Clive Barker in gesprek met John Vervoort

Misschien lezen recensenten te selectief en moeten ze de literatuurgeschiedenis eens anders bekijken.  Shakespeare schreef A Midsummer Night’s Dream  en  The Tempest , twee toneelstukken met sterke fantastische elementen.  In elk van zijn stukken vind je bovennatuurlijke elementen, denk maar aan de verschijning van de geest in Hamlet  of de openingsscène van MacBeth met de drie heksen, (…).  En hebben literatuurkenners nooit Boccaccio’s Decamerone  gelezen? Of de gedichten van William Blake? Of de bijbel? De lijst met belangrijke literaire werken waarin het bovennatuurlijke een belangrijke rol speelt, is eindeloos.

(…)

Horrorverhalen hebben de kracht om ons te confronteren met wat ons bang maakt.  Tegelijk lost die confrontatie de angst op.  Het is een heel complex proces dat ik zelf nog niet helemaal doorgrond – dat is de zoektocht van elke kunstenaar – maar ik denk dat alle kunst tegelijk confronteert en geruststelt.  Kunst houdt ons een spiegel voor waarin wij onze angsten, dromen en fantasieën herkennen en kunnen beleven zonder dat we onszelf en onze naaste in gevaar brengen.  Die beleving is tegelijk rationeel en emotioneel.

Raoul Schrott in gesprek met Herman Jacobs

Er is ook het plezier om in de huid van personages te kruipen, hoewel ze dus zeer ver van mij af staan.

(…)

In fictie schrijf je van jezelf weg, je wordt een ander.  Bij poëzie schrijf je juist de wereld naar jezelf toe.  Het is een vaststaand feit dat dichters over het algemeen veel ouder worden dan schrijvers.

(…)

Honger, liefde, seksualiteit, het wezen van al die dingen is dat we de hand naar iets uitstrekken dat zich toch nooit helemaal laat aanraken.  Wat mij interesseerde, was dat mechanisme, dat mij als heel archaïsch, heel instinctief, heel essentieel voorkomt en dat de mens voor een groot stuk bepaalt.

Azar Nafisi

Verbeelding is de belangrijkste kracht om verzet te organiseren tegen een dictatoriaal regime, omdat verbeelding altijd oneerbiedig is.  Voor de verbeelding is niets of niemand heilig.

Andrej Koerkov in openingslezing Passa Porta Seminar Brussel 2016

Als je op papier ‘denkt’, wordt het beeld van wat er gebeurt en je relatie tot dat beeld veel duidelijker.  Mijn probleem bleek de omvang van dit ‘beeld’ te zijn.  Maar langzamerhand bleek ik in staat te zijn twee rollen tegelijkertijd te spelen: die van analytische toeschouwer en die van commentator, die zowel de gebeurtenissen op  hun waarde probeert te schatten als oorzaken en mogelijke gevolgen daarvan probeert toe te lichten.

(…)

Literatuur leert mensen niet spreken en leert ook niet veel mensen nadenken.  Lezers vinden het makkelijker om met de helden mee te leven of voor hen te denken of hun gedachten te analyseren of te proberen te begrijpen wat er van hen zal worden als gevolg van hun gedrag of levensvisie.

Yann Martel in gesprek met Jelle Van Riet

Hoe kan je literatuur lezen en je niet bewust zijn van de dood? Kunst gaat over onze condition humaine en die wordt door eindigheid gedefinieerd.  Alle kunst begint bij de dood en bij het lijden.  Wie volmaakt gelukkig is, schrijft geen roman.  Waarom zou je?  Het is hard labeur en de kans op succes te miniem.  Je doet dat enkel omdat je niet helemaal lekker in het leven staat en ook niet zo goed weet wat je anders moet.

(…)

Ook literatuur poneert onbewijsbare dingen, maar het is niet omdat deze niet echt zijn dat ze niet waar zijn.  Een verzonnen verhaal is nog steeds een waar verhaal.

Nell Zink in gesprek met Kathy Mathys

Mijn roman is een poging tot wat ze in Duitsland Realsatire noemen: je laat dingen zien die echt gebeurd zijn maar waarvan de lezers denken dat ze verzonnen zijn.

Lauren Groff in gesprek met Kathy Mathys

Ik schrijf verschillende versies met de hand vooraleer er een computer aan te pas komt.  Ik hou van zinnen, hoe ze lopen, hoe ze klinken, daar ben ik heel intens mee bezig.  Daardoor verlies ik het overzicht, zie ik niet wat het geraamte is van het verhaal.

(…)

Ik hing bruin slagerspapier aan de muren van mijn studio.  Aan de ene kant schreef ik alles wat ik kon bedenken over haar, aan de andere kant alles over hem. Aanvankelijk dacht ik dat het twee boeken zouden worden.

Jean-Philippe Toussaint in gesprek met Marijke Arijs

Naderhand heb ik beseft waar het aan ligt: het is de combinatie van het alledaagse en het metafysische, die in al mijn boeken zit.  Ik hecht veel belang aan het esthetische aspect, maar ook aan de filosofische dimensie.

(…)

De beste invallen krijg je namelijk niet voor de computer, maar in het zwembad of tijdens een wandeling.  Ik wilde net een voettocht gaan maken en op dat moment had ik plots het juiste ritme te pakken.

(…)

Literatuur is kunst. Het is dus evenzeer een zaak van vorm, techniek, ritme en klank als van betekenis.  Negentig procent van de mensen die boeken schrijven heeft daar geen benul van. Ze willen een verhaal brengen en dat gooien ze dan zomaar op papier.  Voor mij is de manier waarop je dat doet juist heel belangrijk. Het is natuurlijk beter als je ook iets te vertellen hebt, anders blijf je in formele literaire spelletjes steken.

Stefan Hertmans in gesprek met Jelle Van Riet

Ik denk dat dichten mijn manier is om te herinneren wat gebeurd is.  Het is langzaamaan een soort innerlijke muziek geworden, die structuur geeft aan mijn leven.

Marilynne Robinson in gesprek met Kathy Mathys

De menselijke geest, daar draait het om in fictie. Sommige auteurs vergeten dat weleens en daar lijdt het resultaat dan onder.

Jonathan Franzen in gesprek met Saskia De Coster

Voor mij is journalistiek een vreemde combinatie van abstracte intellectuele procesvoering en echte woede.  Daarnaast ben ik ook een schrijver, en mijn schrijverskant laat veel minder woede toe.  Als romanschrijver kan je maar beter om mensen geven, tenzij je zoals wijlen deOostenrijkse schrijver Thomas Bernhard graag uitpakt met je mensenhaat.

(….)

Het probleem met anekdotes, ontdekte ik, is dat ze niets betekenen terwijl een roman één grote overkoepelende betekenis heeft.

(…)

Alles begint bij het grote verhaal dat ik in mijn hoofd vorm, en daaruit leid ik de personages af. Ik wist erg weinig over Denise uit DE CORRECTIES toen ik haar verhaal begon neer te schrijven, hooguit dat zij het enige meisje was in een familie vol jongensen met possessieve ouders, en dat ze seksueel getormenteerd was.

(…)

Sympathie voor mijn personages ontwikkelen is een voorwaarde om over hen te kunnen schrijven.

(…)

Ik blijf in mijn hoofd de personages als pionnen verschuiven tot ze een plaats in het geheel hebben die mij interesseert en waarmee ik aan de slag kan gaan.

(…)

Mijn grote beperking is dat ik enkel kan schrijven over wie of wat me na aan het hart ligt.

(…)

Voor de psychologische kant van de zaak doe ik gewoon een beroep op mijn intuïtie. Eens dat oppunt staat en geloofwaardig overkomt, check ik de feitelijke context van mijn verhaal zorgvuldig.

(…)

De rest vul je dan in met feiten. Inzicht is alles, feiten zijn banaal.

(…)

Ik wil mijn eigenheid als schrijver niet opgeven, maar ik doe wel enorm graag ontdekkingen. Het gaat meer om me iets toe te eigenen of het beschaafd stelen, wat ik zeker deed toen ik jong was.Naarmate je ouder wordt, begin je meer van je eigen werk te stelen.

 Nooteboom in De Standaard van 14 maart 2008

… Over de vaststelling dat schrijvers tenminste één vorm van macht hebben, de macht om met hun verbeelding een wereld te maken die niet bestaat en toch geldig is, een wereld die is opgebouwd uit hun herinnering en hun verbeelding, die lijkt op de echte wereld, maar waarin zij de gebeurtenissen naar hun hand zetten en de mensen een naam geven.

Doeschka Meijsing in gesprek met Elsbeth Etty

Een van de kunsten van het schrijverschap is dat je uit een berg verwarrende gegevens precies datgene haalt wat de essentie van het leven of de liefde raakt. Mij ging het erom dat ik langs mijn eigen leven scheerde, een leven dat tot mijn verdriet voor een groot deel openbaar was.  Voor mij is komen vast te staan dat dat het deel is dat er het minste toe doet. Wat er toe doet, is wat het betekent als je in de steek

wordt gelaten, wat dat voor verdriet is.

L.S. Christenen in gesprek met Herman Jacobs

Een roman moet een geheim hebben. Ik probeer altijd het zeer delicate evenwicht te vinden tussen te veel vertellen en te weinig vertellen. (…)

Ik denk dat je universeel kunt zijn door zo lokaal mogelijk te blijven.  Ik draag mijn Noorse ervaring met me mee, en mijn persoonlijke geschiedenis.  Dat is nu eenmaal mijn materiaal.  Maar ik geloof niet dat mensen zo heel erg verschillen van land tot land.

Herbjorg Wassmo in gesprek met Herman Jacobs

(…) in mijn boeken wil ik graag de mens laten zien zoals hij is. Wat we ons hele leven met ons meenemen, is dat kind dat in ons zit, het gekwetste, verlaten kind. Natuurlijk wordt niet ieder kind gekwetst en verlaten, dat verschilt heel erg van mens tot mens, maar dat kind dragen we ons hele leven met ons mee en dat bepaalt wie we zijn.  Alle andere dingen die je bent, dat zijn rollen. Wat je relatie met de anderen bepaalt, is niet hoe je eruitziet in de spiegel, maar dat kind dat in je zit.

Joost de Vries in gesprek met Guinevere Claeys

De kunst van literatuur is: je uitdrukken, op een zo eigen, nieuwe, vernieuwende, clichévrije manier mogelijk.  Je hebt iets in je hoofd en je moet dat in taal uitgedrukt krijgen. Dat is het probleem, en dat is het mooiste en fijnste probleem om op te lossen. (…) Schrijven is spelen.

(…) Maar waarom zou ik willen schrijven als het maar is om een wereld te verzinnen die al bestaat?

(…) Schrijven helpt mij te interpreteren wat er is, en ook : om daar nog iets aan toe te voegen.  Ik wil boeken schrijven die nog niet bestaan.

Lily King in gesprek met Kathy Mathys

Schrijven is voor mij een anti-intellectueel proces.  Al mijn zintuigen staan op scherp wanneer ik schrijf: ik luister, voel, laat de dingen tot mij komen. Dat klinkt wazig, maar zo is het. (…)

Ik was bang, had voortdurend het gevoel dat ik faalde. In mijn hoofd klopte het, maar de woorden landden dood op papier.

Jeroen Brouwers in gesprek met Gretel Van Den Broek

Ik schrijf uit behoefte.  Ik wil kunst maken.  Meer is het niet.  Ik voel me een kunstenaar als ik kan opgaan in mijn stijl, als ik een goede metafoor vind, als ik voel dat het ritme iets hypnotiserends heeft.

Erwin Mortier in Naar nergens smaken

Ik zie niet in waarom ‘ik’ zo nodig in mijn verhalen moet aanwezig zijn of welke ervaringen, traumatische en andere, ik in of door mijn schriftuur zou moeten ‘verwerken’.  Verwerken, dat doe je met dode bladeren, aardappelschillen, botten.  Mensen dienen om verteld te worden.  Het verhaal maakt de mens, niet andersom.

Elena Ferrante in gesprek met Ruth Joos

Ik heb over het algemeen een begin nodig dat me de indruk geeft dat ik op de goede weg ben.  Zelden komt dat meteen, maar het gebeurt.  Meestal schrijf en herschrijf ik langdurig.  Het doorslaggevende argument is de energie waarmee het verhaal van start gaat.

(…) Een verhaal moet zich verder wagen dan je eigen vermogen om het te schrijven, je moet bij elke regel bang zijn dat je het niet zult halen.

(…) De taak van wie schrijft is zonder zelfcensuur vorm te geven aan realiteiten die hij goed kent, alsof hij daarvan de enig mogelijke getuige is.

(…) Ongemakkelijke waarheden zijn het zout van de literatuur. Ze garanderen het welslagen ervan niet, maar het is van daaruit dat de woorden kracht en smaak krijgen.  Een boek moet de lezer ertoe aanzetten af te rekenen met zichzelf en met de wereld.