Naar aanleiding van een vraag aan het Legermuseum is gekeken naar de uniformering van de Nederlandse artillerie bij Waterloo.

Volgens de reglementen droeg de artillerie uniformen zoals te zien op de afbeeldingen, maar omdat er slechts kleine verschillen te zien zijn ten opzichte van het eerdere model, uit 1814, valt te betwijfelen of in de praktijk de tijd, het geld en de moeite zijn gestoken in het doorvoeren van deze veranderingen.

Het bestaan van reglementen betekent niet altijd dat hetgeen daarin wordt beschreven in werkelijkheid ook is toegepast.

Dit maakt het moeilijk om precies te achterhalen hoe de uniformering in de Napoleontische tijd eruit heeft gezien.

Afbeeldingen zijn meestal gemaakt op basis van reglementen, waardoor er slechts een indruk bestaat van hoe de uniformen eruit gezien moeten hebben.

Daarnaast geven deze afbeeldingen verschillende interpretaties weer; de kleur grijsblauw wordt door de ene tekenaar blauwer gemaakt en door de ander grijzer.

De bijgevoegde afbeeldingen geven het uniform weer conform de reglementaire uniformbeschrijving van de Nederlandse artillerie in 1814 en 1815.

Volgens de afbeeldingen zitten daar distinctieve verschillen in, vooral wat betreft de sjako en de kleuren.

De volledige beschrijving van het uniformreglement is in het Legermuseum aan te vragen.

Zowel de reglementen als deze afbeeldingen geven de indruk dat de Nederlandse artilleristen tijdens de slag bij Waterloo het uniform droegen volgens de reglementen van dat jaar.

Het is echter goed mogelijk dat dit niet het geval was en dat de artilleristen nog het 1814 uniform droegen.

De veranderingen in het reglement van 1815 betroffen slechts enkele aanpassingen, waaronder een andere sjakoplaat.

Het Nederlandse uniform werd pas eind 1813, begin 1814 ingevoerd aangezien de Nederlanden voor 1813 nog onder Frans bewind stonden.

De Nederlandse soldaten vochten onder Franse vlag en dus met Franse uniformen. Het is ondenkbaar dat het Nederlandse leger in 1814 nog de Franse uniformen droeg, aangezien het Koninkrijk der Nederlanden toen over een eigen leger beschikte.

Dit moest zich wel kunnen onderscheiden van het Franse leger.

Bij het uniform van 1815 was het, gezien de onafhankelijkheid in 1813, niet noodzakelijk een grote verandering te ondergaan. De uniformen waren niet wezenlijk anders.

Was het daarom wel de moeite waard om hier geld en aandacht aan te besteden?

Op 20 maart 1816 volgde er een decreet dat zou kunnen bevestigen dat de artillerie nog het uniform volgens model 1814 droeg.

In dit decreet wordt vermeld dat de officieren van verschillende onderdelen zich moesten houden aan het reglement van 1815 en er voor moeten zorgen dat hun troepen de juiste uniformering droegen.

Dit was blijkbaar niet het geval en zou betekenen dat het grootste deel van de artillerie bij Waterloo inderdaad nog steeds het uniform conform het Model 1814 voerde.

Er moet echter wel opgemerkt worden dat in dit decreet niet specifiek over de artillerie wordt gesproken.

Aan de hand van de reglementen, en de platen die hierop gebaseerd kunnen zijn, is dus niet altijd met zekerheid te zeggen hoe de uniformen er in werkelijkheid uitgezien moeten hebben.

Het feit dat er bij de reglementen van 1815 slechts een paar distinctieve veranderingen plaatsvonden bij de artillerie (geschreven staat:”uniformering: de thans bestaande montering, doch…”) zou erop kunnen wijzen dat het uniformmodel anno 1814 wel reeds volgens reglement gedragen werd. Als dit niet het geval was, zou er niet gesproken kunnen worden over de ‘thans bestaande montering’.

Uit de periode 1814-1815 is geen decreet te vinden waarin wordt gesteld dat het 1814 uniform niet goed ingevoerd zou zijn, zoals het decreet van 1816 wel vermeldt over het 1815 uniform.

foto 1. Links het uniform artillerie te voet 1814, rechts dat van 1815. Distinctieven: andere sjako. Pompon qua kleur andersom. Het reglement spreekt over rode en zwarte pompons.

foto 2. Links het uniform der bereden artillerie 1814, rechts dat van 1815. Distinctieven: sjakoplaat, kleuren op sjako, wings, leer en broek. Grotere verschillen dan andere artillerieonderdelen om door te voeren.

foto 3. Links het uniform der artillerietrein 1814, rechts dat van 1815. Distinctieven: sjakoplaat, pluim, rode omslag op de rug. De artilleristen op rechter afbeelding horen een zwarte kraag te hebben volgens reglement. De uniformen lijken veel op elkaar, maar zijn niet conform het reglement.