Dat zijn de twee hoogtepunten van de ochtend. Om 07u30 en net voor Stouten op Klara om 09u00. Dat en het radionieuws zijn de twee inspiratiebronnen van de dag. Plak daarbovenop de digitale Standaard, de Morgen in het weekend, en wat er anders uit de kast valt. Ik ga altijd op zoek naar een zin of een passage die – los van de optimistische of pessimistische, linkse, rechtse of centrum inhoud – de aanzet kan zijn tot een idee. Die krijg je dan van ons, en we hopen dat je ons kan volgen of dat je reageert. Wil je het ‘life’ meemaken: kom dan eens mee met een DIALOOG in Mu.ZEE. Straks ook in Raversyde, Ten Duinen Koksijde en zomaar op straat. Tot daar de reclame.

1.  Obsessie, symptomen en karakter

Een paar mooie uitspraken in het De Standaard-Weekblad[1]. Advocate en voorzitter Mensenrechtenliga Kati VERSTREPEN. In verband vingerafdrukken en doorgedreven digitale info: “Onze privacy is het slachtoffer van onze veiligheidsobsessie.” – Hoe wordt bepaald dat je een verdachte kan zijn? “Door drie onschuldige databanken met elkaar te kruisen,” bijvoorbeeld. Ook in de psychiatrie wordt gewerkt aan de hand van signalen: symptomen die vastgelegd zijn in protocollen. Arnon GRUNBERG noteert in datzelfde Weekblad over een (werk)verblijf: “Na mijn week op de crisisdienst kwam het mij voor dat mensen weinig meer waren dan verzameling symptomen. Sommige van die symptomen waren goedaardig, andere minder goedaardig. Dat wat wij karakter noemen, waren chronische[2]symptomen. Als mensen niet meer zijn dan hun symptomen, voor wie of wat strijd je dan voor eerherstel? En kon je je bewust zijn van je eigen symptomen? Jazeker, dat heet ziekte-in-zicht.” We zitten ondertussen aan drie elementen die voor anderen uitmaken wie we zijn: onze obsessieover onveiligheid, de verzameling van onze symptomen die karakter genoemd wordt en de wijze waarop alle persoonlijke info met elkaar gekruist worden tot een een karakterportret.

2.  Dekolonisatie(deel zoveel)

De dekolonisatie-dynamiek draait goed verder. Ondertussen loopt de documentaire reeks “Kinderen van de kolonie.” Uit het De Standaard-Weekblad[3]onthouden we enkele passages.

Pierre(82): “Met bestuurlijk gezag is op zich niets mis. Maar het concept van de kolonisatie is onaanvaardbaar? Het wil het wezen zelf van de gekoloniseerde vernietigen. Zijn waardigheid en afkomst worden afgenomen, hij wordt geacht te leven naar het model van de kolonisator, waardoor die hem nog betere kan uitbuiten.”

Geneviève(89): “Het drama is dat de Belgen Congo niet kennen. Ze weten niet wat er gebeurt. Toen niet, nu niet. Ook in de geesten is het dekolonisatieproces nog niet voltooid. Het racisme en het glazen plafond[4]waar Congolezen in ons land mee worstelen, zijn daardoor tekenend.”

In ZENO – De Morgen[5]staan enkele interessante passages. Zoals van juriste Sandrine EKOFO: “Zou het kunnen dat de Belgen in 1960 wel afstand hebben gedaan van hun kolonie, maar dat we ons 58 jaar later nog altijd niet verlost hebben van onze koloniale denkbeelden?”  Rina RABAU (gemeenteraad Mechelen): “Historisch besef is belangrijk omdat het een deel van onze identiteit vormt.”De auteur van het artikel sluit mooi af: “Op de muur tegenover café Soleil d’Afrique heeft iemand geschreven: ‘Elargissons notre vision pour le futur.’ Het doet me denken aan wat Sandrine EKOFO me zei: ‘Blanken moeten hun denkbeelden over zwarten in vraag durven te stellen. Dat hebben wij, zwarten, ook gedaan. Als we hadden geloofd wat er over ons gezegd werd, hadden we onszelf voor de rest van ons leven tot lijdend voorwerp gereduceerd. Het is nu aan de blanken om te overstijgen wat ze van hun grootouders hebben geleerd.”

3.  Consequenties

Er is hoop voor de onmogelijkheden van deze wereld. Johan BRAECKMAN lanceert volgend jaar het “The Journal of Controversial Ideas,” met een top-adviesraad waarin o.a. filosoof Peter SINGER (Australië) en psycholoog Jonathan HAIDT (VS). Ook de Italiaanse filosofe Francesca MINERVA (uit Tricase of all places waar ik jaren terug een tijdje vakanties doorbracht (oostkust nabij Lecce).

In ZENO - De Morgen[6]geeft ze heel regelmatig aan dat de filosofische traditie belangrijk is. Namelijk onderzoeken naar de morele fundamenten van een gebeurteis, een idee, een feit. Ik vind me terug in deze passages: “Net zoals Peter SINGER beoordeel ik een actie op basis van de consequenties ervan,” want “dat is het tegenovergestelde van het deontologisch denken - gebaseerd op de intenties” waarbij men ervan uit gaat dat: “Als de bedoeling nobel is, de daad dat ook is. Dat vinden wij niet.”  

4.   Realist zijn.

Er zijn nog twee ‘denkers’ binnengewaaid. Steven PINKER en Maarten BOUDRY. Een artikel in ZENO - De Morgen[7]heeft het over “strijdsmakkers tegen het pessimisme.” In een vorige leesbui noteerde ik deze passage, waarvan de bron ondertussen helaas verloren geraakt is.

“Het vooruitgangsgeloof (van Steven PINKER), die betoogt dat het op de lange termijn altijd maar beter gaat met de wereld, onderschat wel de kracht van het menselijke ingrijpen in de geschiedenis en stemt zelden overeen met de dagelijkse ervaring van wie in het nu leeft. 

Voor wie niet zeker is of hij morgen de rekeningen kan betalen, is elk perspectief in de tijd kort. Die urgentie bevordert de gevoeligheid voor politieke programma’s die snel radicale veranderingen beloven. 

Dat is: bespelen van onder meer onveiligheidsgevoelens of van culturele tradities die, samen met de ermee verbonden klassieke machtsposities, bedreigd zouden zijn. Ze beloven iets vaags op de lange termijn, aantrekkelijke illusies die vrijwel nooit ingaan op de vervelende details van het concrete beleid.”

Dat wil dus zeggen dat er een kloof is tussen wat de denker schrijft en wat het lijdend voorwerp meemaakt. Of zeggen ze beiden hetzelfde? Eigenlijk wel, volgens Steven PINKER.“Uiteindelijk moet je niet een pessimist of een optimist zijn, maar een realist… Ik houd geen pleidooi voor optimisme, maar een pleidooi om naar de feiten te kijken die we geneigd zijn te negeren.”Maarten BOUDRY: “Het is mij opgevallen dat pessimisten hun zaak doorgaans bepleiten door de piketpaaltjes telkens te verschuiven… En uiteindelijk worden ze zodanig door de cijfers in het nauw gedreven dat ze blijven steken in iets essentieels wat we zouden missen, een vaag, onleesbaar je-ne-sais-quoi. Dat is wat ze soms letterlijk schrijven in hun stukken. Zij stellen dat het Zijn, met een hoofdletter uiteraard, niet kàn worden gemeten.”

We maken hun slotwoorden tot die van ons: “Je hoeft niet overal een mening over te hebben. Of, beter: je hoeft niet overal je mening over te uiten.”

André met Annick

30-11-2018 om 21:28 geschreven door CultuurContaCt Dialoog  

1.

Pieter BOUSSEMAERE^[1]had het gisteren op de radio over: de toekomst is elektriciteit. Vraag is: waar haal je dat “eindproduct?” Wind, zee, allerlei dynamieken die ‘energie’ realiseren zonder vervuilende uitstoten. Op een ander moment zei diezelfde Pieter BOUSSEMAEREdat de dramatiek van het milieu helaas géén ‘dynamiek’ is om de bevolking tot reacties aan te zetten: hoe erger, hoe ongelooflijker, hoe minder acties. Dat is de rode draad doorheen de geschiedenis: we zien nooit de ernst totdat het te laat is. Terwijl beroemde filosofen oreren dat het resultaat van een actie van begin af aan in een breekpunt herkenbaar is. Omdat het nu eventjes in mijn kortbij interesse ligt: WO2 startte met een stilstand aan de zee, dan een muur langs het strand en tenslotte een ‘onzichtbare’ muur van duikboten tussen Engeland en Noord-Amerika. Iedere muur was een bewijs van onmacht. De vraag is dus: wat hebben we ondertussen meegemaakt, waarvan het resultaat op lange termijn ons ontgaat en waarvan we nadien zullen zeggen: eigenlijk wisten we het?  Straks in Raversyde een dagje luisteren naar “WALLS & PEACE,” We sturen nadien onze kattenbelletjes.  

2.

De vraag zal dan ook wel zijn: “Zijn we erop vooruitgegaan?” Neen, lees ik bij Bruno LATOUR^[2]: alles is het gestaag vervolg van het vorige, zonder noemenswaardige sprongen. Het is onze reactie erop die als een sprongetje aanvoelt. Daarom moeten we elk onderdeel van elke ervaring aandachtig bestuderen, zonder de voor-oordelen van de tijd in haar actuele en historische vorm. Simpel: iets is enkel wat het is zoals door ons geobserveerd. En dan moeten we die observaties onthouden, tot een parate kennis formateren want, en dan zou het Socrates zijn die via Plato spreekt: “Geschreven woorden schenken uw volgelingen geen waarheid maar slechts de schijn van waarheid.”^[3]Het komt allemaal op hetzelfde neer: observeren en daarna reflecteren. Vanaf een blad lees je interpretaties. De weer-schijn van een intentie waarop een nieuwe gebouwd wordt. Altijd maar her-denken. Logisch dat zoveel citoyens van alle leeftijd, stand en gender de gangen van kloosters platlopen op zoek naar bezinningsruimte. 

3.

Men noemt mij een agnost: ik begrijp alleen wat door of via de natuur voor mij verstaanbaar is. Wat ik niet versta, kan dus voor mij in wezen niet bestaan. Ik aanvaard wel dat de andere bijvoorbeeld een christelijke denkmechaniek heeft, maar ik zal dat nooit gebruiken als methode om een argument te hebben. Ik kan aanvaarden en via de uitleg van de andere in die ander begrijpen dat bezinning in een klooster goed kan doen, inclusief de mogelijkheid, of de beleefde vraag, om deel te nemen aan een bezinningsmoment met christelijke rituelen. 

Rituelen bakenen af. Waar zie ik dat? In de abdijkerk van Zevenkerke^[4]waar ik graag wat ‘bezin’ voor of nà een koffie-met in de Bistro. Byzantijnse stilte waar ik een individueel gebedsmoment observeer en merk dat er verscheidene intensiteiten zijn bij de diverse handelingen. Automatisme naast geconcentreerd. Zeer aandachtig en in elke beweging zeer bewust bij cruciale momenten van bijvoorbeeld water en brood. Snel, noem het efficiënt doorwerken tussen de diverse hoogtepunten. De timing. De tijd. Daarnaast worden de plekken van bewieroking, bidden, meditatie door die activiteit afgebakend. De plek, de plaats. Of het juiste moment. De tijd. Overal plaats en tijd. En bovenop de prangende spreuk die mens daaronder wegschuift: “Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.” (niet mijn hoofdletters). In de begijnhofkerk^[5]van Brugge noemt men dat: “De blijde boodschap die eeuwen lang verkondigd wordt.” Allemaal geschreven, allemaal schijn. Maar met een doel. (wordt waarschijnlijk vervolgd)

28-11-2018 om 20:05 geschreven door CultuurContaCt Dialoog