Toen het hierboven afgebeelde boek in 2007 in de oorspronkelijke Duitse versie was verschenen, hebben we er op een aan deze gelieerde site een artikel aan gewijd. Aan het eind van die bespreking hebben we de hoop uitgesproken dat er snel een Nederlandse versie zou volgen, simpelweg omdat we het toen dringend noodzakelijk vonden en dat nog steeds nodig achten.

Zegt u nu zelf: zolang er nog valse profeten de huizen langs gaan, "ijdele dingen doende, sprekende hetgeen niet betaamt" [1], en een kind van een jaar of acht naar voren schuiven dat woorden spreekt waarvan het de samenhang niet eens kan bevatten, maar als gevolg van de criminele indoctrinatie de teksten wel kan uitspreken. Dergelijke vergiftiging zou de aandacht van de Kinderbescherming en andere instanties moeten trekken, doch zodra er (vermeende) religieuze aspecten in het spel zijn, zetten overheden snel oogkleppen op.

Mij spreken een egel en een biggetje, die samen zelf op zoek gaan naar de samenhang van feiten en naar de manipulatie met onbestaanbaars, dan ook heel wat meer aan dan de woorden uit de vergiftigde mond van een sektenkind.

__________

Michael Schmidt-Salomon: Hoe komen we bij God? vroeg het kleine biggetje ─ Een boek voor iedereen die zich niets laat wijsmaken. Vertaald door Frans Bijlsma;  rijk geïllustreerd door Helge Nyncke. 37 pag., hard kaft. Papieren Tijger, Breda, in samenwerking met De Vrije Gedachte, Rotterdam. ISBN 978-90-6728-249-9.

De Franse componist Paul Dukas (1865-1935) was dermate kritisch ten opzichte van zijn eigen scheppingen dat hij de helft ervan heeft vernietigd. Ook als we dat gedeelte buiten beschouwing laten, is het overige van bijzondere kwaliteit. De man is op een paar maanden na zeventig jaar geworden en heeft net lang in de negentiende als in de twintigste eeuw geleefd.
De meest bekende stukken uit zijn oeuvre zijn L'apprenti sorcier (De tovewnaarsleerling 1897) naar Goethe's sprookje Der Zauberlehrling (zie ook de bijdrage van 7 augustis 2010 op deze site), en het poème dansée La Péri uit 1911, dat een jaar later nog eens werd aangevuld met de Fanfare pour précéder La Peri. 
Die beide stukken worden deze week voorgesteld in het middagprogramma Afternoon on 3, dat woensdag 15 en donderdag 16 juni wordt uitgezonden door de Britse zender BBC Radio 3, en dat beide keren voor het grootste gedeelte zal zijn gewijd aan Richard Wagners tweede gedeelte van Der Ring des Nibelungen, met als titel Die Walküre. De resterende zendtijd gedurende die beide middagen tussen 15:00 uur en 17:00 uur zal met de beide stukken van Dukas worden opgevuld: woensdag De tovenaarsleerling; donderdag La Péri. Op vrijdagmiddag volgt in hetzelfde radioprogramma het derde deel van de Wagner-opera, en klinkt de Symfonie in C van Dukas, gecomponeerd in de jaren 1895-1896.
Goed een kwart eeuw geleden luisterde een toen nog jonge Nederlandse componist bij mij thuis naar die Fanfare, welke in het gesprek aan de orde kwam en welke hij zei niet te kennen.
Woedend op het hysterische was de man toen de laatste noot was weggeëbd. : Fascistisch, monsterlijk!" luidde zijn reactie.
Die prachtige Fanfare werd, meer dan eens, los van La Péri gespeeld ter opening van bijzondere concerten of een festival.

Tiendelige serie

De Duitse klassieke schrijver Theodor Storm (1817-1888) is al diverse keren aan bod geweest in het letterenprogramma Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale cultuurzender NDR Kultur. Op werkdagen, wordt ─ als er geen bijzonderheden zijn die het op enigerlei wijze tegengaan ─ steeds tussen 22:00 uur en 22:35 uur het programma uitgezonden.

Dat zal ook, de komende twee weken, gebeuren met de tiendelige reeks op basis van Der Schimmelreiter, één van de achtenvijftig novellen van deze auteur. In zijn toegelichte Sämtliche Werke wordt dit verhaal als novelle gekwalificeerd, al zijn er mensen bij de vleet, die het als een roman zien; daaronder bevinden zich tevens literair-historische kenners van diens oeuvre.

Gerd Westphal leest

Het verhaal werd voltooid in het jaar dat Theodor Storm op 14 juli, zeventig jaar oud, overleed.
Gerd Westphal (1920-2002) heeft het voor de radio ingesproken en die ietwat oudere opname krijgen we nu te horen. Menigeen zal zich daarop verheugen, alleen al vanwege de verteller-stem die Westphal eigen was en die terecht als onverwisselbaar geldt. Al eerder zijn opnamen met deze spreker van het werk van Theodor Storm in dat programma uitgezonden.

__________

Afbeelding: Standbeeld, voorstellende Theodor Storm, opgesteld in Heiligenstadt. 

Historicus David Reynolds heeft ontdekt dat de Georgiër Jozef Dzjoegasjvili ─ zich noemende en schrijvende Stalin (d.i. Man van Staal) ─ helemaal niet zo vastberaden en onverschrokken was als zijn schuilnaam (althans deze ene, van de in ieder geval negenendertig pseudoniemen) zou hebben kunnen doen vermoeden.
Die ontdekking deelt de historicus met allen die dat willen in een documentaire World War Two: 1941 and the Man of Steel. Deze film zal worden uitgezonden op maandag 13 juni, tussen 22:00 uur en 23:30 uur, via de Britse televisiezender BBC Four. 

Een herhaling, op dezelfde zender, is gepland voor donderdag 16 juni, te beginnen om 23:45 uur en doorgaand tot in de nacht op vrijdag 17 juni, om 01:15 uur.

Deze historicus, geboren in 1952, heeft al heel wat boeken over politiek-historische thema's op zijn naam staan en hij heeft tevens diverse documentaires over politiek en historie voor de Britse televisie gemaakt.

Carlos Santana in 2000, optreden in München

Op vrijdag 10 juni presenteert de Britse televisiezender BBC Four, verspreid over ruim tweeënhalf uur, drie films over de Mexicaanse gitarist Carlos Santana (geboren 1947).

Anatoli Ljadov (1855-1914)

Anatoli Ljadov (1855-1914) was een Russische componist die een tijdlang geheel vergeten leek, althans in het Westen. Ik herinner me dat diens orkestwerk Het betoverde meer, opus 62 uit 1909, op het programma stond, nu een halve eeuw geleden, van het Noordelijk Filharmonisch Orkest in Groningen.
De zaal was bijna vol, maar op rij 33 in de grote zaal van de onvolprezen Harmonie waren nog een paar stoelen onbezet. Ik arriveerde tegelijk met mijn leraar Latijn, die bij het zien van de naam Ljadov in het programmaboekje (dat toen een kwartje kostte), tegen mij zei: "Dat lijkt me een beproeving." Daarmee gaf hij te kennen dat hij niet zo zeer leek open te staan voor iets nieuws (lees: onbekends), al was dat, op basis van de jaartallen van de componist, ten minste een halve eeuw oud. Toen het orkest het stuk onder leiding van Roelof Krol had gespeeld, sprak de man wel zijn bewondering uit. De sprookjesachtige sfeer had hij juist onderkend en in zich opgenomen.
Op donderdag 9 juni kunt u via BBC Radio 3, in het programma Radio 3 Live in concert luisteren naar het symfonisch gedicht Kikimora, opus 63 uit 1909 van deze Ljadov.
Helaas volgen daarna nog twee beroerde stukken, beide van Sergej Rachmaninov (1873-1943). Daarbij gaat het om één van de meest abjecte werken voor piano en orkest die ooit zijn geschreven: het Tweede Pianoconcert, in c-klein, opus 18, uit 1901 (solist Kirill Gerstein), gevolgd door de Symfonische Dansen uit 1940 van dezelfde componist.

Het Philharmonia Orchestra wordt geleid door Yuri Temirkanov.

In Engeland opgenomen

De als misdaadthriller omschreven speelfilm Cassandra's Dream, uit 2007, van Woody Allen, wordt op woendag 8 juni ─ tussen 20:40 uur en 22:25 uur ─ uitgezonden door het tweede Nederlandstalige, Belgische televisienet Canvas.

Bekende acteurs komen we tegen in deze rolprent, die echter niet te boek staat als behorend tot de beste van Woody Allen. Ewan McGregor en Colin Farrell spelen twee broers, een restauranthouder en een atomonteur, sprekend met een Cockney-accent, die dromen van een betere toekomst, vooral omdat beiden dringend geld nodig hebben. Het lijkt er even op dat ze daarop een goede kans maken als hun oom ─ een rol die wordt ingevuld door Tom Wilkinson ─ hen opzoekt en daarin kan voorzien; maar daar moeten ze wel iets voor terug doen, en dat is iets crimineels.

De rolprent vormt het derde onderdeel van een trits films die Woody Allen (geboren 1935) heeft opgenomen in Engeland. Na Matchpoint (2005) en Scoop (2006) is de derde in de reeks niet de beste. Toch oefent alles wat deze regisseur heeft gerealiseerd, een zekere fascinatie uit.

Onlangs vond ik een ongebruikt, maar enigszins uit de toon vallend exemplaar van de roman Uleken ─ Van oud en jong, uit 1926, geschreven door Cyriel Buysse, in een niet-alledaagse bibliotheek-editie, maar wel met tal van bij de eerste druk behorende parafernalia.

Over deze vondst en enkele marginale op- en aanmerkingen, alsmede hoofdstuk II geheel geciteerd, heb ik heden ochtend een artikel gepubliceerd op de fin de siècle site All art is quite useless van Rond1900.nl, vooral omdat daar de laatste weken diverse bijdragen, van verschillende auteurs over deze schrijver waren opgenomen.

Hoewel ze worden gepresenteerd als komieken, zijn ze het zelden.

Bekkentrekkers of uiterst pijnlijk stupide moppentappers van het laagst denkbare niveau ─ of zelfs ver daaronder ─ is doorgaans wat u geboden krijgt als de makers van zo'n programma menen iets of iemand van kwaliteit aan u te presenteren. Vandaar onze waarschuwing: hoedt u vooral voor Duitse komieken.

Want wat zegt nu alleen het woord komiek? Er bestaat immers nauwelijks een werkbare functie-omschrijving, of definitie anderszins. Cabaretiers kunnen best komisch zijn, en dat geldt zelfs voor Duitse vertegenwoordigers van het genre. Want lange tijd gold het (voor-)oordeel dat Duitsers en humor niet samengaan. Als je dan ook nog eens gedurende ongeveer een halve eeuw hele reeksen van dergelijke lieden aan je hebt zien voorbijtrekken, waarbij een 'Hollander' (inderdaad: iemand uit de provincie Noord-Holland) als lichtend voorbeeld werd gesteld, dan kun je toch waarlijk niet anders dan het allerergste vrezen.

Onze knieën knikken dan ook al bij de gedachte dat de Duitse televisiezender ARD/Das Erste op donderdag 9 juni anderhalf uur achtereen wijdt aan "korte portretten van de 25 meest geliefde Duitse komieken uit vijftig jaar tv-geschiedenis." Ik vrees dat van die negentig minuten, als het heel goed gaat, een kwartiertje zal worden besteed aan lieden uit dat vak die de kwalificatie ook werkelijk verdienen. Dat kan als lieden van het kaliber Matthias Richling, Urban Priol en Georg Schramm, alsmede nog enkele anderen in die reeks zijn opgenomen. Die beliebtesten Komiker der Deutschen wordt uitgezonden op Duitsland 1, tussen 20:15 uur en 21:45 uur.

De muziek van de Franse componist Erik Satie (1866-1925), en vooral diens pianostukken, waren in de jaren zeventig van de vorige eeuw in ons land razend populair; dat kwam vooral door de opnamen die onze landgenoot Reinbert de Leeuw had gemaakt. Het was een tijd zo dwaas dat men iedere bijeenkomst waar muziek ter sprake kwam, de vraag werd opgeworpen of de aangesprokene ook zo van Satie hield: een cultus, zeg maar.

Hij was een man die in tal van opzichten uit de pas liep, en mede daardoor zo interessant is geworden. Want wie verzint een typmachie als onderdeel van het slagwerk in een orkestcompositie buiten de sfeer der Hoffnung-concerten?

Zijn eigen (piano)oeuvre noemde Satie wel Muziek om in te wonen (musique d'ameublement), en ook gebruikte hij de term muziek zonder zuurkool (musique sans choucrout).

Vijf uur van de muziek die deze componist heeft nagelaten, kan men deze week beluisteren op de Britse cultuurzender BBC Radio 3, in het programma Composer of the week, die de vijf werkdagen van maandag 6 tot en met vrijdag 10 juni zullen worden uitgezonden, steeds tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, met elke avond, tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd, een herhaling van hetgeen 's middags reeds te horen was.

De muziek van de Franse componist Erik Satie (1866-1925), en vooral diens pianostukken, waren in de jaren zeventig van de vorige eeuw in ons land razend populair; dat kwam vooral door de opnamen die onze landgenoot Reinbert de Leeuw had gemaakt. Het was een tijd zo dwaas dat men iedere bijeenkomst waar muziek ter sprake kwam, de vraag werd opgeworpen of de aangesprokene ook zo van Satie hield: een cultus, zeg maar.

Hij was een man die in tal van opzichten uit de pas liep, en mede daardoor zo interessant is geworden. Want wie verzint een typmachie als onderdeel van het slagwerk in een orkestcompositie buiten de sfeer der Hoffnung-concerten?

Zijn eigen (piano)oeuvre noemde Satie wel Muziek om in te wonen (musique d'ameublement), en ook gebruikte hij de term muziek zonder zuurkool (musique sans choucrout).

Vijf uur van de muziek die deze componist heeft nagelaten, kan men deze week beluisteren op de Britse cultuurzender BBC Radio 3, in het programma Composer of the week, die de vijf werkdagen van maandag 6 tot en met vrijdag 10 juni zullen worden uitgezonden, steeds tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd, met elke avond, tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd, een herhaling van hetgeen 's middags reeds te horen was.

Anish Kapoor, geboren in 1954 te Bombay, is een uitzonderlijk kunstenaar, omdat hij probeert het onmogelijke in beelden te vatten, hetgeen niet alleen een artistieke uitdaging betekent, maar tegelijkertijd een technische. Dat wordt voor iedereen duidelijk die met diens uiterst omvangrijke sculpturen en andersoortige stukken wordt geconfronteerd.
Zo heeft hij een monumentaal, opblaasbaar werk ontworpen dat voor de Monumenta 2011 te Parijs werd geconstrueerd, en aldaar te zien is in het Grand Palais.
Een documentaire over deze kunstenaar is te zien op Arte-tv, op maandag 6 juni, tussen 23:00 uur en 23:55 uur. De film, een productie van Arte France uit 2011 van Heinz Peter Schwerfel, wordt slechts eenmaal uitgezonden.

Het digitale themakanaal Geschiedenis 24 herhaalt deze week driemaal een aflevering van Avro's Televizier uit 1989, over Professor Dick Swaab (geboren 1944), die in dat jaar, na vermeend intensief onderzoek een studie heeft gepubliceerd waarin hij 'aantoont' dat homoseksualiteit bij mannen in het brein zichtbaar zou zijn. Professor Swaab is hoogleraar in de neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en tot 2006 directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen.
Dat daarop, vanwege de nog heersende, ietwat verlichte tijden, flink wat kritiek kwam ─ overigens niet alleen maar uit de hoek der homoksesuelen ─, zal niemand verbazen.
De aflevering van Televizier ─ Kritiek op hersenonderzoek professor Swaab ─ die maar goed tien minuten duurt, wordt dezer dagen uitgezonden op:

Theodor Storm, één der grootste  Duitse schrijvers uit de negentiende eeuw. Buste in het Schlosspark van zijn geboorteplaats Husum.

In het programma Am Abend vorgelesen dat door de regionale Duitse radiozender NDR Kultur wordt uitgezonden, en gewoonlijk belletrie voorstelt, wordt deze traditie in de week van maandag 6 tot en met vrijdag 10 juni overeind gehouden als er vier dagen in plaats van vijf dagen wordt uitgezonden, en twee van de in totaal achtenvijftig door hem gepubliceerde novellen zullen worden voorgelezen, van de Duitse topauteur Theodor Storm (1817-1888).

Twee afleveringen

Het digitale, dag en nacht uitzendende, televisiekanaal Cultura 24 presenteert op donderdag 9 en tevens op vrijdag 10 juni ruim een uur een televisiebewerking van Titaantjes, een boek uit 19 van de veel besproken, doch te weinig gelezen auteur J.F. Grönloh (1882-1961), die publiceerde onder het pseudoniem Nescio, hetgeen een Latijnse werkwoordsvorm ─ eerste persoon enkelvoud, onvoltooid tegenwoordige tijd ─ is die de betekenis heeft Ik weet (het) niet.

Zijn boek Titaantjes ─ voor het eerst verschenen in 1915 in het letterkundig tijschrift Groot Nederland ─ gaat over zes vrienden die zo veel moeite hebben met de maatschappelijke dwang en de eventueel daarbij behorende (sociale) verplichtingen dat zij weigeren zich daarbij neer te leggen.

De eerste aflevering van deze twee zal worden uitgezonden op 9 juni, tussen 19:55 uur en 21:00 uur; de tweede op vrijdag 10 juni, tussen 20:00 uur en 21:08 uur.

__________

Zie ook de bijdrage Nescio's weemoedige herinneringen aan 1900 op het fin de siècle weblog All art is quite useless van Rond1900.nl

In de aflevering van het VPRO-muziekprogramma Vrije geluiden, van Melchior Huurdeman, die hedenochtend via Nederland 1 werd uitgezonden tussen 10:30 uur en 11:20 uur, heeft Duo Bilitis enkele nummers voorgesteld van de onlangs verschenen tweede cd: L'Heure Espagnole met muziek voor twee harpen en zangstem.

Vier jaar geleden hebben de dames ─ Eva Tebbe, die alleen harp speelt; en Ekaterina Levental, die niet alleen muziek tokkelt maar die tevens met haar mezzosopraan uit ─ reeds een cd uitgebracht, maar daarop wordt alleen muziek voor twee harpen, d.w.z. zonder zangstem, ten gehore gebracht. Meer daarover kunt u vinden door hier te klikken.
Bij de presentatie van de nieuwe cd, onlangs in Groningen, was er een toehoorster die commentaar meende te moeten leveren op het feit dat Eva Tebbe schoenen met een hoge hak droeg. Zolang ze die echter niet inzet als bijkomend slagwerk bij het snarenspel, lijkt me dat dergelijke opmerkingen maar beter achterwege kunnen blijvenDe twee musiciënnes spelen samen sedert 2004 en treden op in binnen- en buitenland. Hoewel ze zeer verschillende personen zijn, liggen de voorkeuren qua muziek in dezelfde sfeer. Hun repertoire bestaat uit een breed spectrum van muziek, oorspronkelijk voor harp, maar een groot deel wordt ingenomen door eigen bewerkingen van bestaande composities. Op de beide verschenen cd's in sterke mate wordt gerefereerd aan Maurice Ravel (1875-1937), alleen al met de bovengenoemde titel van de nieuwe cd, en dat geldt tevens voor de titel van de eerste: Le Jardin Féerique. Op beide geluidsdragers is werk te vinden van deze Franse grootmeester. Op de nieuwste cd is de helft van het aantal composities uit diens koker afkomstig, en dat betekent fijnzinnigheid tot in elke vezel. Laat de harp nu een uitstekend instrument zijn voor de expressie van fijngevoeligheden.

Op die tweede cd worden ook nog drie andere werken voorgesteld van evenzovele muziekmeesters. Twee van hen zijn ook alom befaamd: Manuel de Falla (1876-1946) en Enrique Granados (1867-1916).

De derde componist ─ Xavier Montsalvatge (1919-2002) ─ geniet, althans in onze contreien, veel minder bekendheid, de kwaliteit van diens werk is desondanks van een hoog gehalte. Zijn vijf Canciones zijn voor twee harpen en stem, en dat geldt ook voor  de Zeven Spaanse liederen van Manuel de Falla.

Al degenen die zondagochtend liever uitsliepen, krijgen op zaterdag 11 juni een herkansing: dan wordt de uitzending van zondag van Vrije geluiden herhaald, ook op Nederland 1, maar dan vanaf 09:00 uur.

____________

Afbeeldingen

Händel-Festspiele Göttingen

Op vrijdag 3 juni zal de regionale Duitse radiozender NDR Kultur zorgen voor een rechtsreekse uitzending van de opera Teseo van Georg-Friedrich Händel (1685-1759), vanaf de Internationale Händel-Festspiele in Göttingen. Het Festspiel Orchester Göttingen zal worden gedirigeerd door Nicholas McGegan.  U kunt onder meer luisteren naar de stemmen van Susanne Rden, Amy Freston, Dominque Labelle, Drew Minter, Céline Ricci, Robin Blaze en Johanna Neß. Speciale medewerking zal worden verleend door de New York Dance Company onder leiding van Catherine Turocy. Uitzending tussen 18:00 uur en 22:00 uur.

In de meeste boeken over opera in het algemeen alsmede in specifieke operagidsen en andersoortige standaardwerken die we voor dit artikel hebben geraadpleegd, zijn we dit muziekdrama niet tegengekomen. Dat is echter wel het geval in de relatirf recente biografie van de Duitse auteur Franz Binder, verschenen bij dtv. Een goede reden om dat boek nog eens in uw aandacht aan te bevelen.

Teseo
Direct nadat Händel zich in Londen had gevestigd, was hij aan de slag gegaan met een nieuwe opera, Il pastor fido, die echter geen succes ten deel viel. Daardoor liet de componist zich echter niet ontmoedigen: binnen een maand voltooide hij toen zijn enige muziekdrama in vijf bedrijven, teseo, dat voor het eerst werd opgevoerd in het Haumarket Theater op 10 januari 1713.
Ook de handeling van deze opera is opgebouwd op een conglomeraat aan intriges die met de liefde te maken hebben, zij het dat hier het oude Athene de plaats van handeling vormt. Centrale figuur daarin is de tovenares Medea, aan wie eigen opera's zijn gewijd.

De Britse televisiezender BBC Four presenteert op vrijdag 3 juni, tussen 20:30 uur en 21:30 uur onze tijd, de documentaire Mendelssohn, the nazis and me van Sheila Hayman, die een verre verwant is van Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847).

Het belangrijkste onderwerp van de film is het verbod dat de nationaal-socialisten hebben uitgevaardigd op de muziek van de Jood Mendelssohn. Die boycot met strenge sancties heeft tot op de huidige dag verregaande gevolgen met zich meegebracht voor de nazaten van de componist.

Eén van de directe gevolgen van het verbod was dat de voor muzikale zaken verantwoordelijken binnen het toenmalige regime in Nazi-Duitsland toen op zoek zijn gegaan naar vervangende muziek voor Ein Sommernachtstraum. Als eersten heeft men twee bekende muziekmeesters die op enigerlei wijze de naziheerschappij niet al te negatief beschouwden: Richard Strauss (1864-1949) en Hans Pfitzner (1869-1949) ─ die beiden ook nog enige tijd te boek hebben gestaan als der letzte Romantiker ─, doch dezen beseften dat daar iets onmogelijks werd gevraagd, want zij wisten dat Mendelssohns muziek niet te overtreffen was, en daarom hebben beiden de opdracht geweigerd. De abjecte opportunist Carl Orff (1895-1982) die heel wat verschrikkelijk notengedram heeft veroorzaakt, nam de opdracht wel aan. Zesmiljoen-voudig BAH.