Daniel C. Dennett in zijn boek De evolutie van de vrije wil

Evolutie is de blinde horlogemaker en dat moeten we nooit vergeten.  Maar we moeten niet veronachtzamen dat Moeder Natuur goed voorzien is van wijsheid achteraf.

Over de mens: We zijn thans virtuoze vermijders, voorkomers, bemoeials en dwarsliggers.

Onze karakters zijn niet bepaald omdat we ontwikkeld zijn tot entiteiten die zijn ontworpen om hun aard te veranderen, ingevolge onze interactie met de rest van de wereld.

Moeder Natuur is niet genen-centrisch. Dat wil zeggen dat het proces van natuurlijke selectie niet de voorkeur geeft aan informatieoverdracht via genen, als dezelfde informatie (ruwweg) net zo betrouwbaar en goedkoper door een andere regelmatigheid in de rest van de wereld kan worden geleverd.

Over de Panare-indianen in Venezuela, een vaststelling die, volgens mij, ook voor onze verstedelijkte mens geldt:  Deze mensen verloren hun traditionele ‘web van coöperatieve onderlinge afhankelijkheid’, en nu verliezen ze ook een groot deel van de kennis die ze door de eeuwen heen hebben verzameld over de flora en fauna van hun wereld. (hoevelen hebben nog de kennis over groenten en fruit en die hun ouders hadden omdat die een moestuin hadden?)

Wij kunnen ons (denken we) betere werelden voorstellen en verlangen erheen te gaan. Hebben we gelijk dat die werelden beter zijn? In welk opzicht? Volgens welke normen? De onze.

Mensen zijn verbazingwekkend gecompliceerde wezens en wat goed werkt voor de een, kan slecht zijn voor de ander. (Héhé: wat een banale vaststelling voor een hoogstaand wetenschapper!  Of waren de vorige hoofdstukken alleen maar wetenschappelijke ‘hogeborstzetterij’?)

Menselijke vrijheid is echt – even echt als taal, muziek en geld – dus kan ze objectief worden bestudeerd vanuit een zakelijk, wetenschappelijk gezichtspunt.  Maar net als taal, muziek, geld en andere maatschappelijke producten wordt haar duurzaamheid beïnvloed door hoe wij in haar geloven.

--- In dit boek verwijst Dennett naar de Disneyfilm Dombo over een kleine olifant met grote oren die wil vliegen.  Dombo gelooft dat hij kan vliegen omdat hij gelooft in de toverkracht van een veer.   Maar als er een kraai zou zijn die hem zou waarschuwen dat de toverkracht van die veer helemaal niet bestaat, dan zouden de kinderen roepen ‘Stop die kraai’ in plaats van ‘Probeer niet te vliegen’.

Dennett voelt zich als scepticus ook als die kraai: in dit boek is hij zeer kritisch over het werk (of niet-werk, zoals je wil) van filosofen.  Ook toont hij zich uiterst scherpzinnig tegenover het werk van sommige collega-wetenschappers.  ‘Stop die kraai’ duikt geregeld op doorheen dit boek, vooral in die passages waarin hij zich zeer sceptisch opstelt.   Een ontwapenend boek dat opvalt ook door de gestructureerde aanpak: op het einde van elk hoofdstuk staat een samenvatting én een samenvatting van het volgende hoofdstuk.

12-06-2011, 00:00 Geschreven door Yves  
Reageren (0)