3. DE MIRACULEUZE GENEZING VAN ANNEKEN PALLAIJ (1615)

Het nabije Werchter bezit een O.-L.-Vrouwenbeeld waarnaar eertijds grote toeloop van het volk geschiedde. Zo is er sprake van verschillende mirakelen die in de 16^de en 17^de eeuw in Werchter plaatsgrepen en waar het wonderbeeld een rol in speelde.

Een van deze mirakelen is in detail beschreven en handelt over een inwoonster van Tildonk, die bezeten is van twee (!) boze geesten. Ze wordt per kar naar de kapel te Werchter gevoerd om hiervan verlost te geraken.

Het verhaal werd in 1940 gepubliceerd door dr. Jos Cools uit Haacht (4). Hij had de tekst gevonden in het Rijksarchief, maar gaf geen nadere bijzonderheden over de archiefbundel, ’n beetje volgens de toen heersende geest van wantrouwen tussen geschiedkundigen onderling.

Omdat het zo een interessant verhaal betreft, geven we het hieronder integraal weer. Het vergt natuurlijk enige inspanning om dit te lezen, maar om het toch wat meer hapklaar te maken hebben we de tekst in paragraafjes verdeeld.

Veel leesgenot!

" Attestaet des pastoirs van Werchter van seker mirakel geschiet in onser liever vrouwe cappelle tot Werchter op den Sinxen dach anni 1615.

Int jaer ons heeren XVIc vijffthien den 29 dach van Meye isser een vrou persoon bij naem Anneken Pallaij gebracht, op een carre met zeelen zeer vast gebonden, ut het dorpe van Thieldonck naer Wackerzeel ende van daer naer het dorp van Werchter, ende comende op de eerde van Werchter heeft het peert doe carre niet of zeer qualijck konnen voort trecken. Dit hoorende V of VI mans persoonen van Werchter dat alsulcken vrou, die men seijde beseten te sijn van twee boose geesten, gebracht worden naer Onser Liever Vrouwen Cappelle van Werchter, zijn met grooter vuricheijt geloopen, ende hebben dese carre metter vrouwen, met groot betrouwen ende viericheijt met grooter crachten voort ut den slijck getrocken nae die Cappelle van Onser Liever Vrouwen tot Werchter,

ende comende opde eerde van Werchter, ontrint der Cappellen heeft dese vrouwe grouwelijck getiert, ende haer tonge seer blau ende swert dobbel ende zeer affgrijselijck uut gesteken ende comende inder cappellen voors. is aldaer met zeelen ende boyen zeer vast gemaect, ende aldaer sonder spreken, sonder eten, sonder merckelijc verstant, heeft zeer dickwils getoont een zeer grouwelijck gesicht ende groot getier gemaect dickwils naer diversche persoonen spouwende, ende het speecsel stinckende als eenige vuijle prije,

men heeft aldaer inder cappellen den dienst van Onser Liever Vrouwen gedaen, met vasten ende met een geduerich gebet godt almachtich ende die hemelsche coningine Maria aengeroepen tot alicheijt ende gesontheijt van deser vrouwen.

Dit aldus gedaen ende geschiet tot opden 7 dach Juny 1615 wesende den heyligen Sinxendach het smorgens voor den Sonnen opganck isser in de cappelle van Onser Liever Vrouwen van Werchter voors. geschiet ende gehoort een zeer groot gethier gelijck ofter een groot geschudt had affgegaen, waeraff die moeder van den voors. vrouwen bij naem Heylken Deweaer, wacker is geworden, ende dese siecke vrouwen heeft geroepen ende geseet, moeder helpt mij, moeder helpt mij, moeder staet mij bij.

Die moeder comende, soe heeft die dochter geseet, moeder ick bin nu een van desen quaden geesten quijt geworden ende van eenen verlost, ende terstont isser inde cappellen geweeste eenen zeer affgrijsselijcken ende vuylen stanck, duerende een poose tijts. Ende binnen een halff ure daer nae, heeft dese vrou wederom tot haer moeder geroepen ende geseet, moeder helpt mij, moeder helpt mij, moeder staet mij bij,

ende de moeder comende, heeft dese vrou tot haer moeder geseet, moeder ick bin nu oick den anderen quaeden geest quyt ende van hem verlost ende van te vooren oick was daer oick een gethier als van een geschut, ende oick volghde een grooten onverdrachelycken stanck als voor.

Ende ontrint den 7 uren onder die vroechmisse in inder Cappellen voors. ontrint deser vrouwen geschiet ende gebeurt een zeer affgrysselijck gethier van roepen ende schreuwen alsoe dat scheen dat dese quaeden geesten wederom wilden keeren daer zy ut waren gegaen, maer is deur godts hulpe ende goede middelen beter geweest ende ten zelven dage heeft men deser vrouwen de banden ende boyen affgedaen ende haer in alles zeer stille ende geschietelyck gedragen, ende seer weselyck ende minnelyck aensicht getoont, ende zeer verstandelyck gesproken, ende weynich beginnen te eten,

maer heeft gelegen als een cranck ende sieck mensch van leden, ende het dijstdaechs naer Sinxen, wesende den IX juny 1615, is dese vrou inder processien achter het beelt van onser liever vrouwen om gedragen, ende is alsoe geheel gecomen tot gesontheyt van lichaem ende haer verstant ende haer vijff sinnen, ende heeft terstont daer naer wel ende hertelijck geten ende gedroncken,

ende ten lesten op den sesthiensten dach dat zij inder cappellen voors. had geweest, heeft dese vrouwe voors. Anneken Pallay inder Cappellen voors. zeer devotelyck den dienst der missen ghehoort, ende heeft haer bichte met goeden berou gesproken by den pastoor, ende het teecken des heylichs cruys gemaect, ende haeren vader onse, ende weest gegruet ende die X geboden, ende het gelooven perfectelycken gesproken, ende daernae met grooten devotien inde presentien van verscheyen persoonen, ut handen van den pastoor ontfangen het werdich heylich Sacrament,

ende corts daernae is metten pastoor met haeren man ende met haer moeder, ende met een van haer kinderen ende metten meyer van de dorpe, Jan van Lantrop, ende meer ander, uut de Cappelle met blysschappen gegaen, ende genomen hebbende spyse ende dranck ten huyse van den meyer, is metten pastoor  ende met haeren man ende haer moeder met grooter blyscappen, wel vroemelycken ende sterckelycken naer huys gegaen tot Thieldonck alwaer sy alnoch woonachtich is, ende op deser tyt alnoch wel warende is tot meerder loff, prys ende glorie van godt almachtich ende der glorieuser ende hemelsche coninginne Maria.

Tot meerder kinnisse ende waerheyt van der voors. is,  heb ick heer Michiel Luyten pastoor tot Werchter, dese onderteeckent bij naem ende toenaem, desen 28 juny 1615.

Ita attestor et certifico manu prpria F. Michael Luyten pastor eccelsie parochialis Werchtrensis indignus."

(vervolgt)

(4)  Cools Jos., 'De devotie in het Land van Rotselaar', Eigen Schoon en de Brabander 23 (1940), 9-28.