Ik houd van pockets à la Agatha CHRISTY of over Georges SIMENONS Maigret. Daarin staat minstens één keer: In de lade van de secretaire/rolbureau zat Je hebt ook fictieve lades. Digitale lades, de lade van oma waarin een klein-kind kan wegdromen. Of gewoon een stapel die je aanmaakt en waarvan je de afwerking te vaak uitstelt. Omdat
In zon lade zit een tekst over Hiroshi SUGIMOTO. Fotografie in Versailles, dus met een historische context of op zijn minst een contradictie. Dan iets over Willem ELSSCHOT in strip met dank aan Dorian en tenslotte het resultaat van een Guy MEES babbel in Mu.zee. Is er een link tussen die drie? Vind ik belangrijk omdat het antwoord ook toont waarom ik bepaalde keuzes maak. Waarom zit in enkele dagen later in de trein naar Keulen? Omdat Käthe KOLLWITZ en Alexander VON HUMBOLDT me interesseren (ook in zon lade). En dan neem ik er de randjes bij.
Hiroshi SUGIMOTOis een Japans fotograaf (1948) die een brug slaat tussen oost en west via zijn perceptie van tijd en zoeken naar de oorsprong van het bewuste. Tja: zoeken naar een oorsprong kan enkel via de psychologie en de filosofie, en dan komen ze beiden uit op een andere pad. Oorsprong via verdiepen. Een fixatie in fotografie of de rust van een dans of theeceremonie helpt. De fotograaf kan meer: hij kan wat hij gevonden heeft presenteren en de rest van de zoektocht aan ons overlaten. Tijd: sluitertijd en tijd nodig om wat er is op te slorpen in het wit vlak van het papier. Perceptie van driemaal omkeren: via ons oog bij het observeren, via de lens bij de opnameen nogmaals via ons oog wanneer we naar de foto kijken.
Le Château de Versailles presenteert nog tot eind deze week Surface of Revolution: The shadows of great personages who lived or marked the places. Bij SUGIMOTO staat verbazing en theatraliteit, stille theatraliteit (voor mij) vooraan. De mens in twee houdingen die fysisch los staan van die geviseerde mens: als wassen pop en als foto. De benadrukking is dubbel sterk. Door de behandeling van het was waardoor de trekken van het gelaat zeer scherp zijn. En dan de fotografische scherpte van een loepzuivere opname. Je kijkt naar een mens die geen mens is maar zijn uitbeelding, nogmaals verbeeld op zilverprint. Scherp op scherp. Wat mij aanspreekt is de mens als historisch persoon ontdaan van zijn grandeur maar in die grandeur wel nog herkenbaar door zijn kostumering. De tweestrijd tussen mens op zich en wat die mens van zichzelf maakt op welke manier ook. Het verschil tussen wat je weet en wat je ziet. En de weg tussen beiden.
In de trein
De ochtendkranten blokletteren een andere parallel (tegenstellingen kunnen ook samengaan). De som van jongeren tegen het klimaatverwaarlozen. Van 3 naar 12 naar 35 duizend met bij de aanvang 75000 van alle leeftijden. Gent en Oostende doen afzonderlijk een klimaatwandeling in de stad met elk zon 1000 deelnemers. Weet niet of zon versnippering wel goed is. In de media staat alles natuurlijk wel over strikte kolommen of opeenvolgende paginas. De Morgen is zwart voor Etienne VERMEERSCH. Voor de forenzen van lange datum is zoals zo vaak de aftelling naar het pensioen een belangrijk thema, de nog op te nemen verlofdagen - Een verplichting die ik graag neem, zegt hij in de pingpongdialoog tussen twee treinflanken. Luidop dus. Waar halen ze hun inspiratie? Ieder klein radertje in een ingewikkelde wetgeving is belangrijk genoeg om klein historisch te zijn! Ik heb die wet helpen maken.... zegt hij bij een artikel in de Metro.
In de havenstad
Geen pingpong bij Willem ELSSCHOT. We hadden het over het verschil tussen wat je weet en wat je ziet. Past hier. InHet Dwaallicht[1]zoeken 3 Afghanen naar Marie Van Dam[2], Kloosterstraat 15. Ze hebben een doel maar geen universele taal. Alleen een blaadje met een naam op. En wat Frans LAARMANS[3]daarvan maakt. De associaties die hij legt tussen de naam van een vrouw en 3 mannen die haar in de havenbuurt zoeken.
Het boekje van ELSSCHOT leest als een trein (...), de stripversie (naar inhoud natuurgerrouw aan het boekje) van Dick MATENA[4]is helaas niet meer verkrijgbaar. De zeer mooie tentoonstelling[5]met quasie alle originele tekeningen in aquarel of gewassen inkt in de Bib Oostende verdween helaas al na één klein maandje! Bijna onzichtbaar. Ik bedoel: heel belangrijk - je verwacht veel aandacht - maar stil op de plaats waar zòveel tentoonstellingetjes na elkaar de aandacht doen verslappen.
Willem ELSSCHOT en dan nog getekend. De originele platen van het boek. Je stapt weg van de inhoud en verdiep je in de techniek van de tekenaar. Er blijft een gevoel van ouderwetse antropologie. Antropometrie lijkt beter: de geijkte gelaatsuitdrukking van de vreemde Afghanen en de strenge, afstandelijke maar toch nog in essentie behulpzame stedeling die los daarvan zijn opinies telkens opnieuw bevestigd ziet: de ander is vreemd en zal dus wel vreemde dingen doen. Niets is tijdlozer dan dat. De altijd terugkerende vraag naar verduidelijking over richting, doel, wijze en gevolg. En dan afzakken naar de keuze tussen kroeg of verzuurde familie.[6]
Misschien was het u ontgaan: gelijklopend waren fotos te zien van Sipan HOTA die zijn 5 jaar durende dwaaltocht tussen Syrië en België fotografisch ge-agendeerd en gedocumenteerd heeft. Heel banale fotos die in hun banaliteit precies tonen dat statuus niets met de vorm van de omgevig te maken heeft, maar dat de omgeving waarin de dwaler beweegt een toegevoegde waarde geeft aan onze verbeelding. We mixen problematiek en realiteit makkelijk dooreen. Vanuit een comfortabele zetel of in een warme bibliotheek, waar andere dwalers af en toe repos, warmte en de veiligheid van woorden komen zoeken.
In Mu.ZEE tot rust komen
Dat is niet anders in een artistieke ruimte zoals Mu.ZEE waar een zaal van de expositie Guy MEES enkel ingevuld is met papierstroken. Waaraan denken we in zon omgeving? Er zal wel wat onzekerheid zijn over waarom je dat niet meteen begrijpt. Of je bekocht voelen. Dan is het de bedoeling van een bezoek in Dialoog[7]om je traag te laten begeleiden.
Het start-idee: begin bij wat niet evident is. Daarna kan je de tentoonstelling chronologisch of naar het voorstel van de curator doorlopen.
We zitten in de ruimte met de strookjes met de klassieke vraag: Wat gebeurt hier? Geen vanzelfsprekende vraag wanneer je gewoonlijk beoordelend of beschrijvend antwoordt. Dus materie is interessant maar invasie komt dichter bij een werkwoord, een actie, gebeuren. Belangrijk om mee te nemen: in een filosofisch getint gesprek kan je een monoloog onderbreken door specifieke vragen te stellen over een zelfstandig woord of een werkwoord. In een gesprek van een half uurtje kwamen we bijna volgende begrippen: een kader maakt iets zichtbaar, het bepaalt de ruimte, de omgeving, de grens tussen vrije en onvrije ruimte. Kunst moet afgewerkt zijn en krijgt dan een status in de tijd.
Deze papierstroken zijn ook speels, gedurfd, willekeurig, intuïtief. Met de indruk van weten wat je doet en zoeken naar de compositie in de ruimte. Vraag daarbij is: is dit een creatie van de curator of naar een scenario van de (overleden) kunstenaar? Hoe plaats je ze in een nieuwe of andere samenstelling in één ruimte?
Hoe komt het dat je buitengaat met een positief gevoel? Is het door de richting, de kleur? Of is de ruimte medebepalend? Zijn er verschillende ruimtes, een vrije, een gebonden, een bewegende, een onbestaande, ? De ruimte neemt het kunstwerk op. Absorbeert of tegenovergesteld: intensifieert. En dan kan zon papieren vorm puur sculpturaal worden. Los van de muur, in de ruimte.
Wat houden we over? Aandacht hebben voor het verschil tussen wat je ziet en wat je weet. Jezelf in iets anders gedeeltelijk herkennen en je dan de vraag stellen of het een eigenheid is of gewoon het vergelijken zelf.
Ondertussen rijden we Brussel binnen. Een raster - om bij Guy MEES te blijven - van rode lichtjes in een ver perspectief. De file waar tientallen treinen bovenover rijden. Wat zet een land aan tot aanschuiven en sakkeren? Die kleine veiligheid van het huis van de auto?
[6]Ik veronderstel dat de prachtige reeks nog steeds getoond kan worden op andere locaties. Waarom niet in Koksijde, waar Elsschot vakantie-kind aan huis was.
