In het stukje hierboven heb ik het over mijn bezoek aan Radio Flandria in Zaventem. Enkele maanden later was het opnieuw Flandria-appel. Dit keer in het Huis van de Toekomst in Vilvoorde. Het Nederlandse Radio 538 wilde immers ook graag Vlaanderen veroveren via de kabel. Flandria en 538 organiseerden daarom, begin 1999 een gezamenlijke persconferentie. Ook daar waren Fleur en ik aanwezig. Lex Harding en Erik de Zwart speelden toen een belangrijke rol bij de Nederlandse zender, enerzijds als eigenaar, anderzijds als programmaleider. Vandaar dat ook zij op de fotos staan. Ton Schipper, die eigenlijk nooit ergens ontbrak, komt ook voorbij, net als die andere Vlaamse Flandria-directeur Guy Devinck. Hun fotos staan in een apart hoofdstukje hieronder. Kwestie dat de dingen niet nog ingewikkelder worden.
- Van het bewaren van de historie tot een dagelijkse krant
Dit zou wel eens dé fotoweek kunnen worden op mijn FB-pagina. Het digitaliseren schiet op. Vorige zondag werd trouwens alweer een mysterie opgelost, dat van de onbekende studio. Het internet weet alles, het duurde dan ook niet lang vooraleer duidelijk werd dat het om een opname ging van de Radio Contact-studio in de Vuurkruisenlaan in Neder-over-Heembeek. Met dank aan David Claes voor de snelste respons.
De opname stond helemaal verloren op een filmpje met familiefotos. Blijkbaar had ik die de dagen voor mijn bezoek aan de blauwe dolfijn genomen en bleef er nog één shot over. Fotos nam je in die dagen met een aangekocht filmpj, dat op zich al niet goedkoop was, terwijl het ontwikkelen nog duurder was. Daarom werd alles gebruikt. Eenmaal de onbekende studio een identiteit had, was het niet meer zo moeilijk om de fotos die bij dezelfde reportage hoorden terug te vinden. Daarom worden ze nu voor de eeuwigheid toevertrouwd aan het wereldwijde net.
Eén foto is bijzonder omdat ook Filip Bomberna er op is te zien. De man die RadioVisie naar het internet bracht. In het jaar 1997 was van deze club immers geen sprake meer, toch niet als nieuwsmedium. In juni 1984 was het laatste gedrukte exemplaar verschenen. De Stichting RadioVisie in Nederland had zich toegelegd op het verzamelen van àlle singles uit de Top 40 (sinds de eerste aflevering), waarna iedereen die een nummer in zijn collectie miste, er een kopie van kon krijgen. In België bleef ik alleen achter, ik maakte syndicated radio tot 1990 en ik legde me toe op het aanleveren van teksten, uiteraard over radio, aan iedere bestaande publicatie die beroep wenste te doen op mijn expertise.
In datzelfde jaar kreeg het computervirus me te pakken en toen ik al in 1995 een internetverbinding nam, was het hek helemaal van de dam. Mijn bladenpassie stak meteen weer de kop op en een goed jaar later werd NeTTies geboren, een e-zine over internet. In 1997 nam oud RadioVisie-abonnee Filip Bomberna contact met me op. Hij werkte als webmaster bij het VITO in Mol. Ook in zijn vrije tijd kon hij niet wegblijven van het www. Het wilde graag twee passies combineren; radio en het internet. Hij stelde voor om de gedrukte exemplaren van het Baffle/RadioVisie te scannen en online te zetten. Ik had daar geen probleem mee en de klus werd begonnen. Edoch, algauw werden de oude artikelen aangevuld met recente berichten uit de radiowereld en RadioVisie begon een tweede leven. Digitaal dit keer. Het radiovirus had me weer te pakken.
Helaas is van die beginjaren niks bewaard gebleven. Alweer omdat daar toen een stevig prijskaartje aan vast hing. We hebben het over de tweede helft van de jaren 90. Eigen domeinnamen waren duur, webruimte idem dito. We surften bijgevolg eerst mee op de overbodige ruimte van een Amerikaans bedrijf. Na een poosje bood ene Ben Van Praag zijn diensten aan. Toen aan het werk voor Family Radio, van het huis Contact. Hij kon ons ruimte aanbieden op zijn eigen, Belgische server. Gratis. Door het contact met de ex-Mi Amigo medewerker werden een aantal zaken eenvoudiger en werden we uitgenodigd om de radiogebouwen in Neder-over-Heembeek te bezoeken. Uiteraard om er een stukje over te schrijven. Deze fotos zijn toen gemaakt.
Het exacte tijdstip is niet meer te achterhalen, het jaar moet 1998 geweest zijn. Alles wat RadioVisie voor 1 januari 2000 online zette, is immers verloren gegaan. Ter gelegenheid van het nieuwe millennium had Filip een nieuwe website ontwikkeld. Die maakte gebruik van een andere scripttaal. Alle eerdere stukjes meenemen kon enkel als we die handmatig overzetten. Copy/paste tot in het oneindige. Iets wat wegens tijdsgebrek nooit is gebeurd. De belangstelling voor de online versie van RadioVisie was zo groot dat we al onze energie daarvoor nodig hadden. Al doe ik de waarheid wel een beetje geweld aan. Ergens heb ik nog een cd liggen waar berichten op zijn bewaard. Ooit vind ik die terug
0
1
2
3
4
5
- Gemiddelde waardering: 0/5 - (0 Stemmen) Categorie:Media (maar vooral radio) Tags: radio contact , ben van praag , netties , family radio
Ze blijven opduiken de foto-dvds uit een tijd dat die allesbehalve ingeburgerd waren. Ik vond er gisteren eentje terug uit de zomer van 2004, niet gelabeld, in een doos waarop ik enkel kon zien dat een fotograaf uit Ieper gezorgd had voor de digitale ontwikkeling. Ik maakte de fotos eigenlijk met een Yashica FX II. Ik had het toestel gekregen voor mijn 21ste verjaardag van mijn vriendin. In 2004 was het ding 51 jaar oud, maar maakte nog steeds prima opnames. Net in die tijd boden fotografen her en der de mogelijkheid aan om gewone filmpjes meteen te digitaliseren. Dat was wat ik deed met de fotos voor deze reportage.
QMUSIC DEBUTEERT & TRAPT AF IN OOSTENDE
De wereld van Qmusic ging open. Voor het eerst live, tijdens de zomer, vanuit Oostende. Intussen parkeert de radiostoet er iedere zomer twee maand, in augustus 2004 was het allemaal nog experimenteel. Ik trok er, samen met mijn toenmalige compagnon Dirk Vanoirbeek naar toe voor een reportage. Wat we er toen allemaal van vonden, lees je in het onderstaande authentiek verslag.
Zomer, zand, zon en radio. Het is een klavertje vier dat ieder jaar opnieuw opduikt. Van zodra de maanden juli en augustus er aan komen, kan je er gif op innemen dat Radio X, Kanaal Y en Studio Z verschijnen tussen Knokke en De Panne. Al even traditioneel zijn wij dan in buurt. Vrijdag jongstleden was het weer van dattum. Q-music was het onderwerp.
Zij als gastheren en dames in Oostende? Wij dan maar als gasten met extra commentaar. En we kunnen kort zijn: - Het commerciële station uit Vilvoorde ligt in het water. Niettemin zijn ze er sterk op vooruitgegaan. - Een vaststelling die kan tellen...
Het decor is dominant. We stappen het station van Oostende uit langs de grote poort (waarom komen al die drommen toeristen eigenlijk uit dat zijgangetje gesukkeld?), rechts kijken we in het wulpse gezicht van Maaike Cafmeyer, mevrouw Bart Depauw. Het siert een spandoek van de productie 'Theater aan zee'. Vlak voor ons ligt het soort jacht dat we ons herinneren uit Miami Vice, van onze vakantie in Nice, uit onze dromen als Lotto-miljonair. Minder prominent dan Maaike haar banner zijn enkele vlaggen van Q-music zichtbaar op het bovendek van de schuit, maar maakt de slogan 'Q is good for you', in letters van een halve meter hoog tegen de bakboordzijde, veel goed.
En Q-music wint het nog op een andere manier van 'het theater'. Op het bovendek van de Antares, zo heet de varende vakantiestek van het commerciële station, staan een koppel Bose-boxen richting station te toeteren. Ook Bose is good for you, want zelfs met tegenwind horen we Alexandra Potvin tot tussen de treinen, tweehonderd meter verder, vertellen dat ze net met de grote baas gebeld heeft. "Ik heb Erwin Deckers gevraagd of we hier niet altijd kunnen blijven, ik wil hier nooit meer weg, dit is veel te mooi."...
Sukkelde Q-music vorig jaar van de ene kust Q-BBQ naar de andere, waarbij het voor de toeristen niet altijd duidelijk was wié, wàt kwam doen op dat stukje strand, dit jaar kijk je er niet naast, luister je er niet naast. Sinds 19 juli en nog tot en met 13 augustus zenden de guys & boys uit Vilvoorde live uit vanaf de Antares. Een luxe jacht dat jij en ik, maar vooral anderen kunnen huren om er leuke dingen op te doen. Zoals een poos radioprogramma's maken vanaf het voordek, liefst tussen 10.00 en 16.00 uur, zodat de horden toeristen die voorbij wandelen een scheut promotie meepikken. Q in beeld. 'Aanwezigheidspolitiek', zou Noël Slangen het noemen.
Deckers heeft het goed geregeld met zijn presentatoren. Nathalie Delporte en Carl Schmitz bemanden tot vorige week vrijdag de Antares en maakten programma's vanuit het Antwerpse Willemdok. Alexandra Potvin en Bart-Jan Depraetere spreken de bevolking toe vanuit de Mercatorhaven in Oostende sinds maandag jongstleden, terwijl Nathalie Delporte en Herbert Bruynseels de zaak mogen afronden vanuit de oude jachthaven in Blankenberge, vanaf 9 augustus.
Uiteraard moet er worden gewerkt aan boord, tenminste... er moet radio gemaakt worden vanaf het yacht. Als je dat kan doen in de directe omgeving van een bar met indirecte verlichting (daar worden de programma's voorbereid en continu opgevolgd via computer en internet), vanuit één van de drie zithoeken met kussens waarin je wegzakt tot halfweg je schouders, of van op het bovendek met panoramisch zicht.... De luxe cabins, benedendeks en met volledig uitgeruste badkamer, slaan we gemakkelijkheidshalve over. Waarmee we bedoelen dat er ergere plaatsen en omstandigheden zijn om te werken.
Q on board, is meer dan een duo-presentatie, de programma's zijn minstens te danken aan de techneut met dienst. Tijdens onze Oostendse raid bepaalt Tom '538' Callebaut, hoe één en ander klinkt. De man blijft zelfs slapen aan boord. De uitzendstudio wordt immers iedere dag opnieuw afgebroken en naar binnen gebracht, om 's anderendaags in alle vroegte opnieuw te worden opgebouwd. Er verdwijnen al eens toeristen in Oostende, een complete radiostudio op het dek van een jacht zou dat voorbeeld wel eens kunnen volgen. Al gaat het dan om de oude Topradio-studio uit Vilvoorde, het ding doet het uitstekend. Tom beschermt 'zijn' materiaal met lijf en ledematen. Zelfs 's nachts, al slapend tussen de ijsmachine, het supergrote platte tv-scherm met satellietontvanger, de expressomachine....
Van al dat fraais kunnen dagelijks zes koppels meegenieten. Luisteren, bellen wanneer het moet en zorgen dat je bij de eerste zes bent. Da's de hele filosofie achter de verwennerij op de Antares. We botsen er tegen koppels uit Temse, Kortrijk, Wingene, Roeselare en Oostende. Veel West-Vlamingen dus en een duo uit Temse dat met vakantie aan de kust is
Wij horen niet bij Q, dus hoeven ze tegen ons niet te liegen. Het zijn verstokte fans. De mevrouw uit Kortrijk heeft het voor elkaar gekregen dat ze op het werk Donna hebben vervangen door Q. Een meneer uit Roeselare knikt instemmend en zegt dat hij gaat slapen met Q. Hij staat er ook mee op. Waarna het duidelijk wordt waarom zijn vrouw een Maltezer op de arm heeft zitten. Voor zoveel trouw krijgt iedereen een plastic tas vol gadgets mee naar huis.
Het Q-yacht bezoeken houdt uiteraard meer in dan een enkele blik werpen op het vele koper en het blinkende houtwerk aan boord. De doorzichtige frigo staat niet voor niks centraal in de bar. Gastvrouw Nathalie rukt het ding met plezier open. Q-music en de gasten worden gepowered by Eristoff Vodka. Nooit eerder van gehoord, maar de drankjes strelen zich een weg langs het gehemelte. Jelle, Q-scheepsmaatje, brengt de vodka met een stralende glimlach langs en helpt de bezoekers naar boven of beneden en omgekeerd.
Het hele yacht wordt gekeurd door de winnende koppels. Wij blijven hangen aan de techniek. Techneut Tom praat om de haverklap met iemand die er niet is. Net als we willen gaan tellen hoeveel keer Eristoff bij hem heeft toegeslagen, komen we er achter dat we de reden elders moeten zoeken. Tom praat voortdurend met... Vilvoorde. Het audiosignaal vanaf de Antares wordt via een ISDN-lijn van Belgacom naar het VMMa-gebouw gestuurd. Daar zit de eindregie en die is vooral nodig voor de commerciële breaks, daar houdt men zich in Oostende niet mee bezig. Er zijn wel vaker last minute wijzigingen en op het vaste hoofdkwartier kan men sneller anticiperen.
Alle programma-onderdelen lopen moeiteloos in elkaar over. Bart-Jan springt in als Alexandra aan de GSM hangt. Alexandra vervangt BJ als deze laatste, heel vakkundig overigens, met twee lastige toeristen en een baby op de foto gaat. Tom roept iets van '18 seconden nog' naar Vilvoorde... Het geluid van krijsende meeuwtjes wordt ergens als achtergrond gemixt, het 'zeeslagspel wordt gespeeld met een luisteraar... waarbij niet eens duidelijk is of de man in kwestie naar Vilvoorde, dan wel naar Oostende belt. Trouwens, maakt het wat uit? Zolang het maar werkt...
En dat is wel degelijk het geval. Op de redactie hadden we een bandje laten meelopen. Karaktervol als we zijn, wilden we achteraf ook wel eens, net als de modale luisteraar, horen hoe een programma klinkt dat wij vooral tot stand hadden zién komen. Q-music vanaf de Antares is spontane radio, vlot, met veel sfeer, dynamisch, ons zesde zintuig werd prima geraakt. (En Jelle mag op onze redactie komen werken). Het zou niet alleen voor Alexandra fijn zijn als ze al haar programma's vanaf de Antares kon blijven maken, ook voor de luisteraar zou dit meer dan mooi zijn...
Ik borduur nog even verder op de inbeslagname van Radio Scorpio op 20 februari 1980, waarover ik het eergisteren had. Diezelfde dag werd immers ook Studio 17 opgepakt in Leuven. Waar bij Scorpio het studiomateriaal ongemoeid werd gelaten, verdween alle apparatuur van 17 wél in de combis van de BOB. Niet alleen Leuven stond op zijn kop, ook in Brussel was dat het geval. In de hoofdstad werden de vrije zenders immers met rust gelaten, de solidariteit en verontwaardiging waren bijgevolg enorm.
Dat was ook journalist, radio- en tv-maker Jan Van Rompaey niet ontgaan. In zijn zondagse programma Ronde Tafel op BRT2 (Omroep Brabant) van 24 februari 1980, voerde hij daarom een discussiegesprek over vrije radio met o.a. Ugo de Clerck van Radio Scorpio en voorzitter van de Vereniging ter Bevrijding van de Ether, plus Minister van Vlaamse Cultuur Rika De Backer. Ook de directeur van de technische dienst van de BRT, Michel Gewillig werd aan het woord gelaten. Helaas bleek die zeer slecht op de hoogte te zijn van frequenties Volgens hem moesten de vrije zenders maar opgedoekt worden omdat het zonde was die nuttige frequenties daar voor te besteden. Hij stelde ook nog voor om die vrije zenders een plek te geven op de AM-band.
Kijk eens aan. De tijden veranderen (niet). Sinds enkele jaren zijn er diverse partijen die aan de opeenvolgende Ministers van Media (Marino Keulen, Geert Bourgeois, Ingrid Lieten, Sven Gatz) gevraagd hebben om op die middengolf een project te mogen beginnen. Al dan niet tijdelijk. En er zijn dit keer wel degelijk frequenties beschikbaar. De openbare omroep gebruikt er immers geen enkele meer. Nee daar beginnen we niet meer aan, klinkt het nu op het ministerie. Er is blijkbaar weinig nieuws onder de zon. Mensen die radio willen maken worden nog steeds van het kastje naar de muur gestuurd. Paraplus gaan open. Voor het toeteren van onzin schaamt men zich nog steeds niet.
Mevrouw De Backer vertelde bij Jan Van Rompaey ook over haar plan om vrije radio toe te laten via de BRT. Dit door een wekelijkse ontkoppeling van het regionale BRT2 omdat die per provincie een afzonderlijke zender hebben. Ik vroeg me in RadioVisie 26 (van 14 april 1980) af of dat wel in goede aarde zou vallen van BRT2 zelf. En hoe maak je lokale radio via zenders van vijftig kiloWatt? De VEBE schoot het plan meteen af. In de dagen en weken na de bekendmaking van hét plan De Backer, kwam niemand opdagen om de zaken uit te werken. Er is nadien nooit nog iets van vernomen.
Klik op onderstaande link om naar een bijzonder merkwaardig filmpje te kijken.
Bladerend doorheen de stapel tijdschriftjes die de VVVR/RadioVisie uitgaf, zag ik weer dat we vanaf boekje 10 snel evolueerden. Dankzij het groeiende aantal lezers beschikten we over meer budget en konden we overschakelen van stencil- naar offsetdruk. In het eerste geval was enkel tekst mogelijk, in het tweede behoorden ook fotos en illustraties tot de mogelijkheden. Hét moment moment om Joey in te schakelen. Het was voorjaar 1975.
De allereerste tekening die Joey ooit maakte voor het blad was een karikatuur van Rob Ronder (Alfons Jagtman). Als kop bij zijn maandelijkse column. Tot en met editie 25 (maart 1977) zou hij trouw zijn stukjes blijven schrijven. Eerst over zijn persoonlijke radio-avonturen, later over radio in een breder perspectief. Twee maanden later transformeerde Baffle tot RadioVisie en hadden we minder aandacht voor het zeezenderfenomeen, waardoor Rob als publicist verdween. Hij bleef wel medewerker van de stichting.
Rob Ronder ontmoette ik voor het eerst in april 1975 in Playa de Aro, aan het zwembad van de eerste Mi Amigo-pleisterplaats, op de flanken van de Mas Nou. Hij was rechtstreeks van het zendschip naar het badplaatsje gereden om er zijn loon op te halen en te genieten van een week vakantie die hij van Sylvain Tack had gekregen. Het station had nog geen eigen plek en logeerde tijdelijk in de ruime villa van een met Sylvain Tack bevriende zakenman.
Ronder was zijn carrière begonnen tijdens het tweede leven van Radio Atlantis, toen in de lucht vanaf MV Jeanine. Zijn show Drop of dr onder behoorde tot het betere werk van de zeezender. Hij viel des te meer op omdat er tijdens deze tweede periode van het station tal van mindere goden aan het werk waren. Toen er een einde kwam aan de avonturen van de Vlaamse piraat, verdween ook Ronder uit beeld. Een paar maanden later was hij terug, alive and kicking, dit keer aan het werk voor Radio Mi Amigo.
Eind 1974 was het radioteam halsoverkop naar Spanje moeten uitwijken. De BOB was de Mi Amigo-organisatie, die toen niet meer vanaf Nederlandse bodem mocht opereren, op het spoor gekomen. Een nieuw, goed draaiend team moest worden opgezet. Tot de studios in Playa de Aro helemaal op punt stonden werd daarom beroep gedaan op extra mankracht die live aan boord van de MV Mi Amigo wilden gaan werken.
Rob werd gevraagd of hij er Peter Vandam wilde gaan vervangen. Die was, nadat hij werd opgepakt door de BOB in de verborgen studio in Opbrakel en ook even had vastgezeten, halsoverkop vertrokken naar het zendschip. Na enkele weken moest de man vervangen worden. DJs die hun stiel kenden en ook nog eens enkele weken op een zendschip wilden gaan zitten, lagen niet voor het grijpen. Rob zag dat soort avontuur wel zitten
Het lag in de bedoeling dat Peter en Rob elkaar live aan boord zouden afwisselen. Maar omdat de technische omstandigheden te slecht waren, werd dit plan uitgeteld en moest Peter naar Spanje gaan, Rob werd overbodig. In Playa werd hem door Sylvain gezegd dat, vanaf het moment er opnieuw live programma's vanaf het schip zouden komen, hij opnieuw zou gecontacteerd worden. Wat effectief gebeurde, maar toen had Rob al andere engagementen.
Het toeval wil dat ik voor de eerste keer, in april 1975, op bezoek was in het Mi Amigo-hoofdkwartier in Playa de Aro, toen Rob er ook was. Voor Baffle en de VVVR was ik samen met mijn collega Frans Schuurbiers naar Spanje gevlogen om de sfeer op te snuiven en om kopij te verzamelen voor ons blad. Wat klopte nu eigenlijk van al die wilde verhalen in de kranten? Algauw bleek dat Rob en Frans bijna buren waren. De ene woonde in Breda, de andere in Ulvenhout. Een boogscheut van elkaar.
Het gevolg was dat beide heren wel eens vaker bij elkaar over de vloer gingen en dat kwam Baffle/VVVR goed uit. Rob ging akkoord om een maandelijkse rubriek te schrijven. In augustus 1975 werd hij ook ingeschakeld om de eerste documentaire programmas die we maakten voor de zeezender - Mi Amigo duikt in de radiogeschiedenis - op te nemen. In augustus 1979 deden we alweer beroep op hem. Rob produceerde de eerste edities van de nieuwsservice RadioInfoon, het recentste radionieuws via een automatische telefoonservice.
Maar daar hield het niet bij op. Toen ik voor Radio Gemini ging werken, eind 1979, toog ik op zoek naar extra djs. Het lag voor de hand dat ik daarbij direct aan Rob Ronder dacht. Nadat hij eerst uitsluitend tijdens het weekend was te horen, verkaste hij eind 1980 naar de weekdagen, waar hij van maan- tot en met vrijdag te horen was met een drive time programma tussen 16:00 en 17:00 uur. Hij zou dat jarenlang blijven doen.
Driemaal is scheepsrecht. Driewerf helaas ook. Om in de terminologie te blijven. Na Veronica-medewerker Han Vastenburg en muzikant/jinglemaker Cees Bergman meldt Hans Knot nu ook het overlijden van de Nederlandse radio-dj Gerard Smit. (Zie gedeeld bericht hieronder). Eén van mijn jeugdhelden. Toén en ook nu nog kijken mensen me verbaast aan als ik zeg dat ik een reuzefan was van iemand die voor de radio werkte
Als je zeventien jaar bent, in mijn generatie was je dat nog piepjong, dweepte je met voetballers, wielrenners, zangers, popgroepen Van die laatste had ik ook wel posters hangen in mijn kamer... naast die van de Mebo II, het zendschip van Radio Noordzee Internationaal (RNI). Alhoewel de zender in het zuiden van West-Vlaanderen nauwelijks te ontvangen was dweepte ik er mee. Het feit dat ik aangewezen was op hun kortegolfzenders (31- en 49-meter band), maakte het luisteren extra spannend voor mij. Soms was de ontvangst uitstekend, dan weer een pak minder. Of af en toe helemaal niet, want de zenders werden niet altijd ingezet. Het droeg allemaal bij aan het avontuur.
Ik was het station beginnen volgen vanaf het prille begin in 1969. Tenminste, in dat jaar doken de eerste berichten over de komst van een nieuwe zeezender op in de kranten. Ik bleef vanaf dat moment nauw hun belevenissen volgen. En daar was zeker geen gebrek aan. Hun uitzendingen werden gestoord door de Britse overheid, ze wijzigden hun naam in Radio Caroline, er was een poging tot kaping van een ontevreden directeur en er was de bomaanslag van concurrent Radio Veronica op het zendschip. Ik had ook al snel contact gezocht en gekregen met het RNI-hoofdkwartier in Zürich en bouwde een leuke correspondentie op met Eva Phister, de secretaresse van Mebo Ltd, de organisatie achter RNI. Toen was ik uiteraard totaal verkocht en verknocht.
Maar bovenal bracht RNI een nieuw, fris geluid. The sound of a young Europe. Jonger, frivoler, gedurfder dan andere radiostations. En de keuze was al zo beperkt begin jaren 70, naast Radio Veronica, Hilversum 3 en BBC Radio 1, gaapte het grote niets voor mijn generatie. Mijn absolute lievelingsprogrammas van RNI waren Driemaster, Buitengaats en Doorsnee Noordzee, allemaal live vanaf het zendschip. Ik luisterde ademloos naar de avonturen van Leo van der Goot, Hans ten Hooge, Mark van Amstel, Dick de Graaf en Gerard Smit. Het hoeft dan ook geen betoog dat ik heel veel later apetrots was dat ik Dick de Graaf, in 2014 kon overtuigen om Driemaster nieuw leven in te blazen bij Radio 19, waarvan ik op dat moment projectleider was.
Na de close down van RNI heb ik de heren nog vaak teruggehoord, zeker Gerard Smit. Ik was in de nadagen van 31 augustus 1974 verwoed opnames van het station gaan verzamelen. Wat ik eerder had gemist aan uitzendingen, kon ik alsnog beluisteren. Vaak programmas die via de FM-band in de regio Scheveningen waren opgenomen. Nooit eerder had ik het station in die bijzondere kwaliteit gehoord. Ik heb ze nog allemaal, tegenwoordig gedigitaliseerd en wel. Ik luister er nog vaak nog. Eerder deze week hoorde ik Marc van Amstel aan het werk. Ik had hem enkele weken eerder nog ontmoet in Gistel tijdens Flanders Music Radio Day. Meer alibi had ik niet nodig om de man uit het archief te halen.
Ik ga straks eens wat opnames van Gerard Smit op een rijtje zetten. Dat soort eerbetoon is het minste wat ik kan doen.
Wie ooit de originele A Team-reeks (1983-1987) heeft gezien zal zich ongetwijfeld de gevleugelde woorden van Kolonel John "Hannibal" Smith herinneren; I love it when a plan comes together. Zo lijkt het een beetje omdat ik je net deze week een reeks Topradio Gemini-jingles kan aanbieden. Met dit grote verschil dat er van een echt plan helemaal geen sprake was. Toeval des te meer
Topradio was de voorbije weken meer dan ooit in het nieuws. Het wààrom hoef ik alvast niet meer uit te leggen. Anderzijds kon je op deze FB-pagina ook niet naast de aandacht kijken die ik had voor Radio Gemini. Omdat ik er ooit mijn actieve radiocarrière, die ik overigens nooit ambieerde maar er toevallig in terecht kwam, ben begonnen.
Via Facebook kom je algauw oude bekenden tegen, herinneringen komen boven, verhalen worden opgediept die tegenwoordig al heel snel hun weg vinden naar de sociale media.Wat enkele personen leuk vinden, zal voor meer menen het geval zijn. Die achterliggende gedachte dus. Bovendien is ook maar de geringste vorm van egoïsme me onbekend. Ik deel graag. En uiteindelijk is dit het basisidee van FB en consorten. Ja?
Maar eerst even een stukje geschiedenis. Radio Gemini was een uiterst succesvol radiostation maar kon die inspanning niet consolideren. Via enkele tussenstappen en minder gelukkige allianties werd de zender uiteindelijk een filiaal van Topradio. Tot 1987 was de Kortrijkse zender helemaal onafhankelijk. Toen trad men toe tot Optimedia - Vijf Sterrenradio, een initiatief van het toenmalige VUM, met Zaki aan het roer. Gemini deed het vooral om nieuws binnen te halen.
VUM was de Vlaamse Uitgeversmaatschappij, de uitgever van De Standaard, het Nieuwsblad en De Gentenaar. Zij stonden in voor het nieuws op hun radios. De aangesloten zenders behielden de eigen naam maar moesten het logo op affiches, stickers en dergelijke zetten. Een jingle van Vijf Sterrenradio moest worden geïntegreerd. Er werden ook syndicated programmas geproduceerd door de VUM die moesten werden uitgezonden (o.a. een hitlijst).
Zenders die zich aansloten kwamen allemaal uit de grotere steden; Radio Antigoon (Antwerpen), Radio Go (Gent), VBRO (Brugge), Radio Caroline (Aalst), Radio Sinjaal (Leuven), Radio Andromeda (Oostende), Radio 94 (Tienen), Radio Alpine (Roeselare), Radio Reflex (Mechelen), Radio 77 (Sint-Niklaas), Uniek FM (Turnhout), Stadsradio Halle (Halle), GRK (Genk), Radio Centraal (later RCL, Hasselt), Radio CRD (Brussel) en Radio Gemini (Kortrijk).
Maar ook aan deze samenwerking kwam een einde. De aandeelhouders vonden Gemini veel te duur worden en toen ook de Kortrijkse Hallen de zender liever kwijt dan rijk waren, werd uitgekeken naar een overnemer. Serge Allaert van het bedrijf Allaert Aluminium legde het geld op tafel en er werd verhuisd naar de Schaapsdreef in Kortrijk. Eerst werd nog gepoogd door o.a. Bart Pieters, Steven Caulier, Luc Sierens en mezelf om het originele Gemini te reanimeren met een concept dat gebaseerd was op dat van de Nederlandse Sky Radio en Radio 10 Gold.
Helaas werden de financiële afspraken niet nagekomen door de nieuwe eigenaar en viel het team snel uit elkaar. Net op het moment dat ook sterkhouders van weleer als Jan Steen, Herman Vervaeke, Jacques Derijker, en Dielis Bergen hadden toegezegd om weer mee te doen. Eind 1994 besliste de nieuwe eigenaar om te gaan samenwerken met Radio Swing (Brugge) en S.I.S (Gent) onder de naam Dansradio Vlaanderen. In 1996 werd een volgende stap gezet en ontstond het samenwerkingsverband Topradio. Goed voor een nieuw pakket jingles en het definitieve einde van Gemini.
BETOGING VOOR VRIJE RADIO UIT ELKAAR âGESPOTENâ
- Demonstranten werden in de val gelokt
Gisteren kreeg ik een reactie van Rudy De Saedeleir op mijn stukje over het Vlaamse radio-maanlandschap. Hij herinnerde zich ook een betoging ten gunste van vrije radio in Leuven. Samen met Geert Vandijk (Radio Gemini) was ik toen één van die demonstranten. Ik schreef er een artikel over dat verscheen in de gedrukte RadioVisie (nummer 26) van 14 april 1980. De originele fotos die ik maakte heb ik slechts voor een deel kunnen terugvinden. Ergens heb ik nog alle negatieven, maar voorlopig zijn ze nog niet opgedoken. De beelden van mindere kwaliteit zijn gereproduceerd uit het originele magazine.
WIE GAF HET SIGNAAL OM GEWELD TE GEBRUIKEN?
We beginnen dit verhaal op 20 februari 1980, de dag dat de Leuvense Radio Scorpio werd opgepakt. Via een noodcassette had de studentenzender opgeroepen om te mobiliseren. Het was iets na 08:00 uur. Ruim vierhonderd studenten blokkeerden meteen de gangen van het t Stuc, waardoor BOB en Rijkswacht niet verder konden. De hulp van een extra brigade rijkswachters bracht geen zoden aan de dijk. Pas toen er werd beloofd om niks in beslag te nemen, ging iedereen weer naar huis. Wel werd de studio verzegeld. Het was intussen al na middernacht geworden.
Op maandag 25 februari was de studentenradio terug in de ether via de zenders van Radio Plus (vanaf de Campus van de VUB in Brussel) en LLN (vanaf de campus van Louvain La Neuve). s Woensdags, een week na de gedwongen close down was er een betoging in Leuven. Een vreedzaam bedoelde optocht ten gunste van vrije radio en Scorpio. Een half uurtje voor de start liet de Rijkswacht al zien dat ze ook aanwezig was. Met een indrukwekkend aantal overvalwagens reden ze rond het startplein van de betoging. Waarna ze zich terugtrokken in enkele zijstraten.
Een gewone agent wist me te vertellen dat er 150 betogers waren, ik had er minstens al het driedubbele geteld. Toen de stoet vertrok waren het er zeker duizend geworden. Ze waren uit alle hoeken van het land gekomen. De sfeer was prima. Er waren veel witte ballonnen, er werden slogans geroepen ten voordele van vrije radio en Scorpio. Minister van Cultuur Rika De Backer kreeg er wel van langs. De betogers scandeerden Barabas of De Backer.
Op het Fochplein bleef de sliert plots stilstaan. De politie die voorop reed om de weg vrij te maken had de betoging van het vooropgestelde parcours afgeleid. Plots lieten ze weten dat de stoet te laat was vertrokken en daarom direct moest worden ontbonden. Inmiddels had zich aan de staart van de betoging de Rijkswacht opgesteld. Iedereen zat als ratten in de val. Prompt gingen een aantal demonstranten op de grond liggen en schreeuwden Geen geweld, geen geweld!. Het bleek olie op het vuur te zijn.
De Rijkswacht chargeerde, de waterkanonnen werden ingezet, er vielen rake klappen. Ook mensen die op de grond lagen maakten kennis met de wapenstok. De betoging werd uiteengedreven. BRT TV die aanwezig was filmde het hele spektakel. Diezelfde avond was er al om 20:00 uur een reportage te zien in het Journaal, waarbij het uit de hand lopen van deze manifestatie terecht in de schoenen van de Rijkswacht werd geschoven. Van enige subjectiviteit kon je de openbare omroep zeker niet beschuldigen. Diezelfde dag nog om 20:00 uur was Radio Scorpio via de eigen zender terug in de lucht. Het vermogen was slechts vijf Watt, maar door de hoge opstelling van de antenne, was het signaal toch nog in een rui gebied te ontvangen.
Die dag voelde ik voor het eerst dat er iets niet klopte aan deze gang van zaken. De betoging was aangevraagd en toegelaten, maar werd in de val gelokt. Niemand van de demonstranten was agressief geweest. Ludiek is wel een perfecte omschrijving. Het was duidelijk dat iemand politie en Rijkswacht had geïnstrueerd om mild geweld te gebruiken. Zon signaal kon enkel vanuit politieke hoek komen. Ik gebruikte al eerder het woord paranoia. Dat moet haast wel. Waar was de overheid in s hemelsnaam zo bang voor?
- Eerste (en enige?) filmpje van de Moeskroense periode
Radio Gemini is hier al vaker de revue gepasseerd. Gisteren en eergisteren nog blikten we terug op de startperiode in Herseaux aan de hand van heel veel fotos. Ik rond vandaag deze Waalse trip (voorlopig) af in Moeskroen. Want die plek is tot op heden minder uitvoerig belicht.
Eerder, op dinsdag 19 september wees ik immers ook al op het bestaan van een interessant filmpje over Radio Gemini in de Kortrijkse Hallen. Die opnames dateren uit de tweede helft van 1984. Ruim een jaar eerder was er verhuisd vanuit Moeskroen.In het kader van het streven naar enige volledigheid op naar de Stationsstraat in postnummertje 7700 dus.
Het gezellige kelderpand bij de firma VANO werd in april 1983 verlaten. Nog eerder, ter gelegenheid van de tweede verjaardag van het station, op 23 december 1981, werd een korte video-opname gemaakt.
Als je heel snel kan kijken zie je achtereenvolgens Tom Bremer (JL Bostyn), Fredo Vanpoort (Frits Gevaert), Eddy Delaere (Johan Debouverie), Theo Vandeplas (Jacques Derijcker) en Pat Verhaeghe (Patrick Maes).
Klik op onderstaande link om het filmpje te bekijken.
- Extra hoofdstukje rond Minister van Cultuur Rika De Backer
In mijn artikeltje over de houding van de Vlaamse politici tegenover de vrije radios (zie gisteren), vanaf het prille begin tot nu, ben ik één politica vergeten. De eerste die met het fenomeen vrije radio geconfronteerd werd en meteen de toon zette. We moeten terug naar 1979 toen het allemaal begon. Op dat moment was Rika De Backer Minister van Cultuur (CVP). Het departement dat verantwoordelijk was voor alles wat met media te maken had. (Vlaanderen kreeg pas in 1995 voor het eerst een echte Minister van Media. Die taak ging toen naar Eric Van Rompuy).
Onder het bewind van de De Backer werd er vooral gepalaverd tussen haar christen-democratische partij, de socialisten (SP) en de liberale familie (PVV). Behalve vergaderen en praten gebeurde er verder niks constructiefs. Vooral de VEBE (Vereniging ter Bevrijding van de Ether) zette de minister onder druk om de lokale radio te erkennen. Maar zij stond daar, net als haar collega van PTT Herman Decroo (PVV) en de BRT zeer afwijzend tegenover.
De openbare omroep was vooral bezorgd dat door de komst van de lokale zenders de eigen radio-activiteiten, op dat moment BRT1, BRT2 en BRT3 , niet verder zou kunnen worden uitgebouwd. De Backer was bang voor het feit dat er een etherchaos zou losbarsten na een erkenning. Maar misschien nog belangrijker was haar vrees dat de lokale radios in handen van extreme groepen zouden vallen. Woorden die ze zelf gebruikte.
Dat lijkt verdacht dicht in de buurt te komen van een zekere paranoia. Toch was De Backer best een progressieve minister, getuige haar nooit aflatende inzet voor vrouwenaangelegenheden en cultuur. Zo ijverde ze onder meer voor de afschaffing van het verbod op voorbehoedsmiddelen en had ze een actieve inbreng in het abortusdebat.
In 1978 voerde ze het bibliotheekdecreet in, daarmee ingaand tegen velen in haar eigen partij. Dit decreet luidde het einde in van het katholieke bibliotheken. Een minister die toch niet bang was uitgevallen dus. Waar komt die angst voor vrije radio dan vandaan? Ook bij al haar opvolgers. Gevoed door een machtig extern blok? En welk zou dat dan kunnen zijn? Of is dit een open vraag?
* Dit stukje zal later toegevoegd worden aan het eerste artikel.
In het stukje hieronder lees je over de niet zo vanzelfsprekende verpopping van de BBC Light Programme tot BBC Radio 1 & 2. De Britten hadden als geen ander begrepen dat de miljoenen luisteraars van de zeezenders in een zwart gat dreigden te verzeilen, na de verplichte close down van hun super populaire offshore radiostations. Het pleit voor de overheid en de starre publieke omroep dat ze voor een alternatief zorgden. In deze compilatie hoor je hoe het openingsprogramma van Tony Blackburn klonk.
Klik op onderstaande link om naar een compilatie van dit openingsprogramma te luisteren
- Bazen bevreesd voor de komst van vrouwelijke djs
Komend weekend bestaan BBC Radio 1 en BBC Radio 2 een halve eeuw. One was de ontegensprekelijke opvolger van Radio London. Een gelijkaardig format, tal van djs die uit de offshore radiowereld werden geplukt en jingles die naast het befaamde Big L-pakket hadden gelegen. Waarmee de Britten het in alle opzichten beter deden dan de Lage Landers die na het verbieden van hun zeezenders niét voor een alternatief zorgden.
Maar in tegenstelling tot wat wordt gedacht verliepen de oprichting en de beginperiode van BBC Radio 1 niet echt van een leien dakje. Groeipijnen door beperkte financiële middelen en een strenge controle op de creativiteit waren serieuze obstakels voor erkenning bij het grote publiek. Een terugblik op een woelige omschakeling van zee naar land, zowat een halve eeuw geleden.
VAN OUD NAAR NIEUW
Het legale antwoord als alternatief op de uiteindelijk verdreven zeezenders was het gevolg van een nooit eerder geziene herstructurering bij de Britse openbare omroep. Het eerdere light programme, dat bestond uit een samenraapsel van verschillende stijlen van jazz, musical, swing en een beperkt aanbod popmuziek, werd in de nacht van 29 op 30 september 1967 door Roger Moffat definitief afgerond. Meteen werd een punt gezet aan de oubolligheid van de BBC. De daarop volgende dag werden er ter vervanging twee stations, BBC Radio 2 en BBC Radio 1 geïntroduceerd. Paul Hollingdale effende als allereerste ochtendpresentator het pad voor Tony Blackburn die met Flowers in The Rain van The Move om 08:00 uur (Benelux-tijd) het verlengstuk van de zeezenders uitzette. Aan belangstelling en nieuwsgierigheid was er geen gebrek.
AANKLOPPEN BIJ DE VIJAND
Ofschoon deze radiorevolutie breed in de media werd uitgesmeerd, beseften weinigen dat de BBC tijdens de voorbereiding een heel gebrekkige kennis had van het reilen en zeilen van Caroline, Big L, 270 en co. Vandaar dat Johnny Beerling op pad werd gestuurd om de geschikte djs te vinden. Zijn speurwerk leidde hem naar Radio London. Er werden onmiddellijk onderhandelingen met de populairste jocks aangeknoopt. De daarop volgende auditie, waarop zich 120 sollicitanten meldden, leverde het voorspelbare resultaat op: tien medewerkers van Big L waaronder Ed Stewart en twee mensen van Caroline North, Mike Ahern en Emperor Rosko, voldeden aan het gewenste profiel. Een jingle-pakket van PAMS uit Dallas en een thema gecomponeerd door de ooit geboycotte producer van de Beatles George Martin zorgden voor een flitsende vormgeving.
STRENGE REGELS
Wie van de nieuwkomers dacht dezelfde losse stijl van presenteren te kunnen hanteren, keek zeer raar op. Keith Skues, die al één en ander gewend was, bestempelde de verplichting om vooraf geschreven scripts als een enorme belemmering. De aanpak van de eindregisseur met tijdsgebonden interventies leverde bizarre taferelen op. Een volledig contrast dus met weleer toen de djs zelf het verloop van de shows bepaalden. Anderen behielden hun piratenbloed en leefden zich ongedwongen en tot algemeen jolijt wèl volledig uit. Naarmate BBC Radio 1 evolueerde werd dit rigoureuze beleid gelukkig afgezwakt en ontstond er een grotere vrijheid.
SEKSISTISCH
De BBC had overigens nogal wat vooroordelen. Zo overheerste de angst over de mogelijke komst van vrouwelijke collegas. Men vreesde voor de luistercijfers. Journaliste Annie Nightingale trok meermaals tegen deze verregaande vrouwonvriendelijkheid van leer. Haar klachten verdwenen niet in dovemansoren en leidden in 1970 tot de toevoeging van femels aan het team. De komst van Janice Long, Jackie Brambles, Zoë Ball, en Sarah Cox bevorderden het evenwicht in het personeelsbestand.
DE VERKEERDE VERSCHUIVING
De liberalisering van de FM-band in de jaren 80 was de start van meer uitbreidingsmogelijkheden. Naast de gevestigde waarden als Simon Bates en John Peel kregen aanstormende talenten als Bruno Brookes, Simon Mayo en Marc Goodier doorgroeimogelijkheden. Voldoende namen dus om met een volledige programmering de klok rond uit te zenden. Door deze explosieve groei verwaterde echter de hoofdopdracht van BBC Radio 1 namelijk de promotie van de hedendaagse popmuziek. Deze ergernis mondde in de bekende schoonmaakoperatie van 1994 uit Maar dat is een ander verhaal.
- Een verhaal van decennia lang politiek geklungel
Huidig Vlaams Minister van Media Sven Gatz (Open VLD) is de laatste tijd aardig in beeld geweest omwille van het hertekende radiolandschap waarvan hij de vaandeldrager is. De man zet een traditie verder; eentje van polarisatie, ongenoegen en heel veel boosheid. De Vlaamse ether kreeg alweer een schoonmaakbeurt, maar of men daarvoor de juiste producten heeft gebruikt? Ik durf het te betwijfelen.
Het na- of voordeel van ouder worden, is dat je steeds meer bagage meedraagt. Er is telkens meer om je te herinneren. Met het liquideren van de netwerkradios vanaf 2018 ga je als vanzelf terugblikken. Hoe zaten eerdere herschikkingen van het radiolandschap ook al weer in elkaar? Ik onwaar één constante; de liefde tussen de politiek en de sector is nooit groot geweest. Een eufemisme. De redenen zullen steeds in vage nevelen gehuld blijven. Al blijft het een feit waar je niét naast kan kijken. Het ontij is nog steeds niet gekeerd.
Ik schreef het al eerder, het is van meet-af-aan fout gegaan. De Vlaamse radiowereld is op wankele fundamenten gebouwd. Enkele muren opnieuw rechtzetten of een verdieping extra ondersteunen levert niks op. Het is en blijft een scheve constructie. Terwijl in Wallonië de vrije radio's reeds sinds 7 juli 1981 een wettelijk statuut kregen, bleef men in Vlaanderen achterophinken tot in 1982. Het was toen vooral een politiek spel tussen twee strekkingen VEBE (Vereniging ter Bevrijding van de ether) en VEBORA (Vereniging van de Belgische Onafhankelijke Radios).
VEBE was voorstander van lokale radio's gericht op ontspanning, lokale informatie, en socioculturele vorming. VEBORA was voorstander van echte concurrentie voor de toenmalige BRT. Op 6 mei 1982 kwam er een decreet op basis van een ontwerp van de liberale Gemeenschapsminister Karel Poma (PVV). De vrije radio's werden voortaan lokale-radio's genoemd. Het vermogen werd beperkt tot 100 Watt (ERP, vermogen op antenne) met een antenne-hoogte van dertig meter. Goed voor een zendbereik van ongeveer acht kilometer, in praktijk blijkt dat eerder vijf kilometer te zijn. En zou je dit in VRT-ontvangstnorm zetten dan is het vermoedelijk niet meer dan drie kilometer. Deze modaliteiten zijn vastgelegd in het Decreet Willockx (Freddy Willockx, SP-signatuur). De eerste slag aan de sector is toegebracht.
Er werden 803 aanvragen ingediend. In eerste instantie bleven er 677 over. Uiteindelijk kregen 370 projecten een gunstig advies. Vervolgens werd deze lijst doorgespeeld naar de RTT die een frequentieplan moest opstellen. Na onderzoek van de PTT en na nieuw advies van de Raad van Niet-Openbare Radio's werden de erkenningen definitief toegewezen. Het probleem was dat er in de grote steden zoals Antwerpen en Gent te veel gunstige adviezen waren.
Om iedereen tevreden te stellen werden frequenties in stukken gedeeld. Onder andere in Antwerpen werden heel wat halve frequenties verdeeld. De ene radio mocht vier dagen uitzenden, de andere de overige drie. Andere regelingen zoals een 1/3 frequentie; enkel een dag. Enkel een weekend en enkel week waren er ook. Het gevolg was dat vergunde initiatieven nooit een licentie aangevraagd hebben. Waar eerder enkel de band tussen 100.0 en 104.0 MHz was voorbehouden werd die nu uitgebreid tot 108 MHz.
Op 5 juni 1985 besliste toenmalig Minister van PTT Herman De Croo dat publiciteit werd toegelaten. In de twee volgende jaren werden de niet-erkende radio's uit de lucht gehaald. De eigenlijke, maar nog steeds voorlopige' zendvergunningen werden uitgereikt in 1987. In 1988 volgden de technische keuringen. Pas daarna werd een definitieve zendvergunning afgeleverd. Maar toen was het dus alweer tijd voor een nieuwe erkenningsronde want de voorlopige vergunningen hadden maar een duur van vier jaar.
Eén van de grote kosten werd het betalen van de driemaandelijkse factuur aan SABAM. De minimumbijdrage bedroeg toen een 50.000 BEF (1250) per jaar. Radiostations begonnen daarom bijdrages te vragen aan hun medewerkers, daar waar die eerder (soms) betaald werden voor hun werk. Sommige lokale projecten slaagden erin om subsidies los te weken van de gemeente. Enkele bedrijfjes begonnen syndicated programmas te maken. Commerciële belangengroepen zoals grote krantenbedrijven zagen de kans om VZW's over te nemen of hun frequentie te huren.
Netwerken ontstonden. Eerst was er Radio Contact geleid door Francis Lemaire die begon met een franchise-systeem. Lokale radio's verbonden zich met elkaar en begonnen een gelijksoortig programma-aanbod uit te zenden. Eerst werden de syndicated programs verdeeld via band of cassette, daarna via satelliet of audiolijn. Naam en jingles werden gedeeld. Ook werden sommige programmas gezamenlijk gemaakt. Maar in de diverse studios in het land was er overal nog live radio voor eigen de streek te horen.
Niets op aan te merken zou je zeggen. Tot ze te groot werden. De alweer nieuwe Minister van Media, Eric Rompuy (CVP) vond dat de overheid veel te laks optrad tegen de ketens. Omdat hij toch een nieuw mediadecreet schreef, vooral bedoeld voor een vernieuwde openbare omroep, implementeerde hij meteen ook enkele hoofdstukken voor een herziening van de vrije radios. Het resultaat was dat er in 1991 een einde kwam aan Radio Contact als franchiseorganisatie. Een paar maanden later startte Radio Donna. Met een format dat wel erg hard leek op dat van Contact met eveneens nieuws op het halve uur. In 1992 verving het decreet Van Rompuy het decreet Willockx.
In 1998 deed dezelfde politicus de opening van Topradio op VTM. Geen probleem blijkbaar want toen was de eigenaar de overkoepelende moedermaatschappij VMMa. Ook keerde radio Contact terug als franchiseorganisatie en startte VTM met netwerkradio Mango. In hetzelfde jaar riep de overheid dat er geen frequenties zijn in een proces dat gevoerd wordt door kabelradio Flandria. Nee er zijn geen frequenties en als er al frequenties zijn dan maximaal voor één zender en we kunnen natuurlijk geen monopoly gaan creëren. Twee jaar later bleken de frequenties toch niet zo schaars. Qmusic en 4FM ontstonden.
Radio Contact dat ook in de running was voor een nationale commerciële licentie greep tot ieders verbazing naast de prijzen. Qmusic (uit de VMMa-stal) en het op papier betere 4FM gingen lopen met de prijzen. De jaren nadien startte een ware koehandel met deze tweede winnaar, eigendom van Think Media. Eerst werden de aandelen verkocht aan de Waalse groep Deficom, die ze op zijn beurt wou verkopen aan de Luxemburgse groep RTL.
Maar daar stak de directie van 4FM een stokje voor. Gedelegeerd bestuurder Jan Caerts knoopte discreet onderhandelingen aan met Talpa van de Nederlandse mediatycoon John de Mol, die het station overnam. in 2004. Drie jaar later kocht de VMMa op zijn beurt het station van de Nederlander. Dit dankzij een wetswijziging die Minister van Media Geert Bougeois (NVA) doorvoerde. Grote mediagroepen mochten plots wel meerdere radiostations bezitten, terwijl dat eerder verboden was.
Maar nu terug naar 2002. Er was alweer een nieuwe Minister van Media, de liberaal Marino Keulen. Onder zijn beleid werd het complete lokale radiolandschap alweer hertekend. Het gevolg was dat onder andere Radio Contact bij de erkenningsronde van 2003 de helft van zijn lokale dekking kwijt raakte. De lokalen moesten aan een inhaalrace beginnen. Maar er was niet enkel de blauwe dolfijn dat gehandicapt moest opereren. Geen enkel samenwerkingsverband kreeg nog een volledige dekking in Vlaanderen. Idem dito voor Topradio.
Nu zijn we dertien jaar verder. Opnieuw springen enkele zaken in het oog. De lokale radio mag blijven uitzenden op FM, heet het bij Minister Gatz. Nu gefeliciteerd hoor. Eigenlijk moet je in het nieuwe decreet lezen; de lokale radio mag niet meedoen in de digitalisering of mag met ruime achterstand mee gaan doen. Het vermogen van de DAB+-zenders is heel beperkt, met alle gevolgen van dien voor de ontvangst binnenshuis. Het fenomeen klinkt bekend in de oren.
En uitgerekend Topradio valt naast de prijzen. Je moet geen wiskunde hebben gestudeerd om te weten welke kansen dit netwerk had kunnen hebben. Vandaag bereikt men in goede kwaliteit vooral Oost en West-Vlaanderen. Projecteer de luistercijfers op een beter zendcomfort en Topradio is in staat om op relatief korte tijd drie procent marktaandeel te veroveren. De keuze om dat niet door te laten gaan zou zomaar een politieke keuze kunnen zijn. Want is het toeval dat de geschiedenis zich steeds herhaalt? Ik begin er langzaamaan te twijfelen. De waarheid wat oprekken is dus echt van alle tijden.
* Dit veelzeggend filmpje kan je op YouTube bekijken.
Donderdag 21 september bracht ik nog eens bezoekje aan de eerste Radio Gemini-studios in Herseaux. Virtueel weliswaar. Je was er getuige van. Nostalgie alom. Ik vermeldde toen ook dat we al onmiddellijk na de start van Radio Gemini op 23 december 1979, flink gevolgd werden door de pers. We waren echt nauwelijks begonnen toen de West-Vlaamse krant Het Wekelijks Nieuws een nogal verwarrend artikel over Vlaamse radio vanuit Wallonië publiceerde. Onmiddellijk gevolgd door een reportageteam van BRT TV. Een regisseur, een cameraman en zijn assistente filmden een halve namiddag in en om het Gemini-pand.
Wij maakten op onze beurt een fotoreportage van hun activiteiten. De cameraman was Kortijkzaan Roland Lammens, zijn echtgenote assisteerde. Het echtpaar was niet enkel beroepshalve geïnteresseerd in Radio Gemini, maar ook puur privé. Dat bleek meer dan ooit toen een jaar later hun dochter Els voor Radio Gemini programmas ging presenteren. Daarmee was zij één van de eerste vrouwelijke medewerkers. Ze debuteerde in de eerste maanden van 1981 toen we alweer eens verhuisd waren. Van Rue du Bornoville naar de Stationsstraat in Moeskroen.
In april 2004 bezochten Frans Schuurbiers (Dielis Bergen), wijlen Tom de Graaf (Charles Dupont) en ikzelf (Tom Bremer) nog eens deze allereerste Gemini-locatie. Een tijdlang was het een jaarlijkse gewoonte om samen te komen en dan de diverse Waalse uitzendlocaties te bezoeken; Herseaux, Dottignies en Mouscron. Mijn Nederlandse vrienden vulden dan gelijk hun voorraadje vinylplaten aan. Tom hield van het Franse chanson en dat was alom aanwezig in de stad van de Hurlus.
In 2004 was het voor het eerst in langere tijd dat we elkaar nog gezien hadden. Ons jaarlijks uitstapje naar dé locaties was een flinke tijd geleden. Het was bijgevolg nogal schrikken om te zien dat niet enkel het radiohuisje in de Rue de Bornoville was verdwenen, maar de hele rij woningen. Enkele nieuwe villas met tuin waren in de plaats gekomen daar vlak achter het kerkhof. De fotos maken het duidelijk.
En om het hoofdstukje Herseaux helemaal af te ronden; ik kreeg onlangs van Theo van Halsema de allereerste Gemini-sticker toegestuurd. We zullen het een jeugdzonde noemen. Wie m ontworpen heeft, weet ik niet meer. Ik denk dat ik mijn exemplaar in een doos heb zitten gelabeld; Enkel openen na mijn dood.
De online editie van RadioVisie verscheen, met twee onderbrekingen weliswaar, tussen 1998 en 2014. Laten we afronden op veertien jaar. Vermenigvuldig dit met telkens 365 dagen, dan gaat het om ruim vijfduizend dagen. Laten we ervan uitgaan dat er dagelijks tien berichtjes gepubliceerd werden, dan weet je meteen om welk een ongelooflijk aantal nieuws- en andere artikeltjes het gaat.
Maar er werden nog veel meer stukjes, reportages en verhalen gemaakt. Af en toe verscheen er eentje niet. Om wat voor reden dan ook. Vaak gewoon uitgesteld omdat er al teveel nieuws was, omdat er nog moest aan worden gewerkt of omdat we ze gewoon vergeten zijn. Tijdens het opruimen en op orde brengen van de archieven, vond ik onlangs nog een map met enkele (op een schrijfmachine getypte) verhalen terug met artikeltjes die nooit werden gepubliceerd. Ik heb er eentje afgestoft We gaan diep terug in de tijd, naar het prille begin van de 80s.
RADIO CONTACT WERD HEEL EVEN TV CONTACT
Door het relatieve gedoogbeleid in 1979 en 1980 in Brussel vermenigvuldigen de vrije radios zich in sneltreinvaart. Terwijl de meeste initiatieven op puur amateurisme teerden, bekende Radio Contact meteen kleur. De strakke programmering, inclusief het Top 40-format waren professioneel. En dat wisten ze. Geen wonder dat de ambitieuze initiatiefnemers naar extra publiciteit zochten. Zo ook tijdens de spectaculaire tweede fannacht op 20 september 1980.
Gedreven door nieuwsgierigheid en uit bewondering van de anti-conformistische wijze van radio maken druppelen zevenduizend fans Vorst Nationaal, de hoofdstedelijke concerttempel, binnen. Op zoek naar de gezichten zich achter de radiopresentatoren. De meesten stemmen waren inmiddels vertrouwd en bekend. Luc De Groot, Danny De Bruyn, Ton Schipper, Rudi Van Vlaanderen en Ben Van Praag hadden deels hun sporen in het zeezendermillieu verdiend. Wiet Van Bever en een aantal minder bekende lokale talenten, volgden in hun kielzog.
De opmars van Radio Contact was ook een gouden zaak voor de Belgische muziekindustrie. Lio, Mino, Lou & The Hollywood Bananas en vele anderen zagen hun bekendheid zienderogen stijgen. In ruil voor de nodige promotie werd één en ander geregeld en zo stonden ze allemaal op de affiche van het tweede concert van de vrije radio, waarvan de blauwe dolfijn het symbool was.
De tune Disco Special van Discothèque, deed het enthousiasme van de aanwezigen tot een eerste hoogtepunt stijgen. Wat aan de aandacht ontsnapte waren de discreet opgestelde cameras. De verrassing werd algemeen toen bleek dat deze vedettenparade ook via de televisie, in kleur, via het tijdelijke en regionaal uitzendende Contact Télé werd uitgezonden.
Een stunt van formaat die de koppen van alle kranten haalde. Ook al omdat de aanwezigen in Vorst Nationaal een eerste voorzichtige vuist tegen de verouderde staatsomroepen maakten. Het verlangen naar commerciële media werd iets later een schreeuw die via de befaamde Shownachten van Radio Maeva een vervolg kreeg.
DE FOTO UIT 1980
En nog een Contact-foto uit het gezegende jaar 1980 om het helemaal af te leren. Mocht ik niet de hulp hebben ingeroepen van Rudi Van Vlaanderen (RVV), dan was ik klaar geweest met het noemen van twee namen. Maar dat zou dan weer niet eerlijk geweest zijn tegenover alle andere medewerkers.
Kortom en daar gaan we: aan raam met snor, Eddy Verney. Daarnaast met bril Patrick Vanderieck. In de hoek staat toch nog een onbekend iemand. Dan zien we Jan 'Dhaese. Het meisje is Rita Van Neygem. Naast haar, met de baard in front Hugo De Markies. Achter hem staat de eerste programmaleider Ward De Man. Hij bleef niet lang want de rest van het team maakte hem namelijk het leven onmogelijk. En zo hoort dat ook, met onkundigen, dixit RVV.
Vorige week maandag was er tijdens de IBC2017 Conferences in Amsterdam, het jaarlijkse feestje van al wat met broadcasting verband houdt, opnieuw een WorldDAB Session. De afgelopen jaren bleken dat telkens zeer boeiende uiteenzettingen over de actuele stand van zaken van DAB+ wereldwijd en dat was dit keer niet anders. DAB+ groeit als kool, met de Europese landen in een leidende rol en met België in het vakje van de developing countries. Je kunt de video herbekijken via onderstaande link. Een warme aanrader voor wie zijn algemene kennis over DAB+ wil bijspijkeren.
Vooral de eerste vier uiteenzettingen zijn de leerrijkste. Zo hoor je Patrick Hannon, grote baas van WorldDAB, zeggen dat er al vijftig miljoen DAB+ toestellen werden verkocht, verkrijgbaar vanaf 20,00 euro (dus Sven Gatz zat er maar 5 euro naast...), en waarvan al twaalf miljoen autoradios. DAB+ is dus geen nicheproduct meer, maar een volwaardig massaproduct. In de UK luisteren zeventien miljoen mensen dagelijks naar een digital-only station. De twee grootste commerciële radiogroepen in de UK (Global en Bauer) konden de voorbije tien jaar dankzij deze nieuwe mogelijkheden elk hun marktaandeel opkrikken met vijf procent (naar respectievelijk 20 en 15 %).
Zijn belangrijkste boodschap was echter voor de Europese Unie: stop nu onmiddellijk met het verkopen van toestellen met analog-only. Vermijd geldverspilling bij de consument, versnel de digitale transmissie en beperk de kost voor de radiostations om al te lang te moeten simulcasten op FM en DAB+. Elf Europese landen (waaronder België) dienden een verzoek in die zin in bij de Europese commissie.
Graham Dixon, hoofd van de EBU, breekt vooral een lans voor de blijvende noodzaak aan terrestrial radio, met DAB+ als dé nieuwe standaard die economisch en maatschappelijk wordt verantwoord. Het internet zal om tal van redenen altijd onvoldoende betrouwbaar zijn, plus het is gewoon te duur, voor de radiostations, aldus Dixon.
Bekijk ook zeker de derde uiteenzetting, over de volop aan de gang zijnde FM-afschakeling in Noorwegen. Gek verklaard door de rest van de wereld, maar lang niet zo gek als je eens duidelijk uitgelegd krijgt hoe Noorwegen die digitale ommezwaai uiterst efficiënt en consequent doorvoerde.
Met 5,5 miljoen Noren en vijf nationale producten op FM verschilde de Noorse markt trouwens niet zo fel van de Vlaamse situatie. Ook daar beheerst de openbare omroep de luistercijfers. Hét verschil zit m vooral in de woondichtheid: veertien inwoners per vierkante kilometer in Noorwegen, tegenover 462 in Vlaanderen. Dat Noorwegen bewust de periode voor de digitale transmissie beperkte in de tijd heeft dus alles te maken met de enorme kostprijs van de FM-parken in dit uitgestrekte land. Die vele duizenden FM-zenders zijn nu vervangen door duizend veel efficiëntere DAB+-zenders. Enkel de lokale radios mogen nog enkele jaren op FM blijven uitzenden.
In Noorwegen vonden publieke en private radios elkaar en nu hebben de Noren keuze uit 29 nationale producten via DAB+, verspreid over 13 radiospelers. Het is ook niet meer nodig om frequenties te veilen (zoals Noorwegen deed voor commerciële omroepen), want er is nu voldoende plaats voor alle potentiële gegadigden. Ook een nuttige les voor Vlaanderen: bij de gefaseerde FM-afschakeling, regio per regio, loopt de openbare omroep telkens twee maand voor op de commerciële zenders. Dat neemt meteen de scepsis weg van de commerciëlen om luisteraars te verliezen.
De luistercijfers worden zorgvuldig gemonitord. Zo blijkt er al bij al slechts een lichte terugval in het dagelijkse totale radiobereik (momenteel 2,86 miljoen t.o.v. 2,99 miljoen vorig jaar). Wel opmerkelijk: 28 procent van de luisteraars kiest dagelijks al voor één van de nieuwe digitale producten (11 procent in 2014). Op weekbasis hebben de nieuwe stations samen al een bereik van bijna 50 procent, of 2,6 miljoen Noren. De grotere keuze zorgt er dus ook voor fors wijzigende luistergewoontes.
Tot slot laat Marcello Lombardo van de EBU zijn licht schijnen op de kostprijs van FM, DAB+ én streaming via internet, gebaseerd op reële cijfers in de vijf grootste Europese radiomarkten. Die berekening bevestigt dat de kostprijs van uitzenden via DAB+ slechts 10 procent bedraagt van wat uitzenden via FM kost. Streamen via internet is minstens vier keer duurder, waarbij dan ook nog eens werd rekening gehouden met het feit dat er via internet gemiddeld slechts 17 minuten per dag naar de radio wordt geluisterd.
Als iedereen evenveel via internet zou luisteren als er momenteel op FM het geval is (gemiddeld 80 à 90 minuten per dag), dan kost dat de omroepen tot anderhalve keer de prijs van FM en tot vijftien keer de prijs van DAB+. Of anders gesteld: voor de prijs om 24 uur/dag uit te zenden via DAB+ kun je iedereen maximaal 1,7 minuten per dag laten streamen.
In de toekomst kijken is voor de meesten van ons een onmogelijke opgave. Terugblikken zoveel te makkelijker. En af en toe kunnen we beide combineren. Zoals nu. Omdat Topradio drijft op de capaciteiten van twee sterke mannen, stofte ik ook nog even dit interview met Youri Beaumont af. Sofie Vander Donckt sprak met hem in het voorjaar van 2004 voor RadioVisie.
Zaterdag 23 september haalde ik Beaumont's partner in crime Bruno Heyndrickx nog eens uit de archieven. Omdat de babbel met Youri op dezelfde dag werd opgenomen, op dezelfde plek en het telkens over hun Topradio ging, heb je nu een compleet beeld van wat beide heren dachten dat de toekomst voor hen in petto had. Voor de volledigheid haal ik de tekst die toen bij het interview verscheen, ook nog eens boven. Die vind je in het stukje hieronder.
* Dit interview werd voor het eerst te beluisteren bij RadioVisie op 12 juni 2004.
Interview: Sofie Vander Donckt, Productie: FCP Media
Op de 192 videostream was een week lang een verslag van ruim één uur te zien van de "Zeezender Radio Veronica Dag" die op 31 augustus werd gehouden in het Museum RockArt (Hoek van Holland). Met beelden van de live uitzending van de Tineke Show op NPO Radio 5.
Er waren ook interviews met Ad Bouman, Karel van der Woerd, Hans Becker, Ferry Maat, Wim van de Water, Atze Veenstra, Hans Becker, Peter Jager, Ad Roland en Serge Haderman. Plus optredens van Michel van Dijk, Ferdinand Bakker en de Wannebiezz.
Deze bijzondere uitzending heeft intussen een plekje gevonden bij YouTube, voor iedereen die het programma heeft gemist en zeker voor de Vlamingen die dit kanaal niet kunnen bekijken in eigen land. Het is meer dan een tip voor offshore-fans, zeezenderfanaten en voor iedereen die deze bijzondere periode uit de radiogeschiedenis een warm hart toedraagt.
Nu ik deze reportage zelf heb bekeken, valt me één dag extra hard op; 'Wat hebben we toch een unieke periode meegemaakt in de geschiedenis van de radio. Blij, héél blij dat ik er (een beetje) bij was!' De videobeelden dragen bovendien de onmiskenbare kwaliteit van het label Alex van den Hoek.
De gedrukte RadioVisie, ik blader er nog af en toe eens door. Met heel veel nostalgie, een brok heimwee en een flinke portie trots kijk ik terug op onze tijdschriftjes. Niet in het minst omdat we toen met heel weinig middelen, zowel op technisch als op financieel vlak, bergen creativiteit moesten ten toon spreiden om het blad aanvaardbaar te maken en het tot bij de lezer te krijgen. Zelfs na al die tijd kan ik me alle nummers nog zonder meer herinneren.
Eén editie blijft me bovendien als geen ander bij. RadioVisie 10 (31/07/1978) werd immers, ei zo na, in beslag genomen. Niet door het gerecht, noch door de Bijzondere Opsporingsbrigade (de beruchte BOB), maar door de douane. Dat het toch niet gebeurde is puur toeval. Af en toe moet het ook eens meezitten. Nu ik erover nadenk, in de hele geschiedenis van de Vereniging voor Vrije Radio én Baffle, reisde de juiste engelbewaarder altijd met ons mee. Mijn grootmoeder Rebecca zou het als volgt uitgelegd hebben: Je moet niet knap zijn om geluk te hebben. Al was zij wél knap!
Een goed doorspekte kas hebben we nooit gehad. Dus moesten Frans Schuurbiers, mijn Nederlandse evenknie, en ikzelf vooral handig zijn. Zowel Baffle (het blad van de Vereniging voor Vrije Radio), als de opvolger RadioVisie, waren grensoverschrijdend. We schreven voor één taalgemeenschap omdat de grote radiostations toen ook grensoverschrijdend beluisterd werden. Om een juridische paraplu boven ons hoofd te hebben werd RadioVisie in 1977 een Nederlandse stichting. Frans, Alfons Jagtman, Tom de Graaf en ikzelf vormden het bestuur.
Stichtingen hebben een aantal financiële voordelen. Zo kon er tegen verminderd BTW-tarief een blad worden gedrukt in Breda. Terwijl je in België in een veel hogere schaal terechtkwam, kon dat in Nederland voor slechts zes procent. Het hoeft geen verder uitleg wààr we ons blad lieten drukken. RadioVisie kon je enkel mits een postabonnement krijgen. Maar hier dook dan weer een financieel Nederlands probleem op. Tenminste de Nederlandse post was abominabel duur voor het verzenden van drukwerk. Onze tijdschriftjes zaten in gepersonaliseerde enveloppes, A5 formaat en waren dik en zwaar
Via de Nederlandse post versturen kostte één gulden per exemplaar. Ooit waren er vierduizend abonnees. Je begrijpt dat dit onbetaalbaar was voor een organisatie die 300 BEF of 15,00 gulden vroeg voor een jaarabonnement. Gelukkig was daar de Belgische post. Die hanteerde een speciaal tijdschriftentarief. De inhoud van de publicatie moest aan een aantal voorwaarden voldoen, maar één keer je de procedure had doorlopen, mocht men via steeds hetzelfde verzendkantoor, de boekjes versturen aan het waanzinnig lage tarief van 80 cent in Belgische franken.
Het hoeft alweer geen bijkomende uitleg dat we voor het versturen beroep deden op de diensten van de Belgische PTT. Al lijkt eenvoudiger dan het was. Want in de jaren 70 spraken de dieren nog, hadden we het over de E3 (nu E17) en waren er grenzen. Met tolhuisjes en douane. Al kon je meestal zonder gecontroleerd te worden van België naar Nederland rijden en vice versa. Dit kaderde dan weer in een Benelux-unie. Tientallen edities van Baffle/RadioVisie werden dan ook tussen de buurlanden gesmokkeld. Invoerrechten betalen? Ben je gek!
Van de drukker in Breda werden de magazines naar Geluwe gebracht waar ze in enveloppes werden gestopt. Adres en postzegel erop, goed voor verzending vanuit het postkantoor van Menen. Omdat ik er toen zelf werkte, hadden mij collegas er geen omkijken naar. Ik bracht postzakken en de noodzakelijke labels mee naar huis en stopte alles in de juiste zakken. Vaak ging het om tientallen exemplaren. Ze werden in de koffer van mijn auto geladen en s anderendaags begon ik een half uurtje vroeger te werken op kantoor.
Maar die ene julimaand van 1978 liep het fout. Bijna toch. Het was mijn beurt om de meest recente editie van RadioVisie in Breda op te halen en naar Geluwe te brengen. Het was een flink stuk in de zaterdagnacht toen ik de grenspost van Meer naderde. De schrik sloeg me om het hart, er was douanecontrole. Mijn kleine VW-Scirocco was afgeladen met RadioVisies. Enkele duizenden exemplaren, verdeeld over tientallen dozen. De bodemplaat van de auto sleepte net niet over de grond!
Douanecontrole meneer! Hebt u iets aan te geven? Ik antwoordde dat ik ervan uitging dat dit niet het geval was. De man monsterde de achterbank, zag dat er dozen tot aan het dak stonden en monsterde mij om naar de parking te rijden om de kofferbak open te maken. Vluchten kon niet meer, ik volgde gedwee de bevelen, stapte uit, deed de achterklep omhoog, waarna de douanier een doos openmaakte en tegen honderden RadioVisies aankeek.
Op de cover van nummer 10 stond een peuter die een taart uitblies. Het was immers een feestnummer. Onze eerste verjaardag als RadioVisie. Porno was het alvast niet. Blijkbaar werd ook dat gesmokkeld tussen 'Holland' en België. De man bladerde in het tijdschrift, woelde in de doos, haalde er een ander exemplaar uit en zag dat het allemaal dezelfde boekjes waren. Hebt u daar een uitleg voor?. Het bleek een retorische vraag te zijn. De douanier begon eerst te glimlachen, daarna echt te lachen. Je hoeft me geen details te geven hoor. Maar wel nog eens jouw autopapieren.
Hij zag mijn naam en begon alweer te lachen. Jij kent mij niet, ik jou eigenlijk wel. Ik ben een fan van Radio Mi Amigo. Eigenlijk nog meer van Radio Caroline. Mijn broer heeft nog in het Caroline-huis in Amsterdam gewerkt. Ik ben al héél lang geabonneerd op jullie blad. Fantastisch wat jullie doen. Als ik nu mijn exemplaar krijg, dan ben ik alvast de eerste die de nieuwe uitgave zal lezen. Hij knipoogde. Ik graaide drie exemplaren uit de bovenste doos, bedankte hem, deed de achterklep weer naar beneden en maakte dat ik wegkwam.
Ach, zijn reguliere exemplaar hebben we alsnog via de post verstuurd. Hoe zou je zelf zijn? Die ene 80 cent maakte nu toch ook niet het verschil? Hoe deze douane-abonnee heette, ben ik nooit te weten gekomen. Voor de nummer 11 van RadioVisie (04/09/1978) , heb ik Joey gevraagd een karikatuur te tekenen van de man. Hij sierde dan ook de cover van het bewuste nummer. Weken later kregen we op ons Geluwe adres een prentbriefkaart van het douanekantoor in Meer. Op de achterkant stond Vele groeten. Dank voor het langskomen en de tekening. Tot nog eens?
De maanden nadien ben ik nooit nog de grens gepasseerd in Meer. Tenminste toch niet met een nieuwe lading tijdschriftjes. Vanaf dan heb ik iedere sluipweg goed leren kennen.
