Met de vroege zomer en 't mild weer, wil de mensch genieten van Gods schoone natuur, die zich in groen en bloemen tooit: we gaan wandelen. Zoo doet ook onze Moeder de H. Kerk; maar ze gaat wandelen al biddend, dat is: ze houdt processie. We hebben zoo pas onze H. Bloedprocessie achter de rug, en er zijn nog zoo veel processies in 't zicht dat, moesten we onze devotie een beetje in proportie kunnen brengen met de kerkelijke plechtigheden, de komende weke een echte goe weke zou zijn, en Brugge een heilige stad.

Daar is vooreerst, den Zondag, de groote Ommegang. Om 10 uur wordt de mis gelezen op den Burg, (bij slecht weer in St Salvators), en daarna begint de beevaart, Van de jare is er een lichte verandering in de volgorde van de groepen. Vooraan komen onze drie groote jon­gensgestichten : de broeders Xaverianen, St. Leo en St. Lodewijks. Daarna de geestelijken: regulieren, seculieren en kapittel met de Rijve van 't Heilig Bloed, gevolgd door de edele Confrerie en de Overheden. Hierop volgen de Stadsparochies in de gewone volgorde: Kris- tus-Koning, Magdalena, St. Anna, St. Walburga, St Gillis, St. Jacobs, O.L.Vrouw en St. Sal­vators. Daarna komen de parochies van buiten stad. Groepen en vereenigingen die aan den Ommegang deelnemen worden gevraagd zich bij de respectieve parochies aan te sluiten. De zegen met 't H. Bloed zal maar gegeven worden wanneer al de groepen op den Burg teruggekeerd zijn,

't Zal ook een soort stille processie en beevaart zijn, die onze vrome Bruggelingen, dien eigensten Zondagnamiddag en volgende dagen, naar de kapel van onze Colettenunnetjes zal brengen, om er 't eeuwfeest van Ste Coleta te vieren en de schoone relikwieën en gedachtenissen te vereeren die, voor de omstandigheid, van wijd en zijd in ons Brugsch klooster zijn vergaard en uitgesteld. Onze zustertjes zullen 't wel doen, te oordeelen naar 't plakkaat dat aan de kerken is uitgeplakt, wel en prinselijk, 'k Was te wege te zeggen dat onze Arme Klaartjes, voor de omstandigheid, een keer diepe in hun zak geschoten hebben. Maar hun H. Moeder die ze thans vieren, heeft als erfdeel aan haar kinderen niet anders gelaten als een bedelzak. Onze welstellende menschen mogen er wel op peinzen dat de Arme Klaartjes leven in armoe, en... van charitaten. Maar dat het in 't arm kapelletje (1) deze keer prinselijk zal vergaan, wordt duidelijk als men leest wat al prinsen van de H. Kerk, bisschoppen en prelaten, ter eere van Ste Coleta, er komen pontificeeren. Al dat purper en goud, waarmee de H. Kerk haar eminente zonen heeft getooid, ligt hier als een hulde voor de voeten van de heilige, die in een gelapt en getapt habijt leefde en stierf; en wilde dat haar geestelijke kinderen het pover kleed van hun Moeder zouden blijven dragen, 't Is maar in de Heilige Kerk dat men zulke voorbeelden van «Vrijheid, Broederlijkheid en Gelijkheid» kan vinden. Revolutie en demagogie schrijven die schoone leuzen op hun vaandel; de Kerke Gods schrijft ze in en door haar daden. Niemand minder dan Ons Heer heeft ons vermaand : «Aan de vruchten kent men den boom». En nog: «Operibus credite», dat is, laat u niet paaien en verleiden door schoone woorden; maar kijkt naar de werken.

Maandag, Dinsdag en Woensdag hebben we de Kruisdagen en Kruisprocessies. Die smeekprocessies zijn ingesteld met, als eerste bedoeling, Gods zegen afsmeeken over de nieuwe gewassen en de vruchten der aarde. Wat me doet denken aan dien Waal, die als kapelaan op een Vlaamsche landsche parochie stond, en die, met zijn «beau temps» en «fruits de la terre» in 't hoofd, preekte dat de kruisprocessies ingesteld zijn «voor de schoonen tijd en de fruiten der aarde». De landsche menschen, die, meer dan de steêlingen, hun goe en slechte jaren rekenen naar Gods regen en zonneschijn, zijn meer dan wij trouw gebleven aan de Kruisprocessies, en 't is iets machtig schoons zoo'n landelijke processie, 's morgens vroeg, door de velden te zien trekken. Laat ons ook eerlijk bekennen dat 't laat uur, waarop onze Brugsche Kruisprocessie uitgaat, een ruime deelname van den kant van 't volk onmogelijk maakt.

In den ouden tijd rekende de Kruisprocessie te Brugge onder de «generale processies», waaraan de geestelijkheid van al de kerken deelnam. Drie kerken stonden zoowat op den voorrang: de drie kapittelkerken van St. Salvators, O.L.Vrouw en St. Donaas. Elk van de drie dagen werd de processie ingericht en geleid door een van deze kerken, 't Is te zeggen dat men in een van de drie bijeenkwam, om dan gezamenlijk te beevaren naar een der subalterne kerken van 't kapittel dat aan de beurt was. Vroeger ging men naar een kerk buiten stad; maar na de Geuzetijd bleef men binnen de muren. Den Maandag was het St. Salvators die de processie leidde, en was de statie in St. Jacobs. Den Dinsdag was 't de toer van O.L.Vrouw, en ging men naar St. Gillis. Den Woensdag kwam 't kathedraal kapittel van St. Donaas aan de beurt, en ging men naar St. Anna. Van die oude schikking is nog iets overgebleven, nl. de statiekerken; maar de orde is omgekeerd, omdat St. Salvators, vroeger het jongste kapittel, nu het eenig nog bestaande kapittel is. Zoodat zijn vroeger subalterne kerk, St. Jacobs, den laatsten dag bezocht wordt.

En om heel die reeks processies te sluiten, krijgen we, Zondag toekomende, de vervroegde Mei-beevaart naar Assebroek. Waarover, als 't God belieft, later.

(Kerkelijk Leven, 3de jaargang-Nr. 19, 11-17 mei)

(1) Intussen vernieuwd en aangepast.

11-01-2014 om 10:56 geschreven door westvlaamseprocessies  

In de loop van 't jaar, meest nog in de zomermaanden, hebben we feesten en vieringen bij de machte : Nationale feesten, gemeentefeesten, wijkkermissen, allerhande. Maar voor ons, Bruggelingen is dat alles toch een beetje tweederangs doeninge. Pastoor Maertens zaliger, die onze H. Bloedprocessie herkneedde en herbakte, en dat wel deed, liet de eerste groep opstappen met een «beloenberd» met de woorden: «Brugge's schoonste dag». En dat is juist gezien. Moest ge 't eerste 't gereedste broekventje vragen: Wanneer is 't Brugsche feeste ?, dan zou die bubbel niet lange moeten peinzen en u antwoorden: H. Bloeddag!

Onze Brugsche moeders —voor dien keer ten minste —zullen 't roerend eens zijn met hun kleine mannen, 't Is nu weken en weken dat ze aan 't wasschen en plasschen zijn, dat ze geschuurd hebben en geschommeld, gekobbenet, geplakt en geschilderd. Terwijl elders in 't land de huizen onder water stonden door den hoogen vloed, stonden ze hier te Brugge onder water door de groote kuisch. Voor 't mannevolk was dat precies geen plezierige tijd : dat zijn van die dagen dat men zelfs thuis zich niet meer thuis voelt, en dat een dampend pijpje met schuwe oogen bekeken wordt, als ware 't een Vesuvius in volle werking. Maar dat is nu voorbij, en 't mannevolk zal, lijk d'anderen en meer dan d'anderen, er preutsch en gelukkig om zijn dat alles zoo net staat en ordentelijk. God loone onze Vlaamsche huismoeders, die zich doodslaven om van hun thuis een hemel te maken. We mogen van niemand kwaad spreken ; maar die nog ooit bij de Walen gereisd heeft, zal thuis gekomen zijn met een groot gedacht over onze neerstige nooit-moede huisvrouwen, en over onze spreekwoordelijke Vlaamsche zindelijkheid.

En in al onze vriendelijk-nette huizen wordt er vandaag gekerremist. En waarom niet ? H. Bloeddag is wel een godsdienstig feest, en de hoofdschotel blijft onze groote processie met de spelende en zingende groepen, het getoover van kleuren en beweging, het gouden schrijn van de kostbare Relikwie met de krans van gemijterde prelaten — van de jare zijn er tien ! Maar Ons Heer zal er niets tegen hebben dat we, na die lange lastige tocht, een keer goed uitrusten aan een wei-voorziene feesttafel, in den gezelligen kring van de «overkomste», die bij de meesten niet zal ontbreken. Er is een kerkelijke spreuke die luidt: Fes- turn in choro, festum in refectorio», wat we mogen vertalen : een feest ingezet in de kerk, moet voortgezet aan de feesttafel. Zoodat wij Bruggelingen, met vandaag eens hartelijk te kermissen, bewijzen dat we den echt kerkelijken en kristen zin bezitten. Alle zwartkijkers en zuurpruimen ten spijt.

Maar let een keer goed op de spreuke : wat voortgezet wordt thuis, aan de kerremistafel, moet ingezet worden met Ons Heer. En dat wilde ik bij alle deftige Bruggelingen een keer goed inscherpen : we moeten beginnen met Ons Heer. Ons H. Bloeddag mag een hertelijk, leutig feestvieren zijn, maar 't godsdienstig karakter ervan moet gave blijven en bewaard. En er zijn van die kleine dingen die daar geweldig veel kunnen toe helpen. Ik zeg niet dat we juist dien dag het H. Bloed moeten gaan vereeren: we hebben dan ons handen meer dan vol met extra-werk van allen aard. En daarbij we mogen dien dag wel overlaten aan de dui zende en duizende vreemde mensen die onze H. Bloedkapel letterlijk bestormen. Maar die H. Bloedviering duurt een goe veertiendagen, en een Bruggeling, die zijn naam weerdig wil blijven, zal toch niet nalaten van een of meer keeren de kostbare Relikwie te gaan vereeren. Vrouwen die gaan winkelen of markten kunnen langs daar voorbijkomen, en een oogenblikske binnenloopen : 't momentje dat we aan Ons Heer geven is nooit verloren tijd.

Laten we niet vergeten dat de processie eerst en meest is: een akte van godsdienstigheid. Dit geldt al zoowel voor hen die gaan kijken als voor hen die in de processie gaan. Zij die eenvoudig gaan kijken kunnen dat op meer dan een manier. Willen we dat wel doen, dan moeten we ons deftig houden en gemanierd, zooals het aan wel opgevoede menschen betaamt. We gaan daar niet meer over zeggen: een Bruggeling is doorgaans een beschaafd mensch en 't is in zulke omstandigheden dat hij dat kan toonen. Zij die in de processie gaan mogen daar ook eens op peinzen. Niet de rijkdom en schitterende costumes maken indruk op de toeschouwers, maar de ernstige diep-religieuze houding van de figuranten. Is dat er niet bij, dan verwordt alles tot comedie en caricatuur. Niet dat onze figuranten op dat puntje in gebreke blijven; maar het kan geen kwaad daar nog eens op te wijzen. Dat figureeren in die urenlange processie is wel een last. Waar het gebeurt zooals 't moet, wordt dat een echt gebed, en het is een predicatie voor die duizende toeschouwers, waaronder zooveel ongeloovigen zijn.

Er is nog een klein puntje dat ik wilde aanraken. Onze Brugsche H. Bloeddag met al zijn drukte en lawaai, is en moet blijven een godsdienstig feest. Van dat godsdienstige blijft er, buiten de processie zelf, zoo weinig over op straat. Het wildemansgedoe met zijn pick-ups en negermuziek op de Groote Markt (1) vind ik persoonlijk, een echte profanatie. Ik ben absoluut niet tegen de foorekramers, — die menschen moeten ook leven — maar er zou voor die brave menschen en hun negotie wel een andere, beter geschikte plaats kunnen gevonden worden te Brugge. Het is niet te verstaan hoe we, te Brugge, in de dagen dat we 't meest vreemdelingen op bezoek krijgen, de schoonste plaats van het openluchtmuseum, dat onze stad is, zoo laten veranderen in een rumoerig negerdorp ! Laten we daar niet te veel over jammeren; enkel wenschen dat men daar eens op peinze. Intusschen mogen we wel vragen dat men de hand houde aan ’t reglement dat al dat lawaai verbiedt op den doortocht der processie.

We hebben, gelukkig nog een kalmer atmosfeer thuis. Zelfs bij groote overkomste en gezellig feestvieren. Kunnen we daar thuis niet met een kleinigheid het godsdienstig karakter onzer H. Bloeddagen onderlijnen ? Ik vraag het liefst aan ons jong volk, studenten en studentinnen, kristen-arbeiders en arbeidsters, die van zulke dingen een handje hebben en altijd op de bres staan voor 't goed. Moesten we eens tegen H. Bloeddag, in onze net opgeschikte huiskamer, het kruisbeeld omhangen met een frissche krans groen of versieren met bloemen! In vereering en uit dank voor het kostbaar Bloed dat, voor ons aller redding, vloeide uit het met doornen gekroonde Hoofd, uit de doornagelde Handen en Voeten, uit het doorboorde Hart! We vergeten te gemakkelijk, Heer, dat de druppel Bloed, dien we in ons fonkelend gouden schrijn hebben gestoken, het symbool is van uw groote liefde! Moest in onze huiskamer het kruisbeeld zijn tooi en versiering krijgen op onze H. Bloeddagen, dan zouden we daar aan herinnerd worden. Aanzien doet gedenken.

De prelaten in onze processie van 1947.

Men heeft er altijd aan gehouden de H. Bloedprocessie te verheffen door 't geschitter van mijters en staven. We zien in de oude stadsrekeningen dat men telken jare, tegen H. Bloeddag, stadsboden uitzond om prelaten uit te noodigen. Aan die oude traditie is men getrouw gebleven. Van de jare tellen we tien mijters: onze bisschop; Mgr. Cento, de Nun­tius, die ook de hoogmis zingt; de volgende missiebisschoppen: Mg. Lagae van de Domi- nikanen; Mgr. Catry van de Kapucijnen; Mgr. de Hemptinne van de Benediktijnen; Mgr. Tanghe van de Kapucijnen en Bruggeling; Mgr. Haghedorens van de Passionisten, en onze drie gemijterde abten in 't bisdom: die van Sint-Andries, van Sint-Sixte en van Steenbrugge.

(Kerkelijk Leven, 3de jaargang-Nr. 18,4-l0 mei 1947)

(1) De jaarlijkse "meifoor" stond op de Grote Markt tot 1955.

11-01-2014 om 10:40 geschreven door westvlaamseprocessies  

Ze wordt gehouden op de Plechtigheid van Sint-Donaas, dit jaar den zondag 20 October. Zooals verleden jaar komend e onderscheiden parochiale processies tegen 3.30 uur bijeen op den Burg, waar een driedubbele ‘Statie’ gehouden wordt. Daarna gaan de groepen onder ’t bidden van den Rozenkrans, naar hun eigen kerk terug, en daar wordt het Allerheiligste uitgesteld en de Rozenkransoefening besloten met de Litanie van O.L.Vrouw, ’t gebed tot Sint-Jozef en den zegen. Kort en goed. Moest het tegenslaan met ’t weer, dan wordt de oefening – Lof, Rozenkrans en Processie – binnen de onderscheiden kerken gehouden.

Wenschelijk is het dat elke parochie zijn Mariabeeld meebrenge en zijn Relikwieën. en meer nog dat er een goe opkomst zij. Laten we niet vergeten dat we tegenover Onze Lieve Heer een groote dankschuld hebben. En dat we daarenboven nog veel moeten vragen. De toekomst is niet wat we ‘rooskleurig’ kunnen heeten.

Vandaag een woordje over de driedubbele ‘Statie’ op den Burg.

‘Statie houden’ onder een processie is stilhouden bij een beeld of heiligdom. Zooiets is een oeroude liturgische gewoonte: zij die de gewoonte hebben de misgebeden te volgen in het Missale, zullen met dat woord vertrouwd zijn en weten dat het gebruik met onze vroegste kerkelijke traditie als vergroeid is. Te Rome houdt men ‘Statie’ op alle hooge plechtigheden van ’t jaar. Maar wat misschien minder bekend is, is dat onze locale kerkelijke gewoontenop die Romeinsche voorbeelden waren afgekeken. Vóór den Geuzentijd ging onze H. Bloedprocessie rond de stadsvestingen , en een handschrift in ’t Museum der Kartuizerinnenstraat geeft ons de verschillende gezangen bij de heiligdommen, kerken en kloosters die men onderweg ontmoette. Bij de ‘generale processies’, die bij nood- of vreugdetijden de stad doorkruisten, hield men stil bij ’t Mariabeeld aan de Halletoren. Den Woensdag na Pinksteren kwamen verschillende processies op den Burg bijeen en hield men ‘Statie’ bij ’t Mariabeeld aan ’t Stadhuis. Daar zong men bij het Salve Regina. Er is geen enkel bruggeling die het Salve niet kent dat elken Zaterdagavond bij onze Discalsen gezongen wordt. Ge ziet er de paters devoot groeten elken keer dat ze ’t woord Salve (wat we kunnen vertalen door Wees gegroet) uitspreken. Zoo gebeurde ’t ook op den Burg, en naar dit ceremonieel heette die bekende Woensdagbêvaart ‘Knikprocessie’. Met onze ‘Statie’ zijn we dus ten volle in de kerkelijke en eigen brugsche traditie terecht gekomen.

Er is een driedubbele Statie.

De eerste wordt gehouden op de eigenste plaats waar vroeger onze Kathedraal stond. Elke bruggeling weet dat deze heerlijke kerk gebouwd werd als een relikwieschrijn voor Sint-Donaas. En weet nog dat die Sint-Donaaskerk als de wieg is geweest van onze Stad en het uitgangspunt van ons groot glorievol verleden. ’t Is nog in die eigenste kerk dat Karel de Goede gemarteld werd. Het heiligdom dus van onze brugsche patroonheiligen en beschermers. Laat nog dat de Sansculotten, in hun dwaze vernielingszucht, het heerlijk monument hebben gesloopt en de kunstschatten, die er lagen opeengestapeld, geroofd en vernield. De relikwieën zijn bewaard en ons oud Geloof is ons gebleven: en elk jaar komen we, met een dankbaar gebaar, de rijven neerzetten op het dierbaar plekje grond waar ze vroeger eeuwen lang werden vereerd door onze vrome voorvaderen.

De tweede Statie is bij O.L. Vrouw aan het Stadhuis. De Lieve Vrouw van het Salve en de Knikprocessie. De Lieve Vrouw van de Mariastad, die in zoo talrijke hachelijke omstandigheden haar mantel als een schutste over haar angstige kinderen uitspreidde. In alle nooden blijft ze de milde, machtige Moeder. Onze voorouders stelden die glimlachende Madonna als hun Stadskoningin op den gevel van hun monumentaal stadhuis. Tijdsduur, geweld en geloofshaat hebben meer dan eens het oude beeld kunnen vernielen, telkens is de Madonna terug op haar troon gekomen. Geen menschengeweld kan die milde Moederlach doen verstarren, noch de Moederliefde in dat hart verlammen, noch de dankbare en betrouwvolle wederliefde in onze kinderharten. Salve! En laat ons dan geestdriftig meezingen: Liefde gaf U duizend namen...

Onze derde en laatste Statie wordt gehouden bij het H. Bloed, waar de Bisschop ons zegent met de kostbare Relikwie. Brugge is de wereld door bekend als de H. Bloedstad. In onze beroemde H.Bloedprocessie is er een praalwagen waarvan de symbolische betekenis ons niet mag ontgaan: het bloed van het Paaschlam, geteekend op den drempel van de huizen, verdreef den engel van de vernieling (1). Is het Bloed van het ware Paaschlam, dat we te Brugge sedert eeuwen bewaren, niet het geheimzinnig teeken geweest dat onze Stad behoedde midden oorlogsgeweld? Blijve, Goede Jezus, Uw dierbaar Bloed onze schutse, om alle gevaar naar lijf en ziel af te keeren van het oude en trouwe kristen-Brugge.

(Michiel English, Kerkelijk Leven, 2^de jg. nr. 42, 20-26 oktober 1946)

11-01-2014 om 10:13 geschreven door westvlaamseprocessies  

Tot in 1939 ging het zoo. Op den Zondag van Sint-Donaasplechtigheid had men te 9 uur, hoogmis in S. Salvators. Daarna processie langs den kleinen toer, met Statie op den Burg.

Geen ideale schikking. De deelname was beperkt. in de parochies was de orde der Zondagmissen gestoort. Die ver afwoonden – denkt aan Sint-Gillis en Kristus-Koning – en groepsgewijze naar S. Salvators kwamen, hadden het vrij lastig.

Nu houden wij onze dankprocessie ’s namiddags, wanneer iedereen vrij is, of zich vrij kan maken. En ieder parochie vormt een eigen processie, die naar den Brug komt, om er te drie en half uur, aan de gezamenlijke huldiging deel te nemen. De plechtigheid op den Burg omvat drie deelen:

1.     Vereering der relikwieën van S. Donaas en Karel den Goede, op de plaats der oude S. Donaaskerk.

2.     Vereering van het Mariabeeld aan het stadhuis.

3.     Vereering en zegen van het H. Bloed.

Daarna gaat elke parochiegroep, processiegewijze terug naar haar eigen kerk waar de zegen gegeven wordt met het Allerheiligste. Zoo is de taak voor iedereen verlicht en dragelijk. en wordt aan elke parochie de gelegenheid geboden om te toonen wat ze vermag. Wedijver is hier gezonde wedijver. We moeten ervoor zorgen dat we tegenover de anderen geen pover figuur maken. elk doet zijn best en ’t zal schitterend zijn. Wenschelijk is het dat elke parochie ‘zijn’ Mariabeeld meebrenge. Zoo deden ze te Brussel, elkeen sprak er met lof over. maar Brussel is niet, zoals Brugge, ‘de Mariastad bij uitstek in ons land’, zooals Paus Pius II eens getuigde. Zullen we onze oude adelbrieven zoo maar in andere handen laten overgaan?

Wenschelijk nog dat de prachtige rijven onzer parochiekerke meegaan. Wel dat is een oude brugsche traditie. In dagen van nood en vreugde zien we deze kostbare schrijven te voorschijn komen. Hoe heerlijk zal dat niet zijn op onzen ‘Burg’ in dat kader van oude prachtgebouwen en goudgele herfstloovers! Schittering van goud en zilver. Weelde van aloude Mariabeelden, ‘met hun kroon en sleep van kant’ Brugge dat neerknielt voor O.L.Vrouw van ’t Stadhuis en, na anderhalve eeuw onderbreking, het ‘Salve’ aanheft, dat dat tot bescherming over de hoofden wordt geteekend met het ‘dierbaar Bloed’!

Een heerlijk programma. Iets dat ons warm moet maken. Iedereen zal meewillen. Hopen dat het weer meewil.

(Michiel English, Kerkelijk Leven, 1^ste jg. nr. 36, 7-13 oktober 1945)

11-01-2014 om 09:43 geschreven door westvlaamseprocessies  

Zondag 14 oktober houdt Brugge zijn jaarlijksche dankprocessie om het behoud van de stad in de opeenvolgende oorlogen 1914-1918, 1940-1945. Hierover de volgende aanteekeningen, die bij onze lezers welkom zullen zijn.

October 1918. Onder het octaaf van Sint Donatiaan, patroon der stad, komt Brugge weerom vrij, na vier jaar oorlog. De grijze bisschop, Mgr. Waffelaert, die veel devotie had voor Sint-Donaas, had tijdens de bezetting een belofte gedaan: zoo de stad gespaard bleef, zou men telen jare een dankprocessie houden ter eere van Sint-Donaas. En we bleven gespaard. In 1919 ging de processie voor den eersten keer uit. biddende groepen. De rijve van Sint-Donaas ging mee. Men volgde ‘den kleinen omgang’ zoals ze te Brugge zeggen, in tegenstelling met den grooten ommegang of H. Bloedweg.

In 1921 kwam er een kleine verandering. Naast de rijve van Sint-Donaas droeg men nog een relikwie van Karel den Goede. Zoo zijn de twee stadspatronen vertegenwoordigd en vereerd.. Patronen zijn beschermers. Hadden ze ons dierbaar Brugge niet wonderbaar beschermd? Verdienen ze niet dat beetje dank en eere? En meteen kwam een lichte wijziging in den omgang. In plaats van langs den Malleberg om te gaan, ging men dwars over den Burg, over de plaats waar de aloude Sint-Donaaskerk een duizend jaar gestaan had, toen de domme woede der Sansculotten dat heerlijk monument ter gronde toe afbrak. De prachttempel werd gebouwd als een groot steenen schrijn voor de relikwieën van Sint-Donaas wanneer onze eerste graaf ze naar Brugge overbracht, en den Burg bouwde; en meteen de grondsla legde voor Brugge’s groot verleden. ’t Was in die zelfde kerk dat, den 2 Maart 1127, Karel de Goede werd vermoord. Onder de hooge boomen werden de rijven neergezet en geschiedde een korte plechtigheid. Men hield ‘statie’ zooals men oudtijds zegde. In 1927, dat ons het achtste eeuwfeest bracht van Karel de Goedes Marteldood, was er iets bijzonders, de groote rijve van Karel de Goede – acht man zijn er noodig om ze te dragen – ging mee, en bij de ‘statie’ onder de boomen hield Pater Tillo (1) een aangrijpende toespraak.

Op alles komt er slete. Vooral op de dankbaarheid. Twintig jaar is een heelen tijd en zelfs onze godsdienstige bevolking schijnt niet goed te beseffen wat het beteekent: gespaard te zijn geweest. Ge moest Ieper gezien hebben, en Nieuwpoort en Diksmuide. Weldaden worden licht vergeten.

En daar is Ons Heer om ons aan onze dankschuld te herinneren!

1940. Een andere wereldoorlog, met een nog grooter verwoesting en grooter leed dan deze van 1914-18, die we meenden te zijn – de allerlaatste oorlog! Nood en beproeving doen ons opschouwen naar boven. Daar is veel gebeden geweest in Vlaanderen. In steden en dorpen werden honderden Mariakapelletjes opgericht waar het volk ging bidden. Steden zoals Ieper, Izegem, Roeselare, werden tot echte Mariasteden herschapen. Een weinig beschamend voor ons Brugge, de eeuwenoude Mariastad, waar we, behalve op Sint-Gillis, niets van dien aard hebben gemerkt. Maar onze oude mirakelbeelden, vooral O.L.Vrouw van Vrede in de O. L. Vrouwkerk, waren druk vereerd. En dan, bij elke godsdienstige bruggeling was dat betrouwen ingeankerd, dat het H. Bloed ons zou beschermen. Heerlijke beetochten, die Goe-Vrijdag-ommegangen tijdens de Duitsche bezetting. en dat betrouwen en die godsvrucht zijn beloond. Brugge met al zijn kunstschatten en herinneringen is opnieuw ontsnapt aan de verdelging, die ons van zoo nabij bedreigde in 1940 en 1945.

Onze dankprocessie in October, dankprocessie om de redding in 1918 en 1945, moet uitgroeiden tot een grootsche betoging, waarin we hulde brengen aan onze stadspatronen en beschermers, aan onze goede Moeder, aan het H. Bloed. Zoo worden drie traditioneele brugsche devoties samengebracht. Hoe dat nu juist gebeuren moet, zal iemand anders die er meer van weet dan ik U vertellen. Maar voor een bruggeling, die zijn naam eer wil aandoen en zijn godsdienstig verleden trouw wil blijven, zal het genoeg zijn hierop te wijzen om hem geestdriftig te maken. Het ordewoord moet zijn: Allen meedoen.

(1)  Pater Tillo stond toendertijd bekend als ‘de pater Kapucien van de Schipperschool’ langs de Komvest te Brugge (08/06/1888 – 28/02/1962)

(Michiel Englisch, Kerkelijk Leven,  1^ste jgr nr. 36, 7-13 oktober 1945)

11-01-2014 om 09:27 geschreven door westvlaamseprocessies  

De ‘toer’ van de processie of de Ommegang heeft in den loop der tijden ook zekere veranderingen ondergaan. Oorspronkelijk was het een Ommegang rond de stad, in de letterlijke zin van ’t woord. De processie ging van de Burg weg, langs de Breidelstraat, Markt, Steenstraat, Zuidzandstraat, Vrijdagmarkt, Boeveriestrat tot aan de Boeveriepoort. Hier ging men buiten de Stadsvestingen en deed men wat de Bruggelingen nog heten ‘Bruggerond’ of de volledigeomgang van de stad.We bezitten nog teksten van de gezangen die op dien langen toer werden gezongen. Eigenaardig is het dat deze liturgische gezangen telkens verwijzen naar de heiligen wiens heiligdommen men voorbijkwam, of warvan men de gebouwen en torens over de middeleeuwse versterkingsmuren kon zien oprijzen. Als men, na de omgang, aan de Boeveriestraat teruggekomen was, ging de processie langs de Boeveriestraat en de bovengemelde straten naar de Burg terug. De gewoonte ‘processie te dragen’ rond de stadswallen is een echt middeleeuwse opvatting. Men vindt dat in vele oude steden, onder meer, in onze gewesten te Doornik.

Maar het was een lange en lastige weg. Ook was de gewoonte ingebracht, dat prelaten en hoge burgelijke waardigheidsbekleders de hele toer niet meer meegingen, en de processie slechts vergezelden tot aan de Boeveriepoort om daar binnen te gaan in ’t Godshuis van Sint Jelijn of Juliaan. Daar wachtten ze tot dat de stoet de omgang gedaan had en terug in stad kwam. Na de Geuzentijd, wanneer de processie na jaren onderbreking hernam, werd die grote Ommegang ingekort tot wat hij thans is. Een lichte wijziging blijft de wensch van de meeste Bruggelingen: dat de processie van den Dijver tot de Mariastraat zou doorgaan; wat ongetwijfeld een allerbeste verandering zou zijn.

(Michiel English, Kerkelijk Leven, 1^ste jg. nr. 14, 7-13 mei 1945)

11-01-2014 om 09:10 geschreven door westvlaamseprocessies  

Vanaf 20 februari 1878 ging monseigneur Pecci, na zijn verkiezing door het conclaaf, door het leven als de bekende paus LeoXIII. Ook hij heeft een link met processies in West-Vlaanderen. In een krant in 1878 lezen we hierover:

"…Il est intéressant de relire dans les journaux de 1844 les détails circonstanciés sur le séjour à Bruges de Mgr Pecci. À cette époque nonce apostolique à Bruxelles, et élevé aujourd’hui sur le siége de S.Pierre.

 Nous trouvons à la date du 7 mai 1844 dans la collection du Nouvelliste:

“Hier la procession du Saint Sang a été favorisée par un temps superbe… Ce qui a ajouté à la magnificence de la procession c’était la présence du représentant de Sa Sainteté Mgr.Pecci,nonce apostolique, précedait immédiatement la relique du S.Sang, ayant à sa droite Mgr. L’Eveque de Bruges et à sa gauche Mgr l’Eveque de Gand.

La faible santé du nonce ne lui a pas permis de suivre tout le parcours de la procession; il a été obligé d’en sortir lorsqu’elle était arrivée rue Nord du Sablon, pour y rentrer au Marché au Herbes Potagères. Son Eminence a donné la bénédiction du Saint Sang au Bourg en présence d’une foule immense: c’étais là le moment sublime de la cérémonie réligieuse.

Mgr Pecci a quitté ce matin nos murs pour se rendre à Ostende par le premier train. Ce prélat pendant le court séjour qu’il a fait parmi nous a gagné, l’affection de tous ceux qui ont eu l’avantage de l’approcher. Sa touchante piété, l’aménité de son caractère et le bonheur qu’extimait son visage ont frappé tout le monde."

trefwoorden: Brugge, H. Bloed, 19de eeuw, paus Leo XIII

14-06-2013 om 16:11 geschreven door westvlaamseprocessies  

Dimanche 6 janvier à 8 ½ heures, une messe sera dite pas S.G. Mgr J.J Faict, évêque de Bruges, à l’intention de tous les membres de la confrérie.

Le soir à 4 heures, salut par Mgr l’Evêque, et après la premiere bénédiction, sermon par le révérend M.Monstrul, professeur de réligieux à l’athenée royal et à l’école moyenne: après, consécration des enfants de la confrérie à l’enfant Jésus en procession.

Pendant le salut, on exécutera differents motets parus dans l’Harmonie Sacroe, publié sous la direction de MM K. Mestdagh et A. Reyns"

trefwoorden: Brugge, H. Kindsheid, 19de eeuw

12-06-2013 om 17:01 geschreven door westvlaamseprocessies  

“Lichtervelde, 10 mei.

Den 6 mei heeft voor al onze ingezetenen eenen dag van vreugde, genoegen en godsdienstigen geestdrift geweest. Wy vierden, zoo als alle parochien van Westvlaenderen, de feest voorgeschreven door Z.H. den Bisschop ter gelegenheid der geloofsverklaring van de Onbevlekte Ontvangenis. De goddelyke diensten hebben op de prachtigste en de deftigste wys gecelebreerd geweest in het midden van eenen overgrooten toeloop van volk die gekomen waren om hunne gevoelens van eerbied en liefde aen de Allerheiligste Maegd te betoonen Ten 4 ure namiddag heeft de processie langs de hoogstraet, de potterystraet, de Coolscampstraet, de hofplaets van Jan Van Canneyt, de Beverenstraet, de neerstraet en de groote markt haren omgang voortgezet. De straten waren beplant met kleine doch dik begroende sparren, die, ondermengd met wimpels, vanen, drapperyen, wit en blauw, het schoonste opzigt leverden. Het kruis en de akolieten gingen voor op; volgden: het muziekkorps, vereerd door liefhebbers van omliggende parochien; de leerlingen der gemeente school; de gilden der bolders, der hanekampers, der St-Sebastiaen’s-broeders, der kruisboogschutters; de onderwyzers der zondagschool; de wykbestierders; de armbestuers- en godshuis-leden; het genootschap van den H. Vincentius-à-Paulo; de kerkmeesters; het broederschap van het Allerheiligste Sakrament met hunne ryke vaen; de beelden van de HH. Apollonia, Barbara, Margarita en O.L.V.; de relikwie van de H. Margarita; de congregatie zangsters die gedurende den doortogt menigvuldige schoone zangmuziekstukken uitgegalmd hebben; het beeld der onbevlekte Maegd; de congregatie-leden; de kerkzangers; het Hoogweerdig Sakrament; het magistraet met den gemeente-raed; de policie in grooten uniform. Niets kan vergeleken worden aen de regelmatigheid en de ingekeerdheid waermede deze processie heeft plaets gehad; zy heeft den godsdienstigen indruk op het volk gemaekt.

23-11-2012 om 14:00 geschreven door westvlaamseprocessies  

12-04-2012 om 13:21 geschreven door westvlaamseprocessies  

Het was bij de katholieken een oud gebruik hun devotie tot uiting te brengen door mede op te stappen in de processies, die de geestelijkheid met dit doel organiseerde. Die godsvrucht wilde men vroeger ook wel eens extra affirmeren door de processieweg steeds langer te maken. Het werd in sommige gevallen een tocht van zes tot zeven uren. Een intense vroomheid kon bij de meeste deelnemers niet zolang aanhouden, zodat de processie tenslotte met allerlei onbetamelijkheden gepaard ging.

Bisschop Vander Burch informeerde naar die misbruiken tijdens zijn bezoek aan de dekenij Tielt in juni 1613. De processie die te Oostrozebeke naar aanleiding van het Pinksterfeest werd gehouden, nam zeven uren in beslag, zodat vele personen de stoet op een wagen volgden. Te Ursel duurde de processie op Pinkstermaandag ook zeven uren. De pastoor las de mis te 5 u. 's morgens, waarna de menigte zich op weg begaf. Ook te Markegem, Lotenhulle en Vinkt was de processieweg, naar het oordeel van de bisschop, te lang.

Enkele maanden later, in augustus 1613, gaf J. F. Vander Burch aan de dekens de opdracht op elke parochie navraag te doen of de gebedstocht niet te ver leidde en geen aanleiding gaf tot  onwelvoegelijkheden. De deken van Tielt schonk in 1614 aan deze zaak zijn volle aandacht. Uit de bevragingen blijkt dat men toen te Lotenhulle nog steeds zes uren nodig had om de gebruikelijke weg af te leggen. Sommigen volgden de processiegangers van op een wagen en kwamen met hun gespan tenslotte zo dicht bij de kerk dat zij ook daar nog de godsvrucht stoorden. Te Oostrozebeke duurde de processie nog veel te lang en zij ging gepaard met onbetamelijkheden . De processieweg bedroeg ongeveer zeven kilometer te Aalter en vier te Knesselare. Een marginale notitie herhaalt bij elk verslag een ctegorisch 'abbrevietur'. Hierbij wordt verwezen naar de besluiten van de diocesane synode van 1613.

Op andere parochies was de processieweg reeds ingekort. Te Meulebeke bedroeg hij nog slechts een halve kilometer en te Wielsbeke kon hij op een uur afgelegd worden. Van nog andere parochies werd gezegd dat de lange processieweg er in onbruik geraakte. Het is waarschijnlijk dat op sommige parochies sinds lange tijd geen processie meer gehouden werd.

De uitvoerige vragenlijst voor de 'Status' van 1623 informeert niet naar de lengte van de processieweg. Die kwestie behoorde toen wellicht niet meer tot de actualiteit omdat de voorgestelde hervorming reeds was doorgevoerd. De 'Status' bevat niettemin een paar inlichtingen die het beeld over de processies in die tijd kunnen aanvullen; Te Aalter trok de processie sinds onheuglijke tijden op derde Pinksterdag naar de kapel ter Pieten. De bedevaarders van Aalter, Knesselare en Ursel kwamen daar samen en de pastoors hielden er een predikatie. Te Meulebeke ging de grote jaarlijks gebedstocht naar de kapel van Marialoop.

De Mol schreef in 1651 aan de pastoor van Emelgem dat de deelnemers aan de processie van derde Pinksterdag te ver moesten gaan, wat allerlei wanorde en slechts geringe devotie verwekte. Het was zelfs de gewoonte dat sommige bedevaarders bleven drinken zodat de wandeling alleen scheen te dienen om de '...dronckaers naer de bierbanck te leiden.' De Mol verwees naar de besluiten van de diocesane synode van 1613 en verbood die al te langdurige omgang.

Het blijkt dat in 1623 op alle parochies een processie ter ere van het H. Sacrament gehouden werd en dat zij op sommige parochies de enige gebedstocht was. Soms werden ook de feestdagen van O.-L.-Vrouw met een omgang gevierd en hier en daar zelfs alle belangrijke heiligdagen. Wat in de processie werd meegedragen verschilde van parochie tot parochie en was ook niet in elke processie gelijk. De processie kon een gewijd karakter krijgen door de aanwezigheid van het H. Sacrament, de beelden van O.-L.-Vrouw, van de gekruisigde Christus en de plaatselijke relieken. Vooral 'zangers' en 'spellieden' droegen bij tot de opluistering van de processie. 

Ook later werd, waarschijnlijk op elke parochie, jaarlijks een processie gehouden ter ere van het H. Sacrament. Achttien parochies hielden in 1682 nog een tweede optocht en zeven ervan nog een derde. De dagen die vooral in aanmerking kwamen voor het houden van een processie waren het kerkwijdingsfeest, het feest van de patroonheilige van de kerk, de voornaamste feestdagen van O.-L.-Vrouw en de tweede of derde Pinksterdag. Hieruit val wel iets af te leiden betreffende het opzet van die religieuze manifestaties, die in 1682 uitgesproken talrijker waren dan in 1623.

Wat ons in die zaak het meest interesseert is de volkstoeloop, het gebed en de godsvrucht. Hierover is evenwel weinig geschreven. Sommige processies als bv. die ter ere van de H. Katharina te Wakken, van het H. Kruis te Sint-Baafs-Vijve, en ongetwijfeld ook andere trokken ook uit naburige parochies 'veel volk'. Men dient te bedenken dat een processie voor de mensen van die tijd beslist een grote attractie was, te meer daar men op de heiligdagen eigenlijk niet goed wist hoe de vrije tijd door te brengen. Wellicht niet zelden hield de pastoor met vele parochianen een soort exodus naar een andere gemeente om de processie te zien voorbijtrekken. Over het gebed en de godsvrucht zijn nog minder aanwijzingen voorhanden. Boven werd aangestipt hoe de afstand werd beperkt om een einde te maken aan de misbruiken. Het is zeer aannemelijk dat een betere organisatie de godsvrucht ten goede kwam. Wellicht mag uit de afwezigheid van klachten tijdens de volgende jaren ook besloten worden dat eveneens op dit domein vooruitgang werd geboekt in de XVIIe eeuw. De gegeven over de religieuze betekenis van die manifestaties zijn evenwel zo gering dat de ondernomen studie weinig heeft opgeleverd voor de kennis van het godsdienstig leven tijdens de bestudeerde periode.

(p. 345-348)

Trefwoorden: Ursel, Lotenhulle, Emelgem, Sint-Baafs-Vijve, Oostrozebeke, 17de eeuw

04-04-2012 om 20:11 geschreven door westvlaamseprocessies  

“De heer Edw. Vlielinck schreef eene uitvoerige verhandeling, getiteld Eene bladzijde uit de geschiedenis der stad Nieupoort, waarin hij Nieupoort en zijne visscherij in de 15^e eeuw, het beleg van 20-28 Juni 1489 en de instelling der dankprocessie van Sint-Jan behandelt.”

trefwoorden: Nieuwpoort, dankprocessie, Sint-Jan, 15de eeuw

04-03-2012 om 21:20 geschreven door westvlaamseprocessies  

“DE PROCESSIE VAN VEURNE.

Geachte Heer Opsteller van Het Volksbelang.

Verleden Zondag ben ik met eenige vrienden naar Veurne gegaan om de beroemde processie aldaar met eigene oogen te gaan aanschouwen en ik moet uwen lezers daar een paar woorden over zeggen, 't Is waarlijk der moeite waard.

Na een verkwikkend zeebad in De Panne kwamen wij te Veurne frisch en opgeruimd aan. Die stad is, naast Oudenaarde, de fraaiste en belangrijkste kleine oude stad, die ik ken. De markt is overheerlijk. Op den hoek staat het commissariaat van politie, een gothisch juweeltje; aan den overkant, het paleis van justitie in renaissance-stijl met eenen halfgothischen toren van 1628; daarnaast het merkwaardig stadhuis, en verder een uiterst sierlijk burgershuis in Brugschen gothischen stijl, zooals er zelfs te Brugge niet veel zijn. Boven de huizen rijzen de hooge toren van de St-Walburgiskerk en de beuken der St-Nikolaaskerk majestatisch in de lucht en een aantal andere oude gevels geven aan de plaats een echt schilderachtig voorkomen.

Als wij in dit lief oud stadje, dat ter gelegenheid der processie alom bevlagd was en van boeren en vreemdelingen wemelde, rechts en links wat rond geslenterd hadden, keerden wij naar de markt terug om de processie uit de St-Nikolaaskerk te zien komen. Want 't is in deze kerk, dat die godsdienstige maskerade gevormd wordt.

Wij schaften ons een programma der processie aan en lazen er met de diepste devotie de volgende historische bijzonderheden in.

In 1650 was een zekere Mannaert, oud 22 jaar en en geboortig van Guiset (Lotharingen), soldaat en lag te Veurne in garnizoen. Hij diende in hel regiment van M. Van Boquet. Uit armoede en door den slechten raad zijner kamaraden aangespoord, vooral van eenen zekeren Mathurin Le Jeusne, insgelijk soldaat, dienende onder M. La Boverie, maakte bovengenoemde Mannaert zich plichtig «aan de afschuwelijkste euveldaad, die ooit mensen zich kon inbeelden.» Hij trad de kerk der zeer Eerw. Paters Capucijnen binnen, biechtte en naderde tot de heilige tafel.

Nadat hij de heilige Hostie ontvangen had, nam hij haar uit zijnen mond, verborg haar in zijn zakdoek en keerde terug naar huis. Daar deed hij de heilige Hostie roosten (!!!), «denkende met de asch alle deuren te kunnen openen» (!!!) en zelve aan alle wonden te ontsnappen. Doch als een uitzinnige zwierf hij rond met een gefolterd geweten. Hij werd aangehouden, in den kerker geworpen, bekende zijne misdaad en vroeg om zelve zijne straf te mogen bepalen.

Den Aschewoensdag werd hij aan al de hoeken der straten tentoongesteld; daarna werd hij verworgd. Zijn kameraad en raadsman werd door den kop gescholen en beider lijken werden verbrand.

Om boete te doen over eene zoo gruwelijke misdaad en om Gods wraak te voorkomen, werd

door de zeer eerw. Paters Capucijnen ten eeuwigen dage de processie ingesteld, die jaarlijks op den laatsten zondag van Juli door de straten van Veurne trekt.

Is 't niet om er kiekenvleesch van te krijgen? En moet men geen verstokte godloochenaar zijn om aan de echtheid dier historische bijzonderheden te twijfelen? Vooral als men weet, dat te Brussel eene dergelijke processie bestaat om boete te doen over het schenden van hostiën door afschuwelijke joden, die alleen in de verbeelding van den uitvinder dier stichtende legende bestaan hebben, zooals vóór de rechtbank van eersten aanleg te Brussel indertijd door M. Potvin werd bewezen.

Doch ziet! de heilige processie komt uit de St Nikolaaskerk langs den zijgevel van het paleis van justicie naar ons aangetreden, met gendarmen te paard en pompiers te voet om den stoet te openen.

Eerst eene soort van spook in 't zwart, gevolgd door eenen engel, die een oud vaandel draagt. Dan boetelingen op hunne bloote voeten; want alwie in hel omliggende of in het Fransch-Vlaanderen eene grove zonde begaan heeft, komt naar Veurne, trekt eenen grooten zwarten of bruinen sluier over zijn gelaat, doet kousen en schoenen uit en verwerft Gods vergiffenis met op de bloote voeten de straten te doorwandelen. N. B. De straten worden op voorhand niet gevaagd en men merkt aan onloochenbare teekens, dat er veel paarden in de straten van Veurne…..

Nu hebben wij Abraham met Izak en de zeven andere propheten. Het schijnen gehuurde kooldragers te zijn, die er in hunne versletene costumes alles behalve gedistingueerd uitzien. Een maagdeken van zoowat 11 jaar geeft luidop uitleggingen over deze groep van den stoet. Men zou zeggen, dat zij eene les van catechismus opzegt.

Daar komt een wagentje, getrokken door vier blootvoetige boetelingen; op het wagentje wordt 't Stalleken van Bethlehem door kinderen verbeeld. Achteraan komen vier jonge herders, die onder elkaar met luider stemme declameeren als op eene prijsdeeling in eene Vlaamsche dorpschool. De drie koningen ontbreken natuurlijk ook niet. Ze zien er lief uit! Om de besnijdenis van Jezus voor te stellen treedt nu een bisschop vooruit met eenen hoogen mijter op 't hoofd en dragende, op een tinnen teljoorken, een popje van gutta-percha, van de soort die men in den eersten winkel den besten een half franksken betaalt en die men een bébé noemt, 't Is echt aandoenlijk.

Ziehier nu eenen ezel, waarop een meisje zit met eenen langen rooden mantel. Dat beduidt de vlucht naar Egypte. De ezel ziel er oud en sukkelachtig uit en de roode mantel is vreeselijk ros geworden. Doch nu volgt koning Herodes met zijne hovelingen in volle pracht: blik, klatergoud en behangpapier. Met gebaarden en geluiden als op het tooneel eener maatschappij van Rhetorika ten platte lande onderhoudt hij zich met zijne gedistingueerde hovelingen in den zuiversten Wesl-Vlaamschen tongval:

Een viand van min kroon, eilaas! is in min rik, enz.

Het zijn verzen, die zij ondereen heel deftig opdreunen, zonder elkander aan te zien, maar onder 't zwieren hunner lange armen en met vreeselijke blikken, die zij links en rechts op het publiek werpen. Allen hebben hunne rol ter hand en worden nu en dan geholpen door eenen souffleur.

Twaalf oude sukkelaars met onmogelijke tabbaarden, met een boekje in de eene hand en in de andere eene pluim, getrokken uit den staart van een kieken (hetgeen eene ganzenpen moet verbeelden), stellen de twaalf schriftgeleerden voor, die met eenen kleinen jongen (Jezus) luidop aan 't discuteeren zijn, weeral in 't zuiverste West-Vlaamsch.

Daarop volgt Maria-Magdalena, omringd door maagdekens, die hare juweelen dragen. Echte quincaillerie, waaronder zelfs een spiegeltje, dat aan een lavabotje (van een nabijstaande hotel, waarschijnlijk) is ontleend. Al die schilderachtige groepen worden intusschen door reien boetelingen met of zonder schoenen afgewisseld. Onder anderen bemerkte ik een jong meisje in prachtig zijden gewaad en op hare witte kousen, dragende [verbeterd naar zij draagt] een echt doodshoofd op een kussen. Degenen, die op hunne kousen en niet op hunne bloote voelen loopen, vertegenwoordigen hier de aristocratie der boetvaardigheid.

Eene groep lustige straatjongens komt vervolgens aangestapt. Zij dragen groote takken van kastanjeboomen, die de vermaarde palmtakken van Jezus' triomfantelijke inkomst te Jeruzalem moeten vervangen. Het zien er echte schobbejakken uit, die hier niet gekomen zijn om boete te doen; zij stooten elkaar, trekken oogen en muilen aan het publiek en zingen luidkeels als proestend van lachen een slepend en honderdmaal herhaald:

Ho-o-o-o-sa-an-nah!

Christus komt achteraan, scherlings op eenen muilezel gezeten, met een vrouwenpruikje op 't hoofd; het pruikje is bovendien in krullekens gelegd. Hij steekt zegenend de twee eerste vingers der rechter hand in de hoogte als een Paus en waggelt van den eenen kant naar den anderen op zijn stronkelend ezelken.

De klokken der kerken luiden biem-bom-bom, de oude gevels der huizen schitteren in den zonneschijn en eenige gejaagde pastors en onderpastors, met hun kanten hemd over hunne soutane en blootshoofds, loopen op en af om orde in de godsdienstige maskerade te houden.

Eene zware opgetimmerd stelling met postuurkens in karton, onuitsprekelijk naïef en leelijk, verbeeldt het laatst avondmaal, zij rust op eenen wagen en wordt door acht hijgende boetelingen voortgetrokken. Eene andere houten stelling, voorstellende het hoveken van Oliveten, wordt door zes boetelingen gedragen. De engel met den kelk is het zien waard. De onbekende beeldhouwer der verledene eeuw, die aldus hel hout wist te bezielen verdient inderdaad beroemd te worden.

Een maagdeken draagt op een kussen de dertig Judaspenningen: 't zijn vijffrankstukkeu in karton!!! Een ander maagdeken draagt eene soort van zwarten zak, om koffie in op te gieten, die Judas' beurs verbeeldt. En altijd tusschenin boetelingen op hunne kousen of op hunne bloote voelen, de mans met een bruin paterscostuum en eene kap over het gelaat met twee gaten voor de oogen, de vrouwen in zwarte nonnekens verkleed.

Nog een houten tafereel: Judas' kus. Malchus ligt reeds in 't zand te spartelen naast zijne afgesneden oor. Dit plomp getrek wordt weeral door acht boetelingen gedragen en een vriendelijk maagdeken declameert er vóór met een lief klein stemmetje en op haar eeuwig gemak. Een ander houten tafereel verbeeldt Petrus naast eenen boom, waarop een schitterende opgevulde haan zit. St-Janneken met zijn lammeken wordt door eenen kleinen jongen voorgesteld, die zeer fier een rein gewasschen schaapje in toom houdt. Op de schouders draagt hij eene lammervacht, die scheef hangt.

Daar komt Jezus nogmaals, maar gebukt onder een zwaar houten kruis, dat Simon van Gyrene hem helpt voortslepen. Beiden hebben alweer een vrouwenpruikje met krullen, een zoogezegd toerken, op het hoofd. Zij zijn gevolgd door eene bende opgeraapte straatjongens, die al jokkend allerlei timmermansgereedschap dragen : eene ladder, eenen hamer, koorden, ketens, nagels, enz. Een onder hen heeft eenen grooten ratel in de hand en draait hem nu en dan triomfantelijk om en om, als de mosselmans op de vlaamsche dorpen. Het scheelt niet veel, of hij zal: Mossels! mossels! gaan roepen, zoo ondeugend schertst hij met zijne jonge gezellen.

Een handsvol ruiters met blikken harnassen en helmen, als in de groote opera's, komen op afgesloofde lompe boerenpaarden gereden. Het is de lijfwacht van Pilatus, die achteraan komt. Een paard doet zeer onbeschaamd en zeer ontstichtend.... zijn gevoeg; hetgeen in de processie zelve eene groote vreugde veroorzaakt en ook onder het publiek.

Veronica treedt deftig vooruit met haar berucht doek. 't Is een aarstvaderlijke [sic] zeer groote witte neusdoek, waarop een papieren printje geplakt is, dat Jezus' gelaat voorstelt. Il faut le voir pour le croire. Daarop volgen maagdekens, de eene met eene spons op eenen stok; de andere met een tinnen teljoorken, waarop drie groote teerlingen liggen; eene derde met eenen gebreiden lijfrok, die aan eene staak hangt te zwieren, enz. enz. Het schoonste van alles is de voorstelling van de zon-en maaneklips, die Jezus' dood aan 't kruis heeft vergezeld, zooals iedereen weet.

Eene zon- en maaneklips voorstellen, dat schijnt onmogelijk. Welnu, niets is gemakkelijker. Men neemt eenen langen stok, men nagelt er een plankje tegen, men schildert er donkere wolken op, en te midden van die donkere wolken eene verduisterde zon [bijgeschreven: met oogen, neus en mond] en eene bleeke halve maan. Pas plas difficile que ça!

Na zoo iets mag men zich aan alles verwachten. En waarlijk, ziedaar Jezus' doodkist, gedragen door boetelingen. De kist is zwart geverfd, met witte doodshoofden en zeisens erop. Andere boetelingen dragen op tinnen teljoorkens de nagels, de nijptang, de doornen kroon, enz.

De plus fort en plus fort. Daar is de doodwagen van Christus' begraving, een echte doodwagen van eerste klas, als 't u belieft! Twee paarden met zwarte rouwkleeden trekken hem voort en een knecht met witte katoenen handschoenen houdt de teugels vast. Op den doodwagen staan een tiental kinderen met zakdoeken in de hand, alsof zij schreiden; maar zij kijken nieuwsgierig naar 't volk en houden zich vast om van af den wagen niet te rollen.

Drie maagdekens dragen elk eenen tinnen pot, die eenen verdachten vorm hebben; doch volgens het programma der processie zijn het balsempotten. Het zij zoo!

En nu voor het bouquet, eene soort van groot tableau vivant op eenen wagen, voorstellende Jesus' verrijzenis. Allerlei discipels en apostels liggen ondereen plat op hunnen buik of op hunnen rug, terwijl Christus in eene begeesterde houding met opgeheven armen den hemel schijnt in te willen vliegen. En telkens dat de wagen over oneffen steenen rolt, dreigt hij er af te donderen! Dal is zoo potsierlijk, dat het oprecht niet kan worden beschreven, zooals 't behoort.

Een ventje met een touristenkleedij en een grijs schilderachtig hoedje op 't hoofd stapt ernstig achter den wagen, en teekent hem uit, al gaande, op een album met een stuk boschkool. Het zal voor de eene of andere fransche Illustration zijn of wellicht zelfs voor The illustrated London News.

Ziedaar eene kort beschrijving dier ellenlange processie. Het programma beweerde, dat het heilig Sacrament, gedragen door den zeer eerw. heer Deken van Veurne, den stoet zou sluiten. Maar daar was niets van te zien. De geestelijkheid heeft dus ook begrepen, dat die vastenavond-kavalkade al te belachelijk was om er 't Hoogwaardig als laatsten figurant in te brengen.

Iets, dat zelfs van verre met die processie van Veurne kan vergeleken worden, heb ik nog nooit gezien. Bespottelijk, komiek, walgelijk, subliem! Indien de vijanden van het katholiek bijgeloof iets wilden inrichten om den klerikalen winkel door en door belachelijk te maken, zouden zij het zoo goed niet kunnen uitdenken. De wagen van den Heiligen Lintworm van O. L. Vrouw van Lourdes, die in den laatsten karnaval te Gent zooveel succes had, was op verre na zoo goed niet gelukt om menschen te doen lachen.

Hoe kan de geestelijkheid zoo iets laten voortbestaan in onze eeuw? Men spotte en scherste algemeen in het publiek en de paardenmolens, die in ‘t midden der markt stonden, daar het kersmis was, draaiden maar lustig voort, terwijl de beruchte processie voorbijtrok. Iedereen aanzag het voor eene echte maskerade. Eene dame mij zegde minachtend: «’t is niet een beetje chic.»

Hel zou ons niet verwonderen, indien die XVII^e eeuwsche processie uit den tijd, dat het donkerste bijgeloof over ons vaderland heerschte, op hooger bevel van Monseigneur eerstdaags werd afgeschaft. Daarom moet men zich spoeden, wil men haar nog zien.

Al werd zij omstreeks 1650 door de zeer eerw. paters capucijnen ten eeuwigen dage ingesteld, haar doodsvonnis is waarschijnlijk reeds geteekend. De afwezigheid van het zoogezegd heilig Sacrament, dat nochtans op 't programma vermeld stond, schijnt een voorteeken te zijn. Eilaas! eilaas! ge moet met mij bekennen, dat de godsdienst om zeep gaat.                        F.”

trefwoorden: Veurne, Boeteprocessie, 19de eeuw

04-03-2012 om 00:00 geschreven door westvlaamseprocessies  

“EEN WEEK-EIND-LOOPKEN

Door het Thieltsche en Kortrijksche,

’t Was overal ommegang-Zondag. Bij het naderen van ieder kerkje kwam de vrome thymusgeur ons tegen, en de dorpsjeugd danste op de rustaltaren, die dus wel meer leden door dit kinderbedrijf, dan door het verblijf van den pastoor en Onzen Lieven Heer!

Bij één enkele stond een schabeletter, niet om den wille van het altaar, maar… om de autos die in den draai op malkaar zouden loopen…

Een eindje slechte steenweg langs Ingelmunster, is oorzaak dat we van Iseghem op Lendelede komen en eindelijk op Sinte Katriene.

Zoo gansch onverwachts zien wij dus onzen goeden vriend, pastoor Vanden Bulcke, dien wij den eersten keer zagen te peerde in den Groninghe stoet, als inrichter van den eerste Boerenbond.

Waarom geen uur vroeger gekomen? Riep hij uit. – Ge hadt mijn processie gezien!

Wel spijtig inderdaad. Wij zagen er nu maar de overblijfsels ervan: een Sint Pieter op zijn zetel, met vier leege wielen. Er rond gaan de 11 andere apostelen in den stoet

Want er gaan peerden in de processie! Daar staat ook nog Sint Elooi onder zijnen hemel, bekroond met den gouden hamer en zijn karos, iets van van een koerser, heeft twee hoogere wielen. Heel de stoet wordt geopend door ruiters en die processie gaat ’s namiddags uit, genoeg om te verstaan dat het te St Katriene een kermis gelijkt.                         (Wordt voortgezet).”

trefwoorden: Sint-Katharina, Ommegangzondag, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:18 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT SYSSEELE.

– Verleden Zondag was ’t hier ook H. Sacramentsprocessie. Begunstigd door allerprachtigst weder, kon zij in de beste orde onze puik versierde straten doortrekken. Een nieuwe groep die ieders goedkeuring meedroeg, werd er in opgemerkt.

De talrijke leden onzer Boerengilde hadden dezen keer, alle menschelijke opzicht overwonnen en stapten daar als eene groep strijders, fier en preusch achter hun prachtig vaandel, juist voor het H. Sacrament. ’t Was waarlijk deftig.

Eere aan onzen champetter, die ditmaal de motos en autos wat meer eerbied wist af te dwingen, toen de stoet de straat moest dweerschen. Die zeerloopers hield hij staan, tot wanneer alles gepasseerd was en zoo konden zij niet gedurig door den stoet vliegen, tot ergernis der treffelijke christenen en levensgevaar van kinderen en groote lieden.”

trefwoorden: Sijsele, Sacramentsprocessie, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:15 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT OOST-ROOSEBEKE

Door het schoon weer heeft de processie haren uitgaan gedaan door de straten die wemelden van de Leeuwen die met goeden moed in de zon schitterden; zij werd gevolgd door een groote menigte die al biddend en ingetogen meeging. Na afloop der processie had de Statiekermis plaats waar er veel volk was om rede van de velokoers en mastklimming die door allen bewonderd doch niet nagevolgd werd. Zoo was het ook voor Oost-Roosebeke een goede dag.”

trefwoorden: Oostrozebeke, processie, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:14 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT MEULEBEKE

Begunstigd door een heerlijk weder heeft de inhuldiging van het gedenkteeken plaats gebad. Om 10 uur was er hoogmis tot zielerust der gesneuvelden met gelegenheidssermoen door krijgsalmoezenier Debeir, waar er veel volk tegenwoordig was. 's Namiddags werd 't feest ingezet door een vliegmachien die op de markt kronen wierp om bij ’t gedenkteeken neer te leggen; om 4 uur trok een prachtige stoet door de straten die allen schoon versierd en met sparren [b]eplant, alsook met talrijke zegeboden waarop Leeuwenvlaggen wapperden, bezet waren, de muziek al spelend de leden [den V]laamsche Leeuw zingende.

Om 5 uur onthulling van den gedenkteeken en aanspraken door den heer Burgemeester en den voorzitter van de V.O S die op handgeklap en toejuichingen onthaald wierden; daarna gelegenheidscantate door 25o uitvoerders; Er waren 27 V. O. S bonden, 5B. V O 5 bonden en 2 muzieken opgekomen alsook 18 bonden en maatschappijen der gemeente.

Het gedenkteeken werd overladen met kronen; het is een prachtig stuk van van [sic] den jongen Vlaamschen kunstenaar Gustaaf Delafontaine, van Dentergem. Op sober voetstuk verheft zich de gedenksteen in de hoogte als een toren van arduin waaruit een hoekige tuil hoog in de lucht komt met boven een H. Hart beeld van 2 meter boog, daaronder de schoone spreuk <<<Voor God en Vaderland>> Op den voorkant staat een levendige uitgebeelde groep, een gevallen soldaat, wien een maagd de kroon en den palm toereikt, daarneven een strijder het geweer in de hoogte geheven in overwinnende houding zoodat het monument de verbeelding is van lijden, strijden en zegepralen, onder de zegen van Hem die de wereld beheerscht; daarin opgenomen nog de gebeitelde namen der 38 gesneuvelde en 8 gestorven opgeëischten; kortom het is een heerlijke schepping der gesneuvelden waardig. Ook was de vredewagen die een gevallen soldaat, een maagd met kroon en palm en een vrede-engel met de vrededuif in de hand overheerlijk.

En de Vlaamsche Leeuw dreunde rond het standbeeld; men riep: Amnestie. Vliegt de blauwvoet. In Vlaanderen Vlaamsch; de Westvlamingen steken hun Vlaamschgezindheid niet onder ???[onleesbaar] en banken

– Dezen Zondag plechtige intronisatie van het beeld van het Heilig Heert van Jezus tot heil van de inwoners der gemeente.

– Begunstigd door een heerlijk weer is de kleine kermis goed voorbij gegaan; de markt vol barakken zooals de ren, de paardenmolen, de metro- en velodroom en andere kramen, die allen met veel geld weg zijn en nog zullen weerkeeren. Dinsdag werd de paardenkoers door veel volk bijgewoond. De herbergiers en neringdoende hebben goede zaken gedaan.”

trefwoorden: Meulebeke, H. Hart, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:13 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT RUYSSELEDE

De H. Sacramentsprocessie door het overprachtig weder begunstigd had veel inwoners op de plaats gehouden. Het was een betooverende oogslag wanneer op de markt al de groepen in hun bonte en frissche kleuren rond het Altaar geschaard den Zegen van het H. Sacrament hebben ontvangen.

De jongelingen en mannen der gemeente mogen niet vergeten dat Woensdag aan staande 2 Juli om 8 ure de reeks voorbereidende sermoenen van Pater Joos beginnen.

Men vergete ook niet dat de feestelijkheden Zaterdag avond beginnen met den luchtbalprijskamp, waaraan allen mogen deel nemen zonder uitleg. Er zijn zes prijzen en 2 premien. Den Zondagmorgen vergadering in 't lokaal om 9 ure en een kwart, om van daar stoetsgewijze ter kerke te gaan voor de hoogmis, waaronder wijding van ’t vaandel en omstandigheidssermoen. Een omstandig programma zal verkocht worden. De commissie doet een warmen oproep aan de inwoners waar de stoet voorbijtrekt om hun huizen te bevlaggen en te versieren met de Mariakleuren van bloemen en kransen. 't Ware best dat de gebuurs malkander verstonden en verwittigden omdat niemand zou ten achter blijven.

't Moet dien dag feest zijn, volop, Maria ter Eere.”

trefwoorden: Ruiselede, Sacramentsprocessie, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:11 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT MEULEBEK[E]

Hier komt waarlijk het eene feest na het andere: 15 Juni de kermis, 22 Juni onthulling van 't gedenkteeken, 29 Juni Intronisatievan het H Hart; voorzeker zal het deze drie Zondagen spannen van 't volk in Meulebeke. Van het feest van het H. Hart meldt de plakbrief: om 10 uur hoogmis met aanspraak door Z E H Mahieu; om 2,3o uur lof met aanspraak door den vermaarden predikant joos en wijding der vlaggen van Meulebeke en Marialoop; om 3,15 uur vorming van den stoet in de Oost-Roosbeekestraat waarna optocht, om 4,15 u wijding van den gedenksteen door den Z E. H Mahieu met gezamentlijk lied door den bond van het H. Hart, toewijding van de gemeente aan het Heilig Hart door den burgemeester met aanspraak van P. Callebaut waarna bondslied; feesten rond het gedenkteeken; om om [sic] 6,3o uur 2de uitvoering der Cantate begeleid door 't muziek van Meulebeke, om 7 uur concert door 't muziek van Harelbeke, om 7.30 uur zang door het koor van Emelghem, om 8,3o uur turnoefening door de turnclub <<Rap en Knap>>

De stoet vertrekt in de volgende orde:

1 Turnclub,

2 de bonden van het H. Hart van 20 parochiën

3 praalwagen.

De volgende bonden zullen opkomen:

1 Iseghem, 2 Kortrijk met 3 parochies. 5 Sweveghem, 6 Lichtervelde, 7 Gulleghem, 8 Wacken, 9 Gits, 10 Heule, 11 lngelmunster, 12 Harelbeke met muziek, 13 Staecehem, 14 Ghistel, 15 Denterghem 16 Wielsbeke, 17 Roeselaere St. Michiel 18 Lauwe, 19 Bavichove, 20 Lendelede, 21 Pitthem, 22 Oost-Roosbeke, 23 Emelghem met muziek. 24 Ceurne, 25 Marialoop, 26 Meulebeke

Zoodus dat het zal een bijzonder christelijk feest zijn waar er zal eene groote volkstoeloop zijn.”

trefwoorden: Meulebeke, H. Hart, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:09 geschreven door westvlaamseprocessies  

“UIT RUYSS[E]LEDE

Zondag en maandag was het ommegang Door een prachtig weder begunstigd, was er veel volk opgekomen

De velokoersen hadden bijval.

Jammer dat de Zondag door een deugnieterij moest bevlekt worden. De offerblok in de St. Antoniuskapel is ingebroken en ledig gemaakt. Om eenige kluiten voor den armen bestemd, is de inbraak gepleegd.”

trefwoorden: Ruiselede, processie?, 20ste eeuw

22-01-2012 om 02:07 geschreven door westvlaamseprocessies