Deze typische geburenkapel, in neogotische stijl met neoclassicistische sfeer, in een prachtig kader van lindebomen werd rond 1832-'35 gebouwd, vooral dankzij de mildheid van enkele welstellende boeren van het gehucht. Josephus de Donder schonk de bouwgrond en de families Van der Straeten, Weynants en Van Damme financierden de bouw.

De kapel heeft (had) een prachtig landelijk decor: rond de kapel staan vier 4 grootbladige lindes of zomerlindes (Tilia platyphyllos). En als achtergrond was er het typisch erg landelijk laag langgevelhoeveke (T-vormig) met woning dwars op de Coenstraat. Dit hof 'Verhoevekes' was tot voor kort de woning van Maria Hortensia ('Tans') Costers.

Half november 2005 (dus ruim vóór het verlenen van de verkavelingvergunning waarin het slopen van het bestaande gebouw – zie verder) werd het hoeveken met woning gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw in een verkaveling met 5 loten.

Lot 1 (1 a 49 ca) werd overgeheveld naar de aanpalende eigendom Coenstraat 44 (vroegere café 'Clamot').

Lot 2, perceel H 33b, ca. 50 ca, waarop de kapel, werd gratis, "in geval van verkrijg van verkavelingvergunning" (sic), overgedragen naar het openbaar domein van de gemeente Opwijk. Met deze overdracht is de gemeente dus volledig en alleen verantwoordelijk voor de goede instandhouding en het onderhoud van de kapel.

Lot 3 en 4, respectievelijk 7 a 38 a en 6 a 82 ca worden bouwgronden voor half open bebouwing.

Lot 5, achter de loten 3 en 4 wordt uitgesloten uit de verkaveling om geheel of gedeeltelijk gevoegd te worden bij de percelen 3 en/of 4 of aanpalende loten.

De afstand tussen de achterzijde van de kapel en de perceelsgrens van lot 4 bedraagt slechts ca. 3 meter. Op slechts ca. 11 meter van deze kapelachtergevel mag dan de voorgevel van woning op lot 4 opgetrokken worden.

Natuurlijk zal het achtergrondzicht van de kapel in de toekomst grotendeels of geheel bepaald worden door de gevelarchitectuur en de –materialen van de nieuwe woningen.

Maar waarom de woningen niet verder achteruit inplanten en eventueel, ter compensatie voor de tuinen, de oppervlakte van lot 5 direct bij de bouwloten 3 en 4 voegen?

De (herziene) aanvraag voor de verkaveling werd bij de gemeente ingediend op 5 september 2005. Al op 20 december 2005 werd de verkavelingvergunning verleend door het college van burgemeester en schepenen.

Op het eerste zicht vertoont het vergunningsdossier wel een eigenaardigheid.

De verkavelingaanvraag voorziet in de voorgestelde stedenbouwkundige voorschriften onder meer "kroonlijsthoogte bedraagt maximum 4,50 m".

In haar verkavelingvergunning die de gemeente eind december stuurde aan de aanvrager, vermeldt zij onder meer:

De voorgestelde stedenbouwkundige voorschriften zijn van toepassing mits deze aan te passen op volgende punten:

- kroonlijsthoogte bedraagt maximum 6 m

- …

Dus juist daar waar de hoogte van de gevel van de nieuwbouw zo dicht achter de kapel een ernstig esthetisch probleem is voor het uitzicht achter dit klein monument, staat het college een duidelijk grotere kroonlijsthoogte (dus gevelhoogte) toe als er aanvankelijk door de aanvrager zelf (op papier) voorgesteld werd.

Op geen enkele plaats in het dossier vinden wij een spoor terug van een motivering voor deze wijziging ten opzichte van de voorgestelde voorschriften.

Wij vroegen ondertussen hierover schriftelijk uitleg aan het College. In afwachting van een antwoord met gegronde motivatie voor deze toch wel merkwaardige bestuursbeslissing (die toch geen voorbeeld is van degelijke ruimtelijke ordening), kunnen wij dit misschien voorlopig (?) het best beschouwen als een politieke vriendendienst!

De gemeente Opwijk kocht in 1999 de privé-weg (van de huidige eigenaar en bewoner van de oude pastorie) en stroken van aanpalende percelen van diverse particulieren ten behoeve van een nieuwe straat die volgens het BPA nr. 5 gepland was tussen de Gasthuisstraat en de Nanovestraat. Deze nieuwe straat volgt, vanaf de Gasthuisstraat, het tracé van de vroegere privé-dreef naar de oude pastorie (Klossesdreef), loopt dan langsheen de oostgrens van de hof van de oude pastorie en gaat zuidwaarts om aan te sluiten op de bestaande zijstraat van de Nanovestraat).

Onze Heemkring pleitte bij herhaling om enkel het gedeelte van de nieuwe straat tussen de Gasthuisstraat en de Oude Pastorie 'Oude-pastoriedreef' te noemen – zie de bijdrage Nieuwe Opwijkse straatnamen in HOM-tijdschrift 1999-3, p. 30-33. Op voorstel van het gemeentebestuur gaf de gemeenteraad op 26 april 2001 een principieel akkoord om deze naam te gebruiken voor de volledige lengte van de straat, van aan de Gasthuisstraat tot aan de Nanovestraat, hoewel het deel Oude Pastorie-Nanove­straat geen enkele histo­rische of functionele binding heeft met de Oude Pastorie. De gemeenteraad besliste op 27 september 2001 de naam 'Oude-pastoriedreef' (zonder bomen!) voor het hele traject Gasthuisstraat-Nanovestraat definitief te weerhouden.

Op 19 november 2002 leverde het Opwijks gemeentebestuur een verkavelingvergunning af voor 6 loten: 3 halfopen bebouwingen en 3 gesloten bebouwingen, op een perceel langsheen de Oude-pastoriedreef langs de overzijde waar tot 2002 de beschermde lemen vakwerkschuur stond van de Oude Pastorie.

De verkavelingvergunning voorziet (zonder dat hiervoor enige motivatie in de dossier­stukken terug te vinden is) dat de toegangsweg aangelegd wordt en dat deze weg dan gratis overgedragen wordt aan de gemeente. Deze toegangsweg naar de achterzijde van de loten en naar achterliggende gebouwen (garages) is gedeeltelijk 4 m breed (deel haaks op de Oude-pastoriedreef) en gedeeltelijk 7 m breed (deel evenwijdig en ongeveer halverwege tussen de Oude-pastoriedreef en de Nanovestraat en rakend aan de achterzijde van de percelen van de Nanovestraat). Totale lengte: ca. 115 m.

Wat is het nut van deze eigendomsoverdracht voor de gemeente? Wil men de aanvankelijke eigenaar eindeloos ontlasten van het onderhoud van deze weg? Wil de gemeente hiermee al een optie nemen om in de achtertuin van de percelen van de Nanovestraat te laten bouwen langsheen de nieuwe weg van 7m die dan verbonden is met de Oude-pastoriedreef met een baan van slechts 4m breed?

In aansluiting met deze nogal eigenaardige en niet gemotiveerde voorwaarden in de verkavelingvergunning beslist de gemeen­teraad op 26 januari 2006:

Artikel 1:

De toegangsweg en de bijhorende infrastructuur, die in deze verkaveling liggen in de Oude-pastoriedreef, zoals vermeld op het proces-verbaal van opmeting van 22 augustus 2003, met een totale oppervlakte van 7 a 72 ca, eigendom van Vennootschap Llyda, Dorp 7 te 1730 Asse, wordt kosteloos overgedragen aan de gemeente Opwijk.

In feite creëert de gemeente hiermee een bijkomende openbare (?) weg (straat), vooral in de laatste motiveringshypothese.

Gaat men deze weg nu beschouwen als een soort uitbreiding van de Oude-pastoriedreef (met een benaming die toponymisch en heemkundig-geschiedkundig volledig fout is) of gaat men de procedure opstarten voor een nieuwe straatnaamgeving?

Wie al eens met de fiets via Leirekensroute naar Baardegem of Aalst reed heeft haar zeker zien staan, ter hoogte van de Coenstraat/Nijverseelstraat, op een spie grond tussen Leirekensroute en de straat Rodeveld: de oude lage pittoreske vroegere herberg 'Bij Baar', met de voorgevel van het langshuis langs 't Rodeveld (logisch, vermits Leirekensroute een vroegere spoorwegbedding is). De herbergnaam was nog vaag te lezen op de oosterkopgevel (kant Coenstraat). In het voorjaar 2006 werd 'Bij Baar' afgebroken, naar het schijnt om plaats te maken voor… u raadt het al: een appartementsblok (4 appartementen).
Eigenaardig! Het perceel ligt volgens het van kracht zijnde gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse in 'Woongebied met landelijk karakter'. In de ministeriële omzendbrief van 8 juli 1997 'de inrichting en de toepassing van de ontwerp-gewestplannen en gewestplannen, gewijzigd via omzendbrief dd. 25/1/2002 en 25/10/2002' lezen wij, in art. 6, 1.2.2. Woongebieden met een landelijk karakter, 1.2.2.1. Landelijke dorpen en gehuchten (zie http://www.ruimtelijkeordening.be/
ruimtelijke ordening > wetgeving > omzendbrieven):

In de landelijke dorpen en gehuchten zijn nieuwe structuren niet uitgesloten. Deze gebieden zijn bestemd voor dezelfde functies als de woongebieden (zie ook 5.1.0.), maar er moet steeds rekening gehouden worden met het (landelijk) karakter van de omgeving. Bebouwing kan worden toegelaten met dezelfde vorm en van hetzelfde type als datgene wat reeds aanwezig is. Daarentegen is bv. appartementsbouw er niet op zijn plaats.

Toelichting bij het koninklijk besluit van 28 december 1972 (BS van 10/2/1973) betreffende de inrichting en de toepassing van de ontwerp-gewestplannen en de gewestplannen, gewijzigd bij het koninklijk besluit van 13 december 1978 (BS van 13/1/1979) en de decreten van 23 juni 1993 (BS van 12 en 14/8/1993) en 13 juli 1994 (BS van 17 /9/1994).

Er is nergens aangeduid dat de regels en toelichtingen van deze omzendbrief niet zouden van toepassing zijn voor een gebied waarvoor een goedgekeurd BPA bestaat.

Een (ongemotiveerde) afwijking toestaan van deze duidelijke regel getuigt ook hier van een bijzondere slechte daad van ruimtelijke ordening!

KB van  28/12/1984), in een "strook voor open bebouwing" met een bestemming voor alleenstaande of gekoppelde woningen.

12 m (in geval van verkaveling). De geplande nieuwbouw heeft een gevelbreedte van 20,25 m (Rodeveld) en een diepte van 8,40 m.

Alhoewel het gemeentebestuur het hier en daar probeert te verkopen alsof zij de grote en goede initiatiefnemer is voor de bewaring van het Opwijks archeologisch patrimonium, doet zij niet meer (en wellicht dan nog met ferme tegenzin) dan dat waartoe zij verplicht wordt door de regelgeving ter zake  (o.m. besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 1994 tot uitvoering van het decreet van 30 juni 1993 –gewijzigd bij decreet van 18 mei 1999 en 28 februari 2003- houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, en de geest van het verdrag van Malta van 16 januari 1992 (Conventie van Valletta) die momenteel wordt geïmplementeerd in de wetgeving).

Van 27 september tot 6 oktober 2005 werd archeologische prospectie uitgevoerd:

▪ op het terrein van de projectzone I van het BPA. nr. 4 'Gasthuis' (op de plaats van het oude Gasthuis langsheen Marktstraat-Gasthuisstraat en nabij de huidige NIJDROP);

▪ op de Borchtsite naast het domein van het Hof ten Hemelrijk;

▪ op de plaats van de toekomstige NIJDROP (achter het gebouw van de gemeentelijke bibliotheek).

Dit proefsleuvenonderzoek had als doel vast te stellen of in de door de zones archeologisch patrimonium aanwezig is dat verder onderzoek vereist.

Het gemeentebestuur ontving het prospectierapport op 24 oktober 2005 en wist hiermee dat zowel op het terrein van de projectzone I van het BPA. nr. 4 'Gasthuis' als op de Borchtsite verder plaatselijk archeologisch onderzoek nodig was.

Meer details en het volledige resultaat van deze prospecties brengen wij u in het volgende nummer van dit tijdschrift.

Voor het gemeentebestuur kreeg intussen het project van BPA nr. 4 'Gasthuis' (tussen Gasthuisstraat en Ringlaan) de hoogste prioriteit. Men wil immers absoluut het begin van de eigenlijke bouwwerken voor het publiek zichtbaar maken tegen 8 oktober 2006 (gemeenteraadsverkiezingen)!

In onze lijst met opmerkingen bij de uitvoering van werken aan de Asbeek, met gedeeltelijke heraanleg in overwelving en gedeeltelijk in open bedding, en aanleg van wachtbekkens tussen de Gasthuisstraat en de Ringlaan die wij in het kader van het openbaar onderzoek (januari 2006) aan het college overmaakten, schreven wij ook:

- …

-  de zone van de werken ligt grotendeel in 'Reinaartsbrugge', d.i. de plaats van het oorspronkelijk ‘Neerwijk’ of dorpscentrum van Opwijk aan de brug van de heerbaan Brussel-Dendermonde (over Merchtem en Lebbeke) over de Asbeek, vóór de verplaatsing van het dorpscentrum rond de huidige Sint-Pauluskerk.
Deze zone is ontegensprekelijk historisch en archeologisch belangrijk.
Wij pleiten dan ook met aandrang voor grondig voorafgaand archeologisch onderzoek en een degelijk en permanent archeologisch toezicht en begeleiding bij de uitvoering van de werken.
Deze opmerking is uiteraard ook van toepassing voor de andere grond- en bouwwerken in deze zone (wegeniswerken, gebouwen,…)

- …

- zie http://www.bloggen.be/heemkringopwijk/

Wij beperking ons in deze bijdrage verder tot dit project langsheen de Gasthuisstraat en de Marktstraat.

Met een brief van 10 januari 2006 laat de Afdeling Monumenten en Landschappen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap aan het Opwijks gemeentebestuur weten:

Het spreekt voor zich dat onze diensten achter een uitbreiding van de betreffende sleuf staan, maar een opgravingsvergunning kan in dit stadium nog niet worden afgeleverd.

In het besluit van de Vlaamse Regering van 20 april 1994 tot uitvoering van het decreet van 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluit van de Vlaamse regering van 12 december 2003, staat gestipuleerd wie een opgravingsvergunning kan aanvragen.

Aangezien de archeoloog die de opgraving gaat uitvoeren nog niet is aangesteld, zal het opmaken van een vergunning pas kunnen gebeuren van zodra een archeoloog aangesteld die het project tot een goed einde kan leiden.

Aan de gemeenteraad van 23 maart 2006 werd dan ook voorgelegd (punt 2. van de openbare zitting):

a) Beslissing betreffende de indienstneming van een archeoloog (m/v) in contractueel verband voor de periode van twee maanden in het kader van archeologisch onderzoek op de projectzone nr. 1 – BPA nr. 4 – Gasthuis.

b) Machtiging van het College van Burgemeester en Schepenen houdende de beslissing tot indienstneming van de bovenvermelde archeoloog (m/v).

Met een brief van 17 januari 2006 diende de gemeente aan het provinciebestuur een aanvraag in voor subsidiëring voor 'urgente noodopgraving' (hoewel de gemeente al maanden –zoniet jaren- bezig is met het project). In deze brief wordt ook gesteld dat voor het project BPA 'Nanove' (verkavelingstraat dwars door de Borchtsite) een afzonderlijk dossier zal ingediend worden door de NV Haviland (nogal logisch, vermits Haviland mede-eigenaar en initiatiefnemer heet te zijn voor deze verkavelingsstraat).

Gelijktijdig schreef de gemeente ook het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed aan (met de vraag voor logistieke steun), alsook de bevoegde minister (eveneens voor financiële steun, vooral voor het project op de Borchtsite in het BPA Nanove).

WORDT VERVOLGD