Vader Piet

In de maand november van het jaar 1967 kregen in het klein en vredig dorp Elsegem, waar iedereen iedereen kent, alle inwoners het overlijdensbericht in de bus van ene Michel De Kimpe. Zo goed als niemand in het hele dorp had ooit die naam gehoord. Maar dat Piet Van Kempen een paar dagen tevoren het tijdelijke met het eeuwige had verwisseld, wist iedereen: in café "De Twee Vlaanders" en tijdens een partijtje kaarten had Piet de geest gegeven. Het drong geleidelijk tot de Elsegemnaren door dat Piet van Kempen in feite Michel De Kimpe was... Er kwam veel volk naar zijn begrafenis, want Piet, alias Michel, was een graag geziene figuur.

Volgens het "Verklarend Woordenboek van de Familienamen" van Frans Debrabandere bestaan er zevenendertig varianten van de naam "Kamp": Van Kempen en De Kimpe zijn er twee van. De auteur geeft vier verklaringen voor de naam: kampioen, bijzit, bastaard, hennepteler. Alle vier van Middelnederlandse oorsprong. Laten wij het houden bij de eerste verklaring, en dat om verschillende redenen: met de drie andere zouden wij Michel wellicht oneer aangedaan hebben en vooral... Michel wás een kampioen. 't Is te zeggen hij had vermoedelijk wel de ambitie om kampioen te zijn en de mensen van zijn dorp hadden die ambitie in nog veel hogere mate. Als jonge knaap dweepte hij met de grote wielerkampioen Piet Van Kempen, de geboren Nederlander (°1898), die een wereldvedette was in de jaren twintig en ook nog daarna, om uiteindelijk te eindigen in Brussel als restaurantuitbater. Het lijdt geen twijfel dat Michel een kampioen wilde worden zoals Piet Van Kempen. Een wielerkampioen, als 't effe kon. In die tijd was er ter gelegenheid van de kermis op de Beekstraat, de straat waar Michel woonde, een koers voor nieuwelingen. Hier zou hij de eerste steen leggen voor wat een roemrijke carrière moest worden... En Michel nam deel. Hij won niet. Verre van! Maar het dorp was tevreden, ze waren fier op hun "koereur" en niemand twijfelde eraan dat hij een kampioen zou worden zoals de grote Piet Van Kempen. En de laatste dag van de kermis mocht kampioen Michel op een praalwagen door de Beekstraat trekken. Michel werd bij die gelegenheid omgedoopt tot Piet. Het dorp had zijn kampioen en Michel ging voortaan door het leven als Piet: Piet Van Kempen. Michel De Kimpe was dood en begraven.

Er weze terloops vermeld dat ook de echte Piet Van Kempen niet als Piet geboren is, wel als Dingeman Van Kempen. Toen hij als zesdagenrenner begon door te breken in Amerika heeft hij die gekke voornaam veranderd in Piet. "Big Pete" zoals ze hem noemden in de States, zou het daar als "Big Dingeman" wellicht nooit zover geschopt hebben...

Maar met de carrière van ónze Piet liep het niet zoals iedere Elsegemnaar, en hijzelf wellicht ook, gehoopt had. Toen hij een jaar later voor de tweede maal aan de start stond van Beekstraat-koerse had hij nog geen enkele overwinning, zelfs geen plaats in de eerste drie, op zijn palmares. Aan supporters ontbrak het hem nochtans niet en toen Piet op 't einde van de eerste ronde als eerste voorbijkwam, brak er een ongezien applaus los. De kampioen bleek echter al direct te veel van zijn krachten gevergd te hebben. Een ronde later bengelde hij reeds achteraan en tot overmaat van ramp kreeg hij daarna nog twee lekke banden. Hiermee kwam abrupt een einde aan een "veelbelovende" wielerloopbaan: Piet zwoer dat hij nooit nog aan een koers zou deelnemen. En hij heeft woord gehouden...

En de geplande huldiging van de kampioen op de laatste dag van de kermis? Zij ging door! Piet was populair. Er stond nog meer volk langs de weg om de kampioen toe te juichen dan het jaar ervoor. De huldiging van Piet Van Kempen was na twee jaar reeds een traditie geworden. De vraag was: hoe zou Piet, nu hij het koersen afgezworen had, zich de titel "kampioen" waardig tonen?

Er was in die tijd op kermiszaterdag telkenjare een grote duivenwedstrijd op de Beekstraat en er dient vermeld dat de duivensport zeer populair was in Vlaanderen, niet in het minst in Elsegem, en – na de wielersport – op de tweede plaats kwam. Jozef Vandenberge, de bakker van het dorp en tevens een verwoed duivenmelker, beschikte het jaar daarop over een uitstekende duif. Hij liet ze inkorven op naam van Piet Van Kempen. Het was geen kleine wedstrijd: "Kampioenschap van Zuid-Vlaanderen", van Angoulème naar Elsegem. Zevenhonderd kilometer! En wie won die dag? Piet Van Kempen! Met de duif van bakker Jozef. Piet was nu een échte kampioen en dat zou hij nog járen blijven.

Zijn brood verdiende hij bij een handelaar in kolen en veevoeders. Zwaar werk dat moeilijk te combineren was met de "stiel" van wielrenner. Duivenmelken was minder slopend, en daar was óók veel eer mee te behalen, het weze dan nog met de duiven van een ander. In mindere mate gold dat ook voor het hanenvechten, waarvoor men naar Noord-Frankrijk moest, omdat die "sport" in ons land verboden was. Jacques vertelt hoe hij als negen- of tienjarige knaap eens mee mocht naar zo'n hanenkamp. Zodra het gevecht begon liep hij wenend naar buiten omdat hij het vreselijk schouwspel niet kon aanzien. Hij heeft zich dan maar de hele tijd van het gevecht verstopt in een oude WC, waar het ijzig koud was en de stank niet te harden. Of de haan die ze naar Frankrijk hadden meegenomen de kamp gewonnen heeft weet hij niet. Als het alzo was, dan kon het alleszins een Pyrrhusoverwinning genoemd worden. Het beest was lelijk toegetakeld: de kam die anders altijd fier rechtop stond, lag bloedend, slap en gescheurd op zijn kop, zijn ene oog was totaal verwoest en rechtopstaan was onmogelijk. Ze hebben hem later afgemaakt en opgegeten. Zo wreed kon het leven zijn...

Al was hij dan zélf geen kampioen met de fiets, de wielersport bleef Piet boeien. Hij ontpopte zich tot een verdienstelijke en trouwe verzorger van twee renners die het al bij al redelijk ver geschopt hebben in de wielersport: Romain Desmet in de jaren '50 en Leo Stichelbaut in de jaren '60.

En dan was er nóg een sport: het spel met de kaarten. Niet écht een zware sport, maar het is Piet fataal geworden, zoals verteld aan het begin van dit verhaal…

Het moge duidelijk wezen dat Jacques zijn artistieke aanleg niet had van zijn vader. Van zijn moeder dan? Haar naam was Margriet (Marguerite) Beyaert. Margriet behoorde tot misschien wel het belangrijkste geslacht van Elsegem – de adellijke de Ghellincks niet te na gesproken. Laten we dit verhaal even beginnen op 21 april 1835 bij de geboorte in Elsegem van Ludovicus Beyaert. Gehuwd met Pelagie Coussaert in Elsegem en er overleden op 11 mei 1904. Ludovicus en Pelagie hadden zes kinderen, allen geboren, getrouwd en overleden in Elsegem: Remi, Leo, Marie, Alfons, Alois en Julie. Op 26 maart  2017 werd in Elsegem een groot familiefeest gehouden voor alle nakomelingen van de zes telgen van Ludovicus. Met honderdvijfentwintig waren ze. Jacques was één van hen. Zijn moeder Margriet, geboren in 1915, als dochter van Alois, was op dat ogenblik al meer dan vijftig jaar overleden...

Of er kunstenaarsbloed zat in de Beyaerts? Een paar gewezen burgemeesters en een – eveneens gewezen – orkestleider... Tevergeefs heb ik gezocht naar enig spoor van ene Michel Beyaert, professor.

Professor Michel Beyaert is één van de belangrijkste professoren aan de Gentse universiteit in de tweede helft van de twintigste eeuw, faculteit Handels- en Economische Wetenschappen. Hij had Letteren en Wijsbegeerte gestudeerd en had een doctoraat in de scheikunde behaald. Achtendertig jaar lang heeft hij gedoceerd aan de Gentse alma mater. Talloze wetenschappelijke publicaties staan op zijn naam, verscheidene prestigieuze prijzen heeft hij in de wacht gesleept. En ofschoon ik hem nooit persoonlijk heb gekend, vanaf mijn eerste kennismaking met de universiteit – drieënzestig jaar geleden! – had ik een bijzondere interesse voor deze man. De reden hiervoor valt evenwel enigszins buiten het bestek van dit boek. Veel later zou mijn interesse en ook bewondering voor professor Beyaert nog groter worden toen ik in de archieven van de universiteit las dat hij geboren was in Wortegem (evenals Elsegem een deelgemeente van Wortegem-Petegem), en ik van oudere ingezetenen van de gemeente vernam dat hij als jongste telg uit een straatarm kroostrijk gezin werd opgevoed door een landbouwersechtpaar dat kinderloos was gebleven. Klein Michelleke – ’t was op ’t eind van de eerste wereldoorlog – schepte er genoegen in te plassen in de klompen die de meiden hadden uitgedaan voor ze op hun knieën de aardappelen gingen rapen. Maar Michelleke was een bijzonder pienter baasje, altijd de eerste van de klas. Daar zijn "stiefouders" welgesteld waren, stond niets een universitaire carrière in de weg. Vandaar...

Het is zo goed als zeker dat professor Michel Beyaert geen afstammeling is van één van de vier zonen van Ludovicus Beyaert, maar wellicht wel van de vader van Ludovicus (die óók Ludovicus heette) of van de grootvader Pieter Joseph die in Petegem (een andere deelgemeente van Wortegem-Petegem) geboren is, maar gehuwd en gestorven in... Wortegem. Een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dus dat er verwantschap bestaat tussen de grote professor Beyaert, met wie onze bekende Vlaming misschien niet een artistieke gave gedeeld heeft, maar zeker wel de genialiteit.

De geboortegrond Elsegem