Bij vertrek geen onweer meer. Langs de Dammer Bergsee, een kunstmatig meer ontstaan door de opslag van waswater bij de reiniging van ijzererts. Die ontginning is al vele jaren gestopt. Verder door het woud en door de velden. Aan een manege is een man een paard aan het dresseren. Ik wil weten of het een "Hannoveraan" is. Neen, het is een "Mecklenburger". Dit is het centrum van de paardensport. In Steinfeld wonen de broers Schockemöhle. Een beeld van het paard , Warwick Rex, waarmee ze wonnen op de OS in 1976 staat in Vechta. Het begint te regenen en het wordt koud. Verder over asfalt en nergens beschutting. Nog een eind door het veld. Snel doorstappen want het begint nog harder te regenen en te waaien. Tegen Vechta staat in een veld een oliepomp, een jaknikker. Ooit werd hier naar olie gezocht.
Het pension ligt langs de hoofdweg. Gesloten tot 17u. Maar als ik enkele keren aanbel komt mevrouw in haar witte schort toch opendoen. Ze was in de keuken bezig. De natte poncho uit en naar de kamer. Eerst een warme douche en de kleren wassen en drogen. Daarna iets warms gaan drinken. Hopelijk is het morgen beter weer.
Dag 17 Neuenkirchen-Vörden - Damme 12 km (totaal 508 km)
Vandaag een korte tocht. Slechts 12 km, maar daar is een reden voor. Het is overtrokken en er is een koude wind. Eerst een klein stukje asfalt tot in het mooie gehucht Astrup en dan door het woud. Buiten de wind in de bomen en een verschrikte eekhoorn is er niks anders dan bomen. Een schuilhut is een mooie plaats om even te rusten, maar niet te lang want er komen dreigende wolken. Het is mooi wandelen wel nu en dan een klim. Na 8 km in het woud zie ik opnieuw huizen. In de verte zie ik al het Benedikterkloster. Hier ga ik vanavond slapen. Ik ben in Damme. Eerst naar de toeristische dienst. Een vriendelijke dame overlaadt mij met informatie en geeft mij nog een flesje water en een flesje Räubertrunk, een kruidendrankje. Dit zal voor vanavond zijn. Ik ga naar de St Viktorkerk om mijn stempel en dan naar de Wassermühle Höltermann: Deze molen wordt soms nog eens in dienst genomen bij demonstraties.
Deze middag heb ik een afspraak met burgemeester, Gerd Muhle. Een zeer vriendelijke man. Ik geef hem het pakket dat ik van onze burgemeester heb meegekregen. We hebben een lang en aangenaam gesprek en ik moet hem beamen, het is hier een mooie omgeving, zeker eens het bezoeken waard. De burgemeester haalde er nog Frau Zumwalde bij, die ieder jaar een stuk stapt op de camino in Frankrijk. Straks ga ik slapen in het Benedikterkloster, maar wat blijkt: de Benediktijnen hebben vorig jaar het klooster verlaten en nu is het een hotel. Maar de alternatieven. jeugdherberg, privatzimmer zijn volzet of nog duurder en om in de tent te slapen is het hier 's nachts nog te koud.
Bijlagen:
Sint-Victorkerk
ontmoeting met burgemeester van Damme, Duitsland, Mr Gerd Muhle
Dag 16 Haste - Neuenkirchen-Vörden 28 km (totaal 496 km)
De zon is er. Een groot lunchpakket meegenomen en op weg. Het is een wandelweg, gedeeltelijk asfalt en ook zandwegen door het bos. Een beetje golvend. Na 3u ben ik al in Engter. Een appel eten en naar de kerk. Dicht. Dan maar naar de kirchedienst. Ook gesloten en geen telefoonnummer. Dus geen stempel. Het is nog maar 11u er kunnen nog enkele kilometers bij. Opnieuw loopt het pad door het woud. Ik kom niemand tegen en zie geen aanwijzingen meer. Dan maar stappen tot ik terug bij de mensen ben. Gelukkig duurt dat niet lang. De man kent het pad ook niet en toont me hoe ik terug langs de weg kom. Dan maar dat volgen. Ik kom in Neuenkirchen-Vörden.
In de evangelische kerk kan ik mijn boek afstempelen. De Lutherse kerk staat aan de overzijde van de straat.
Het hotel gisterenavond was gesloten. Ik belde nogmaals en een Thaise dame kwam uit een zijstraat. Ik mocht via de achterdeur binnen. Er worden nog kamers verhuurd tot de afbraak. Er waren nog 3 kamers bezet. Beneden in een zaal waren een groep Pakistanen zelf hun potje aan het koken. Het werd nog beter toen ik een busje hoorde stoppen waaruit 4 Roemeense dames met 6 kinderen stapten. Deze kwamen ook binnen. Tot 2u was er lawaai op de gang. Daarna werd het stil.
Voor mijn ontbijt kreeg ik een afzonderlijke ruimte. De anderen aten in de zaal.
Op stap onder een heerlijke zon door en langs het Teutoburgerwoud. Om 12u30 zitten de 19 km er al op.
Osnabrück in een stralende zon en veel volk op de terrassen. Iets rustig zoeken om te slapen en wat slaap inhalen. In Osnabrück is geen (betaalbaar) onderkomen te vinden voor pelgrims. De jeugdherberg en het backpackershotel zitten vol en voor de goedkoopste kamer (zonder ontbijt) vraagt men 60 euro. Het lijkt wel of men hier tegen de katholieken is. Terug naar de tijd van Luther. Het is niet voor niets dat de Lutherse kerk tegen het stadhuis staat. In de brochure voor de rondgang in de kerk staat (de Nederlandse tekst): "Dit is de kerk van de burger. De Dom is van de geestelijken." In de toeristische dienst helpen ze mij aan een klein pension, maar nog 5 km stappen tot in Halte. Dit zijn er dan 5 minder voor morgen.
Bijlagen: weg door Teutoburgerwoud, ze kennen mij hier ook, Dom St. Peter in Osnabrück
Dag 14 Handorf (Münster) - Lengerich 38 km (totaal 444 km)
Ik mocht deze morgen deelnemen aan de meditatie, maar dat heb ik aan mij laten voorbijgaan. Het wordt een lange dag.
Ik vertrek om 7u. Al snel ben ik op de Jacobsweg. Mooie en rustige wegen door de heide. Geen mens te zien. Iets voorbij Ladbergen neem ik de grote weg. Na bijna 9u bereik ik Lengerich. Een industriestad want de laatste kilometers is het het ene bedrijf na het andere. 38 km gewandeld en doodmoe.
Het oude centrum is mooi. De toeristen- en pelgrimsinfo zijn gesloten. Naar de pastoor, maar die helpt mij niet. Eerst koffie. Een vrouw belt voor mij even rond en voor 30 euro kan ik in een klein hotel slapen. Nog even geduld want het gaat pas om 17u open. Geen probleem, nog wat rusten. Hopelijk blijft het droog. De hele dag zon en om 17u is het nog 22°C. Er komt wind op en het overtrekt. "Gewitter" op komst?
Dag 13 Nottuln (Darup) - Handorf (Münster) 32 km (totaal 406 km)
Gezellig ontbeten met mijn 2 gastvrouwen. Een lunchpakket gemaakt.
Op stap. De paden worden mooier. Langs een holle weg naar de boskapel. Hier de klok luiden brengt geluk. Ik volg het Jacobspad in tegengestelde richting en dat lukt vrij goed. Langs de Stiftskerk van Tilbeck en langs de Aasee kom ik in Münster. Na de zelfmoordaanslag zijn veel winkels dicht en er is overal politie.
Ik zou vanavond bij de Arnsteiner Patres slapen. Ik bel hen op en ze schakelen me meerdere keren door. Ik krijg een OK maar moet nog even aan de lijn blijven. Plots hoor ik meerdere stemmen en dan NEIN en er wordt dichtgelegd. Geen nood. Ik bel zuster Imelda van Emmaus. Het is in orde. Het klooster ligt bij een zeer groot gymnasium in een mooi bos in Münster-Handorf.
Dag 12 Borken - Nottuln (Darup) 36 km (totaal 374 km)
Een uitgebreid ontbijt.
Snel op pad want de zon schijnt. Eerst vooral langs de weg, daarna langs landwegen. Rustig. Na 5u heb ik Coesfeld bereikt. in de Jacobikerk geeft een vrouw mij 2 paaseieren (geschilderde gekookte eieren) mee voor onderweg. Vanaf hier volg ik een wandelpad naar de Abdij van Gerleve. Er zitten enkele korte klimmetjes in. In de abdij zijn 35 Benediktijnen. Alles is zeer modern. Nog wat drinken op het terras en mijn stempel halen. Er is geen slaapplaats meer vrij dus moet ik nog 6 km verder. Om 17u ben ik er, pelgrimsherberg "De 2 uilen". Uiteindelijk 36 km gestapt.
Morgen naar Münster. Ik hoor hier juist dat daar een man in de menigte is gereden met als gevolg verschillende doden en gewonden.
Vannacht heeft het gevroren, maar de zon komt erdoor.
Het is 8u en er lopen verscheidene (daklozen) dronken op straat. Ze vragen om geld in allerlei talen. Snel de stad verlaten. Langs rustige wegen. Hier zijn vooral grote boerderijen. In Raesfeld stop ik om enkele adressen te bellen. Er neemt niemand op. Dan maar verder.
Iets voor Borken bel ik nog eens. Het is ok, mevrouw komt mij halen. Ze is er snel. Ik was slechts 10min van haar woning. Ze vraagt mijn pelgrimsboekje. Het is in orde. Ik mag in haar huis slapen. Eerst douchen en kijken waar ik morgen terecht kan.
Gisterenavond heeft de kaas van Postel toch de voorkeur gekregen op de Duitse pizza of kebab.
Een sober ontbijt tussen veel priesters die hier ook verblijven.
De hele dag regen, soms met hagel en wind. Nu en dan een korte passage door het bos. Vooral open vlaktes. Nog de brug over de Rijn oversteken en ik ben in Wesel.
Het begint lichtjes te regenen. Uiteindelijk ben ik kletsnat en bijna bevroren (het is 5°C). Nog net op tijd om in de Raadskelder te gaan eten: braadworst, rode kool en aardappelen voor 5 euro. Dat valt mee en intussen kan ik opdrogen. Wesel is een Hanzestad en is na WO2 volledig heropgebouwd (97% van de stad was verwoest). Overal in de straten staan er ezels. Dit komt door het grapje (ook in Duits): "Wie is de burgemeester van Wesel? Ezel". De stad heeft hierop ingespeeld. Snel een slaapplaats zoeken (aan een betaalbare prijs). Het zal toch een hotel worden want het alternatief, de camping, staat onder water. En buiten slapen is geen optie nadat de mevrouw aan de receptie vertelde dat hier gisteren zwaar gevochten is. Ik ga nog even de stad in en zie overal "ordediensten". Dan maar vlug terugkeren en binnenblijven.
Dag 9 Wanssum - Kevelaer (DUITSLAND) 20 km (totaal 273 km)
Vandaag een korte tocht van 20 km. Een lange omweg om over de Maas te geraken en dan rechtdoor door een mooi bos. Het is overtrokken. Geen regen. Na 10 km al aan de Duitse grens. Altijd maar rechtdoor. Kevelaer is al in zicht. Nog enkele straten en ik ben aan de basiliek.
Mijn slaapplaats is in "het Priesterhuis". Vanuit mijn kamer kan ik de basiliek aanraken. Enkele kaarsen aangestoken en van de Duitse keuken geproefd.
Ik word pas na 17u verwacht. Ik heb dus voldoende tijd om de streek, de Peel, te bezoeken. De streek van de turfstekers. Ik wandel naar Griendtsveen, zo wat het centrum van de streek. In herberg De Morgenstond is het druk deze middag (na de begrafenisdienst). Mijn pad gaat verder langs rustige wegen tussen varkens-, kippen- en koeienstallen. De reuk is gratis. Door de kleine gehuchten Veulen en Oirlo naar de drukke hoofdweg. Nog enkele bochten en ik ben in Wanssum, mijn laatste slaapplaats in Nederland. Het is 18u30.
Was vandaag 9u onderweg. De douche zal deugd doen.
Bijlagen: woonwagen, vertrek, link Schooteindhoeve
Na het ruime ontbijt loopt mijn gastvrouw een eind mee. Ze toont me een mooiere route. We nemen afscheid en ik stap verder. Eerst langs de brede lanen en dan langs het Eindhovens kanaal. Tegen Helmond stuurt men mij in de verkeerde richting. Dan maar terug en nog een eind door het bos. De eerste druppels vallen maar ik ben er.
De Schooteindhoeve bij Hanneke en Peter. Het is een melkveebedrijf met 100 koeien. Hanneke is zo onder de indruk van mijn tocht dat ik in de woonwagen mag slapen. Deze is in 2014 speciaal voor hen gebouwd. Nog even een rondleiding op de boerderij en straks zalig slapen.
Dag 6 Postel - Eindhoven (NEDERLAND) 24 km (totaal 186 km)
Zalig Paasfeest aan iedereen.
Gisteren is het nog laat geworden. De Paaswake begon om 21u en was pas gedaan om 23u20. Het was wel de moeite waard. De kerk zat vol. Er waren zelfs mensen speciaal van West-Vlaanderen gekomen om dit mee te vieren. Vandaag Paasontbijt: minipistolets, rozijnenbrood, een gekookt ei, Postelabdijkaas, confituur, choco en Paaseitjes bij de koffie. De meesten komen hier vaker en kennen mekaar. Nog samen de afwas doen (met de machine), mijn boek laten afstempelen en afscheid nemen. Met dank aan de gastvrije paters.
Patrick en Tamara staan mij buiten op te wachten. We trekken samen naar "De Beiaard", het restaurant aan de ingang van het domein. We moeten naar het bijgebouw, want er is Paasbrunch. Hier zijn we getuige van de maandelijkse repetitie van de plaatselijke volksdansgroep. Deze is zo te zien aan verjonging toe.
Nog een stuk abdijkaas en een klein brood in de rugzak, Opnieuw afscheid nemen en naar mijn nieuwe slaapplaats. Er vallen enkele druppels maar niets erg. Ik steek voor de 2de maal deze week de grens over en laat (voorlopig)Belgie achter mij.
Om 15u30 ben ik in Eindhoven bij mijn gastvrouw. De kop thee smaakt. Op mijn kamer vind ik een assortiment koekjes, fruit en drank. Een mooie locatie, bij een energiebewuste dame, want hier is de energievoorziening via warmtepompen en zonnepanelen.
Deze morgen was het fris, maar de zon komt erdoor. Wandelen langs Lichtaart en Kasterlee naar Retie. In de Sint-Martinuskerk is men druk bezig met versieren. Nu van de grote weg af en via de fietsroute naar Postel. Misschien een iets langere weg. Wel mooi door de bossen. Om 15u30 sta ik voor de poort van de abdij.
Pater Benny is gastenpater. Mijn materiaal in de kamer en douchen. De Abdij van Postel is een Norbertijnenabdij. Ze maken nog zelf kaas. Hun abdijbier wordt gebrouwen in Opwijk. Er is ook een grote kruidentuin van waaruit allerlei helende bereidingen worden gemaakt. De zon schijnt en de dagjesmensen komen brood, kaas en bier kopen en op het terras genieten. Om 17u wordt het rustig. Na het avondgebed om 18u is het eten. We zijn met 12.
Vertrokken om 6u. Het is nog donker als ik al in Borgerhout ben. De weinigen die ik tegenkom spreken geen Vlaams. Langs Ranst en Viersel kom ik in Vorselaar.
Vorselaar is een prachtige gemeente in de Antwerpse Kempen. De zon schijnt. Ik doe nog een rondje in het dorp, eet er wat en neem eten mee naar camping de 7 geitjes. Er is een bijeenkomst van caravans van Pasar. Veel volk en mooi materiaal. Ik verblijf in een oude caravan. Oei, ineens overal water, dus naar een andere caravan. Een mooie locatie in het bos. Alles is hier wel oud.
Witte Donderdag. De zon is er al. Samen met Frans ontbijten.
Op stap. Al snel ben ik aan de expresweg. Vandaag is het straat in en straat uit. Niet zo mooi als gisteren. Uiteindelijk zie ik in de verte de Onze Lieve Vrouwetoren. Door de voetgangerstunnel en ik ben in Antwerpen.
Om de sleutel bij de toeristische dienst en naar de pelgrimsherberg. Vandaag, Witte Donderdag, staat de pelgrimstafel opgesteld. Allerlei visschotels. Kaas als nagerecht en een glas wijn. Deze avond kwamen er 12 oudere mannen die zich hier aan tegoed mochten doen. Ik ben uitgenodigd om hieraan deel te nemen.
Bijlagen: vertrek uit Stekene (foto's met dank aan Frans), info over pelgrimstafel
Om 8u vertrokken in Boekhoute om hopelijk de regen wat voor te zijn.
In Westdorpe in Nederland (na 10 km) begint het al regen. Er is ook een omleiding, dus meer km dan gepland. Ik wandel door Zuiddorpe en Koewacht. De bossen in Nederland zijn mooi. Het is hier aangenaam wandelen. Na een zeer natte tocht kom ik kletsnat terug in België, in Stekene, toe.
Ik verblijf bij heel vriendelijke mensen: Lut en Frans.
Vandaag is het de start. Al vroeg op om nog de laatste mails te controleren. Afscheid nemen thuis en om 8u30 op stap. Het is nog stil in de straat. Naar het kerkplein. Een delegatie van femma en Kwb staat mij al op te wachten. Ook enkel trouw bekenden zijn op post. Ik krijg nog een bundel mee voor de burgemeester van Damme, Duitsland van zijn collega hier. Ik beloof dat persoonlijk te overhandigen. Er is nog tijd voor de vele foto's en iets na 9 u kan ik vertrekken. Hopelijk voor een mooie tocht tot het einddoel. De eerste stempel staat al in mijn boek. Eerst nog een aantal kilometer richting Maldegem, maar aan Sanapolis kies ik voor Donk. Toevallig ontmoet daar nog iemand die op Paasmaandag vertrekt vanuit Donk, te voet naar Compostela - Buen Camino. Het begint te regenen. Dan maar de poncho aantrekken. Alleen is dat een heel karwei, maar niets is onmogelijk. In Maldegem staat Willy mij op te wachten. hij stapt een eindje mee. Ook Siegfried komt nog even goede dag zeggen. Van aan de Noordstraat ben ik alleen. De weg over en naar Sint-Laureins. Het gaat vlot. Aan de kerk vind ik een bushalte (met dank aan de Lijn). Tijd voor de boterhammen. Nog even rusten en dan langs de Goochelare, een straat met een begin en een einde, maar een heel stuk tussenin. In de verte zie ik al Bentille. Nog even stoppen om wat te drinken en dan is het kilometers aftellen tot Boekhoute. Dit is mijn geboortestreek, maar is in al die jaren al veel veranderd. Boekhoute, Weststraat. Een papierwinkel. Hier moet ik zijn. Dit is mijn slaapplaats voor vanavond. Schoonmoeder is verrast dat ik er al ben. Het is nog maar 16u. Alles is vandaag nog goed verlopen en ik ben uitgenodigd op het avondeten bij mijn broer. Wat moet een pelgrim nog meer hebben.
Bijlagen: eerste 3: vertrek kerk Sijsele, volgende 3: aankomst bij broer (een hedendaagse kunstenaar, een moderne Bruegel) Boekhoute, laatste: vertrek Sijsele
Vandaag nog eens alles grondig gecontroleerd en ingepakt. De tent en het summiere kampeergerief zijn voor deze tocht waarschijnlijk nodig om vrij te zijn in de scandinavische landen en om ook de kosten wat te drukken. het wordt zeker een "niet-georganiseerde" reis. Met alles er op en er aan zal de rugzak toch bijna 18 kg wegen.
Op mijn pelgrimshoed heb ik de tekens aangebracht van: de pelgrimstocht naar Rome, de pelgrimstocht naar Compostela, het logo van Damme en het logo van het Syndroom van Down. Allemaal tekens, die voor mij toch een speciale betekenis hebben.
De route ligt in grote lijnen vast. Van Sijsele gaat het door Vlaanderen tot Postel, dan de grens over en op weg naar de Duitse grens rond Kevelaer. Nu door Duitsland via Munster en Bremen naar Hamburg. Maar zo ver ga ik niet. Ik draai af en neem de weg naar het noorden naar het topje van Denemarken om in Frederikshaven de boot te nemen tot in Göteborg. Hier een eind door de natuur tot aan de Noorse grens en dan richting Oslo. Van Oslo is het dan het Olavspad tot in Trondheim.
De eerste honderden kilometers is het wat uitzoeken waar de interessante wegen en plaatsen liggen, maar eenmaal in Duitsland is het de bedoeling om, weliswaar in tegengestelde richting de Sint-Jacobswegen te volgen. In Denemarken zou ik dan op een bewegwijzerd pad(hoop ik) moeten komen, de Haervejen of Ossenweg. Door Zweden is er dan de Bohusleden, gevolgd door het Borg-pad tot Oslo.
Dit zijn de grote lijnen. Hoeveel kilometer weet ik niet, want vele wegen zijn maar gedeeltelijk gedocumenteerd. Maar dit is geen reden om de tocht niet aan te vatten. Het beginpunt ligt vast en het einddoel en tussenin passen we wel aan waar nodig.