Werkhypothese :  de staatshervorming is een “verloren zaak”

Is de nakende staatshervorming niet de zoveel oprukking van het concept liberale democratie, met zijn bureaucratische machineapparaat en zijn staatskapitalistische logica.  Is het niet eenvoudig zelf vast te stellen?  Wanneer je naar Wallonië gaat, dan valt er toch een andersoortig  gevoel van levenskwaliteit je te beurt, en als je terugkeert naar Vlaanderen  dan voel je je terug in versnelling geraken.  Ligt hier niet zozeer een vooroordeelkwestie aan de grond, maar een funderende maatschappijvisie ten grondslag.  Is Wallonië, zowel binnen de Belgische context als de Europese context, niet het laatste socialistische experiment. Heeft de Parti Socialiste niet als enige erfgenaam van het socialisme lang stand gehouden tegen de liberale sociaal democratie, met zijn liberale communistische vaandeldragers.    Zijn we niet bezig het kind met het badwater weg te gooien?  Is Wallonië niet het laatste bolwerk van een staatssocialistiche lectuur van de samenleving. Dienen, wij (?) als Vlamingen, niet dit alternatief blijvende te steunen, zoniet dreigt er de zoveelste verloren zaak.  Zou er bij een hertekening van het politieke landschap geen oog dienen te hebben voor het feit dat een staatssocialistische coalitievorming over de grenzen heen een poging zou zijn om de “verloren zaak” opnieuw staatkundig leven in de blazen.  Dit zou betekenen dat behoorlijk nieuwe bestuursprincipe het daglicht kunnen zien, waarbij natuurlijk niet uit het oog verloren dient te worden voor de bestaande ontsporingen. Een staatsocialistisch uitgewerkt concept kan een buffer betekenen tegen de dwingende kapitaalslogica van de globalisering.  Een staatsocialisme wil zich immers verweren tegen dit rigide en hegemoniale denken.  Dit staatsocialisme is weg een vernieuwde invulling van het staatsconcept. Het is een andere invulling maar de idee is dezelfde als die van Marx, uiteindelijk een staatsloze, niet langer meer in de zin dat ze overbodig geworden in de vervulling van het rijk van vrijheid, maar dat de staat niet langer meer in eigendom is van een belangenspel. De staat is van niemand en iedereen tegelijk. Voor een dergelijke herijking van de staatsopdrachten is tegenwoordig in linkerhoek heel wat conceptueel raamwerk voor gericht. Het POP verwijst hier naar de analyse van Zizek.  De staat is steeds in zetten door het individu dat zich aangetast voelt in zijn recht, en de staatsdynamiek is zodanig ingericht dat enkel dergelijke vragen voor mobilisatie zorgen. Dit staatsconcept is dus in zeer hoge mate immuun geworden voor het kapitalistisch accumulatiedenken, het ideologisch vooruitgangsdenken . Kortom voor alle  ideologisch instrumenten van de liberale sociaaldemocratie en zijn liberale communistische ethische strategieën.   Dergelijke dynamieken bieden weerwerk tegen de uitzonderingstoestand waar Agamben op wijst.  Een zeer belangrijk crux in deze aangelegenheid is het begrip vrijheid, en zijn feitelijke beleving.   In deze visie kan het optreden van een enkeling aanleiding geven tot een vlindereffect met politieke relevante doorwerking.   In het kader van het grote onderzoek van het POP dienen dergelijke vlindereffecten de kleine maar krachtige machtsbiotopen die zich als een fijnmazig net in het samenleving en haar instellingen hebben genesteld, te ontwarren en door te knippen.  Het POP meent zelfs dat dergelijke vlinderbewegingen in een samenleving de kapitaalscirculatie op een meer rechtvaardige manier zal doen stromen, dan in de huidige politieke constellatie. Het huidige staatskapitalistische adagio van besparen en bezuinigen is in feite het blijvend blind blijven van de eigen wanbeheer en verspilling, en het afwentelen van die blindheid. En wie betaalt de prijs voor die afwenteling? Wie blijft die prijs betalen? 

Werkhypothese Multitude : nog steeds mogelijk, hoe lang nog?

• Een werkhypothese is de idee van “multitude”,  zoals gesteld door Hardt en Negr (Hardt, 2004).

• Voor Negri en Hardt betekent dat enerzijds allerlei groeperingen, verzamelingen van mensen zich organiseren, zich verzetten en zich inzetten voor een democratische samenleving; en anderzijds dat deze  maatschappelijke bewegingen zelf ook democratische verhoudingen willen scheppen; dergelijke groeperingen laten zich evenwel grondig onderscheiden van de meer dan talrijke belangenorganisaties die in de Westerse democratieën aanwezig zijn. Zij lijken het democratisch groeipotentieel te vertegenwoordigen, ondanks alle bestaande politieke infrastructuur.  Zij maken een toekomstgericht handelen zichtbaar. 

• Met dit toekomstgericht handelen is een diepe politieke dimensie betrokken    waardoor een van de belangrijke concepten van de huidige democratie, zijnde de idee van representatie op een andere manier dient ingevuld te worden, misschien zelfs overbodig wordt. Overbodig omdat een nieuw en nog diepgaander, scherper democratisch principe in de plaats is gekomen.

• De these is  dat dergelijke tijdelijke samenscholingen nieuwssoortige samenlevingsverbanden trachten vorm te geven. Ze dragen dus een revolutionair gehalte in zich. Zij vormen  authentieke leermomenten bij uitstek voor de huidige samenleving, die echter nog niet door de meerderheid als dusdanig worden erkend. Meer nog dergelijke leerprocessen zijn amper  geïncorporeerd in de geïnstitutionaliseerde onderwijsinstellingen. 

• Het POP377 wil hier nog wat verfijnen.  Dergelijke maatschappijkritische bewegingen zijn niet alleen een uiting van een krachtdadige politieke vernieuwing, zij dragen tegelijk nog de sporen van de oude orde, en  binnen de  bestaande organisaties kunnen evenzeer dergelijke vernieuwingsprocessen zich afspelen.  Dergelijke handelingen kunnen zelfs op een persoonlijke manier vormgegeven worden, als een soort  levenstijl.  Als individu is een gezamenlijk en gemeenschappelijk handelen ook mogelijk.

• De idee die onthouden wordt binnen het concept van “multitude”, en nader onderzoek vergt, is de idee van een “samen”.  Dit samen  typeert een  bijzonder soort  kwalitatieve interactie tussen mensen,dat zich kan laten onderscheiden. Feitelijke handelingen met een toekomstig karakter dienen onderscheiden te worden van gezamenlijke acties of gemeenschappelijke belangenverdediging.  

• Het is dus belangrijk oog te hebben voor dergelijke creatieve vernieuwingen die zich ergens in de samenleving afspelen, en deze weerklank te geven. En het is tevens belangrijk een kader aan te reiken dergelijke vernieuwingen waar te nemen binnen de eigen microwereld (eigen leefwereld, werkorganisatie, ed), om het eigen leervermogen effectief te laten aanspreken. 

• Voor het onderzoeksplatform is de lijn “multitude” - politiek handelen, niet zo rechtlijnig zoals door Negri en Hardt voorgehouden.  Het concept “multitude” lijkt een nieuwsoortige subjectivering aan te wijzen, met veel maatschappelijke daadkracht. POP377 wil beide fenomenen eerder losstaand van elkaar analyseren. Het POP hanteert  eerder een negatieve lectuur van de politieke ordening , die vaak als een biopolitieke ordening wordt aangeduid, en ziet eerder een verzwakking van de “multitude” dan een versterking.  De vraag is dus hoe lang nog multitude nog mogelijk zal zijn.