Wat de functie van baljuw precies inhield werd reeds uitvoerig belicht ( Generatie IV (d). In het Adelsarchief Piers de Raveschoot of het oud archief van Kalken/Laarne (RAG) heb ik geen baljuwsrekeningen aangetroffen van deze heerlijkheid, misschien bevinden die zich in een niet-geïnventariseerd familiearchief van één van de voormalige eigenaars in het SAG? Er "werd afzonderlijk rekening gehouden, hetwelk jaerlijks, ten bijwezen van eenen kommissaris, door het hoofdkollegie van Dendermonde afgevaerdigd, plaets had" (Geschiedenis van Wetteren, J. BROECKAERT, pp. 53-54). Tijdens het onderzoek werden de vermelde baljuws opgelijst, waaruit blijkt dat leden van de plaatselijke families HAEGHENS en DE VIJLDER het ambt regelmatig uitoefenden (a). Het overzicht - weliswaar met hiaten - biedt, net zoals dat van de eigenaars, een referentiekader om data in de tijd te situeren.
(a) "Wanneer men de samenstelling van het baljuwskader tijdens de late middeleeuwen onder ogen neemt, wordt men onmiddellijk getroffen door het regelmatig opduiken van dezelfde familienaam. Naamgenoten zijn wel niet noodzakelijk verwanten, maar toch kan het geen toeval zijn dat zoveel baljuws dezelfde familienaam droegen. Bij nader onderzoek komt men dan ook op het spoor van een reeks families met sterke ambtelijke traditie, die de vaste kern van het baljuwskader vormden" (Het grafelijk baljuwsambt in Vlaanderen tijdens de Boergondische periode, J. VAN ROMPAEY, 1967, p. 236).
Datum |
BALJUWS
|
1571
1603
|
Anthonis Temmerman (b)
Livinus Haeghens (c)
|
1615
1648
|
Jan Haghens (d)
Jan Schepens (e)
|
1653
|
Livinus Haghens fs Livinus (f)
|
1656
|
Gillis De Vijldere (g)
|
1685
|
Gillis Brouckaert (h)
|
1700
|
Joos De Vylder (i)
|
1702
|
Frans De Vyldere (j)
|
1774
|
Franciscus De Vylder (k)
|
1794
|
Emanuel Van der Moere (l)
|
(b) "Dit naevolgen es de pacht binne Hartbuer ende Raffeschoot... Eerst Raffeschoot... Anthonis temmerman bailliu myns heere van Resseghem ende nieugaversch binnen wettere bedienende tselve officie" (SAG, XXste penningkohieren van Wetteren - 1572). "Anthonis temmerman bedient d'officie vande bailluagie vande Lichterveltsche ende nieugaversche binnen wettere" / "Anthonis temmerman fs Joos haud een behuisde stede groot een dachwand" (SAG, Vde penningkohieren van Wetteren - 1577).
(c) "Ic Jor jan de zaman heere van poorte als erfachtigh van hove en heerlichede van raveschoot int landt van dendremonde attesthere als ...elicken darut behoort dat ic gheconstitueert en ghecommiteert hebbe, constitutor en commitere by desen lyeven haeghens fs. jacobs omme te bedienene de voorz hovelichede als baillu". (16/07/1603) :arrow:Tak 4 (RAG, AF, APR, nr. 177/634). Hij was één van de bemiddelaars bij een familievete die ontstaan was na de doodslag op Jacob van Bastelaer door Jan van Mossevelde (cf. M. MEYS, 'Schuld en boete: een humane strafmaat na een moord te Laarne in 1610', Castellum, XVI, 1999, 3-4, pp. 78-85).
Uit volgende wettelijke passeringen valt af te leiden dat hij minderjarig was in 1586 (-25 jaar) en meerderjarig in 1589. Zijn geboortejaar moet zich dus situeren ca. 1561-1564. Hij overleed op 03 juni 1615: "Livinus hagens, pretor de Ravenschoot via optimus et purificus reliquit ex uxore sua Beatrice van aerde 9 proles", dwz. baljuw van Raveschoot, hij leidde een voorbeeldig en zuiver leven en liet 9 kinderen na bij zijn echtgenote (PR overlijdens Kalken).
- "viii roen lants inde vierdonghe [...] danof is in erffene comen Ln haghens voocht Lauken haghens zynen broere" (134 f107r° 10/01/1589). Livinus was dus reeds volwassen, zijn jongere broer Laurentius nog minderjarig en zijn vader Jacobus, moeder Livina VAN DAMME (of beiden) reeds overleden. Mogelijk overleed zij in 1582: "Item betaelt...over de begravenesse vande huysvrauwe jacop haghens desen July 82" (kerkarchief 477 f13r°)
- "jan hubrecht en ln haghens met hem ghevoocht gillis oosterlinck (paterneel, schoonzoon van Livinus' oom Jan 'de jonghe') en adriaen van damme (materneel) hebben hemlr onderft in vorme van manghelinghe (ruil) te weten die voorn ln met zyne voochden van ontrent een buynder lants inden schrieck neffens den voorn hubrecht...en jan hubrecht van ontrent 800 roeden lants up anselaer ghenaempt den anselaer... belast en verobligeert staen... aen dhoirs jan haghens" (f47r°/v) 08/03/1586)
(d) "voorn hofstede van jan hagens balliu van Raveschoot" (RABW, OAK, Landboek 1610, f103r°). Broer van baljuw Livinus (c) en mijn stam-overgrootvader (:arrow:Generatie IV). De noitie van baljuw in superscript is later toegevoegd, want zijn oudere broer Livinus was zittend baljuw toen hij overleed in 1615.
(e) "in d'absentie van jan schepens bailliu ...actum den ij Jany 1648" (RABW, OAL, Supplement, nr. 511: Register gehouden voor de inschrijving van de wettelijke passeringen en leenverheffingen van de heerlijkheid Raveschoot).
(f) zoon van baljuw Livinus x Beatrix Van Aerde (c). "Lieven haghens fs lievens heeft synen eedt ghedaen als bailliu van heerlykhede van Raveschoot van jor Remij de Saman heere van port desen 17 Junij 1653" (ibidem, f15r°). Uit een Laarns quohier van 1680 ivm de heerlijkheid Nieuwengaver (gelegen boven de Dendermondse heirweg, ten westen van de Rivierstraat) blijkt dat hij op de hofstede gewoond had van zijn schoonvader Lieven Lammens, die in 1607 veroordeeld was tot 10 jaar verbanning wegens hekserij (:arrow:Tak 4 a (bis). Livinus was ook in 1647 kerkmeester geweest en werd genoemd als poincter ende settere, die het aandeel bepaalde en inde van een globale belasting op het grondgebruik (J. DE WILDE, 'Het gebied en de inwoners van de Nieuwengaver in het noorden van Laarne', Castellum, nr. 4, 2006, pp. 32-49).
(g) "ter manynghe van gillis de vijldere balliu" (30/10/1656) (ibidem, f27r°).
(h) "Quote ende lantbouck onderhouden bij Gillis Brouckaert, bailliu van de wijck ende heerlijckheid van Ravenschoot" (28/11/1685) (SA Wetteren, Alfabetische naamlijst op de familienamen van het quote of landboek van 1685 tot 1798 Ertbuer en Ravenschoot, J. CLINCKSPOOR, 1992, III).
(i) "desen VI April 1700 was ondertekent joos de vylder bailliu" (RABW, OAL, Supplement, nr. 51: Register gehouden voor de inschrijving van de wettelijke passeringen en leenverheffingen van de heerlijkheid Raveschoot, f2r°).
(j) "frans de vyldere aengestelden balliu in plaetse van joos devijldere van daete 1. xber 1702 ondt. coornaert raverschoot du laurij" (RAG, AF, APR, nr. 177/642).
Nog zeker in functie tot 09 september 1718 (RAG, Kaartenverzameling, Kaart van de hoeve van Joos Verschraeghe in Wetteren, in de heerlijkheid Ravenschoot, opgemaakt door Benthuys, 1656).
(k) "22. 9bre 1774. verheven door den bailliu devijldere over jor. charles piers" (zie (l). Pachtcontract van 15/04/1782 tussen Charles Piers en "sieur francis devijlder fs. francis" (RAG, AF, APR, nr. 177/642). Uit de straet bereijte (:arrow: De Kalkense straatschouwingen 1764-98) in de Wetterse wijk van Raverschot (sic) in 1764: "De straete loopende van aen het hof van frans devylder naest de revierickstraete (de huidige Raveschootdreef) Frans devylder georde. synen boom te weeren den welcken light d'weers over de straete" (SAW, OAW, nr. 1265).
(l) "Op 6 februari 1794 had ten huize van Franciscus De Vijlder, baljuw en houder van het landboek van de heerlijkheid en het leenhof van Raveschoot de overdracht plaats van zijn functies als baljuw en zaakwaarnemer wegens sijne impotentie, aan Emanuel Van der Moere, griffier van Laarne" (:arrow:Generatie IV) (Enige gegevens over de heerlijkheid Raveschoot, E. SCHEPENS, Castellum, jg. VII, nr. 2, juni 1990, p. 10).
|