Kunst(verzamelaar/sprokkelaar) in DIALOOG

Op woensdag 27 februari 2019 proberen we opnieuw in dialoog te gaan met een of enkele kunstwerk(en). Ditmaal om 14 uur in het Groeningen Museum Brugge. Afspraak aan de balie. Graag naam voordien opgeven, kwestie van de voucher. Waarom is een dialoog zo belangrijk? Om zoveel redenen. Ook deze hierna.

Stijgen naar de (stoffige) Zolder

We hebben een zolder vol kunstwerken. Ik bedoel: op zolder staan een paar rijtjes schilderijen en tekeningen, foto’s, multipels en in een rek een paar planken met kleine dingetjes. Op een of ander moment heb ik die graag gezien. In een galerij, in het atelier van de kunstenaar, altijd in een context van een gesprek of een gebeurtenis waarbij de ‘mens’ kunstenaar naar voor kwam. Niet de blijvende kwaliteit van het kunstwerk, maar de intensiteit waarmee het door die persoon gemaakt werd, op een moment dat ook mijn moment was. Dat betekent dus dat in de opstapeling op zolder weinig van blijvende waarde staat. Alleen: ik weet niet hoe ervan te scheiden. Wat bindt ons?

Hoe komt het dat ik nu heel kritisch sta tegenover wat ik in de loop der jongere jaren bijeen gespaard heb. De recentste jaren zijn gevuld met drie belangstellingen: kunst in musea, de kunstenaar en zijn atelier, de filosofische context van kunst. Ik noem dat heel graag de antropologie van kunst. Een volle stamboom. Van waar naar waar en vooral de leemtes, de onbekende tussenstap die maakt dat het vervolg onzeker en dus des te interessanter is. Er is de maker, het werk, dat ene moment van appreciatie en bezit, presenteren en opbergen en tenslotte nadien (af en toe/vaak) een soort ontgoocheling. Het werk op zich blijft, de interesse verruimt, de waarderingsschaal verandert. Plots is dat éne werk zoveel keer minder interessant geworden. Is het dan min of meer waardeloos geworden? Is het denken, terwijl je kennis maakt die schakel in een evolutie van appreciatie? Ik lees wat na.

Dalen naar de (wijn) Kelder.

Bij J.J. ROUSSEAU1 zitten we droog. Er is bovenal natuur; cultuur is onnatuurlijk. Dus: kunst is het monument van verval, waarbij de geestelijke (culturele) vooruitgang de zedelijke achteruitgang inluidt.2
Heb ik dan kunst gekozen uit verwaandheid?

Friedrich VON SCHELLING3 stelt dat natuur en kunst in een volmaakte harmonie moeten kunnen bestaan, versierd met een degelijke dosis filosofie.4
Heb ik gekozen voor de maker, voor het werk of beiden in combinatie?

Georg HEGEL5 gaat nog een stap verder (uiteindelijk is de geschiedenis van de filosofie een opeenvolging van elkaar tegenspreken, aanvullen en herschrijven) als hij in die appreciatie drie stappen plaatst: het logische ervan (op-zich-zijn), hoe hanteer je de natuur en de geest (filosoferen) daarbij (anders-zijn) en hoe voel je uiteindelijk die perfecte harmonie tussen object – wat je ziet - en subject – wie het ziet (op-zich en voor-zich-zijn)6. Of: eerste logische indruk, dan wat je er mee doet en tenslotte hoe je ermee in harmonie komt.

Van welke toegevoegde kennis was ik overtuigd op het moment van aanschaf?

Er is nog een (f)actor te kort: HEGEL heeft er al een portie religie aan toegevoegd, Arthur SCHOPENHAUER7 stapt van ‘het ding op zich’ van Emanuel KANT naar ‘het idee’ van PLATO. Het idee is onzichtbaar (inspiratie) terwijl het resultaat enkel kennis is, niet de wil tot hebben. Dat zou hetzelfde zijn als: het is wat het is en maak er niets anders van. Alleen: om dàt te kunnen, moet je de zekerheid van het object hebben. En zo ontstaat een onrembare dynamiek tussen observatie en kennis, onderweg naar ‘alles.’

Als observatie kennis levert en kennis uit herinnering ontstaat en herinnering wordt, is het kunstwerk dan een hulpmiddel in het begrijpen?

1 https://nl.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau
2 Hans Joachim STÖRIG, Geschiedenis van de filosofie, Spectrum Utrecht - (1959-2002), p. 406
3 https://nl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_von_Schelling
4 Idem, p. 493
5 https://nl.wikipedia.org/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel
6 Idem, p. 502
7 https://nl.wikipedia.org/wiki/Arthur_Schopenhauer

“Heb ik kunst gekozen uit verwaandheid? Heb ik gekozen voor de maker, voor het werk of beiden in combinatie? Van welke toegevoegde kennis was ik overtuigd op het moment van aanschaf? Als observatie kennis levert en kennis uit herinnering ontstaat en herinnering wordt, is het kunstwerk dan een hulpmiddel in het begrijpen?”

Of samengevat: “Hoeveel van mezelf zit in mijn keuze voor een bepaald kunstwerk, welke kennis doe ik op en waar plaats ik dat in mijn herinneringen?” Kom mee of lees het verslag nàdien (en dus té laat)