt een stem buiten beeld voor strong language.

Voor het goed functioneren van zijn bedoelingen heeft deze Russell van nature een pre: hij loenst enigszins en is daarnaast in staat om dat te benadrukken. Dat heeft het grote voordeel dat hij niet eerst een clowns-neus hoeft op te zetten voordat het publiek begrijpt dat hij een olijkerd is.

Elke aflevering kent enkele vaste onderdelen, zoals Animals, waarin de ongelooflijkste dingen in verband met dieren ─ vooral honden en katten ─ worden getoond.

Tevens, en dat schijnt zijn favoriete onderdeel te zijn, biedt elke aflevering een Mystery Guest, en die jongen moet dan raden waarom de gast in kwestie in het nieuws is geweest. Ook daar laat hij zich gaan en schuwt hij zijn ware aard niet; en zichzelf in de maling nemen vormt voor deze geweldige jongeman geen enkel probleem.

Gewoonlijk presenteert genoemde zender deze half uur durende uitzending tweemaal, en dan ook twee dagen achtereen. Wordt het een derde keer, dan duurt de uitzending drie kwartier en stelt Russell een gast voor die het laatste kwartier vult.

In de thans lopende week wordt ook weer twee dagen achtereen de nieuwste aflevering op BBC Three getoond: op donderdag 17 november, tussen 23:30 uur en middernacht; op vrijdag tussen 23:30 uur en 23:00 uur. Onze tijd, wel te verstaan.

(wordt vervolgd)

Anderhalf uur bedraagt de lengte van de documentaire Blut der Welt, die ─ verspreid over twee avonden ─ door het tweede publieke Duitse televisienet zal worden uitgezonden. Het thema daarvan is de machtsstrijd rond de bodemschat olie. Daarover is in de achter ons liggende eeuw heel wat strijd gevoerd, die veel directer en bloediger is geweest dan alleen op het niveau van mensen met witte boorden, die voornamelijk in overdrachtelijke zin elkaars bloed wel konden drinken.
De eerste aflevering, Kamp um Öl, van deze documentaire zal worden uitgezonden op woensdag 16 november vanaf 23:30 uur, tot in de nacht op donderdag 17 november om 00:15 uur. De dag daarop wordt 's avonds tussen 23:15 uur en middernacht de tweede helft uitgezonden onder de titel Öl der Zukunft.

Conglomeraat van overgevoeligheden

Zolang ik leef, heb ik ernstige problemen met diverse voedingsmiddelen, simpelweg op basis van een allergie. Daaronder vallen cashewnoten: binnen een half uur na het consumeren van een handjevol cashewnoten kreeg ik, tot decennia geleden, symptomen, die je zou kunnen omschrijven als rhinitis vasomotorica, sinusitis frontalis etc. Kennissen beweren al decennia dat ik maar net moet doen of ik niet allergisch ben, dan gaat het vanzelf over, want het is alleen de angst voor allergie die een mens allergisch maakt.
Stelt u zich eens voor dat dit mogelijk zou zijn. Opvallend is dat de twee sterkste voorvechters die ik ken en die de bovenomschreven theorie talloze malen op mij hebben losgelaten, nog tijdens dezelfde discussie plotseling laten vallen dat een vriendin heel erg allergisch is voor Indiase slippers, respectievelijk dat een relatie heel erg veel te lijden heeft onder een complexe voedselallergie. De conclusies die men daaruit kan trekken, laat ik graag aan de lezers van deze regels over.
Eén van mijn relaties ging zo ver om mij te sommeren het werk als criticus neer te leggen en mijn energie te wijden aan de uitvinding van een middel tegen al die vormen van allergie, opdat al die wetenschappers op hun neus zouden kijken. Ook die mededelingen kunnen, net als opgemelde, zelfs niet met homoepatische middelen met succes worden behandeld.

Daarvoor dienen langdurig en intensief geschoolde psychiaters te worden geconsulteerd.

Lange tijd verwaarloosd

Allergieën zijn verschijnselen, die lange tijd, niet in de laatste plaats binnen de medische wereld, werden verwaarloosd, en het pijnlijke geraaskal dat zelfs artsen ten beste hebben gegeven over diverse vormen astma ─ "allemaal psychisch" ─ had moeten leiden tot het sluiten van de praktijk van zulke liederlijke lieden.

Sedert geruime tijd komen we het begrip pinda-allergie tegen, en in verband daarmede wordt terecht gewaarschuwd in verband met het gebruik van de alom geliefde pindakaas. Nu worden er uitspraken gedaan ─ en vast niet zonder reden ─ dat een cashewnoten-allergie nog aardig wat erger is. Daarom doen onderzoekers van het UMCG, samen met collega's van de Erasmus Universiteit en de Universiteit van Wageningen, nader onderzoek.

Bovendien is in het vooruitzicht gesteld dat de klassieke allergie-onderzoeken ─ het wachten totdat de huid bepaalde reacties gaat vertonen ─ wellicht achterwege gelaten kunnen worden doordat men zich kan beperken tot onderzoek in een reageerbuisje.

Zelf heb ik dergelijke onderzoeken in de jaren tachtig van de vorige eeuw consequent geweigerd, en als reactie zei de specialist: "We kunnen nu al heel veel in het bloed zien." Mijn eigen mededelingen omtrent het vele waarop ik allergisch of intolerant heb gereageerd bleken te worden bevestigd.

"De enige echte"

In een aflevering van het televisieprogramma Arena die BBC Four zal uitzenden in de nacht van dinsdag 15 op woensdag 16 november, tussen 00:30 uur en 01:45 uur, is de protagonist de legendarische Buffal0 Bill, die bij de 'burgerlijke stand' was geregistreerd als William Frederick Cody (1846-1917). De documentaire draagt de titel Buffalo Bills Wild West ─ How the myth was made. De man trad onder meer veel op met het circus van Barnum and Bailey.

Mijn grootvader vertelde me, kort na de Tweede Wereldoorlog, toen we in Groningen op een dag langs het Bernoulliplein wandelden, dat hij aldaar in het jaar 1900 een voorstelling van bovengenoemd circus had bijgewoond en daar, volgens de directie van het instituut in kwestie, de enige echte Buffalo Bill zou hebben gezien. Juist die nadruk op enige echte had mijn grootvader al direct enigszins aan het twijfelen gezet. Korte tijd later, toen hij in de Verenigde Staten was aangekomen ─ aanvankelijk met de bedoeling zich daar te vestigen, maar in 1906 keerde hij toch naar Nederland terug ─, bezocht hij daar opnieuw een voorstelling van dat circus en opnieuw met de enige echte Buffalo Bill. Maar dat bleek volgens mijn grootvader absoluut niet het geval.

__________

Foto: Wild Bill Hickok (links) Texas Jack Omhundro (midden) en Buffalo Bill Cody (rechts).

In 1946 heeft de Franse filmregisseur Marcel Blistène (1911-1991) het drama Étoile sans lumière gedraaid met Edith Piaf (1915-1963), Serge Regianni (1922-2004) en Yves Montand (1921-1991).
Het verhaal in deze rolprent speelt aan het einde van de jaren twintig van de vorige eeuw. Daarin staat een ster, genaamd Stella Dora ─ die voornaam betekent eveneens Ster ─ centraal van de vrouwelijke kunne uit de periode van de zwijgende film. Haar carrière lijkt voorbij ten gevolge van de vaststelling dat haar stem niet geschikt is gebleken voor de geluidsfilm.
Uitzending van deze speelfilm zal worden gerealiseerd door TV5 Monde, vanaf 23:55 uur op maandagavond 14 oktober, tot 01:15 uur in de nacht op dinsdag 15 oktober.