Uitvoering: Paperback, 350 bladzijden ISBN: 90 234 1544 2 Normale prijs: 24.90 Uitgeverij: De Bezige Bij Oorspronkelijke titel: Truth : a guide for the perplexed Oorspronkelijk jaar van uitgave: 2005 Oorspronkelijke plaats van uitgave: London Oorspronkelijke uitgever: Penguin Books
Theres your version, theres my version, and then theres the truth.
Robert Evans, The Kid Stays In The Picture
9/11. De Verenigde Staten worden op hun eigen territorium aangevallen. Een primeur met impact. Met leugenachtige reacties tot gevolg.
9/11. Het danmalige westerse denken wordt op losse schroeven gezet. De fundamenten van het postmoderne discours worden opgeblazen. Geen primeur. Filosoof Simon Blackburn zoekt naar een alternatief. Een eeuwenoude queeste heraangevat. Op zoek naar de waarheid.
In het postmodernisme van de periode rond de eeuwwisseling is geen plaats meer voor grote verhalen of een dominante epistemologie zoals Geloof of Wetenschap. Alles, maar dan ook alles is relatief, kan tussen aanhalingstekens geplaatst worden. Alles wordt in vraag gesteld, niets is zeker of waar.
Deconstructivisten gaan in hun reactie tegen het structuralisme (modernisme, sciëntisme, enz.) nóg verder en stellen : Alles is tekst. Er bestaat niks buiten de tekst. Volgens Derrida kunnen goede interpretaties van een tekst niet van minder goede interpretaties worden onderscheiden omdat de tekstboodschap vanuit een individuele belevingswereld worden ontvangen. Individueel, willekeurig, relatief.
Dit discours tiert welig binnen snobistische studiekwartieren en beklemmende wandelgangen van faculteiten wijsbegeerte maar het blijkt al snel dat het niet vol te houden is in de buitenwereld, de realiteit.
(9/11. En Jacques Derrida houdt vast aan zijn discours :
"Something" took place, we have the feeling of not having seen it coming, and certain consequences undeniably follow upon the "thing." But this very thing, the place and meaning of this "event," remains ineffable, like an intuition without concept, like a unicity with no generality on the horizon or with no horizon at all, out of range for a language that admits its powerlessness and so is reduced to pronouncing mechanically a date, repeating it endlessly, as a kind of ritual incantation, a conjuring poem, a journalistic litany or rhetorical refrain that admits to not knowing what it's talking about. We do not in fact know what we are saying or naming in this way: September 11, le 11 septembre, September 11. The brevity of the appellation (September 11, 9/11) stems not only from an economic or rhetorical necessity. The telegram of this metonymy-a name, a number-points out the unqualifiable by recognizing that we do not recognize or even cognize that we do not yet know how to qualify, that we do not know what we are talking about. )
Behalve het feit dat het postmodernisme zichzelf makkelijk vastzet in tegenstrijdigheden (met dooddoener op kop : als alles dan relatief en subjectief is, dan is het postmodernistische discours dat an sich ook, natuurlijk), of zoals Roger Scruton het zegt :
Hence, in Rorty, Derrida, and Foucault, we find a shared duplicity of purpose: On the one hand to undermine all claims to absolute truth and on the other hand to uphold the orthodoxies upon which their congregation depends. The very reasoning that sets out to destroy the ideas of objective truth and absolute value imposes political correctness as absolutely binding and cultural relativism as objectively true,
is 9/11 volgens Blackburn de ultieme dooddoener voor alle relativisme, postmodernisme en destructuralisme :
Een moslim leest de Koran (tekst) en neemt de beslissing om op basis van zijn individuele interpretatie van de tekst een vliegtuig te kapen en dat vliegtuig in een Twin Tower te boren met alle passagiers aan boord. De daad die volgt uit zijn interpretatie van de tekst is op geen enkele manier te interpreteren als nieuwe tekst. Er is op dat moment enkel rauwe realiteit, objectieve werkelijkheid. En onmiddellijk daarna : de vraag naar de waarheid.
Een vraag die volgens Blackburn opnieuw gesteld moet worden.
Blackburn gaat op zoek naar een antwoord en het resultaat is een vlotgeschreven boek dat op het einde zelfs, onvervalst en geheel van cynisme verstoken, een oproep durft te lanceren: we kunnen de postmoderne aanhalingstekens verwijderen van de dingen die er voor ons toe zouden moeten doen: waarheid, rede, objectiviteit en vertrouwen. Ze zijn niets meer of minder dan de deugden die we moeten koesteren bij onze pogingen om de verwarrende wereld om ons heen te begrijpen.
De schrijver ziet met andere woorden geen afsluiting in de versplinterde werkelijkheid van de eenentwintigste eeuw, maar een opdracht, een uitdaging.
[vrij naar Hannes Dedeurwaerder op www.8WEEKLY.nl]
Zoals de oorspronkelijke Engelse titel het al zegt, kunnen we dit boek het beste omschrijven als een gids voor wie de kluts kwijt is. En zijn we dat niet allemaal ?
Voor Blackburn is de filosofie hét instrument om tot een antwoord te komen op de vraag of waarheid mogelijk is. Aan de andere kant beseft hij ook dat juist diezelfde filosofie alles ter discussie stelt en daardoor 'De Waarheid' onmogelijk maakt : "woorden als 'relativisme' en 'postmodernisme' duiden op een cultuur waarin 'alles moet kunnen'(
). Je zou kunnen zeggen dat (dit boek) een gids is voor diegenen die de kluts zijn kwijtgeraakt." In een erg boeiende en toegankelijke schrijfstijl doorloopt Blackburn de geschiedenis overigens niet chronologisch en staat hij stil bij verschillende bepalende momenten.
Bijvoorbeeld 'de filosoof met de hamer', Friedrich Nietzsche, die het adagium lanceerde dat er geen feiten bestaan, enkel interpretaties van feiten. De streng gelovig opgevoede Duitser zijn vader was dominee weigerde na zijn breuk met het geloof te aanvaarden dat er enige vaststaande waarheid bestond. Blackburn legt echter de inconsequenties in diens werk bloot en wijst hem op milde wijze op contradictoire uitspraken.
[paragraaf naar Hannes Dedeurwaerder op www.8WEEKLY.nl]
Blackburn staat ook stil bij de verschillende ismen die de filosofie kenmerken, zoals quietisme (een vorm van deconstructie die enkel de vaststaande feiten erkent), relativisme, eliminativisme en holisme (dat ervan uitgaat dat het grote verhaal, de samenhang sowieso in één groot verband kan worden gezien). Let wel, hij ziet deze stromingen niet als vals of achterhaald, maar als uitdagingen voor het menselijke denken. Hij weigert zich echter neer te leggen bij hun fatale en versplinterende karakter, en in de filosoof Wittgenstein ziet hij een dankbaar metgezel.
Het uitgangspunt van Wittgenstein was het 'taalspel': religie heeft haar eigen begrippen, evenals wetenschap, dus het heeft weinig zin om in de ene taal over de andere te spreken. Religie moet geen uitspraken doen over pakweg evolutie, net zomin als wetenschap moet trachten God te bewijzen dan wel te ontkennen (een fout die werd gemaakt in de middeleeuwse theologie: God trachten te bewijzen door middel van de rede). Blackburn stelt het erg direct: "Wat is het gezag van een norm die zich specifiek tegen geloof richt?"
De lezer merkt dat, ondanks de vlotte stijl, dit in een eerste plaats een boek is dat zich tot een vrij specifieke doelgroep richt. Want laten we eerlijk zijn, niet iedereen ligt wakker van de vraag naar wat waarheid nu precies is, en of die al dan niet bestaat. Maar eenieder die willens nillens de wereld om zich heen ter discussie stelt, zal aan dit boek een mooie, sappige kluif hebben.
[paragraaf naar Hannes Dedeurwaerder op www.8WEEKLY.nl]
24-05-2006 om 15:22
geschreven door -b
|