Herman Giliomee

Een van die grootste swakhede van die onderhandelingsproses tussen die destydse NP-regering en die ANC was dat die NP oor geen mense beskik het wat grondige kennis oor die tegnieke van onderhandeling gehad het nie.

Só het prof. Hermann Giliomee, gerespekteerde historikus, gister [Dinsdag] by ’n byeenkoms van AfriForum in Pretoria gesê. Giliomee het op uitnodiging gepraat oor die foute wat tydens die vroeë jare negentig tydens die onderhandelingsproses gemaak is.

Hy het op die naïwiteit van leiers gewys wat tydens die onderhandelingsproses toegelaat het dat dit in ’n morele debat ontaard het wat hulle uiteindelik nie kon wen nie. “Die NP het geen gesaghebbendes gehad wat kennis gehad het van hervorming, grondwetlike kwessies of onderhandelings nie.

“Die NP het geen strategie gehad nie. Hulle het gedink hulle is besig om ’n tweedehandse motor te verkoop en het geglo die grondwet sal foute besleg en hulle ’n hefboom in die regering gee. Hulle het nooit besef dat die ANC nooit ’n plan gehad het om hulle as ’n volle vennoot te sien nie.

“Die fout was dat hulle toegelaat het dat dit later ’n debat oor moraliteit geword het en nie oor werklik aansprake en verantwoordelikhede nie.”

Volgens hom het die NP misluk in die onderhandelings en seine uitgestuur dat “ons net wil skik en nie veg of baklei nie”. Die NP het voorts die illusie gehad dat die ANC anders is as ander bevrydingsorganisasies in Afrika wat ook tot groot ontnugtering gelei het, meen Giliomee. “Die NP het ook nooit na ander maniere van magsdeling gekyk nie,” het hy gesê.

Hy het ook na die goeie en swak punte van die Afrikanerleiers, dr. Hendrik Verwoerd, John Vorster, PW Botha en FW de Klerk verwys soos vervat in sy boek, Die Laaste Afrikanerleiers.

Giliomee het ook vrae oor die toekoms van Afrikaners beantwoord en gesê hulle het ’n nuwe ideologie nodig waarin hulle weer hul eie mense kan mobiliseer, geloof in hulself kan terugkry en krag uit hul verlede kan put. Hierdie ideologie moet die eie behou en beskerm, aangesien die grondwet dit beslis nie bied nie.

Die volledige artikel sal in die Desember-uitgawe van Forum, AfriForum se tydskrif, verskyn.