De vava ,dat was nu nog eens iemand waarvan men zegt “ een mens uit de duizend ”. Hij was een ietwat nogal bescheiden man, iemand van weinig woorden maar met een hart van goud. De goedheid zelve. Hij kon niet lezen of schrijven, maar was de beste timmerman die je kon vinden. Hij maakte zelf zijn karren en veel andere dingen, hij had zelfs zelf een eigen smidse gemaakt waarmee hij het ijzer naar zijn goesting kon smeden en veel gereedschappen zelf mee maakte. Daarbuiten kon hij ook goed metsen en heeft hij menig muurtje opgetrokken. Hij ging iedereen helpen waar hij kon, nooit moest je tevergeefs een beroep op de wannes doen steeds kon je op hem rekenen, hij was van vele markten thuis, dat mag gezegd. Om eerlijk te zijn was ik duizend maal liever bij de moemoe en de vava dan bij mijn eigen ouders. Zijn boerderijtje was gelegen op een hoek van de straat. Als je daar rechtsom draaide dan had je daar in de volgende draai een mooi kapelletje, ik vond dat een echt juweeltje, een minikerkje eigenlijk, en als je een goede honderdvijftig meter naar links ging waar die straat dan doodliep in de velden, daar stond een veel grotere boerderij, waar de familie Mampuy woonde. Ook een groot gezin met vijf of zes kinderen maar dat weet ik niet juist meer, maar waarvan een jongen de tweede jongste geloof ik, later priester is geworden. Als dat niet mooi is. Vader Mampuy heb ik nooit goed gekend maar die moeder wel. Dat was in mijn ogen een braaf en lief mensje. Haar naam ben ik rats vergeten en dat vind ik jammer, sorry Francine). Maar iedere keer ik langs hun huis naar het veld van de vava liep dat wat verderop lag, en ze zag mij, dan sprak ze me aan met haar lieve en zachte stem en kreeg ik van haar wat druifjes die daar aan de zijmuur omhoog groeide, of kreeg ik een snoepje of een rijpe tomaat uit haar moestuin. Dat vergeet ik nooit. Veel later huwde hun jongste dochter met een flinke vent, Frans Verbruggen ook afkomstig uit een boeren familie een heel eind daar vandaan, ik weet niet meer vanwaar, ergens in het Mechelse geloof ik. Zij kregen drie kinderen en daarna zoveel kleinkinderen dat je er een voetbalploeg kon mee samenstellen en dan hield je er nog een reserve aan over. De frans die wist van wanten, hij was een geschoolde kerel en wist op korte tijd het land met kennis van zaken te bewerken. Er kwamen tractoren en andere moderne machines. Hij verbouwde bloemkolen, spruiten en allerlei andere groenten. Later nog, samen met hun groot geworden zonen ,ook harde werkers, ging hij op grote schaal tomaten kweken. Er werden op wel duizenden vierkante meters serre gebouwd die uitgerust werden met de meest moderne technieken, zodat het land daar veranderde in een glazen dorp. Er werd ook een vrachtwagen aangeschaft om de groenten naar de veiling te brengen. Om nu terug te komen op de vava, die nog veel ging helpen bij de “ Verbruggens” na zijn pensioen, deed hij daar niks liever dan met de tractor werken. Je moet weten dat hij zijn hele leven zijn eigen land bewerkte met een paard. Daarom leek een tractor voor hem een ware openbaring, het was een soort van speelgoed voor hem. Als hij bijvoorbeeld aan het ploegen was dan wist hij van geen ophouden meer, zodanig dat hij vergat zijn eigen koeien te gaan melken. Ook heeft de vava daar nog veel metselwerk gedaan metsen wat hij ook graag deed, hij heeft er nog mee geloof ik, een grote koeienstal gebouwd of gemetst. Tot hij later niet meer kon, hij sukkelde al jaren met zijn benen tot er kanker uitbrak en hij vreselijke pijnen moest leiden, arme vava toch, en wat een prachtige mens. Wat heb ik toch van die man gehouden. Op de duur smeekte hij om te mogen sterven om van die ongelooflijke pijnen verlost te zijn (morfine hielp haast al niet meer).
Het echte fijne weet ik ook hier niet van daarom vertrouw ik hier weer op datgene wat nonkel mil me vertelt heeft. De fik, (onze va) is op de een of andere manier in contact gekomen met het gezin van de wannes, (mijn grootvader). In de oogsttijd ging hij ook daar wat helpen, waarschijnlijk om dat er daar een mooi blond meisje was, denk ik. Ik heb me laten wijsmaken dat op den duur de moemoe er bij onze va heeft op aangedrongen van met mijn moeder, haar bedrogen dochter met een kind om met haar te trouwen, zodat ze van de straat afwas. Dat heeft eerst nog veel voeten in de aarde gehad maar uiteindelijk stemde hij daar dan toch in toe, hij zou met mijn moeder gaan trouwen. Maar trouwen kost geld en dat had onze va niet, alleen had hij hier en daar in de cafe’s wat schuld staan. Maar tja, hoe moest dat nu allemaal met zo een vent, hij bezat niets maar dan helemaal niets, hij bezat zelfs geen zakdoek. In elk geval die trouw moest, en zou doorgaan. Ze arrangeerde ergens een kostuum voor hem, en de schoenen die hij droeg had hij geleend van een nonkel waar hij nog een beetje contact mee had, maar moest die later dan wel terug geven. Mijn moeder kreeg een bescheiden zwart kleedje, wat krullen in haar haar en zo zijn ze dan getrouwd. Het varken wier geslacht, er werd een vat bier geïnstalleerd ,iemand had een oude platendraaier die je nog met de hand moest opwinden en waar je dan 78 toeren platen mee afgespeeld konden worden. Er werd gegeten en gedronken, en er werd wat gedanst. Na afloop ging ons moe met haar zatte vent en met mij in de fwatuur, en al zwanger van haar tweede kind naar huis. De rest laat ik maar aan jullie verbeelding over, maar er was geen rozengeur en maneschijn.
Hoe het nu ook zij, ook bij ons vlogen de seizoenen voorbij. Veel eten hadden we niet maar we groeiden. Op een heel koude winterdag in februari hoorde ik vanuit ons kelderkamertje dat er in huis een ongewone bedrijvigheid heerste. Ik hoorde ons moe kreunen en klagen, eerst dacht ik zo van, zijn ze nu alweer ambras aan het maken. Ik hoorde den hond blaffen en lelijk doen, iets wat hij alleen maar deed wanneer er iets ongewoons was, hij was niet voor niets een waakhond. Ik was niet helemaal zeker maar ik meende een onbekende vrouwenstem te horen, die tussen al dat rumoer zo af en toe op een zachte manier wat tegen ons moe pratte. Als kind van amper vijf jaar ben je bang zeker omdat je helemaal niet begreep wat er gaande was. Ik was al wenend en bang stilletjes en op mijn blote voetjes uit mijn bed gekropen uit nieuwsgierigheid om te zien wat er allemaal gaande was. Ik zag dat onze va de stoof aan het aansteken was, iets wat hij anders nooit deed. Toen hij me daar zag staan, huilende en bibberend van de grote kou, wees hij streng met zijn vinger en zij ‘maken dat gij terug in je nest steekt gij’,. Weer een tijdje daarna hoorde ik ons moe alweer roepen en huilen, tot ik kort daarna een klein kindje hoorde krijsen???. Ik terug naar beneden om te gaan kijken wat er allemaal aan het gebeuren was. De vroedvrouw zag me daar staan en zij met zachte stem dat ons moe een kindje, een zusje voor ons had gekocht, maar dat ze alle twee nog veel te moe waren en ze eerst nog veel moesten rusten, maar dat ik morgen vroeg samen met mijn broertje mochten kijken. Zo… dat was dat, we hadden er een zusje bij. Om half acht die morgen toen alles weer relatief rustig was, kwam onze va ons roepen en vertelde ons, niet zonder trots trouwens, dat we eens moesten komen kijken naar ons moe en ons nieuwe kleine zusje. Verwonderd en ook verbaast keken wij daar in de wieg naar dat kleine kindje, ons gabyke. We omhelsde ons moe die weende van gelukzaligheid. Later hoorde ik nog zeggen dat het toen in 1947 een heel strenge winter was en dat het niet meeviel om zo een klein dutsje warm te houden. Op geregelde tijden gaf ons moe ons gabyke de borst, en mochten we kijken hoe dat kleine kindje daar gulzig lag te zuigen aan ons moe haar “tetten”. Om eerlijk te zijn moest ik toegeven dat ik toch wel een tikkeltje jaloers was. Maar na een tijdje waren we dat gewend en vonden we dat de normaalste zaak van de wereld en wisten we ook meteen dat niet alleen een koe melk gaf, moeders konden dat ook.
Je zal wel begrijpen dat ik de daarop drie of vier volgende jaren niet veel meer weet. Maar na dat ze dan getrouwd waren (later daarover meer). Gingen we in een piepklein “huisje” wonen. Het was de naam huisje eigenlijk nog niet eens waard. Het was een armzalig onderkomen, zoals je die in Bokrijk of ergens in een museum nog aantreft. Je kon niet meer zijn welke kleur het deurtje had. Als je het deurtje openduwde stond je meteen in een soort “woonruimte ” waar er een leuvense stoof stond, van het plafond was niet veel meer over. De bepleistering was op sommige plaatsen los gekomen zodat je het latwerk kon zien hangen. Op de vloer lagen van die wit-zwarte tegels die op de meeste plaatsen gebarsten waren. Aan de muren hing de bepleistering hier en daar los van de vochtigheid. Lings naast de schouw was er nog een deurtje naar de stal ging waar je amper twee koeien kon herbergen. Aan de overkant was nog een deurtje naar de “ slaapkamer” van ons ouders. Er was ook een griezelige kelderkamer vochtig en koud, waar de kinderen moesten slapen. En als het in de winter sneeuwde, zo van die fijne stofsneeuw, dan lag er ’s smorgends zo van die fijne poedersneeuw op ons deken dat tussen de pannen naar binnen was gewaaid. Er was ook een soort trap nar de zoldering, maar daar mochten wij nooit naar boven gaan wegens te gevaarlijk. Recht tegenover de voordeur was er een waterput waar met een emmer aan een koord het drinkwater en ook alle ander water dat men nodig had kon scheppen. Gas of elektriciteit was er ook niet, ik maakte mijn huiswerk bij het walmende licht van een stinkende olielamp waarvan de vlam op en neer deinde en grillige schaduwen opwierp tegen de muren. Naast en rondom die waterput was er een klein moestuintje waar er wat bloemen en groente gekweekt konden worden. O ja, er was naast de schuur een WC in de vorm van een houten plank met in het midden een rond gat erin en over een put geplaatst. Er liep achter ons “ doeninkje ” een spoorweg, die naast passagiers ook goederen vervoerde en liep van Boom via Reet naar Kontich en verder. Wanneer er zo een trein passeerde stootte die locomotief dikke, pek- zwarte en stinkende rookpluimen uit. De passagierstrein noemde we een fwajajeur en een goederentrein was een machandies. Als die trein passeerde liepen we naar het spoor en wuifde we naar de mensen achter die raampjes die dan soms weleens terug wuifde. Wat ook niet leuk was, was dat die treinen ook ’s nachts reden met hun donderende lawaai .Ja beste mensen zo leefde we daar, maar onze ouders waren straatarm en konden zich geen fatsoenlijke woning permitteren, ze moesten vijfendertig frank per maand aan huur betalen.
Groeten.
Marcel.
(word vervolgd)
Zo ongeveer zag ons “stulpje” eruit maar met nog een waterput voor de deur.
Dit hoofdstukje ligt een tikkeltje gevoelig. Van onze va weet ik eigenlijk niet zoveel, maar het was in elk geval gene gewone. Wel weet ik dat ook hij geen al te beste jeugd heeft gekend. Zijn biologische vader heeft hij nooit gekend, die was al overleden nog voor hij geboren was. Uit dat eerste huwelijk had hij al een oudere zus en broer. Zijn moeder is vlug hertrouwd en uit dat huwelijk zijn nog eens drie kinderen voort gekomen, drie dochters. Naar men mij verteld heeft zijn die drie eerste kinderen erg verwaarloost, voor zijn moeder telde alleen de drie laatst geboren dochters, maar nogmaals, echt het fijne weet ik daar niet van. Wel weet ik dat hij nooit een echte thuis in de echte zin van het woord nooit een thuis heeft gekend. Hij ging zelden naar school, en kon dus amper een klein beetje lezen en schrijven. Dus raakte hij op den dool en begon hij wat rond te zwerven als een landloper, een soort vagebond. Hij ging hier en daar wat bij de boeren helpen, hij ploegde het veld, molk de koeien, plantte aardappelen, want de boeren stiel kende hij wel. Wat later, bij een grote boer ergens in Boechout vond hij zo min of meer zijn vaste stek, hij was daar bijna als kind aan huis, en daar is hij een hele poos gebleven. Hij had kreeg de kost en inwoon. Hij sliep daar op de zolder boven de koeienstal, en bewerkte daar mee het land zoals ik hierboven al beschreef. Ook kreeg hij hier en daar wat afgedragen kleren, wand kleding die had hij zo goed als niet ,juist de “ lompen”die hij aan zijn lijf had. Op zondag voormiddag wanneer de koeien verzorgt en gevoerd waren en al de andere dieren hun stal was uitgemest, kreeg hij van de boer zijn “ préé ”. Dat was niet meer dan wat zakgeld. Daarmee kocht hij dan in de eerste plaats een pakje toebak, en met de rest ging hij op café om er wat pinten te gaan drinken en om er wat gezelligheid en vermaak te zoeken
omdat hij dat nergens anders kon vinden dan in de kroegen. Later wanneer hij met mijn moeder getrouwd was (daarover later in dit “ verhaal ” wat meer) Als ze dus getrouwd waren kende ik hem maar nauwelijks, maar geloof me, toen was ik echt bang van hem en zag me staan. Hij ontpopte zich als een stuurse en nukkige ongezellige man. Van het huwelijk wist hij niets en had nooit geleerd of wist niet wat geluk of gezelligheid was, en met kinderen kon hij al helemaal niet omgaan. Waar zou hij het trouwens geleerd moeten hebben.
Al wat hij toen had en waar hij om gaf was zijn hond, en daarmee ging hij op zondag voormiddag naar de training. Een eind in de namiddag kwam hij dan terug naar huis, en als hij nog wat geld had, kwam hij dronken thuis, smeed zijn hond in het kot en kwam dan al waggelend binnen. Ging achter de Leuvense stoof zitten. Ik met mijn broertje zaten altijd aan de andere kant van de stoof gewoon maar op de grond. En dan begon het “ feest ”, eerst begonnen ze wat tegen elkaar te schelden te roepen en tieren, en dat eindigde steeds met een fel handgemeen en sloegen ze elkaar. Ik en mijn broertje (die ik voortaan onze jos zal noemen) wij wisten dan van pure ellende en grote schrik niet waar kruipen. Tracht van je dat nu eens voor te stellen. Onze jos altijd een hevig ventje, begon dan uit frustratie met een blokje hout dat daar op de grond lag, op mijn kop te slaan zodanig dat ik het uit schreeuwde van de pijn, waarop onze va dan brulde, geef hem maar goed wat klop joske, “ wand dat is er toch gene van mij” Toen besefte ik nog niet wat hij daarmee bedoelde. (nu wel). Ooit gebeurde het dat ze op de grond lagen en elkaar zo danig aan het afrossen waren dat onze jos uitriep va…vaaaa … vermoord ze niet, vermoord ze niet. Zeg nu zelf, wat een situatie. Wat me toen altijd verbaasde was, dat enkele uren na al dat gebeuren alles bedekt wier met de mantel der liefde, alles terug koek en ei. Wat kan de liefde toch wonderen verrichten. In dit verband wil ik toch nog zeggen dat al die toerstanden later wel wat in goede zin veranderd zijn. Een passende verklaring hiervoor weet ik niet, maar de filosofie hierachter kan de volgende zijn. Normaal voeden de ouders hun kinderen op, maar in dit specifieke geval waren het de kinderen die hun ouders opgeleid en opgevoed hebben. (een doordenkertje misschien).
Stel nu jezelf eens voor, een heel katholiek en christelijk gezin. Alle zondagen naar de kerk, ze gingen te biechten, hielden hun Pasen en gingen op zondag namiddag soms ook nog naar het lof. Een soort van boer Bavel gezin. Maar waar er ook een katje geknepen werd. Wand…plots donderde het niet alleen in Keulen. Wand plots , plots knalde er een donderslag bij heldere hemel en brak in de koekoek de hel los, en wat voor een hel. Je moet je dit gebeuren eens voorstellen in die tijdsgeest van toen. Voor alle duidelijkheid moet ik zeggen dat datgene wat ik hier nu schrijf ik heb van het weinige dat men me daarover vertelt heeft, maar het komt van een vertrouwelijke bron, het was namelijk mijn brave nonkel Mil die me zo heel af en toe en vooral wanneer wij samen een paar pintjes op hadden. Maar nogmaals, stel je nu maar eens voor. Een meisje van zestien dat nog van toeten of blazen wist, en dat meisje komt tot de ontdekking dat er allerlei dingen aan haar lichaam aan het gebeuren en aan het veranderen zijn. In het prille begin snapte ze het nog niet eens, later begreep ze dat ze zwanger was. Ze is de wanhoop voorbij ,waar moest dat arme kind heen met haar levensgroot probleem. Waar kan ze wat steun en begrip vinden, wat moest ze nu doen. Tegen wie kan of moet ze het gaan vertellen. Wat moet dat kind toen toch allemaal niet meegemaakt hebben, arme moeder toch. Zij de zondares. Bij haar moeder kon ze al zeker niet terecht wand die sloeg en schopte haar waar ze maar raken kon. Het was soms zo erg dat de Vava tussenbeide moest komen uit schrik dat ze haar anders zou dood geklopt hebben. Die moeder van haar, dat mens wist immers ook niet beter dus sloeg ze er uit frustratie maar los. In de buurt kon of durfde ze zich niet vertonen want overal was ze het onderwerp van geroddel. Die blonde trien van de Wannes was immers een hoer! Hoewel ik geen dokter ben, verre van zelfs kan ik je wel verzekeren dat je van minder een trauma zou krijgen.
(Een trauma is een sterke en schokkende belevenis van de geest die een diepe en vooral blijvende stoornis tot gevolg heeft en die je voor altijd meedraagt.) Heden ten dage kan je voor dergelijke zaken overal professionele hulp krijgen maar in de jaren veertig lag dat nog wel even anders. Van nonkel die me zo af en toe, wanneer we samen een pint zaten te drinken, me dan wat vertelde, weet ik dat ons moe is opgenomen in een klooster in Antwerpen waar ze een wat menselijke verzorging kreeg en een beetje tot rust kwam. Daar in “het stad” is ze dan bevallen en ben ik geboren en gedoopt, zonder veel omhaal en zonder peter of meter. Iedereen za lal wel begrepen hebben dat ik niet echt een gewenst kind was.
Ook wil ik hier nog aan toevoegen dat, toen ik volwassen was, noch mijn vader noch mijn moeder nooit in staat of bij machten zijn geweest om met mij op welke manier dan ook over mijn geboorte te spreken, of een klein beetje toe te lichten, nooit. Alles wat ik weet over mijn bestaan heb ik met stukjes en brokjes hier en daar heb horen vertellen.
(Je moet weten dat waarover ik hier nu schrijf zich afspeelde in de jaren stilletjes, tijdens de tweede wereldoorlog)
De koekoek is de naam van de straat, eigenlijk is het een soort gehucht dat wijd en zijt bekend was. Het is de plaats waar het voor mij allemaal is begonnen. Een mooi en rustig landelijk plaatsje, een decor met vele boerderijtjes tussen de velden en de weiden. Het was er een aarde weg vol met putten en sporen. In de winter was het er een echte slijkboel met veel plassen. Aan de rechter kant liep er een sloot. Het enige verkeer dat er passeerde waren karren met nog ijzeren wielen die werden getrokken met sterke zware paarden, of een boer met een kruiwagen volgeladen met hooi en dergelijke. Ook zag je er eens een enkele fietser, wand in die tijd had niet zomaar iedereen een “ne velo” Om van auto’s nog maar te zwijgen, wand die zag je daar niet iedere dag. Wanneer wij als kinderen ergens een auto hoorden aankomen dan liepen wij naar buiten om dat “wonder” te gaan bekijken en een eindje achterna te lopen. In een van die boerderijtjes woonde een gezin met vier kinderen, onze vava en moemoe. Het oudste kind was een meisje Josefien, die later mijn moeder zou worden. daarna twee jongens, nonkel jan en nonkel mil, daarna nog een meisje, dat was mijn tante jose. Er waren wat koeien en een paard, schapen, en een dozijn of wat kippen. De vava had een moestuintje aangelegd met prei en selder, wat wortelen, ajuin, tomaten enz. Ze leefden er heel sobertjes van wat de “boerderij” hen opleverde, veel was het niet maar ze kwamen rond.
Amaai, dat klinkt precies nogal serieus. Maar dat is het echter niet. Misschien heeft het wat weg van een ‘Triller’. Het is wel het verhaal over mijn herinneringen van mijn jeugd zoals ik die vroeger ervaren en beleeft heb, en die waren op zijn minst gezegd niet al te prettig. Maar ik wil graag eerst duidelijk maken dat het nooit mijn bedoeling is of was van iemand te kwetsen nog te beledigen. Indien er onder de lezers iemand hier aanstoot aan neemt, wel het zij dan zo. Ik kan trouwens ook niet verwachten dat iedereen het eens is met wat ik hier schrijf. En indien er mensen zijn die vinden dat het niet de waarheid is, wel dan, het zij zo, maar het is dan toch in ieder geval mijn waarheid. De lezer zal zien dat ik er een beetje een eigenaardige zinsbouw op na houd maar, ik ben geen ‘ schrijver’. Daarom ga je zien dat mijn zinsbouw niet je dat is, maar ik schrijf zoals ik voel dat ik het moet schrijven. In drie of vierentwintig hoofdstukjes zal ik hier mijn verhaal doen.
Dag aan alle bloggers, mijn naam is Marcel, ik ben vierenzeventig en dus al tien of vijftien jaar gepensioneerd. Mijn hobby’s zijn? lezen en schrijven. Kijken naar documentaires op teevee. Ik doe ook wat met photoshop maar dat stelt niet zo veel voor. Ik wil hier even aan toevoegen dat ik met een ongeneeslijke ziekte te kampen heb, maar dit geheel ter zijde. Na eerst nog wat geaarzeld te hebben ben ik aan een blog begonnen. Nu ben ik zinnens van regelmatig hier wat neer te schrijven maar, weet dat ik geen enkele literaire opleiding heb genoten. En heb een eigen manier van schrijven, dus schrijf ik gewoon zoals ik voel dat ik moet schrijven. Ik ben jammer genoeg maar tot mijn veertiende naar school geweest. Ik schrijf veel over mijn niet al te gelukkige jeugd, maar ook over allerlei andere onderwerpen, zomaar uit het leven gegrepen.
