|
De Koninklijke Marechaussee (KMar), voluit Het Wapen der Koninklijke Marechaussee, is een politieorganisatie met militaire status.
Ze wordt beheerd door de minister van Defensie. Het is Ć©Ć©n van de vier krijgsmachtdelen van de Nederlandse krijgsmacht.
Vanwege de specifieke taakstelling valt de KMar, in tegenstelling tot de zee-, land- en luchtstrijdkrachten, niet onder direct bevel van de commandant der Strijdkrachten
uitgezonderd wanneer de KMar in het buitenland wordt ingezet voor andere taken dan de politietaak ten aanzien van militairen.
Het Corps de MarƩchaussƩe werd op 26 oktober 1814 door Willem I opgericht ter vervanging van de Franse gendarmerie. Omdat de term "gendarmerie" na de Franse bezetting te beladen werd geacht, noemde Willem het nieuwe korps "marƩchaussƩe"
(De eerste benaming voor de gendarmerie in de middeleeuwen). De marechaussee was ondergebracht bij de landmacht. De taken waren destijds het verrichten van politietaken voor de krijgsmacht, en civiel politiewerk als onderdeel van de rijkspolitie. Gendarmerie- en later marechaussee-eenheden waren oorspronkelijk gekazerneerd; ten opzichte van de gewone politie had dit in tijden zonder telefoon- en radioverbindingen het voordeel dat (ook 's nachts) snel in groten getale kon worden opgetreden. Misdaadbendes zoals die in Brabant in de 19e eeuw, en ook na de Eerste Wereldoorlog een plaag waren, werden inderdaad effectief bestreden. De marechaussee was in sommige kleinere steden zoals Venlo begin negentiende eeuw de enige politie. In 1908 wees koningin Wilhelmina de beveiligingstaak van de koninklijke paleizen toe aan de marechaussee. Voorheen werd dit door tuinlieden gedaan en het op wacht staan bij een paleis heet daarom nog steeds "klompenwacht".
Op 5 juli 1940 voegde de Duitse bezetter de marechaussee in Nederland organisatorisch samen met de rijksveldwacht en de gemeenteveldwacht. Hierdoor verloor de marechaussee haar militaire status en het predicaat Koninklijk. Buiten bezet Nederland bleef de Koninklijke Marechaussee bestaan. Ongeveer 200 marechaussees verzorgden de beveiliging van de Nederlandse koninklijke familie en de politiediensten voor de Prinses Irene Brigade.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de marechaussee gesplitst in een Korps Rijkspolitie (ter vervanging van de rijks- en gemeenteveldwacht) en de Koninklijke Marechaussee, die weer een militaire status kreeg. Op 3 juli 1956 werd prinses Beatrix benoemd tot 'Schutsvrouwe der Koninklijke Marechaussee'.
In 1994 gingen rijks- en gemeentepolitie op in 25 regiokorpsen en het Korps landelijke politiediensten. Bij die gelegenheid droeg de rijkspolitie de politie- en beveiligingstaken van Schiphol over aan de marechaussee. In 1998 werd de marechaussee een zelfstandig krijgsmachtonderdeel. In sommige gevallen kan een buitengewoon opsporingsambtenaar zoals bijvoorbeeld een douanier tot onbezoldigd wachtmeester worden benoemd.
Vanaf 1946 kende de Koninklijke Marechaussee ook dienstplichtigen. Zij werden speciaal hiervoor geselecteerd. Na een opleiding te hebben gevolgd in de Koning Willem III kazerne te Apeldoorn, werden de dienstplichtige marechaussees bij de parate troepen geplaatst. Taken waren voornamelijk het begeleiden van militaire verplaatsingen naar oefengebieden in onder andere Duitsland, BelgiĆ« en Frankrijk, verkeerregelen, wegaanduidingen aanbrengen, verkeerspatrouilles uitvoeren, inrichten van verkeerscontrole- en verkeersinformatieposten, controle op de naleving van de wetten, militaire voorschriften, orders, verkeersvoorschriften en het assisteren van beroepscollegaĀs bij hun werkzaamheden. De eerste dienstplichtige marechaussees werden opgeleid om ingezet te worden bij de politionele acties in het voormalige Nederlands-IndiĆ«. In totaal vervulden ruim 33.000 jongemannen hun dienstplichttijd bij het wapen der Koninklijke Marechaussee.
Baretembleem van de Koninklijke Marechaussee, 1ste model gedragen tussen 1947 en 1954 incl. origineel geweven ondergrondje
Baretembleem van de Koninklijke Marechaussee, model tussen 1954 en 1998
Volkswagen Transporter van de Koninklijke Marechaussee
Ford Transit van de Koninklijke Marechaussee
YPR-765 KMar pantserrupsvoertuig
Twee motorrijders van de Koninklijke Marechaussee voeren een grenscontrole uit
Het logo van de Koninklijke Marechaussee is, als bij veel buitenlandse gendarmeriekorpsen, een zogeheten springende granaat. In de 17e eeuw werd een nieuw wapen in Europa ingevoerd: de handgranaat. Dit waren bollen van glas of metaal, gevuld met buskruit. Ze werden ontstoken met een lont. Het werpen van deze granaten was erg gevaarlijk. De soldaten die dit werk deden, werden grenadiers genoemd. Ze moesten extra moedig zijn en kregen ook iets meer betaald. Zo werden de grenadiers de elitetroepen van alle Europese legers. Als teken van hun elitaire status droegen de grenadiers op hun uniform een gestileerde springende (of vlammende) granaat van messing. Dit teken werd al gauw het symbool voor militaire elite-eenheden.
Overigens was de vlammende granaat (maar dan in een achtpuntige ster) ook het logo van de in 1994 opgeheven Rijkspolitie. In het huidige ceremoniƫle tenue van de Marechaussee is een deel van deze historie nog terug te vinden. Met name de traditie van een bereden wapen is nadrukkelijk aanwezig. Dit is ook de reden dat de Koninklijke Marechaussee een standaard voert in plaats van de vaandel zoals gebruikelijk is.
De huidige Koninklijke Marechaussee is een politieorganisatie met militaire status. De taken en bevoegdheden van de marechaussee strekken zich uit tot buiten de militaire organisatie en ongeveer 95% van het personeel wordt ingezet voor civiele politietaken. Hoever die bevoegdheden gaan was tot medio 2007 inzet van discussie. Door een wijziging van de Politiewet is daaraan een einde gekomen.
De besturing van de Koninklijke Marechaussee kenmerkt zich door een scheiding tussen gezag en beheer. Het beheer over de Koninklijke Marechaussee berust bij de Minister van Defensie en het gezag over de Koninklijke Marechaussee wordt uitgevoerd door de gezagsdrager die verantwoordelijk is voor de betreffende taak. Zo worden de vreemdelingentaken en beveiligingstaken uitgevoerd voor het Ministerie van Justitie (MinJus), heeft het Openbaar Ministerie (OM) de leiding over de opsporingsonderzoeken en is de lokale burgemeester en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verantwoordelijk voor de handhaving van de Openbare orde en Veiligheid uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee.
De taken van de Koninklijke Marechaussee zijn vastgelegd in artikel 4 van de Politiewet 2012 en artikel 5 van de Veiligheidswet BES. Hieronder vallen onder meer:
- politietaken ten behoeve van Defensie
- politietaken op Schiphol, Flamingo Airport, F.D. Roosevelt Airport, Juancho E. Yrausquin Airport en andere aangewezen luchthavens en de beveiliging van de burgerluchtvaart.
- bijstand aan, assistentie van en samenwerking met Nederlandse politie
- bewaking van de buitengrenzen (grensbewaking) van het Schengen-gebied en het binnenlands vreemdelingen- en veiligheidstoezicht langs de 'binnengrenzen' met het Mobiel Toezicht Veiligheid
- waken voor de veiligheid van de leden en paleizen van het Koninklijk Huis
- beveiliging en bewaking van De Nederlandsche Bank en begeleiding van geldtransporten van de Nederlandsche Bank
- beveiliging van het Catshuis, de ambtswoning van de minister-president
- het (mede) uitvoeren van de basispolitiezorg op de eilanden Sint Eustatius en Saba onder de verantwoordelijkheid van de korpschef van het Korps Politie BES (KPBES).
Over de bevoegdheid van de Koninklijke Marechaussee ten opzichte van burgers bestond tot voor kort veel onduidelijkheid. Krachtens een wijziging (medio 2007) van artikel 4 lid 4 van de Politiewet heeft de Marechaussee ook ten opzichte van burgers alle bevoegdheden die een opsporingsambtenaar van de politie heeft, zoals vermeld in artikel 141 Wetboek van Strafvordering. Er is in het artikel wel bepaald dat hoewel de Marechaussee bevoegd is, zij zich onthoudt van het uitoefenen van bevoegdheden anders dan voor de taken die in artikel 4 van de Politiewet genoemd zijn.
De Koninklijke Marechaussee kent de volgende eenheden:
- District Landelijke- en Buitenlandse Eenheden
- District Noord-Oost
- District Schiphol
- District West
- District Zuid
- Staf Commandant der Koninklijke Marechaussee
- Landelijk Opleidings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee
De Koninklijke Marechaussee beschikt anno 2014 onder andere over de volgende voertuigen:
- Yamaha FJR 1300K motoren
- Gepantserde Toyota Landcruisers
- Toyota Hilux pick up
- YPR-765 KMar pantserrupsvoertuigen
- KTM-crossmotoren
- Gepantserde Mercedes Gelande (Schiphol)
- Volkswagen Transporter
- Volkswagen Passat
Daarnaast heeft de Koninklijke Marechaussee de beschikking over een aantal patrouillevaartuigen, voornamelijk voor de MTV/grensbewakingstaak:
- RV 180 Glinder, 35 meter, ligplaats Harlingen, vaargebied: Waddenzee en Noordzee
- RV 161 Kattenburg, 20 meter, ligplaats IJmuiden, vaargebied: havens Amsterdam en kustwater
- RV 162 Wycker Meer, 20 meter, ligplaats IJmuiden, vaargebied: havens Amsterdam en kustwater
De Koninklijke Marechaussee is een Gendarmerieorganisatie en maakt deel uit van het samenwerkingsverband voor Europese Gendarmerieorganisaties (European Gendarmerie Force (EGF)). Een gendarmerieorganisatie wordt gekenmerkt door de militaire status en civiele politietaken onder civiel gezag. Gendarmerieorganisaties kunnen, zoals de Koninklijke Marechaussee en de Italiaanse Carabinieri, beheersmatig zijn ondergebracht bij Defensie maar de Jandarma in Turkije, de Guardia Civil in Spanje en de Franse Gendarmerie Nationale vallen (ondanks hun militaire status) onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Een gendarmerie kan de politietaak voor militairen uitvoeren maar dat is niet altijd het geval (Spanje). Veel landen rond de Middellandse Zee, zoals Portugal, Spanje, Italiƫ, Turkije, Israƫl en Marokko beschikken over gendarmerieorganisaties. Angelsaksische landen hebben vaak een militaire politie (MP). Het verschil is dat een MP onderdeel is van het leger en enkel (beperkte) politietaken voor Defensie uitvoert. Deze organisaties hebben geen civiele politietaken en staan meestal niet onder civiel gezag.
10-07-2014, 00:00 geschreven door Guy 
|
