Driemaandelijkse heemkundige publicatie voor Opwijk en Mazenzele
Blog van Heemkring Opwijk-Mazenzele (HOM)
Vereniging
voor heemkunde, plaatselijke geschiedenis, genealogie en familiekunde, erfgoedzorg,... voor Opwijk en Mazenzele (België, provincie Vlaams-Brabant).
28-02-2007
Archeologie-avond 'Archeologie en grote infrastructuurwerken (in de regio Opwijk)'
Archeologie in Noordwest-Brabant
Op haar zoektocht naar archeologie in Noordwest-Brabant nodigt POSTUMUS (Werkgroep Archeologie Noordwest-Brabant) en Heemkring Opwijk-Mazenzele u uit op haar derde archeologie-avond,die plaats vindt op woensdag 7 maart 2007, om 20 uur uur in de zaal Bakhuis van het gemeenschapscentrum Hof ten Hemelrijk, Kloosterstraat 7 te Opwijk.
Programma: Genealogie en grote infrastructuurwerken (in de regio Opwijk)
met presentatie op scherm door Ingrid In 't Ven (Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed - VIOE).
Sinds enkele maanden hebben enkele erfgoedverenigingen uit de omgeving en een aantal individuele personen de handen in elkaar geslagen. Hun hoofddoel: een draagvlak creëren voor het archeologisch onderzoek in onze streek. Dat is en blijft nodig: getuige daarvan het archeologie-incident naar aanleiding van Fata Morgana in Opwijk (augustus 2006) en recent nog het zwaar incident naar aanleiding van de aanleg van een parking bij het kerkhof in Merchtem. Informatie naar de bevolking gebeurt onder meer door het inrichten van archeologie-avonden in elk van onze dorpen. Telkens wordt ingespeeld op een bepaald thema. De Heemkring Opwijk-Mazenzele opteerde ervoor om de archeologie-avond in Opwijk te organiseren rond het thema van de grote infrastructuurwerken.
De kaart met grote doorgaande nutsleidingen op het grondgebied van Opwijk is indrukwekkend: overal liggen grote hoofdwaterleidingen (van verschillende maatschappijen), een mega-aardgasleiding, een zuurstofleiding, enkele grote afvalwatercollectoren (Aquafin), Zij doorkruisen de gemeente in alle richtingen. En er is voor de komende jaren nog één en ander op komst ! En deze situatie is ook geldig voor de omliggende dorpen Merchtem, Asse, Buggenhout, Lebbeke, Aalst (Baardegem en Meldert), Londerzeel, Meise, Wemmel,
Wanneer ingrepen in de bodem plaatsvinden voor de aanleg van al die infrastructuur is de kans natuurlijk groot dat er archeologisch sporen worden aangetroffen. Enkele maanden geleden werd de publicatie voorgesteld met de resultaten van het archeologisch onderzoek (ook op Opwijks grondgebied) n.a.v. de aanleg van de Fluxys-leiding van Zeebrugge naar de Duitse grens (1998). Maar hoe worden dergelijke werken precies archeologisch opgevolgd? Wat is de specificiteit en de opportuniteit ervan? En waarom gebeurde het voor de Fluxys-leiding op een gestructureerde manier en voor de aanleg van de Aquafin-collectoren helemaal niet.
Ingrid In 't Ven van het VIOE (Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed) geeft ons op 7 maart aanstaande inzicht in de situatie en geeft ons meteen ook een inkijk in de resultaten van het archeologisch onderzoek aan de hand van enkele boeiende vondsten.
werkgroep Archeologie Noordwest-Brabant is een samenwerkingsverband tussen de verenigingen Agilas (Asse), Ascania (Asse), GHK Londerzeel, HOM (Opwijk) en GHK Soetendaelle (Merchtem) en enkele individuele personen. Contact: Kristine Magerman 0474/299567 & Eddy Crick 052/37.30.39.
College van Burgemeester en Schepenen van de Gemeente Opwijk Gemeentehuis 1745OPWIJK
Mevrouw de Burgemeester, mevrouw en heren Schepenen,
Betreft:nieuwe straatnamen voor de projectzone 1 van het BPA nr. 4 'Gasthuis' (tussen Marktstraat-Gasthuisstraat en Ringlaan) nieuw openbaar onderzoek.
Voor de nieuwe straatnamen die het voorwerp uitmaken van huidig openbaar onderzoek (tot 12 november 2006) had reeds een openbaar onderzoek plaats in de 2de helft van juli en de eerste helft van augustus 2006 (tot 14 augustus 2006). Wij reageerden hierop met onze brief aan het College van Burgemeester en Schepenen van 12 augustus 2006 zie kopie in bijlage. Voor deze nieuwe straatnamen had er ook reeds een 2de openbaar onderzoek plaats, van 11 oktober tot 10 november 2006. Wij reageerden hierop met onze brief aan het College van Burgemeester en Schepenen van 9 november 2006 zie kopie in bijlage. In het dossier dat ter inzage lag voor het huidig openbaar onderzoek (op 19 februari 2007) is er, op één document na zie verder-, geen enkel spoor van het vorige openbare onderzoek te vinden. Er is dan ook geen enkele motivatie, noch voor het afvoeren van de initiële voorstellen van uw gemeentebestuur voor 'Kemmekensweg', 'Brouwersstraat' en 'Reigarsbrugge', noch de weerlegging van de voorstellen van onze vereniging voor 'Gasthuisstraat', 'Hofveldstraat', 'Temmershofstraat', 'Reigarsbruggestraat' en Jan Lindemansstraat. Ondanks onze uitdrukkelijke vraag in onze brieven van respectievelijk 12 augustus 2006 en 9 november 2006 om op de hoogte gesteld te worden van uw beslissing betreffende de straatnaamgevingen, ontving onze vereniging geen enkele informatie ter zake.
* ** In verband met het dossiertje dat ter inzage lag voor het huidig openbaar onderzoek: Zoals hierboven reeds gesteld, werden onze voorstellen, opmerkingen en bezwaren in het kader van de twee vorige openbare onderzoeken (onze brieven van respectievelijk 12 augustus 2006 en 9 november 2006) niet opgenomen in het dossier voor het huidig openbaar onderzoek. Daarentegen, een nota (verslag van vergadering van donderdag 26/10/2006) van het bestuur van de cultuurraad betreffende het tweede openbaar onderzoek (punt 1 van de agenda van de vergadering) maakt wel deel uit van het dossier dat openbaar werd gesteld! Is er hier sprake van enig gemanipuleer in de dossiersamenstelling? In tegenstelling met wat vermeld staat in de 'Verantwoordingsnota' van uw gemeentebestuur bij het huidig openbaar onderzoek, gaat dit document (en dus de adviezen) niet uit van de cultuurraad maar enkel van het bestuur van de cultuurraad (vergadering van 3 bestuursleden + gemeentelijk ambtenaar).
* ** In het kader van het nieuw openbaar onderzoek (tot 19 februari 2007) wensen wij hierbij onze opmerkingen en voorstellen te geven in verband met de naam voor de nieuwe straten in de projectzone 1 van het BPA nr. 4 'Gasthuis' (tussen Marktstraat-Gasthuisstraat en Ringlaan).
Straat die aansluit op de Marktstraat De betrokken nieuwe straat situeert zich volledig op een deel van het goed van de vroegere familie Temmerman (vanwaar 'Temmershof' voor geheel het goed 'Temmerman' en nakomelingen). 'Temmershof' was dan ook de naam van de dancing in de oude brouwerijgebouwen waar in 1968 jeugdhuis Nijdrop gehuisvest werd en is nog steeds de naam die geassocieerd wordt met de Engelse tuin achter het woonhuis 'Stobbelaers' en achter het vroegere Nijdropgebouw. Wij kunnen ons grotendeels scharen achter het voorstel TEMMERSHOF zie onze motivatie in onze reactie bij de twee vorige openbaar onderzoek (onze brieven van respectievelijk 12 augustus 2006 en 9 november 2006). Maar onder meer omdat de straat slechts toegang geeft tot een deel van het geheel van het vroegere 'Temmershof' (=geheel van de eigendom van de vroegere fam. Temmerman en nakomelingen op die plaats in 't dorp), is het uitdrukkelijk aangewezen te opteren voor de naam TEMMERSHOFSTRAAT.
Straat die aansluit op de Gasthuisstraat De volksnaam 'Kadeestraat' (niet officieel) die men in de 19de eeuw gaf aan de toenmalige Schoolstraat, gold enkel voor een deel van de huidige Gasthuisstraat in de west-oostrichting, langsheen de vroegere Gasthuiscomplex (waar inderdaad ook enkele schoolklassen ingericht waren en dat zich enkel uitstrekte tussen de huidige Marktstraat en de nu overwelfde Asbeek). De naam 'Kadeestraat' gold zeker niet voor de weg (nu straatje) in de zuid-noordrichting (loodrecht op de toenmalige Schoolstraat) langs de overzijde van de beek. Het woord 'Kadee' is een gallicisme, in strijd met het taaleigen van onze Nederlandse taal, dat enkel voorkomt in het Zuid-Nederlands. Het behoort dus eerder tot het dialect. Dit woord 'Kadee' heeft daarenboven meerdere betekenissen en zal aanleiding geven tot verschillende schrijfwijzen (verbasteringen en vervormingen), met alle mogelijke verwarringen en vergissingen van dien (onder meer in het postverkeer en de elektronische adreszoekmogelijkheden). Wij vinden 'Kadeestraat' dan ook zeker geen passende naam voor de nieuwe straat. De betrokken straat ligt voor zowat de helft op de huidige zijweg 'Gasthuisstraat' (waarvan het traject feitelijk voor het grootste gedeelte behouden blijft en het wegdek en de rijweg slechts plaatselijk aangepast wordt). Langs deze weg staan nu een aantal huizen (met adres 'Gasthuisstraat') die buiten het nieuwe project vallen. Wij stellen dan ook voor de nieuwe straat die uitgeeft in de Gasthuisstraat, gewoon zoals de bestaande weg, GASTHUISSTRAAT te blijven noemen. Het middeleeuwse Reigarsbrugge (zie ook hieronder) strekte zich uit tussen de Borcht en de Asbeek en het huidige dorpscentrum (met de oude Kattestraat en en het kerkhof rond de kerk nu Kerkstraat), langsheen de aloude heerweg (nu Gasthuisstraat en Marktstraat) zie Jan Lindemans Toponymie van Opwijk (nr. 1220, pag. 136-137), Jan Lindemans Geschiedenis van Opwijk (pag. 39 en pag. 281-282), Alhoewel er hiervoor (vooralsnog) geen archief- of archeologische bewijzen voorhanden zijn, is het niet uitgesloten dat er van het dorp 'Reigarsbrugge' ook enige behuizing bestond langs de overzijde van de heerweg, dus wellicht gedeeltelijk ter plaatse van de huidige Projectzone 1, ter plaatse of omtrent de straat die uitgeeft in de Gasthuisstraat. Wij stellen dan ook de naam REIGARSBRUGGESTRAAT voor als alternatief voor 'Gasthuisstraat' (en dus zeker niet 'Reigarsbrugge', vermits het in voorkomend geval slechts een miniem deel van het vroegere dorp betreft!). Maar feitelijk zou het beter zijn de naam 'Reigarsbrugge' te reserveren voor een eventueel toekomstig project op de echte plaats van het middeleeuwse Reigarsbrugge langs de overzijde van de Gasthuisstraat (richting Borcht, tussen de beek en de Kattestraat). Ander alternatief: Oude Brugstraat zie onze motivatie bij de bespreking 'Straat die aansluit op de Ringlaan' hieronder. Straat die aansluit op de Ringlaan Het huidige voorstel van het gemeentebestuur om deze straat 'Oude Brugstraat' te noemen is zeker niet aanvaardbaar, vermits de brug van de over de oude heerweg over de dorpsbeek (Asbeek) gelegen was volledig aan de andere zijde van het project, met name aan de oude heerweg (weg Brussel-Dendermonde over Merchtem, dus ter plaatse aan onze huidige Gasthuisstraat, Marktstraat, ). De desbetreffende teksten (voorstel en motivatie, met verwijzing naar een HOM-geschrift dat hier absoluut niet van toepassing is) in de 'Verantwoordingsnota' van uw gemeentebestuur voor dit 3de openbaar onderzoek zijn dan ook volledig tegenstrijdig met elkaar. Met het voorstel 'Oude Brugstraat' geeft men de indruk dat het gaat over de brug van de Ringlaan over de Asbeek. En de toevoeging 'Oude' is hier uiteraard helemaal niet van toepassing, vermits de Ringlaan en de bijhorende brug relatief recent zijn. De benaming 'Oude Brug' zou eventueel wel toepasselijk kunnen zijn voor de nieuwe straat (nabij de beek) die uitgeeft in de Gasthuisstraat zie hierboven. De nieuwe straat ligt volledig in het Hofveld (hofland) van 't Hof ten Broecke. Dit Hofveld strekt zich uit tussen de oorspronkelijke loop van de Asbeek (langs de oostzijde) en de huidige Broekstraat en tussen de Gasthuisstraat en tot over de Ringlaan. Wij herhalen dan ook ons voorstel om deze nieuwe straat de logische en correcte naam HOFVELDSTRAAT te geven.
* ** ALGEMEEN Indien de gemeentelijke overheid, ondanks al deze voorstellen en documentatie, toch zou beslissen om niet te kiezen voor een juiste geschiedkundige of toponymische naam voor één van de straten, pleiten wij ten zeerste voor het gebruik van een passende memorienaam met bijvoorbeeld een persoonsnaam. Wij denken hierbij in de eerste plaats aan een Jan Lindemansstraat. Algemeen verwijzen wij ook naar de publicatie Leidraad bij de straatnaamgeving en wijziging, door A. Stevens en een appendix: composita door M. Gysseling, Onomastica Neerlandica, Instituut voor Naamkunde, Leuven, 1981 (Mededelingen van het Instituut voor Naamkunde te Leuven en van het P.J. Meertens-Instituut te Amsterdam, Afdeling Naamkunde Bijlage LXVIII).
Het HOM-bestuur wenst dat deze opmerkingen en voorstellen opgetekend worden in het proces-verbaal van het openbaar onderzoek en in het dossier gevoegd worden en dat elk punt het voorwerp uitmaakt van een gemotiveerde aanvaarding of weerlegging door het gemeentebestuur en door de gemeenteraad. Mogen wij u vragen ons op de hoogte te stellen van uw beslissing betreffende deze straatnaamgevingen. Met de meeste hoogachting, voor het HOM-bestuur,
Maurice WILLOCX Ingo LUYPAERT bestuurder voorzitter
Dank zij diverse schenkingen, door ruil en door aankoop werd de HOM-archief- en documentatieverzameling ook in de loop van 2006 gevoelig uitgebreid.
Naast de bijdragen door onze bestuursleden en onze vaste medewerkers mochten wij schenkingen en uitleningen ontvangen van:
Roger en Godelieve Clauwaert-Ringoot (Broekstraat), Eddy Crick (Merchtem),E.H. Jozef De Ridder (Ternat), Pol Feytens (Merchtem), Lieven Guffens (Dries), Erik Gyselinck (Ravensveld), Heemkundige Kring De Faluintjes (Fons Dierickx en Danny Wille), Jean-Michel Hunt (Neerveldstraat), Annie Luypaert (Duffel), Katholiek Documentatie- en Onderzoekscentrum (Leuven), Freddy en Yvonne Meert-De Nil (Heerbaan), André Merckx (Wieze), Jaak Ockeley (Asse-Terheide), Heemkring Soetendaelle Merchtem, familie Van Damme-Luypaert (Neerveldstraat), Pierre Van Nijverseel (Nanovestraat) en Marthe Winderickx (Karenveldstraat).
Wij ontvingen ook enkele belangrijke schenkingen van mensen die verder naamloos willen blijven.
Onder meer voor ons digitaal archief konden wij foto-opnamen maken van Opwijks en Mazels archief in het Rijksarchief Brussel, Rijksarchief Leuven, Stadsarchief Aalst, Stadsarchief Dendermonde, Directie van het Kadaster van Brabant en Gemeentelijk Archief Opwijk.
Oprechte dank aan deze mensen en instellingen voor hun bereidwillige medewerking aan de heemkundige werking in Opwijk en Mazenzele.