In 2008 werd drieëntwintig miljoen euro betaald voor een schilderij van Lucian Freud (geboren op 8 december 1922, kleinzoon van Sigmund Freud); dat was een recordbedrag voor een werk van een nog levende schilder. Op 20 juli is de man in Londen overleden.

Freud geboot vooral bekendheid in verband met de realistische uitbeelding van naakte lichamen; de doeken kregen daardoor het odium van verregaand realistische portretten. Soms werden de woorden meest meedogenloos in verband met zijn kunstenaarschap gebruikt.
De eerste overzichtstentoonstelling van Lucian Freud in Nederland werd door het Haags Gemeentemuseum georganiseerd in 2008.
Twee jaar, tot en met half juli, volgde een expositie in het Parijse Centre Pompidou. Verzamelaars zijn dol op het werk van deze uitzonderlijke kunstenaar; critici slaan het hoog aan en bezoekers van tentoonstellingen met zijn doeken raken eveneens in vervoering.

De publieke Duitse televisiezender ARD/Das Erste biedt op woensdag 20 juli, vanaf 23:30 uur, een drie kwartier durende documentaire met als titel So teuer wie möglich, over het verzet dat de grote Duitse elektriciteits-concerns aantekenen tegen het recente besluit ─ als gevolg van de ramp bij Japanse kerncentrales ─ van de regering van de Bondsrepubliek Duitsland, om ─ op relatief korte termijn ─ te stoppen met kernenergie. Dat besluit is overigens niet alleen omstreden in de directie-etages van de energieconcerns ─ en daar alleen om commerciële redenen ─ maar ook in kringen van mensen die de overtuiging zijn toegedaan dat in wintertijd de lichten zullen uitgaan omdat het nu eenmaal niet (meer) mogelijk is om in een moderne industrie zonder kernenergie in de bestaande behoefte te kunnen voorzien.

Het zal dan ook niemand verbazen dat de huidige regering in Nederland ─ bestaande uit geborneerde technocraten, die heel ver buiten de werkelijkheid staan ─ wordt overwogen om een nieuwe kerncentrale te bouwen. Zoveel minachting voor menselijke waarden kun je van een club onder leiding van Mark Rutte verwachten. Het zoveelste bewijs van onvermogen.

Op14 februari 1602 werd de Italiaan Francesco Cavalli geboren, echter met een andere familienaam, als zoon van een kerk-kapelmeester te Crema. Doordat hij werd geprotegeerd door Federigo Cavalli, nam Francesco diens familienaam aan.
Vanaf 1617 schaarde hij zich in de rij der zangers van de San Marco in Venetië, en dat instituut zou hij een leven lang trouw blijven: in 1640 werd hij er tweede organist, een kwart eeuw later promoveerde hij er tot eerste organist. Drie jaar daarna verwierf hij er de positie van kapelmeester.
Cavalli componeerde meer dan veertig muziekdrama's, waarvan ongeveer twee derden behouden zijn. Zijn opera's ontstonden gedurende de gehele periode waarin hij als componist werkzaam was. Die viel zo ongeveer samen met de tijd vanaf de eerste openbare opera-uitvoering in de Noord-Italiaanse waterstad tot en met de enorme bloei die de Venetiaanse opera in heel Europa doormaakte. In 1639 voltooide Cavalli het muziekdrama Le nozze di Tete e di Peleo (de ouders van de Griekse held Achilles.

Sedertdien componeerde Cavalli ieder jaar een opera voor het Teatro San Cassiano. De bekendste daarvan waren Egisto (1643), Ormindo (1644), Giasone (1649) en Calisto (1651).
Speciaal voor het huwelijk van Zonnekoning Louis XIV zorgd Cavalli voor een nieuw muziekdrama Ercole amante (1662).
Hoewel een vergelijking met Claudio Monteverdi (1567-1643) zich van lieverlee opdringt, heeft Cavalli weliswaar niet het niveau van diens diepgang bereikt, maar zijn rijkdom aan melodie en melismen is heel groot.
Daarom is het ook niet verbazingwekkend dat zo'n drie decennia geleden de muziekdrama's van Cavalli zijn herontdekt en deze opnieuw worden opgevoerd. In zijn opera's spelen paren een rol van grote betekenis. De Engelse dirigent Raymond Leppard (*1927) heeft nieuwe edities van Cavalli-werken gerealiseerd.
Francesco Cavalli overleed te Venetië op 14 januari 1676.Het programma wordt op de vijf werkdagen van de week van maandag 18 tot en met vrijdag 22 juli tweemaal uitgezonden: tussen 13:00 uur en 14:00 uur en in de herhaling tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd.

In het programma The essay van BBC Radio 3, dat gewoonlijk om 23:45 uur 's avonds, als laatste onderdeel van de avond-uitzending (Nederlandse tijd) van dat medium de ether wordt ingestuurd op de vijf werkdagen van de week, wordt in de week van maandag 18 juli slechts gedurende drie avonden een aflevering uitgezonden. Dat dit niet, zoals gewoonlijk, elke avond van maandag tot en met vrijdag gebeurt, hangt samen met de programmering in verband met de BBC Promconcerten 2011.

Op maandag 18 juli is de eerste van de Postcards from Istanbul afkomstig van de Britse schrijfster Mary Beard (geboren 1951), onder meer classica van de Universiteit van Cambridge en redactrice voor klassieke letteren van Times Literary Supplement. Haar Turkse collega Elif Shafak ─ die in 1971 te Straatsburg in Frankrijk werd geboren ─ zorgt voor de tweede briefkaart, maar dan pas op donderdag 21 juli. Van haar boeken zijn er in ieder geval drie uin Nederlandse vertaling verschenen bij Uitgeverij De Geus.
De Amerikaanse schijfster Maureen Freely (* 1952) verzorgt de derde briefkaart, op vrijdag 22 juli.

Mahler-Jaar 2011 kabbelt onverstoorbaar voort

Nog een geluk dat Gustav Mahler (1860-1911) een compositorisch genie is en dat het mede daardoor draaglijk is dat er bijna geen dag voorbijgaat of een radiozender, dan wel een collega-instituut dat meteen beelden meezendt, presenteert wel een symfonie ─ en niet zelden meerdere per dag ─ van die fin de siècle-meester, ook en vooral omdat 2011 is uitgeroepen tot Mahler-Jaar, hetgeen met de twaalf maanden daaraan voorafgaande eveneens het geval was. Het enige dat ertoe kan leiden dat je radio of tv uitzet, is de interpretatie, en die is in eerste en laatste instantie afhankelijk van de dirigent. Dat geldt voor concerten met levende musici op het podium: twee seizoenen achtereen hoorde ik ─ door hetzelfde orkest in dezelfde zaal, maar in die twee gevallen met een andere man op de bok ─ Mahlers Vierde, inmiddels vijfenveertig, respectievelijk vierenveertig, jaar geleden. 

Grootst denkbare discrepantie
Het verschil had niet groter kunnen zijn: de uitvoering in 1966 was van de hoogst denkbare klasse, die van een jaar daarna had niet slechter gekund. Niet alleen had de dirigent van die tweede uitvoering geen enkele affiniteit met dat werk, eerlijkheidshalve moet ik er aan toevoegen dat het orkest ─ al enige maanden op voet van oorlog met de vaste dirigent ─ hem zwaar heeft geboycot, en dat was merkbaar: zelfs de anders altijd zo enthousiaste toehoorders, die niet gebukt gingen onder een goed, laat staan absoluut, gehoor, waren gedeprimeerd. Tot overmaat van ramp kreeg de voor Das himmlische Leben in het vierde deel van die symfonie voorziene sopraan vlakbij de plaats van uitvoering, voor de generale repetitie, een zwaar verkeersongeluk, waardoor op het laatste moment moest worden vervangen. "Ach, als zij haar partijtje kent, gaat dat wel goed," zei een orkestlid vooraf tegen me. Het werd een ramp, en dat is minder erg in die relatief korte zangpartij dan een uur lang 'muziek' te moeten aanhoren, die vrijwel niets met Mahler te maken heeft.

Beethovenfest Bonn: Lorin Maazel dirigeert Mahlers Eerste

Op maandag 18 juli wordt door de verschillende regionale Duitse radiozenders die onder het beheer van het eerste publieke net aldaar vallen, een concert uitgezonden in het kader van het Beethovenfest te Bonn, waar in het concert in kwestie alleen Mendelssohn (Vioolconcert, met Janine Jansen als soliste), de Eerste Symfonie, Der Titan, van Mahler zal klinken, uit te voeren door het Philharmonia Orchestra onder leiding van Lorin Maazel.

Voor een uitgebreid artikel over dat opus zij hier verwezen naar het aan deze site gelieerde fin de siècle

weblog All art is quite useless van Rond1900.nl: Natuurliefde als katharsis ─ Mahlers Eerste Symfonie als zelfanalyse, gepubliceerd op 22 augustus 2006.

Dirigent Paavo Järvi

De Belgische, Nederlandstalige radiozender Klara (Klassiek Radio) presenteert op zaterdag 16 juli in de middag, vanaf 16:03 uur het programma Concerto. De eerste helft daarvan wordt ingeruimd voor een optreden dat het Rundfunksinfonieorchester Frankfurt heeft gegeven in het kader van het Rheingau Musik Festival. Twee werken staan op het programma, beide gecomponeerd in het eerste decennium van de twintigste eeuw.

Het concert wordt geopend met de Sieben frühe Lieder van Alban Berg (1885-1935), gecomponeerd in de jaren 1905-1908, voor piano en orkest, en in 1928 georkestreerd. De Litause mezzosopraan Elina Garanca vertolkt de vocale partijen, genoemd ensemble begeleidt haar. Dirigent is Paavo Järvi.
Als tweede speelt dat orkest, onder de baton van genoemde leider, de Symfonie nr. 5 in cis kleine terts, gerealiseerd in de jaren 1901-1902, van Gustav Mahler (1860-1911).

Kortweg Max luidt de titel van een portret van de Engelse componist en dirigent Peter Maxwell Davies, dat op vrijdag 15 juli, 's avonds tussen 20:30 uur en 21:30 uur door de Britse televisiezender BBC Four zal worden vertoond: Max ─ a musical portrait of Sir Peter Maxwell Davies.

In het programma Konzert live van de Duitse regionale radiozender WDR3 wordt op vrijdag 15 juli, 's avonds vanaf 20:05 uur een concert gegeven door die Niederrheinischen Sinfoniker onder leiding van Graham Jackson.

In ieder geval staan er twee symfonieën op het programma. Geopend wordt met de Vierde Symfonie uit 2010 van Stefan Heucke (geboren 1959). Het werk draagt de titel Concertante en het heeft een lengte van 35 minuten; het werd gecomponeerd in opdracht van het orkest dat het die avond zal spelen.
Dan volgt de Eerste Symfonie in c kleine terts. opus 68, uit 1876 van Johannes Brahms.
Aangezien het concert tot 22:30 uur duurt, zal er ongetwijfeld nog meer muziek worden gespeeld, met een componist of uitvoerenden worden gesproken, of al zulks meer. 

Wellicht komt de componist ─ en dat zal niet Johannes Brahms zijn ─ zelf aan het woord, die sedert zijn opus 1, uit 1980, nog zo'n zeventig andere werken heeft geschreven en die nog enkele stukken in voorbereiding heeft.

Het NTR/VPRO-programma Labyrinth ─ met populair-wetenschappelijke thema's op het terrein van zowel de alfa-, alsook de beta- en gammawetenschappen ─ biedt op donderdag 14 juli, als laatste onderdeel van het uitzendschema van die dag via de televisiezender Nederland 2, in de nieuwste aflevering, enkele aspecten van veranderende inzichten, welke nieuwe vragen opwerpen en, mede daardoor, stof tot nadenken biedt.

Deze keer gaat de aflevering van Labyrinth over De kracht van het licht. De presentatie wordt gedaan door Eric Arends.

In het populair-wetenschappelijke magazine van BBC Two-tv, History cold case, waarvan op donderdag 14 juli, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, een nieuwe aflevering wordt uitgezonden, komen onderzoekers van de universiteit van Dundee aan het woord, die ─ op basis van menselijke resten die eeuwenoud zijn ─ het levensverhaal voorstellen van de wezens die zijn gelieerd aan de resten in kwestie.

The bodies in the well luidt de titel van de aflevering. In een oude put van Norwich werden botten van zeventien mensen ─ vrouwen, mannen en kinderen ─ gevonden. De indruk bestaat dat hier sprake is geweest van een moordpartij tijdens de middeleeuwen.

In de derde aflevering ─ van in totaal twaalf ─ van City of London Festival 2001 wordt op BBC Radio 3, in het klassieke muziekprogramma Lunchtime concert op donderdag 14 juli, een uitzonderlijk concert uitgezonden. In totaal zullen vier composities worden uitgevoerd, door de sopraan Malin Christensson.

Het eerste stuk dat we te horen (kunnen) krijgen, is Oiseaux, si tous les ans, van Mozart, gevolgd door een lied van een net zo beroemde Franse meester, Claude Debussy (1862-1918), uit het fin de siècle: Voice que le printemps.

D

Tot slot zal Adagio klinken van de Zweedse grootmeester, die meer en meer tot onze contreien doordringt: Wilhelm Stenhammar (1871-1927).

Meer relatief onbekende werken in een ander muziekprogramma. Zie daartoe het artikel op onze zustersite Cultuurspectrum. 

De Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie presenteert op donderdag 14 juli, in de namiddag tussen 16:50 uur en 17:35 uur, een documentaire over de wijze van smeden van de katane: het zwaard van de samoerai. Je zou het niet verwachten, in deze zogeheten moderne tijd, maar in een land met veel tradities, zoals Japan, bestaan heden ten dage nog altijd zeshonderd smeden die dit zwaard kunnen vervaardigen.

Het betreft een Duitse film uit 2005, geregisserd door John Waite, in opdracht van de regionale televisiezender NDR. De documentaire, op het beeldformaat 16:9, zal worden herhaald op donderdag 21 juli, vanaf 09:15 uur in de ochtend.

(Afbeelding: katane met schede, te zien in de Zwinger te Dresden.) 

De Franse, mondiaal opererende, televisiezender TV5 Monde biedt op zondag 10 juli tussen 21:00 uur en 22:50 uur, de Franse speelfilm La cérémonie, een Frans-Duitse coproductie uit 1995 van Claude Chabrol (1930-2010), gebaseerd op de roman A judgement in stone van Ruth Rendell (geboren 1930), een Engelse barones, die als schrijfster eveneens bekend is onder de naam Barbara Vine.

Bij het rijke Franse gezin van kunsthandelaar Georges  ─ gespeeld door Jean Pierre Cassell (1932-2007) ─, zijn vrouw Catherine ─ een rol die wordt ingevuld door Jacqueline Bisset ─ en hun beider zoon, komt Sophie ─ personage, uitgebeeld door Sandrine Bonnaire ─ als huishoudster werken. Die opdracht vervult ze uitstekend, maar een goede relatie tussen Sophie en het gezin wil maar niet ontstaan. Mede een oorzaak daarvoor is het feit dat Sophie haar analfabetisme geheim wil houden. Met de uiterst nieuwsgierige postbode ─ waarvoor Isabelle Huppert is ingehuurd ─ raakt ze echter min of meer bevriend; die wil op haar beurt eveneens iets niet in de openbaarheid hebben. Dat vormt de basis voor een spannende ontwikkeling van het verhaal. Chabrol zelf noemde La cérémonie ─ die tijdens de uitzending door TV5 Monde wordt voorzien van Nederlandse ondertitels ─ een marxistische rolprent over de klassenstrijd. 

Een herhaling van de film wordt, eveneens door TV5 Monde, uitgezonden op woensdag 13 juli, tussen 14:05 uur en 15:55 uur.Op maandag 18 juli kan men deze rolprent nogmaals via dezelfde zender ontvangen, 's avonds vanaf 23:50 uur tot in de nacht op dinsdag 19 juli, om 01:40 uur. 

'Partydrug' GHB

In het avondprogramma van de digitale televisiezender Holland Doc 24 wordt, gedurende de week van zaterdag 9 tot en met vrijdag 15 juli, ten minste vier keer de documentaire I don't want to live likte this uitgezonden. Daarin wordt getoond hoe Zweedse jongeren op keiharde wijze hebben moeten leren dat het gebruik van de hard drug GHB ─ vooral genomen tijdens feestjes en daarom ook wel partydrug genoemd ─ vreselijke gevolgen kan hebben. Jag vill inte leva detta livet, luidt de oorspronkelijke titel/

In de film kunnen we zien hoe een hechte groep vrienden in Göteborg wordt gevolgd, die stuk voor stuk al heel jong met verdovende middelen hebben geëxperimenteerd.

Minimaal vier uitzendingen

In de avonduren wordt gedurende de periode van 9 juli tot en met 15 juli de film in ieder geval vier keer uitgezonden:

zondag 10 juli, vanaf 23:23 uur in de avond tot 00:37 uur in de nacht op maandag 11 juli

Maandag 11 juli, tussen 19:46 uur en 21:00 uur

woensdag 13 juli, tussen 21:00 uur en 22:14 uur

vrijdag 15 juli, tussen 22:33 uur en 23:47 uur

Het is mogelijk dat Holland Doc 24 in diezelfde periode de film nogmaals uitzendt gedurende de nachtelijke uren en/of overdag. Om daarover gedetailleerd te worden geïnformeerd, is het raadzaam om de Programmagegevens op de website van de zender in casu te raadplegen.

Het portret van de Zuid-Afrikaanse dichteres Ingrid Jonker (1933-1965), dat begin verleden jaar enige malen door de VPRO werd uitgezonden, wordt op zaterdag 9 juli herhaald op de digitale televisiezender Holland Doc 24. Korreltje, niks is my dood wordt op zaterdag 9 juli via genoemd dag-en-nacht tv-kanaal uitgezonden tussen 22:58 uur en 23:53 uur.'
Meer over de dichteres en het portret in kwestie is te vinden in ons artikel van donderdag 11 februari 2010, opgenomen op de aan deze site gelieerde Tempel der Letteren.
Herhalingen zullen worden uitgezonden, in ieder geval op

zondag 10 juli, tussen 20:05 uur en 21:00 uur
dinsdag 12 juli, tussen 21:52 en 22:47 uur

donderdag 14 juli, tussen 21:00 uur en 21:55 uur
vrijdag 15 juli, tussen 19:15 uur en 20:10 uur
Eventuele herhalingen welke in de nachtelijke uren en overdag worden uitgezonden, kunt u vinden in de Programmagegevens op de website van de zender in kwestie

Eerdere opname

Op zaterdag 9 juli wordt in het programma van Radio 4 een aflevering van ZaterdagMatinee ─ Uit het archief voorgesteld met daarin De Vuurengel, opus 37 waaraan Sergej Prokofjev (1891/1953) vanaf 1919 met tussenpozen heeft gewerkt, en welk muziekdrama in 1927 zijn definitieve gestalte heeft gekregen.

Het tekstboek, van de componist zelf, is gebaseerd op een verhaal van de Russische schrijver Valeri Brjoessov (1873-1924). Op 14 juni 1928 werd van twee bedrijven een concertante uitvoering gegeven in de Parijse Opéra Garniet, en pas na het overlijden van de componist werd er, opnieuw concertant, op 25 november 1954 een uitvoering gegeven, weliswaar opnieuw in Parijs, maar dan in het théâtre des Champs Elysées. Een jaar daarna, op 29 september, werd er een echte opvoering gerealiseerd in het Teatro La Fenice te Venetië.

Uitvoerenden op Radio 4 zijn het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor onder leiding van Leif Segerstam.

Het verhaal

De handeling speelt zich af in de zestiende eeuw, in en om de stad Keulen. Ridder Rupprecht treft Renata in totale opwinding aan. De oorzaak daarvan ligt in een vergissing: zij meent dat hij graaf Heinrich is, de incarnatie van de engel Madiel, die haar al sedert haar jongste jaren 'bezoekt'.

Rupprecht, die op zijn beurt snel verliefd op Renata is geworden, gaat met haar naar Keulen om Heinrich te zoeken, simpelweg omdat Renata er zeker van is zonder hem niet te kunnen leven. Renata heeft in Keulen een ontmoeting met Heinrich, doch deze wijst haar af. Daarom wil ze dat Rupprecht tegen Heinrich strijdt. Rupprecht delft daarbij weliswaar het onderspit, maar dat zorgt er wel voor dat Renata de zijne wordt. Doch dan beschuldigt ze hem ervan door de duivel te zijn bezeten, en probeert ze hem te doden. Vervolgens gaat ze het klooster in, waar ze voor opperste verwarring zorgt. Daarop wordt ze door de Inquisitie ter dood veroordeeld.

Het leek er al snel op dat de componist zelf niet meer geloofde in een opvoering, aangezien hij de muziek ervan in zijn Derde Symfonie, ontstaan in 1928, heeft verwerkt.

In het NTR-programma De bedding dat op zaterdag 9 juli, 's avonds tussen 23:00 uur en middernacht wordt uitgezonden, kan men luisteren naar het hoorspel Schumann in Scheveningen, geschreven door Annette den Heijer en Wouter Pleijsier, met daarin de stemmen van Carol Linssen (Robert Schumann) en Christine Ewert (Clara Schumann).

Al enige tijd voordat Robert Schumann (1810-1856) vanwege zijn extreem nerveuze conditie moest worden geïnstitutionaliseerd, hadden zich al inzinkingen voorgedaan: voor het eerst in 1844. Doktoren hebben toen de diagnose gesteld dat de man leed aan een conglomeraat van fobie:en: bezetenheid door angst voor de Dood, voor medicamenten en voor gif. Daarnaast werd hij geteisterd door akrofobie (hoogtevrees). De conclusie luidde dat demonen bezit hadden genomen van de geest van de componist.
Acht jaar daarna, in 1852, werd Schumann door een verbijsterende krampaanval gegrepen. Zeebaden zouden daar heilzaam (kunnen) zijn, was de overtuiging van de behandelende arts, en daarom besloot het echtpaar Schumann een maand in Scheveningen door te brengen.
Uitzending van het hoorspel is tussen 23:00 uur en middernacht.