STAMBOOMONDERZOEK FAMILIE HAEGHENS

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het archief van de seigneurie de Calkene

Bij gebrek aan primaire bronnen die onvindbaar of al dan niet voorgoed verdwenen zijn, kunnen verwijzingen naar die originelen een belangrijke aanvulling bieden. Een mooi voorbeeld is de 'Inventaire general des chartres et papiers qui sont dans les archives de la maison d'Isenghien chez le sieur Walrave à Lille" van begin 18de eeuw. Het bevindt zich in het Arenbergarchief te Edingen, dat sinds 1998 ook publiek toegankelijk is (www.arenbergfoundation.eu/nl/archives-enghien). 


1dxn7r


E. BALTHAU publiceerde in Castellum nr. 4, december 2015, pp. 05-39 het deel van 'La terre et s(eigneu)rie de Calkene appendances et dependances', met een oplijsting van documenten die dateren van 1228 tot 1689. Folio's 388v° tot en met 392v° verwijzen naar de baljuwsrekeningen van 1500 tot 1681 ( Kalkense baljuws (14de-18de eeuw). Het is onduidelijk of dit archief bewaard bleef. In het ARA te Brussel liggen in elk geval de slechts deels geïnventariseerde archieven van de adellijke families DE MERODE en VAN ARENBERG, waarvan een telg via aanhuwelijking Kalken verwierf begin 19de eeuw. 


** UPDATE ** Het familiearchief de Merode Westerloo delen I-II-III.


Waarom bevond dit archief zich toen in Frans-Vlaanderen? Een contact op het forum GenNPdC (Généalogie Nord-Pas-de-Calais) zette me op het spoor van ene François WALRAVE (a) die begin zeventiende eeuw te Lomme woonde, nu een Rijselse deelgemeente. Is de 'sieur' waarvan sprake  zijn achterkleinzoon Jacques WALRAVE, "avocat, conseiller au baillage de Lille, bourgeois (a bis) de cette ville" (1679-1747), gehuwd met Angélique Wattrelos? Zowel zijn gelijknamige grootvader Jacques (a), zoon van de hierboven vermelde François, als zijn vader Henri (b) en hijzelf (c) waren ooit baljuw van de heerlijkheid Lomme. Verder onderzoek moet uitwijzen of deze tak verwant is met de familie Walra(e)ve die minstens sinds de 16de eeuw te Laarne leefde. Het verband wordt zo duidelijk: de adellijke familie VILAIN, die het chateau d'Isenghien te Lomme bewoonde, was sinds de vijftiende eeuw generaties lang onder meer eigenaar van zowel Kalken als Lomme, en gelastte blijkbaar sieur Walrave met het centraal beheer van de administratie van hun heerlijkheden.

(a) "Tenetur Mher Jacques Philips Vilain Grave van Ysegem Baron de Rasseghem etca by successie van L'Amoral Vilain sijnen broeder door syn ingressie in de societeyt van de paters Jesuiten Ende heeft hier van gedaen den eedt van feauteytschap Jan de Clercq greffier der stede van Dendermonde vuyt crachte van procuraetie gepasseert voor den notaris Frans Walrave int quartier van Ryssele van daere ix september 1607" (W. STEVENS, Het Leenhof van Dendermonde, Knesselare, 2006, p. 395).


(a bis) "Jacques Walrave, né à Lomme, bourgeois de Lille par achat du 6 juin 1625, receveur et bailli de la comtesse d'Issenghien, à Lomme" (P. DU PEAGE, Recueil de Généalogies lilloises, Volume 1, ed. Lefebvre-Dubrocq, 1906, pp. 196-198); "28 juillet 1627 Jacques Walrave, bailli de Lomme" (Mémoires, Volume 24, Société d'émulation de Roubaix , 1905, p. 10). 

'Bourgeois' betekent poorter, dwz. een burger met voorrechten op fiscaal-, rechterlijk-, economisch en politiek vlak binnen de middeleeuwse stadsmuren ( Kalken in de 'slaepere' van de abdij van Roosenberg (1466).


(b) "d'entre le susdit village de Laerne et la seigneurie de Lichtervelde dans Wettere, au regard desquels le tout demeurera tout ainsy qu'il l'estoit avant la date de ceste sans alternation ou changement aucun, avecq obligation et renonchiation in forma. Ainsy faite et passé en la ville de Gand le IIIe Juillet 1683 en présence du Sr Henry Walrave, licentié en loix, bailly de la terre et seigneurie de Lomme, et François de la Cousture, bailly d'Oignies, tesmoings à ce requis et appelez" (notariële akte van J.B. DE DOBBELE) (DE POTTER-BROECKAERT, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, 4e reeks: Arrondissement Dendermonde. - 1: Appels, Baasrode, Berlare, Buggenhout, Denderbelle, St.-Gillis, Grembergen, Hamme, Kalken, Laarne, Lebbeke, 1889, p. 36).

(c) "Je suis nommée Louise-Marguerite-Camille par Jacques Walrave, conseiller du roy, bailli de cette terre de Lomme appartenante au très haut et très puissant seigneur Louis de Gand de Mérode Montmorency, prince d'Ysenghen, maréchal de France, chevalier des ordres du roy, lieutenant général de la province d'Artois et gouverneur des ville et citadelle d'Arras, et par De Angélique Watrelos, épouse du donateur J. Walrave". Louis de Gand-Vilain (1678-1767) erfde de bezittingen van zijn vader in 1687 (Mémoires, Volume 10, Société d'études de la Province de Cambrai, Lille, 1906, p. 806).

(d) de West-Vlaamse heerlijkheid Izegem (Fr. Isenghien) werd in 1582 verheven tot graafschap en in 1678 tot prinsdom. 

Christophe Yernaux van www.lillechatellenie.fr bezorgde me tal van verwijzingen uit de Archives Départementales du Nord te Rijsel:


2BXI 11C/1142 (22/12/1626): "Messire Philippe Lamoral DE GAND DICT VILLAIN, Comte d'ISENGHIEN, Seigneur de LOMME, gouverneur et capitaine général des villes et chastellenies de LILLE, DOUAY, ORCHIES, et Marguerite Isabeau DE MERODE sa compagne, demeurant présentement à LILLE. Jacques WALRAVE leur exécuteur s'obligera".


2BXI 12A/275 (29/03/1627): "Jacques WALRAVE receveur de LOMME et appendances, déclara que Messire Jacques Philippe DE GAND ET VILLAIN, Comte d'ISENGHIEN, baron de RASENGHIEN, Seigneur de LOMME, son maître, aurait, pour faciliter la levée des deniers qu'a besoing Messire Guillaume DE GAND ET VILLAIN, baron de Saint Jean, STEENEN, son fils, pour l'achat de la terre et Seigneurie de Brifoeul par acte passé pardevant les auditeurs du Souverain Baillage de LILLE, le 20/03/1627, obligé ses biens. Il s'oblige à son tour".

2BXI 13A/218 (29/07/1628): "Jacques WALRAVE bailly et receveur de la Seigneurie des Obeaux, au nom et comme procureur spécial de Messire Adrien Lamoral DE GAND ET VILLAIN Seigneur des Obeaux, chancelier et chanoine de l'église cathédrale Notre Dame de TOURNAY".

2BXI 13A/383 (23/08/1628): "Jacques WALRAVE bailly et receveur de LOMME, procureur spécial de Messire Philippe Lamoral DE GAND DICT VILLAIN, Comte d'ISENGHIEN, gouverneur et capitaine des villes et chastellenies de LILLE, DOUAY et ORCHIES".

2BXI 17A/411 (07/01/1632): "Deniers reçus de Jacques WALRAVE bailly de SEQUEDIN".


2BXI 18B/800 (30/12/1633): "Jacques WALRAVE bailly d'ENNETIERES EN WEPPES".

2BXI 26A/10 (29/12/1642): "Jacques WALRAVE procureur de Dame Louise DE MERODE baronne de Saint Jean, STERRIES, Dame de WOLDERE, WASMES, BRISSOEUL, veuve de Guillaume DE GAND dit VILLAIN, baron, et de Messire Adrien Lamoral DE GAND dit VILLAIN, Seigneur des Obeaux, trésorier et chanoine de la Cathédrale de TOURNAI".


2BXI 28A/58 (05/01/1644): "Jacques WALRAVE bailly et receveur de LOMME, procureur spécial de Messire Philippe Balthazar DE GAND DICT VILLAIN chevalier Comte d'ISENGHIEN, Baron de RASSENGHIEN, Seigneur de LOMME, gentilhomme de la chambre du Roy".

2BXI 28B/737 (03/08/1644): "Jacques WALRAVE bailly et receveur de LOMME, procureur spécial de Dame Marguerite Isabelle DE MERODE, Comtesse d'ISENGHIEN et de MIDDELBOURG, Baronne du Saint Empire, de FRENTZEN, CROISILLES, Dame de WATENES, LANNOY, LINSELLES".


2BXI 29A/98 (08/03/1645): "Jacques WALRAVE bourgeois demeurant à LILLE, receveur et administrateur de la commanderie de Hault Avesne".

2BXI 29A/319 (12/06/1645): "Jacques WALRAVE receveur général de la Commanderie de CASTRE".

2BXI 40L/219 (18/10/1656):  "Jacques WALRAVE fils de feu (wijlen) François, bailly de LOMME".


2BXI 45A/218 (24/09/1661): "Jacques WALRAVE bailly de LOMME demeurant à LILLE, en vertu de pouvoir donné par Philippe Balthazar DE GAND ET VILAIN Prince et Comte d'ISENGHIEN, Baron de RASSENGHIEN, chevalier de l'ordre de la Toison d'Or, gentilhomme de la chambre du Roy, Gouverneur et capitaine général du Duché de Geldre, et Comte de ZUTPHEN (instrument pardevant Joes VANDENBERGHE notaire au Comté d'ISENGHIEN, le 9/09/1661) Dette de 4000 florins (3000 florins prestés à feu Messire Philippe Lamoral DE GAND ET VILAIN père dudit Philippe Balthazar, en date du 19/03/1624, et depuis le 6/10/1632 lettres obligatoires de la Comtesse d'ISENGHIEN et MIDDELBOURG sa mère, et 1000 florins audit Jean BEHAGLE en date du 21/10/1619)".


2BXI 104A/9 (07/03/1726): "Jacques WALRAVE conseiller du Roy au bailliage de LILLE, administrateur des biens de Marie Madeleine DERANSART veuve de Jean SPIKET"

Als toemaat nog dit: Lomme avant 1789 (J. BRENNE, 1957) bevat een plan van de heerlijkheid Esparce behorend tot het kapitel van St Pierre de Lille te Lomme waaruit blijkt dat baljuw sieur WALLERAVE eigenaar is van verschillende gronden in 1718.

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Familiefonds de Merode Westerloo: verwantschapstabel
Ter referentie:
sd

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Familiefonds de Merode Westerloo deel I: renteboeken en -lijsten
Een succesvolle genealogie is in de eerste plaats afhankelijk van bewaard bronnenmateriaal. Na decennialang onderzoek drogen de oudste bronnen uit het Ancien Régime (<1795) langzaam maar zeker op, maar toch is het laatste hoofdstuk zeker nog niet geschreven: in 1950 gaf de adellijke familie de Merode maar liefst 750 meter privé-archief in bewaring aan het Algemeen Rijksarchief te Brussel om historici, genealogen, heemkundigen enz. de kans te geven om het te bestuderen. De inventarisatie van het op één na grootste familiefonds van België (na dat van Arenberg) startte reeds in 1895, maar aangezien de opeenvolgende archivarissen er hun eigen werkmethodes op na hielden, bleef de toegankelijkheid erg complex. Pas in 2014 publiceerde Baudouin D'hoore een praktische 'Gids voor de gebruiker'. Tijdens het lezen van enkele artikels op de Castellum blog vond ik in de voetnoten een verwijzing naar dit fonds. Na tips van historicus Eric Balthau, voorzitter van heemkundige kring Castellum, en Johan De Wilde, een ervaren genealoog die ook al enkele decennia onderzoek doet in de streek, kreeg ik eind augustus 2021 van archivaris D'hoore een selectie uit zijn database met ca. 120 archiefnummers ivm Kalken. Het oudste stuk is een kopie van een Latijnse schenkingsakte uit 1228. Het kan op het eerste gezicht vreemd lijken dat deze stukken zich niet bevinden in het oud archief van Kalken in het RA Gent, maar zoals al bleek bij Het Adelsarchief Piers de Raveschoot, volgde het heerlijk archief de eigenaars van generatie op generatie, of belandde via erfenissen, aankoop of huwelijksallianties bij aanverwante takken. Zo was Philippe Lamoral de Gand-Vilain (1587-1631), Heer van Kalken in de eerste helft van de 17de eeuw, gehuwd met Marguerite Isabel de Merode. 

Eerst kreeg ik enkel toestemming van de pater familias, de huidige prins de Merode, om deze stukken in te kijken, maar na een nieuw gemotiveerd verzoek mocht ik deze gelukkig ook fotograferen. Beeldmateriaal is essentieel als bewijsvoering bij een onderbouwd onderzoek. Het lezen, transcriberen en interpreteren van meters archief is zeer tijdrovend. Rekening houdend met de voltijdse job is het belangrijk om thuis in de vrije tijd alles rustig te kunnen analyseren met beeldverwerkingssoftware. Om een beter zicht te krijgen op de oudste generaties in mijn stamreeks en hun voorouders, heb ik een 30-tal archiefnummers van de vijftiende eeuw tot de zeventiende eeuw bestudeerd, voornamelijk renteboeken en -lijsten (deel I) baljuwsrekeningen (deel II 15de-16de eeuw & 17de eeuw) en varia (deel III met charters, octrooien, processtukken, denombrementen,...), en chronologisch gerangschikt van oud naar nieuw (zie samenvatting onderaan in PDF-formaat). Deze nummers variëren in grootte van slechts één tot honderden folio's, en bieden meer inzicht in de zeden en gewoonten, en de grote én kleine gebeurtenissen uit het verleden. Bij sommige documenten ontbreekt een precieze datum, maar aan de hand van gekende persoons- en andere gegevens werd waar mogelijk een tijdsvork bepaald. Alle stukken zijn geschreven in de voorlopers van onze moderne taal, nl. het Middelnederlands (ca. 1200 tot 1500) en het Vroegnieuwnederlands (ca. 1500 tot 1700) en meestal goed leesbaar. Het lettertype uit de eerste helft van de vijftiende eeuw is de Gotische minuskel, voor latere aanvullingen is het Humanistisch handschrift gebruikt dat nauwer aanleunt bij onze huidige schrijfwijze. Aangezien de spelling nog niet gestandaardiseerd was, zien we op eenzelfde folio of zelfs tekstregel verschillende schrijfwijzen van dezelfde familienaam, bijv. aghijns - haghijn - haghin(s) - haghen(s), of haenkin - aenkine - haenken(s). Ook typerend is de familienaam bij vrouwen, bijv. smeesters > De Meester of svijlders > De Vijlder. Hoofdletters voor persoons- en familienamen werden niet consequent gebruikt. De vele afkortingen zijn opgelost om de transcripties vlot leesbaar te maken. 

DEEL I: renteboeken en -lijsten met een opsomming van de grondgebruikers - niet noodzakelijk bewoners - die periodiek op heiligendagen grondlasten moesten betalen aan de dorpsheer. Gelijkaardige exemplaren van de Kerk en Armentafel bevinden zich in het archief van de Kalkense Sint-Denijskerk in het RA Gent. Aangezien deze belasting in principe 'eeuwigdurend' was, ging de verplichting automatisch over op nieuwe gebruikers. Deze registers zijn momentopnames, gebaseerd op oudere gegevens uit de 14de eeuw en werden decennialang geactualiseerd tot ze niet meer strookten met de reële situatie en dus aan vernieuwing toe waren. Er werden geen kaarten of plans aangetroffen met een situering of beschrijving van de percelen.

- VD 634 (a). 11 gefolieerde bladen, met bovenaan de eerste folio een latere notitie, wellicht van een archivaris: "Vieux Registre des Rentes Seigneurialles de Nieugavers du moins de lan 1400". Kalken omvatte de heerlijkheid Kalken, het laatschap van Nonnenbos (Nieuwenbos) ten noorden op de wijk Beervelde, en de heerlijkheid van de Nieuwe Gaver ten noordwesten. Datering bovenaan f8r°: "Ontfg van stoffels de vondel vanden jare xii ende xiii". Het register is dus te situeren vóór 1412. De aanhef: "Dit es de rente in calkine en valt telken paesschen", dwz. deze lokale belasting was elk jaar rond Pasen te betalen aan de baljuw. Zie nr. VD 668 voor de naamgeving van de verscheidene renteboeken. Lettertype in Gotische minuskel met in een later handschrift in super- of subscript de mutaties, een wijziging van grondgebruiker, dikwijls betreft het verwanten of opeenvolgende generaties, wat voor een genealoog natuurlijk interessant is. 

(a) de reeks VD begint in de database telkens met "0", maar nummers 0634 of O634 slaan niet op Kalken. Een ARA-archivaris kon de juiste stukken na wat zoekwerk lokaliseren.

f4r° "Margriete haghijns diemen heet ghisels over janne van den cleenpitte (b) ½ buenre up dassevelt" in superscript "Claes haghijn over"
f6r° "Jan maes fs pieters an haghelstraetkin (b bis) een buenre over lysbetten jan haghijns" (sic)

(b) Twee eeuwen later: "Dhoirs Lieven haghens ( Tak 5) op een ghemet lants achter haerlieder hofstede oost ende west Jan de vildere zuyt de weduwe Lieven haghens met den cleenput ackere noort Adriaen haghens met zyn hofstede" ( Grote Tiendenboek 1610, f71v°)
(b bis) op f6v° staat echter "haghijns straetkijn". Wellicht een verschrijving van de auteur, want in andere registers spreekt men telkens van het (t)hagelstraetkin

f7v° "Ghiselbrecht de hertoghe up ½ buenre in de bosschstrate over beatricen tkupers" in superscript "Catyeline srousters Claeys haghens wijf"
f9r° "jan haghen van huutfanghe vor syn stede"
f10v° "jan de vylre over jan haghine up syn stede"

- VD 720. Deels gefolieerd. De opdrachtgever maakt zich bekend op de laatste folio: "Desen bouc dede maken lodewíjc de vos (f) int jaer x. cccc ende zesse omtrent sente maertins messe" (11 november). Latere notitie op de voorkaft: "Ancien Registre des Rentes Seigneurialles de Calcken de L'an 1406 ou L'on trouve quelques particularités et noces de mariage et naissances dun certain galliot, et pierre devos seigneur de Calcken et Nieugavers"Die eerste persoon blijkt Lodewijk Ghelioot (cf. VD881), die volgens de tekst op 19/06/1508 huwde met Goedele van Beruwaen. Hij was eigenaar van de heerlijkheid Nieuwengaver, die hij op 31/12/1513 verkocht aan Adriaen II Vilain, heer van Kalken. De tweede persoon is niet Pieter maar Jaspar de Vos, die niet de heer van Kalken was, maar er wel bezittingen had. Het is voorlopig onbekend wat de exacte familieband is met Lodewijk de Vos. Uit de tekst blijkt dat hij samen met Katelinen Haenkins fa. Ghyselbrecht (zij stierf op 23/05/1471). Hun 4 kinderen werden geboren tussen 1461-71, en bij het eerste kind was meester Jan Reyns, priester en pastoor van Kalken, één van de ghevadere (doopheffers). Verdere aanwijzingen bij:
1. W. STEVENS, Het Leenhof van Dendermonde tijdens de vijftiende eeuw Nadere toegang op het archief van de Rekenkamers, delen en banden, nr. 1102 en denombrementen van Vlaanderen, Leenhof van Dendermonde tot 1473 Volume 1, 2013, p. 511: "ONDER WETTEREN. 4523 Philips de Vos dingelijk man en voogd van Lysbetten van Calkene, mher Zeghers dochter, en moeder van de leenhouder doet verhef van een leen liggende in Wetteren en in Kalken. De leenhouder is gemachtigd een baljuw en drie schepenen en leenmannen aan te stellen om volle vierschaar te houden in de beide plaatsen. De laten gelden een jaarlijkse heerlijke rente van tweeentwintig ponden par. in speciën en honderd achtenveertig hoenderen. In Wetteren heeft de leenhouder op de vorstelijke domeinen een rente van zeventien schellingen drie penningen par. De leenhouder zegelde het rapport op 6 juli 1430". Deze Philips de Vos was een zoon van de vermelde Lodewijk de Vos en Elisabeth van Calckene (J. GAILLIARD, Bruges et le Franc ou leur magistrature et leur noblesse, Volume II, p. 362).
2. Ibidem, p. 485: "Jaspar le Vos tient ung fief de mondict seigneur de sadicte maison et court de tenremonde et est une seignourie extendant en les paroiches de Wettre et Calkene esquelles plaeches il peut mectre ung bailli et la moictie des eschevins ung praectre et de ses hommes de fief et eschvins faire droit et justice de tout ce que lon tient de luy a cause de sadicte seignourie item appertient audict fief en preitz iiijc verges amendes de iij livres par. item en rente en deniers L livres par. du quel fief sont tenus pluseurs arrieresfiefz cy apres declairez et tient la mere dudict Jaspar tient la moictie des prouffis et est cedit fief extime en valeur par an deduit le portion de la dicte mere et vault par an L livres par. en si demeure net pour le dit Jaspar [ L livres par. ] xxv livres par. - sa mere quy est une povre et anchienne tient la moictie des prouffis et nest tauxe par sa part xv livres par."
3. Ibidem, p. 503: "Jaspar le Vos en tient ung fief contenant (in Kalken/Lichtervelde) ensamble une plache enmasonnee dix bonniers ou environ duquel fief la mere dudict Jaspar tient la moictie sa vie durant en vivenote et sont dudict fief tenu les arrieresfiefz cy apres declarez et vault cedit fief par an xx livres par. et est chergie de vij livres xvj s. par. a la vie de Jehan de Gheest et pour la mere dudict Jaspar la moictie demeure net [xx livres par.] vj livres ij s. par. - tauxe pour moictie pour la vefve iij livres et pour Jaspars vj livres".
4. J. BROECKAERT, Geschiedenis van Wetteren, 1862, p. 55: "In de archieven van Wetteren vinden wij een stuk, bewijzende dat "alle de leenen staende in de rubrique van Wettre en Calckene, zoo wel groote als cleyne zyn ressorterende ten Leenhove van Wetteren ghezeyt het Dendermondsche". Wij schrijven er, onder meer bewijzen, het volgende uit over: de heerlichede van den Nieuwen Gavere, toebehoorende den graef van Yseghem, staende in dezelfde rubrique bekent op den name van Jaspar De Vos". 
De aanhef: "Dit zyn de manscepen (leenmannen) die toebehooren Jaspar de vos ende joncvrauwe Lisebetten zinen wive de welke joncvrauwe Lisebette voors dochter was van mer zeghers van calkine (f) ende syn de voorseide manscepen gheleghen in calkine". Zowel de archivaris als deze opsteller waren duidelijk niet goed bij de les. Tussen folio's 8 en 9 zit een kwijting van 24 juli 1480: "Ic Jaspar de vos priester kenne dat ic ontfaen hebbe van kestiaen van varen als deken vanden scheppers van ghent... vande sterfcoope van ix buender... van my houdende in prchie van wettere ende calkine". Over deze priester die 4 natuurlijke kinderen kreeg, later meer.

f5v° "Item idem up moorkin ende up bertools acker een half ghemet groot" in superscript "kateline haghijns"
f18v° "lysbette haghins lievin slombaerden wijf
f20v° "Item ijdem up willem keghels hofstede een bunre groot" in superscript "kateline haghens
(niet langer gefolieerd) 
       "Liev wouters van vii dachtwan... neven den galghen eed" in superscript "thoeyr van maes haghen
       "jan vande velde in raffeschoot" in superscript "lysbette haghens lievin slombaerden wijf " 
       "Clays van Waes up een half buure up doesvelt nevens lysbette haghens land
       "Jacob haghens ½ dachwant... doosvelt"

- VD 651. 26 gefolieerde bladen van dezelfde auteur als VD634, op f25v° en f26r° staan telkens 2 gestileerde handtekeningen. Op de voorkaft latere notitie: "Ouden Rentebouck vander heerlickhede van Calckene  Vieux Registre de Rentes seigneurialles de Calcke en velein" (soort perkament, meestal kalfsleer - Ned. vellum). De aanhef: "Dit es de rente toebehorende janne van masseme (c) in calkine te keessavonde", dwz. deze belasting was telkens met Kerst verschuldigd aan de dorpsheer. In het landboek van 1613 (cf. VD 668) kreeg zo'n register de naam van den kersst bouck. De pape (pastoor) en koster komen voor in de lijst, maar zonder naamsvermelding. 

(c) Jan van Massemen (Jehan de Masmines), Heer van Kalken, zoon van Daneel (hij stierf in 1408) en Margriete van Ghistele. Gehuwd met Adriana Cabeliau. Hij overleed ca. april 1437. Het register werd dus opgemaakt tussen 1408-37, mogelijk een vernieuwd exemplaar na het overlijden van zijn vader.

f1v° "Item van huytvanghe tieghen haghens acker" (de "haghins ackere" in Kalken komt ook voor in een akte van november 1449 - SAG, Reeks 49, Archief van het Wenemaershospitaal, charters, nr. 113)
f2r° "Gillis haghijn (d) van godeuerts acker een ghemet in de somerstrate" in superscript "neese haghens lieven nouts wyf over"

(d) Mogelijk ook vermeld bij een rente die oorspronkelijk in natura verschuldigd was aan de kerk van Kalken, maar die later gebruikelijk werd afgekocht aan dagprijs: "Dit es dolie int heerste der kerken  Gillis haghen een stoep (inhoudsmaat, ca. 2,4 liter) olyen beset up dasschoot groot een out half bunder claeys haghen ghelant inden selven acker" (RAG, KAK, 25, Register van de kerkgoederen XVde eeuw, f9r°).

f2v° "Margriete haghins pieters dochter up godeuerts acker een ghemet"
f2v° "Item up haghins hofstede achter tla..re"
f5r° "pieter haghijn in de vierdoncke (e) up de beke een ghemet"
f6r° "Item up ½ buenre up den corendonc over kerstmen an den assevelde" in superscript "kateline haghijns de weduwe van pieter sturtewaghens
       "Item over pieter haghine up ½ bundere in de vierdonghe

(e) Uit een renterol ca. 1400 van de Kalkense Tafel van de Heilige Geest: "Pieter haghen op sijn hofstede in de vierdonghe" (RAG, KAK, 458, Rentenrol ca. 1400).

f7r° "Item in de venne een dachwant over ghisel haghine"
f9r° "Mijn jonkvrouwe van calkine (f) lodewyc thvos gheselnede over mer hughen van kalkine in grietkins acker een dachwant ende en alf"

(f) Elisabeth van Calckene, dochter van Zegher (Sohier) en Marguerite de Notax, gehuwd met Lodewijk (Louis) de Vos. Mer (ridder) Hugues van Calckene was haar grootvader. 

f10r° "Item up den winkel ½ buenre ende up de ackelinghe ½ buenre over jan haghine"
f11v° "pieter haghyn over pieter inghelbrechts up ½ buenre in den sriec
          "pieter haghijn Item up sijn hofstede iiii c roeden an tvierdonghestraetkin"
f12v° "Ghisel haghijn over janne van coetvelde ande varedonc"
f13v° "Ghisel haghijn up iii dachwant in den varendonc" in superscript "neese haghens lievin nouts wijf"
f14r° "Item over pieter haghine vor sijn hofstede ten asseneke"
f17r° "Martyn haghijn over gillis haghine up sijn hofstede
f19v° "Cateline pieters moeraerts dochter in den brant over pieter haghine een ghemet
f20r° "Gillis bracke int somerstrate over jan haghine in  den houden acker ½ buenre"
f20v° "Gillis bracke int somerstrate onder jacop haghijn ½ ghemet"
          "Ghiselijn haghijn over lijsbetten haghins up ½ ghemet in tsomerstrate" in superscript "neese haghens lievin nouts wijf"
          "Magriete haghijns over lijsbetten haghijns up hofstede" in superscript "lievin nouts"
          "Belie aghijns up iiii c roeden in den acker"
          "pieter haghijn up een dachwant bachten den acker" in superscript "lievin nouts"
          "Wouter pric over hemric brune up beenkins acker" in superscript "Lauwerine haghens fa jans gill vanden damme wijf"
f24r° "Beatrix aenkins up doesvelt 1 voeren (?)" in superscript "Solvit katheline haghine met hare kindre" (solvit = heeft betaald. Zij was weduwe)

- VD 869. 46 gefolieerde bladen, dezelfde auteur als VD634/651, maar van een iets latere datum dan VD651: "Pieter haghyn over pieter inghelbrechts up ½ buenre inde sriec" (f11v°), in vergelijking met VD869: "Willem pauwels over pieter haghin over pieter inghelbrechts up ½ buenre inden sriec" (f19v°)Op de voorkaft latere notities: "Ouden rente bouck van Calckene  Vieux Registre des Rentes Seigneurialles de Calcken sans date" (in de database vermeld als: cijnsregister 15e eeuw). Originele tekst in Gotische minuskel, latere mutaties in super- en subscript. Op de achterzijde van het eerste blad en de allerlaatste folio staat een doorlopend verslag dd. 18/10/1501 van "Gillys vanden velde fs pieters schoutheete ende wettelic maenre ter vierscare van wettere". Deze ambtenaar oefende de lagere jurisdictie uit, en vroeg als maenre namens de dorpsheer rechtsprekers om een vonnis. De zaak betrof de achterstal te Raveschoot voor 1500-01 op de betaling van een erfelijke rente van jaarlijks 26 schellingen groten volgens een wettelijk charter van 03 februari 1415. In een later stadium was de betaling verschuldigd aan jan vanden velde fs jans en nadien stevin de cupere, hier als minderjarige (-25 j.) vertegenwoordigd door zijn voogden als eisers, en de gedagvaarde piet haghins als verweerder. Wellicht gaat het hier om mijn stamoud-grootvader die toen ca. 25 jaar oud was ( Generatie I), die de financiële verplichtingen van zijn voorouders moest nakomen. 

Johan Vandevelde fs Johan staat bekend als eigenaar in 1473, een Gillis de cupere vanaf 1525 ( Eigenaars van Raveschoot 14de-19de eeuw). Was deze Stevin zijn vader? Deze heerlijkheid hing toen bestuurlijk af van Wetteren, het geestelijke leven speelde zich af in de Kalkense Sint-Denijs parochie.


f2v° ""Gillis haghijn van godeuerts acker een ghemet inde somerstrate", ernaast "neesse haghins lievin nouts wyf "
         "Margriete haghins pieters dochtere up godeuerts acker een ghemet"
f3r° "Jan de Witte up haghijns hofstede achter tsevere
f4v° "Item over Jacop beenkine up woyts acker ½ ghemet" in subscript "gillis haghins
f10v° "Item over jacop beenkine van here hofsteden ten velde" in subscript "jan hagijn
f13r° "Item inde venne een dachwant over ghisel haghine inde sandtvoorde
f14r° "Willem pauwels up worts acker" in subscript "gillys haghen fs clays
f17r° "Item up den winckel ½ buenre ende up de ackelinghe ½ bunder over jan haghine
f18v° "Item over heinric spapenkinderen ½ buenre inde vierdonghe" in superscript "mergriete haghens fa willem
f19v° "Willem pauwels over pieter haghin over pieter inghelbrechts up ½ buenre inden sriec
         "Pieter haghin up sijn hofstede iiiic roeden ant vierdonghe straetkin"
f21v° "Ghisel haghin over janne van coetvelde ande varendonc" in subscript "neese haghins lieven nouts wyf
f23v° "Kateline stortewaghens jan dauwaerts wyf over pieter haghine voor syn hofstede ten assevelde"
f28r° "Martin haghin over gillis haghine up zyn hofstede" in subscript "bevonden van de hoirye Jacob de bruyne met eene wettelicken besouck a. XV. XXXI" (1531). 
          Veel items werden dat jaar geactualiseerd. Het register was dus een eeuw of zelfs langer in gebruik.
f32v° "Beatrice bontinge piet smeests wyf was over gillisse vt wildernessen up ½ bundere inden brant" in superscript "jacob bontinck ende jan haghens
          "Kateline pieters moeraerts dochter inden brant over pieter haghine een ghemet
f34r° "Gillis bracke int somerstrate over jan haghine inden houden acker ½ buenre
f34v° "Gillis bracke int somerstrate over jacop haghine ½ ghemet
          "Ghiselmus haghin over lysbetten haghins up ½ ghemet in tsomerstrate" ernaast "neese haghins lievin nouts wyf "
          "Margriete haghins over lysbetten haghins up haer stede" ernaast "lievin nouts"
f35r° "Belie aghins up iiiic roeden inden acker
          "Pieter haghin up 1 dachwant bachten den acker Wouter pric over henric vr... up beenkins acker" in subscript "lauwerine haghins fa jans gillis vanden damme wyf "
f42r°  "Pieter haghin achter de corendonc over lysbette vanden herweghe

- VD 954. 20 gefolieerde bladen, op het einde enkele ongenummerde folio's ivm bezette erfelijke rentes in de eerste helft van de zestiende eeuw met Lieven Vanden Neste als baljuw. Dezelfde auteur als VD634/651/869. Niet gedateerd, maar zeker vóór 1437. Gelet op de mutaties van iets latere datum dan de vorige nummers. Op de voorkaft: "Ouden renteboeck van Calckene  Vieux Registre des rentes seigneurialles de Calcken sans date et quelques ...ences (?)". Handschrift in Gotische minuskel met latere mutaties in super- of subscript. De aanhef: "Dit es de rente in calkine ende valt telken paesschen". 

f7r° "Margriete haghins diemen heet ghisels over jan vanden clempitte een halve bunder up dassevelt" in superscript "Jacob haghins fs Clays
f7v° "Gillis Moens over jan pedaerde up 1 bunder up hussevelt" in subscript "Lauweryne haghens over Lysbette haghens fa Willems
f13v° "Ghiselbrecht de hertoghe up een half bunder inde boschstrate over beatricen skupers" in subscript "Cateline sreusters Clays haghens wyf
f15v° "Jan haghins van huutfanghe vor sijn stede" in subscript "gillis vanden damme
f18r° "Jan de de vijlder over jan haghine up sijne stede"
  
- VD 881. 52 gefolieerde bladen. In de database van B. D'hoore staat 'renten 16e eeuw', maar de oorspronkelijke gegevens in het register gaan zelfs terug tot de 14de eeuw, zoals blijkt uit f49r°: "Dit es de rente die mer huughe van calcke cochte jeghen den Lieven vanden hamme". Op de laatste folio: "Vieux Registre de rentes seigneurialles de Calcken appendances [...] sans date y compris les arrier fiefs".
De aanhef: "Dit es de rente die men jaerlix ontfanct te kersavond int hof te calkine ende behoort toe lodewijc ghelioot mynen heer van resseghem hem comende by coope van lodewijc gelotte" (cf. VD 720). Deze laatste was een telg van een Gentse familie grootgrondbezitters die veel eigendommen had in Kalken en Overmere, en waarvan verschillende leden in de 15de-16de eeuw toetraden tot de Gentse gilde van de goud- en zilversmeden. Enkele varianten van deze familienaam: Ghelgoet - Ghelioet - Kilioet - Keljoet. Dat particuliere grootgrondbezitters belangrijke rechten bezaten, blijkt uit deze passage: "De bezitter dezer rollen genoot dezelfde rechten als den leenheer, hij ontving de jaarlijksche interesten der renten, bij het overlijden van den leenhouder werd aan hem de doodschuld betaald" (C. DAUWE, Calcken door de eeuwen heen, p. 49). 

f1v° "jan van rysselberghe over kateline haghins up tmarkin ende up verscols(?) acker een half ghemet groot
f14r° "lysbette haghins lievin slombaerden wyf over jan vander...en van eenen halven bunder naest zeghers acker ande vaart"
f17r° "kateline haghens up willem keghels hofstede een bunder groot"
f38r° "Jan vanden velde in raffescoot over Jan vander cammen van eenen halven bunder up tlanghouck voor seghers acker an mutskrijs (?) strate" in superscript
          "Lysbette haghens Lievens slombaerden wijf"
f49r° "piet vanden acker over jan bracke up een half bunder up doosvelt neffens lysbette haghens lande"
         "piet vanden acker over jacop haghin up een dachwant up doosvelt"

- VD 845. 24 gefolieerde bladen, op de voorkaft latere notitie: "Registre des Rentes Seigneurialles echeantes a paques de Calcken de L'an 1537 par lequel l'on voit a combien est le redemption des pouilles ou chapons que l'on doit". Van oudsher renten in natura zoals de hoender- en kapoenrente werden later vervangen door een jaarlijkse afkoopsom: "de Heer ontving jaarlijks als rente, de som van 39 schellingen 9 deniers groote, te Paschen 35 kapoenen en 24 hoenderen, van lieden die leengoed van hem gebruikten" (F. DE POTTER & J. BROECKAERT, Geschiedenis van Kalken (1889). Een kapoen is een gecastreerde haan om het vlees vetter en malser te maken. De tekst begint vooraf met enkele opmerkingen ivm de opbrengst van deze kapoenrenten voor 1596-97, 1622 en 1606, deze laatste van afgaend (ontslagnemend) baljuw Denys Bracke in opdracht van Isabeau de Berghes, echtgenote van Jacques Philippe de Gand dit Villain, toenmalige Heer van Kalken.
De aanhef: "Dit es den rentebouck toebehoorende den heere van calckene ende datte van zynder rente in calckene, ende valt telken paesschen ende was aldus vernieut int tjaer ons heeren duust vyfhondert zeven ende dertich" met in de linkermarge: "Den hauden rentebouck vallende te paesschen es by michiel wemaes bailliu van calckene ghelevert in handen van me vrauwe". Wanneer een register met het verstrijken der jaren en de vele mutaties teveel afweek van de reële situatie werd een nieuw exemplaar opgemaakt. We vinden klassiek de mutaties in superscript, en latere toevoegingen in subscript ivm de aanpalende leenhouders/pachters. 

f5r° "Jan haghens fs pieters (mijn stamoud-vader en -grootvader Generaties II & I) ooc van eenen dachwande meersch in calcken meersch byden bunders
         voors es wisselmersch met pieter tork" in superscript "adriaen haghens fs jans" en daarboven "michiel borrick by coope". Deze laatste was gehuwd met
         Elisabeth, een kleindochter van stamoud-vader Jan Haghens daude, Adrianus was haar oom.
f9r° "nort blommaerts acker oost jan haghens"
f9v°"ha...en keghele over jacob keghele van eenen ghemete voor syn hofstede up anselaer neffendt jacob roegier stede nu zyn stede zuyt jan haghens oost de strate"
         in subscript "nu zuydt jan haghens fs jacobs west jacob de vman causa uxoris"
f10v° "Jacob haghens fs claes over claes haghen van twee ghemeten up dassevelt up zyn stede in somerstraete west de strate noort lysbette poorters pauwels haghen wyf"
        ( Tak 2 / de eigenaars in de Penningkohieren van 1571-72)
f11v° Latere post: "clair van eesveldt fa Jan Lieven haghens wyf de heelft vanden voors mersch ["gheleghen an thecken an den meulencautere"] ( Het Algemeen Familiefonds deel II register 1 f7v°)
f15r° "Lieven buylle van eenen ghemete an cootvelt noort ghelandt dhoirie van Jacob de gheest" in subscript "nu pieter bontynck oost theere strate zuydt jacob haghens"
          Latere toevoeging bij de volgende post: "oost tsheeren strate zuyt Ln haghens fs Jacobs"
f17r° "Jacob bontynck fs gillis over dhoirie van Jan keghele van eenen bunder lants up dhende vande bostrate ande tcoetvelt" in superscript "pieter bontynck fs arents noort ln haghens met zyn 
           bosschelken oost de strate"
          "Laureins van damme fs gillis van eenen bosselkine gheleghen inde bostrate byde coetvelde" in superscript "levyne van damme jaccobs haghens wijf
          (mijn stam-betovergrootouders Generatie III) in superscript "Ln haghens fs Jacobs" (deze Livinus werd begin zeventiende eeuw
           aangesteld tot baljuw van Raveschoot Tak 4)
f18r° "Jacob de gheest fs pieters over claeis haghens van eenen halven bunder in de bostrate heetende claeis haghens ackere" met latere toevoeging "up zyn stede oost de strate 
           noort dhoorye van adriaen de meuleneere"
f18v° "De zelve [Jan de veerman] van vutvanghe jeghens den zelven acker vconterpandt in somerstrate" in superscript "ghelt desen huytfanck johanne veerman lievin haghens wyf"
           en daarboven "Adriaen haghens daùde met dhoirs... coppejans ende de weesen Ln haghens Lievens"

- VDB 388. 36 gefolieerde bladen, renteboek van de heerlijkheid Nieuwengaver anno 1571 met mutaties en latere aanvullingen in super- en subscript, in de linkermarge telkens de jaartallen als bewijs van betaling tot en met 1624, linksboven de eerste folio: "vieux Reg[ist]re 1571 sans date (?) Kalcken". Identiek handschrift als bij de Armendis rekening in datzelfde jaar (RAG, Kerkarchief Kalken, 453). In enkele passages staan de grootvader (grootheere) of -moeder (groetken) bij naam vermeld. 
De aanhef: "Dyt es den rentebouck toebehoorende jonckheere maxymylyen vylains heere van Rysseghem ende ontfangher van zynde der renten vanden nyeuwen gavere treckende int kalcken ende int laerne ende vallende telcken beloken paeschen zaterdacht was desen rentebouck vernyeut int meye xvc een en tseventych".

f5v°  "Dhoorye van gillys van eesvelde fs lorys van vier hondert roeden andt twyngadt gheleghen" in superscript "Kerstine bauwens Jan haghens wyf"
         (mijn stam-overgrootouders Generatie IV) 
f12v° Bij de "galghen heedt zuydt den heerwech", latere toevoeging: "oost den baillu van Laerne west gardyne haghens jan de vijlders wyf
f13r° "Dhoorye van tsymoen haghens fs jan over jan bauwens van eenen halfbunder lants gheleghen up betten heedt ant twyntgadt west ende noort betten straetken"
           met in superscript "pieryne haghens macharys everaert wyf" en erboven "Bauwen colman by coope" ( Landboek 1613 f156v°) 
f13v° "beatrysse van eesvelde giellys zauwens wyf over giellys van eesvelde van twee ghemeten landts inde reeck
          met in superscript "kerste bauwens jan haghens wyf" ( Landboek 1613 f156v°) 
f20v° "Loy van ruteghem fs pieter over dhoorye van pieter haghens van een halfbunder landts gheleghen bynnen kalcken andt de gheerart strate commende zuydt
          anden heerwech
f23v° Latere mutatie van een halfbunder land "andt tseverheedt andt waterlate oost de strate ende de beke": "willem van driessche over zyn moeder 
         moenyne (?) haghens" ( Landboek 1613 f163r°) 
f33r° "Jan haghen fs pieters over lysbette wauters zynder moeder (g) van 400 roeden mersch gheleghen int brouckmersch byden kante naer wettere tende
          den merbosch comende noort metten... ende inde weerf
f33r° "Dhoorye van pieter de scryvere van eenen half dachwandt mersch gheleghen indt dauwe gote by de west zyde neffent de vaert gheleghenmet mutaties in
          superscript "Jan haghen fs pieter" en in een nog later handschrift "Lieven haghens up Raffeschoot" ( Het Algemeen Familiefonds II - register 1 f23v°)

(g) De enige directe aanwijzing van mijn stamoud-grootmoeder ( Generatie I). 

- VD 846. 26 gefolieerde bladen. De laatste folio vermeldt de auteur: "Desen voorseyde rentebouck es aldans vernieuwt ende gheschreven huyten voorghaenden rente bouck int ottober XVc LXXvi ende ghecollatyoneert (vergeleken met het vorig register) jeghen den voorghaenden ende lesten rente bouck by my mychiel weemaes baillu van kalcken doen int dyeen tyt ende zynen vermoghen ende beste daer inne ghedaen ende onderteekendt" (met gestileerde handtekening). Op de voorkaft latere notities: "Dyt es den rentebouck toebehoorende mynen heer van Resseghem ende telken nieuwe avont treckende int kalcken ende int larne ende vernieut gheweest int october XVc LXXvi   Registre de Rentes Seigneurialles de nieugaves echeant à la nouvelle année - Renouvellé Lan 8bre 1576" en onderaan "Desen bouck es noch tovergheven den XXX maerte 1603". 
De aanhef: "Dyt es den rentebouck toebehorende den heer van kalcken ende datte van zijnder heerlychede vanden nyieuwen gaver treckende int calcken ende in larne vuyt telken nyieuwe avondt (cf. VD 668 voor de naamgeving) es aldus vernieut ende gescreven huyten voorghaande rentebouck danof wesende int wiedemaant XVc LXXvi moet ghezet zyn de d voorseyt".

f1r° "Dhoorye van matthys van eestvelde over gillys van eestvelde van twee ghemeten landt gheleghen andt beer velst neffent gillys dauwe stede ghenaempt pauwelst acker
        up de oost zyde gheleghen" in subscript "west kerstine bauwens jan haghens wyf" (mijn stam-overgrootouders Generatie IV)
f1v° "Beatrysse van eestvelde gillys dauwe wyf van twee ghemeten landts gheleghen andt beer velst achter heur stede gheleghen ghenaempt scholst acker oost dhoorye
         van pieter bracke zuyt den bosch " in superscript "kerstine bauwens jan haghens wyff"
f6v° "de muschestrate oost de strate noort jaccobs haghens ter causen van zynen wyff" in subscript "noort Laurs haghens" (wellicht Tak 3)
f11v° "twee ghemeten landts gheleghen andt zynen stede ter cruussen" in superscript "de weesen Adriaen haghens dhelft by versterfte van huerl moeder
           betkin smeesters" (Elisabeth De Meester Verwantschappen in de 16de eeuw Tak 1)
f21v° "Livyne ende Johanna van damme ghezusters over Lauwereys van damme huerlieder vader van twee ghemeten bosch gheleghen inde muschestrate achter
          Jan van mossevelde stede gheleghen oost de strate" in superscript "Laurs haghens"

- VD 668. Landboek van 1613, gebaseerd op een ouder exemplaar van 1554 dat aan vernieuwing toe was ( Het Kalkense landboek van 1613).

- VDA 525. Niet gefolieerde rentelijst. Zonder datering, maar opgemaakt tussen de overlijdensdata van twee personen die vermeld staan in het parochieregister, nl. 03/06/1615 ("de weduwe van lieven hagins") en 27/01/1616 ("de weduwe van jacob crobeel"). Hieruit blijkt dat mijn stam-overgrootvader ( Generatie IV) zijn broer Livinus wellicht rechtstreeks opvolgde als baljuw van Raveschoot. 
De aanhef: "de naervolghende personen te vermanen saterdaghe commen ten acht hueren voor noens ten huuse van Gillis bracke ... aldaer te be... de poi...  ende... die sy heden inden heerelicken rentebouck van Jonckheeren Loys end Joos de Resin (?) by coope te commende den greffier van wettre" (de betekenis is me niet helemaal duidelijk). Komen voor: 

- "Item Paesschier ranst van een dachwant in brouckmers pachter jan hagins bailliu van raveschot
- "De weduwe van lieven hagins te Raveschot ( Tak 4) van een dachwant lants inden mersch in bellam
- "Adriaen hagins van een ghemet gelegen voor den muelenberch"

Bijlagen:
Het heerlijk archief van Kalken (Familiefonds de Merode Westerloo - ARA Brussel) - Blad1.pdf (169.4 KB)   


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Familiefonds de Merode Westerloo deel II: baljuwsrekeningen 15de-16de eeuw
Wat het ambt van baljuw precies inhield, werd al uitvoerig belicht bij mijn stam-overgrootvader Jan Haghens, baljuw van de heerlijkheid Raveschoot ( Generatie IV). Alle baljuws moesten een jaarrekening voorleggen aan de dorpsheer bestaande uit verschillende capittels (posten) met enerzijds de ontvangsten uit o.a. de renten met Pasen en Kerst, de doodschuld bij het overlijden van een bewoner ( Juridisch geschil over 'het beste hoofd' te Kalken anno 1612), de molenpacht, occasionele geldboetes en de composities, overeenkomsten waarbij bijv. de beklaagde een afkoopsom betaalde om een rechtszaak te vermijden, enigszins te vergelijken met onze minnelijke schikking. De baljuw hield rekening met verzachtende omstandigheden, zoals bij jeugdige leeftijd of armoede. Anderzijds bevatte de rekening de uitgaven, bijv. salarissen voor de baljuw, burgemeester, griffier en ander personeel, aankoop & levering van materialen, dienstreizen, honoraria van advocaten en onkosten bij de ambtsuitvoering, zoals vaccatiegelt voor het organiseren en bijwonen van vergaderingen.

In Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde, vierde reeks, deel 4, Jaarboek 1978-79 (pp. 43-134) somt M. BOVYN een hele reeks delinquenten op uit baljuwsrekeningen met hun naam, aard van de overtreding of misdrijf en de strafmaat in 'De rechtspleging in het Land van Dendermonde (1373-1615)'. Het Land van Dendermonde was één van de kasselrijen, een administratieve eenheid buiten de stad zelf, bestaande uit 16 parochies, waaronder Kalken en Laarne aan de linkeroevers van de Schelde. M. BOVYN somt een hele reeks delinquenten op uit de rekeningen van de hoogbaljuws van Dendermonde van de veertiende tot en met de zeventiende eeuw met hun naam, aard van de overtreding of misdrijf en de strafmaat. Het gaat om zaken zoals slecht gedrag, ruziestokerij, belediging van gezagsdragers, nachtlawaai, geweldpleging, diefstal, eigendomsschade, belastingontduiking, valsmunterij, heiligschennis, zedenmisdrijven, moord en doodslag, ongelukken, tovenarij en verboden wapendracht. De straffen varieerden van openbare boetedoening, verplichte pelgrimage of verbanning tot de terechtstelling, aan galg of rad, via onthoofding met het zwaard ( deel III), of op de brandstapel. Hiervoor deed men meestal beroep op de Gentse beul, de officier criminel ( De Raad van Vlaanderen). Aan de hand van dit artikel kon ik enkele Wikipedia-pagina's aanvullen: 'Scherprechters in Gent' en 'Boitquin', een familie afkomstig van Valenciennes (FR) die tijdens de 17de en 18de eeuw generaties lang scherprechters leverde in Vlaanderen, Frankrijk en Nederland.

Enkele voorbeelden, waarbij het vergrijp soms onbekend blijft: 

- in 1382 werd ene Ghisel DE VILERE uit Laarne "gheiusticieert metten zwerde", omdat hij "contrarie minen heere" was 
- ca. 1383 werd Pieter DE PAPE uit Kalken, wever en Gentse poorter, gehalsrecht 
- op 07 januari 1564 n.s. (nieuwe stijl, volgens de Gregoriaanse ipv Juliaanse kalender) werd Gillyne PELLEMANS, geboren te Kalken, aangehouden en veroordeeld om gedurende 3 jaar in haar woonplaats te blijven, omdat ze "avoit allé longtemps au plat pays sur les nopces et services" (ongenodigde gast bij bruiloften en uitvaarten) 
- op 15 september 1564 werd Lysbette SCAEPMEESTERE, geboren te Laarne, vrouw van Lievin COOLE, aangehouden en bij vonnis gebannen uit deze heerlijkheid en de pays de Flandre op straffe van geseling 
- op 07 oktober 1581, 3 dagen na zijn arrestatie, werd Martin LEEDEMAN, geboren te Kalken, opgehangen.

DEEL II: Het bleef lang onzeker of en waar de Kalkense rekeningen bewaard bleven ( Het archief van de seigneurie de Calkene). Een eerste aanwijzing kwam er toen Eric BALTHAU de oplijsting publiceerde ivm 'La terre et s(eigneu)rie de Calkene appendances et dependances' van de 'Inventaire general des chartres et papiers qui sont dans les archives de la maison d'Isenghien chez le sieur Walrave à Lille' (Castellum, 4, december 2015, pp. 05-39). Deze inventaris van ca. begin 18de eeuw uit het Arenbergarchief in Edingen verwees oa. naar die baljuwsrekeningen van 1500 tot 1681. Zijn vermoeden dat die samen met andere documenten van het heerlijk archief beland waren in een van de familiearchieven in het ARA te Brussel bleek te kloppen. In oktober 2021 vond ik er een hele reeks in het fonds de Merode Westerloo. Deze zijn ook chronologisch gerangschikt van oud naar nieuw en voorzien van enige duiding. Enkele zijn in detail weergegeven om een beter inzicht te krijgen in de lokale belastingsdruk tijdens de zestiende eeuw.

- VD 895. Opgevouwen rekening voor betalingen aan stielmannen en de huur/aankoop van materialen voor werken aan Kalken molen(berg), met melding van Gillis vander Bystert als pastoor van Kalken en Lodewijk van Massemen, schoonbroer van Martin Vilain, Heer van Kalken. In de Arenberg inventaris wellicht genoteerd als "Une liquidation touchant les moulins de Calckene faite en l'an 1444 n°29". De aanhef: "Dit naervolghende zijn de coste gheleit ende ghedaen bij everaerd van boxlaer als bailliu van calkene ande muelen ende ande berch te meye anno xiiiic ende xliiii". Hij komt niet voor op de lijsten van gekende baljuws bij DE POTTER & BROECKAERT en C. DAUWE, noch in de Arenberg inventaris.

- VDA 95a. 1.Niet-gefolieerde rekeningen (vermeld in de Arenberg inventaris) van 10 juni 1500 tot 09 juni 1501 (met negatief saldo); idem dito 1502-03 van Jooris vanden broucke, baljuw van de heerlijkheden van Kalken en het Lichterveldse, overhandigd bij hem thuis te Auwenhoven (*) aan "Mer daneel van herzelle, ruddere, heere van lyelaer etc., kerckelicke vooght ende ghetrouwet hebbende, mynen edele ende moghende vrouwe, myn vrouwe marye van coyghem ervachteghe vrouwe van hem zyne ghesellende moedere vooght ende gheheel regiment hebbende van edelen enden werden jonchere, myn jonchere adryaen vylain heer van Resseghem haren zone". Bij de uitgaven: zolarys (salaris) betaald aan deurwaarder Phylips Cabbeljau om de schouteet en schepenen van Wetteren te doen dagvaarden voor de Raad van Vlaanderen "ter causen vanden zekeren appeelle" (beroep) ivm de hoofdstoel (beste have).

(*) De heerlijkheid Sint-Goriks-Oudenhove nabij Zottegem, waarop Adrienne Cabilleau, Vrouw van Kalken, in 1441 vruchtgebruik had en Margareta van Stavele, weduwe van Adriaan II Vilain, Heer van Kalken, in 1548 gronden liet berenten.

2. Niet gefolieerde rekeningen (vermeld in de Arenberg inventaris) van Sint-Christoffelsdag 1504 (25 juli) tot -avond 1505; 1505-06; 1508-09; 1509-10; 1510-11; 1511-12; 1512-13; 1514-15; 1515-16; 1516-17; 1517-18 van baljuw Lieven vanden Neste, die zo blijkt gehuwd was met Anthonijne vanden broucke, een nauwe verwante (zus of dochter?) van de vorige baljuw. Bij de ontvangsten in 1504-05: "Item de craweyen loopende int gheheele onder gheheele getrecken ende halve getrecken toet xxviii ghetrecken elc vi gr ende omtrent xxxvi hantweerkers elc twee grō". Oorspronkelijk ging het om allerlei karweien die de dorpsheer van oudsher kon eisen van de bewoners. Ze kwamen daartegen in opstand, en als compromis moesten ze jaarlijks 3 groten per paard in hun bezit (of 6 per span) betalen, die zonder paard slechts 2 groten (cf. De Potter & Broeckaert). ( deel III: varia 2.)

Bij de beste have:
"Item eerst van clays haghins dwelke was een coe"

In de rekening van 1505-06 bij de beste have:
"Item den hoostoel vande weduwe van clays haghins was een coelkin" (cf. de rekening van 1504-05)
"Item ontfanc over den hoostoel van gillis haghins dwelke was een coe
"Item over den hoostoel van willem haghins dwelke was een coelkin"

Bij de boetes in de rekening van 1509-10: "Item Lauwers bueyst wijf die was ghebannen uter prochie ende heerlichede van calkine, ende dat van rebbellie, ende heeft ghecomposeert ende haer lant ghecocht". Bij de uitgaven de kosten voor de procesvoering tegen de laten van het laetschap van Nieuwenbosch die zich verzetten tegen de karweien. De zaak werd niet ontvankelijk verklaard.

Bij de uitgaven in 1516-17, naast de herstellingswerken aan het houtwerk van de molen en vierschaar van Kalken, achtereenvolgens: "Item ghegheven den zelven [jan vanden heede] vanden galghen opde heerlichede vanden lichtervelschen te makene; Item ghegheven pieter de coc vanden gherechte te doen zaghene (wellicht de beul die het vonnis voltrok); Item ghegheven vanden ghelaghen dat de ghezellen verdroncken die de galghe rechten", en wat verderop de uitgaven voor de baljuw van een tweedaagse trip naar Gent en "Item ghegheven meester Anthonis de rijcke advocaet ende Jan vanden ghuchte procureur ter causen vanden processe vanden heyden" (heiden, niet-gelovige?). 
 
- VDA 357/2. 1.Niet gefolieerde baljuwsrekeningen voor de periodes 1516-17; 1517-18; 1518-19 (deze 3 jaren komen voor in de Arenberg inventaris); 1519-20; 1520-21; 1521-22; 1522-23; 1523-24; 1524-25; 1525-26; 1526-27 opgesteld door baljuw Lieven Vanden Neste voor de parochies Wetteren en Kalken, toen beiden in het bezit van Adriaen Vylain. Het fiscaal jaar liep van begin februari tot begin februari van het volgende jaar, blijkbaar was het saldo soms negatief. De rekeningen kennen telkens dezelfde opmaak en vaste bewoordingen. 

1.1 Inkomsten uit: 
- de paeschboucken en kerssavont renteboucken ( Het Kalkense landboek van 1613) met de heerlijke penningrenten van Wetteren (incl. de koren- en hoenderrenten) en Kalken 
- de ontvangsten op de verhuur van leengronden 
- leenverheffingen (relief
- de tiende penning (heffing op de verkoop van onroerende goederen) met de namen van de betrokkenen

1.2 Uitgaven: 
- jaarlijks 30 schellingen groten erfelijke losrente die de Heer volgens een cedulle (schuldbrief) van 1512 aan de baljuw verschuldigd was 
- jaarlijkse betaling aan Antheunis Loyz, ontvanger en solliciteur van de Heer (WNT: pleitbezorger voor kleine rechtszaken) 
- bijzondere uitgaven: bijv. op 05 mei 1523 kwam de Heer met zijn gezelschap op bezoek bij de baljuw thuis in Wetteren tijdens de keremesse, op 15 mei 1525 krijgt Pieter Oosterlinc een betaling, de baljuw van de heerlijkheid Sint-Jansteen (NL), die ook in het bezit was van Adriaen Vylain. In datzelfde jaar is de Heer en zijn gevolg aanwezig ten ommeganghe van Wettre

2. Baljuwsrekening van 1595-96 (vermeld in de Arenberg inventaris) opgesteld door "Denys bracke bailliu ende ontfanghere myns Jonckheere Lamirael Vylain (zoon van Maximilien x Philippa de Jauche) [...] van zynen prochie ende heerschepe van Calckene midtsgaders vanden nieuwengavere gheseyt van Belle sprekende inden prochien van Laerne ende Calckene ende ooc van zynen Schautheedt domme inde voorseyde prochie van Laerne". Het fiscaal jaar liep van de laatste december tot de laatste december van het volgende jaar. De Heer staat te boek als eigenaar van de breede straten, de welcke beplant staen met (?) ter zyner proffyte (in andere teksten wel eens sheeren straten genoemd).

2.1 Inkomsten uit Kalken: 
- penningrenten uit het Paasboek: 36 kapoenen en 20 hoenderen
- renten uit het cheyns bouck met Kerst ( Het Kalkense landboek van 1613) 
- losselycke renten den penninck zesthiene (afbetalingen van leningen à 6.25%) 
- pacht op erfgronden 
- de beste have, bij het overlijden van 8 inwoners 
- rente op lenen die verwandelt zijn (bij verkoop aan nieuwe eigenaar) 
- de 10de penning op de verkoop van gronden (de grootste post met de namen van de eigenaars) 
- de doot coope of sterfcoope (5 groten op elke bunder > het bunder ghelt
- confiscaties (toeëigeningen, bijv. het bastaardgoed bij het overlijden van een bastaard zonder erfgenamen) 
- boetes (geen enkele) 

2.2 Inkomsten van het Schautheetdom: geen enkele inkomsten werden geboekt omdat inden voorleden troublen (onlusten) int ongherede bedeghen es zo dat daer van gheenen ontfanck en es dus ---- 

2.3 Inkomsten van de Nieuwengaver: uit de beloken paesschen- en nieuwenavont boeken ( VD 668 - deel I), de 10de penning op de verkoop van gronden, leenverheffingen, doodskoop (hier 8 groten op elke bunder van alle erfgenamen), enz. 

2.4 Uitgaven: 
- het salaris van de baljuw plus de 15de penning op alle inkomsten 
- betaling aan diverse personen voor de aanleg van plantsoenen 
- betaling aan taverniers Willem vanden Brande en Pieter Bracke voor het vertier tijdens de feestdag van Sint-Hubrecht (03 november - patroonheilige van de jacht) 
- betaling aan Jan vanden Hoye voor het apposteleren (voorzien van kanttekeningen) van desen wette double (er werd dus een dubbel opgemaakt) 
- betaling aan Jan Hubrecht voor het opstellen van dit tweede exemplaar

- VDA 95/2. De omvangrijkste map met deels-gefolieerde baljuwsrekeningen van Michiel Weemaes "Pour madame" voor de jaren 1536 tot en met 1562 (in voorbereiding)

Bij de ontvangsten in 1536-37: "Item voor een ghecomposeerde boete van passchier de vijlder van dat hij een kint hadde bij een weduwe". 

Bij de Xde penning bij het verwandelen (verkopen) van erfgronden: 
"Item vanden coop ghedaen by Jan haghins jeghen Pieter jacobs
"Item vanden coop ghedaen by Katheline goethals jeghen Jacob haghins"

In 1538 was het saldo negatief, mede door alle onkosten voor een nieuwe steen balc van een molen, een zware houten balk die de molenkast draagt en draaibaar maakt naar de wind. Cornelys van Lokeren was toen meier van Kalken (komt niet voor bij C. DAUWE of DE POTTER & BROECKAERT). 
Bij de boetes in 1539-40: Roel Van Beerleere omdat hij een kind had met weduwe Joesyne Vandermeere, de broers Van Der Brugghen omdat ze met lange messen hadden gegooid tijdens een ruzie, en Gillys De Schaepmeestere "van dat hij bedreghen was inde bannes waerhyde (cf. VDC 741) van xvc xxxix dat hy oudt relyc was met zijnen veercken inder lieden graen", dwz. hij werd na een publieke hoorzitting schuldig bevonden en moest een boete betalen omdat zijn varken in het verleden andermans graan had opgevreten. 

In 1539-40 bij de uitgaven: Jan de Mol (*) kreeg een betaling "vanden leen bouck te makene te wetene die resorteren ter vierscaren te kalckene ende mydts den leen die ghehauden zyn van heerschyp vanden nieuwen gavere resorterende ooc te kalckene voor al te scryven tsamen" en enkele leenmannen van Kalken en de Nieuwengaver "van beede boucken te colatyoneeren (**) jeghens de denombrementen ende de auwe bouck

(*) mogelijk verwant met de gelijknamige baljuw van Laarne (1512-20), die reeds in 1506 als schepen een nieuw rente- en cijnsboek opstelde te Laarne. 
(**) exacte inhoud te vergelijken met de vorige exemplaren. 

In 1540-41 bij de inkomsten uit 'het beste hoofd': 
"Item byden overlydene van pieter haghen es ghevallen een beste hooft een coe"

In 1542-43 wordt Jan Haghen genoemd als schepen van Kalken. Een Jan Haghens staat reeds te boek in 1532  als één van de "scepenen myns heeren van kalckene" (RAG, OAK, wettelijke passeringen 04/03/1532 en 20/11/1532), en ook in een memorie (*) van baljuw Michiel Weemaes van 02/12/1557 (ARA, FDMW, VDC 741). (*) Hier: "Geschreven stuk waarin van bepaalde zaken gewag wordt gemaakt; hetzij eene lijst, eene opsomming, eene opgave, eene beschrijving enz."(WNT).  Het is niet uit te maken om wie het hier telkens precies gaat. Op de achterzijde van de laatste folio van de rekening van 1544-45 vinden we mogelijk zijn handtekening:

Signature-Jan-haghen-schepen3

Bij de Xde penning: 
f3r°: "Item vanden coop ghedaen by Pauwels haghen jeghens Jan nauts van een half ghemete lants gheleghen in de scrieck"
        ( Het Kalkense landboek van 1613 folio's 19r° & 109r° - Kalkense penningkohieren 1571/1574 - Wettelijke Passeringen 1554 - Ferieboek 1563)

In 1544-45 bij de Xde penning: 
f3v°: "Item vanden coop ghedaen by Jan haghens jeghens dhoorye van Livene sturtewaghen inde scrieck"

In 1542-43 bij het beste hoofd: 
"Item by den overlyden van Beatryse haghens een beste hooft ghevallen een bedde"

In 1545-46 bij het beste Hoofd: 
"Item by den overlyden van Beatrysse maes (cf. stamreeks) es ghevallen een beste hooft een peerdt"
Bij de 10de penning: haar verkoop van een dagwand land in de Schriek voor 4 ponden

In 1547-48:
Jan Haghens koopt 6 gemeten in de Biest van Jan De Wilde (cf. WP) 

In 1548-49 bij de 10de penning: 
f3r°: "Item vanden coop ghedaen kathelyne vande velde jeghens pauwels haghens van een half ghemete lants gheleghen inde Scrieck
f3r°: baljuw Michiel Weemaes koopt grond op het Cootveld van Jan Van Ackere "ghextymeert by Lieven Van Sype ende Jan Haghens als scepenen"

In 1549-50 bij de inkomsten: 
"by den overlyden van Pieter haghens es ghevallen een beste hooft een qua beddeken"
f4r°: "Item vanden coop ghedaen by Lieven de veerman ende Lieven haghens tsamen jeghens Gabriel de veerman een derde van twee ghemeten lants gheleghen int somerstrate" (cf. wettelijke passeringen)

In 1550-51 bij het beste hoofd: 
f2r°: "Item by den overlyden van Jacob haghens es ghevallen een beste hooft een coe"

In 1553-54 bij de 10de penning: 
"Item vanden coopt ghedaen by Jan haghens jeghens Jan de vylder van een ghemetz lants gheleghen inde vierdonghe"
10de penning op de Nieuwengaver: f8r° "Item vanden coopt ghedaen by Symoen haghens jeghens Jan bauwens van twee ghemeten lants gheleghen binnen laerne andt betten straetken"

In 1554-55 bij de 10de penning:
f5r°: "Item vanden coopt ghedaen by Jan haghens jeghens mattheus vande velde van een half bunder lants gheleghen inder kerck strate

In 1556-57 bij de 10de penning: 
f4v°: "Item vanden coopt ghedaen by pieter bracke up den vart jeghens jan haghens ende lauwereyns bracke tsamen voochden vanden weesen achterbleven pieter bracke ende anthonine wauters

In 1557-58 bij de 10de penning:
f6r°: "Item vanden coop ghedaen by Lauwer bracke jeghens Lieven haghens van een dachwant lantz gheleghen up grootheet"

In 1558-59 bij het beste hoofd: 
f4r°: "Item by den overlyden van Lysbeth haghens een coe
f4v°: "Johanne haghens een coe
Xde penning: "Item vanden coopt ghedaen by adriaen haghens jeghens lieven van beerlere een behuysde stede alzo die ghestaen ende gheleghen es groot van lande vier ghemeten"
f6v°: "Item vanden coopt ghedaen by gheert de veerman ende lieven haghens tsamen jeghen lieven de veerman van een dachwant landts gheleghen int somerstrate ghelyck metten hate dar uppe staendt
f6v°: Jan Haghens wordt genoemd als schepen

In 1559-60 bij het beste hoofd: 
"Item byden overlyden van Jan haghens (de schepen?) es ghevallen een beste hooft een coe

In 1560-61 bij het beste hoofd:
f3v°: "een beddeken bij het bij overlijden van Pieter Haghens
Bij de 10de penning: 
f6v°: "Item vanden coopt ghedaen by Lieven haghens jeghens heer Pieter Oosterlynck en datte van eenen ghemete etteweede gheleghen daer ment heet tavermate anden kerckacker ghelyk metten trouckwilghen daerup stane 14 pond 15 schellynghen groten" ( Tak 2) 

In 1575-76 bij de Xde penning: 
f3v°: "Item vanden coopt ghedaen by lieven haghens jeghens heer pieter oosterlynck van een bunder lants gheleghen inde vromontstrate" ( Tak 2)
f4r°: "Item vanden coopt ghedaen by den weesen van kaerle vermeere jeghens dhoorye van Janne haghens ende gheerdryt haghens tsamen van ontrent een ghemet landts gheleghen inde somerstrate"
f4v°: "Item vanden coopt ghedaen by lieven haghens jeghens bertelmeus bracke van een vi deelst gheleghen int een halfbunder landts gheleghen inde somerstrate
"Item ontfaen vande manghelynghe ghedaen by jan haghens jeghens jan de schaepdryvere
f7r°: Jan Haghens kwam in het bezit van een crappeken in de gaver 

In 1587-88 bij de 10de penning: 
"Ontfaen van Jan hubrecht vanden 10de penninck vanden coop by hem ghedaen jeghens Jacob haghens van een behuysde hofstede gheleghen inde kerckstrate met noch een buynder lants up hanselaer
"Ontfaen van Adriaen haghens" voor de koop van een behuysde hofstede van Jan De Vijlder in de Zomerstraat

2. Baljuwsrekening 1598-99 van Denys Bracke voor Lamorael Vilain, Heer van Kalken. 

Bij de Xde penning:
f5r°: "Ontfaen van Jacob haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens francois verhaeghen van ontrent twee ghemeten lants up coetvelt
f8r°: "Ontfaen van Lieven haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens cheleyn clauwaert van een dachwant lants in dasschoote"

- VDC 741. Memorie dd. 02/12/1557 van baljuw Michiel Weemaes die voor de leenmannen en schepenen (waaronder Jan Haghens  Generatie II) van Kalken "ghehauden heeft een stille duergande schouvereyns jaerwarheyt (hoorzitting Kalkense baljuws 14de-18de eeuw (6)) ghenampt de banneswarheyt ten welcke hij bij vonnissen ende kercgheboden ghedachvart heeft alle anders mannen laten ende onderzaten vander zelver prochie ende ons zeer scherpelick ghelast te vraghen ende examineren eenen ghelick up zynen eedt zulck alhier van auden tyden ghecostumeert es gheweest te vraghen // Int welck ten volle benoden ende betuyght es met lieden ende liens van eeren ghenomen eenen Jan schatteman fs Lauwereyns als dat hy hem vervoordert heeft up alden heleghen dach ende te meer stonden up den helijghen zondach met eenen spade toverschieten (WNT: overladen) zynen cooren dwelck nemmer gheorloft en es maer expresselick vanden helygher kercken verboden es". Nog enkele andere bewoners hadden het verbod op zondagwerk overtreden, zo had Jan Van Damme fs. Lauwereyns op Sint Dionysiusdag (09 oktober, patroonheilige van Kalken) zijn paarden aan het werk gezet te Wetteren, en was diezelfde dag naar de molen van Laarne gereden.

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Familiefonds de Merode Westerloo deel II: baljuwsrekeningen 17de eeuw
- VD 984. Reeks gefolieerde rekeningen (vermeld in de Arenberg inventaris) van baljuw Denys Bracke voor de jaren 1601; 1602-03; 1604; en van baljuw Pieter Van Hecke voor 1605-06; 1607; 1608 ten gunste van Jacques-Philippe Vilain, als Heer van Kalken inmiddels zijn broer Lamoral opgevolgd, die was ingetreden in een Jezuïtenklooster. In 1607 werd ook in Kalken een heksenvervolging georganiseerd, waarvan de baljuw een aparte rekening opmaakte ( Crim van tooverie: heksenwaan in Kalken anno 1607).
Zoals gebruikelijk werden de renten in natura omgezet in een jaarlijkse geldsom (de compositie): 36 kapoenen à 10 stuivers elk, 21 hoenderen à 7 stuivers elk. Beide molens en het recht op de vogel- en patrijzenvangst, visserij (op daude schelde, gelegen aan de haven van de heerlijkheid Schellebelle) en jagerij werd verpacht en bij het 'beste hoofd' of 'beste kateil' (cf. supra) is er dikwijls sprake van de redemptie van bijv. een coebeeste, een peert, of een quaet bedde (in slechte staat), dwz. de nabestaanden betaalden de geschatte waarde om het dier of meubel te behouden. Wanneer bij arme mensen die overleden waren niks te rapen viel, werd daar melding van gemaakt. In de gezamenlijke jaarrekening van 1602-03, op 15/11/1605 te Gent overhandigd aan de gravin van Izegem, vrouwe van Kalken, en auditeur Jan vande Luythen.

Bij de Xde penning op de aan- en verkoop van gronden: 
f7r°: "Ontfaen van Jan onghena vanden coop by hem ghedaen jeghens dhoirs Denis haghens van huerl deel van cammers acker" ( Het kerkarchief van Kalken 1560-1659 (c)). 
f8r°: "Ontfaen van Jacob haghens ( Tak 2) vanden coop by hem ghedaen jeghens Gillis van ackere van een half bundere lants gheleghen up coetvelt" ("Ontfaen gillis van ackere over jan de vyldere en rente van thien schell gr tsjrs...deze rente is ghequieten inde handen van jacob haghens" (Rekening Armendis 1600 f15r°)

Bij de uitgaven oa. met akkoord van de Heer 4 zakken koren voor Jooris Aerts als weyenaer (jachtopziener), die opriep tot de klopjacht op Sint-Hubrechtsdag (03 november). Op deze feestdag werd wild zoals hazen en konijnen bejaagd ter ere van de patroonheilige van de jacht.

De rekening van 1604 werd nog opgemaakt door Denys Bracke maar ingediend door de nieuwe baljuw Pieter van Hecke. Bracke zou uiteindelijk overlijden op 09 mei 1607 en liet 5 kinderen na: "obijt Dionisius brácke expraetor (voormalig baljuw) reliquit 5 infántes" (PR overlijdens). 

Bij de Xde penning: 
f6r°: "Ontfaen vanden coop ghedaen by Jacob haghens jeghens Antheunis de winne van twee ghemeten lants gheleghen binnen calcken ende laerne
f8r°: "Ontfaen vanden coope ghedaen by Jacob haghens jeghens Jan nauts over een VIe deel in een half buynder lants gheleghen tenden doverloop straete"
         "Ontfaen vanden coop ghedaen byde voochden vande kinderen Adriaen haghens jeghens huere vadere van twee ghemeten lants gheleghen inde somerstraete"
          (bij de achterstallen in de rekening van 1606 gaat het om een "aude onbehuysde hofstede")

In de rekening van 1605-06 schrijft baljuw Pieter van Hecke dat op 24/02/1606 de griffier Jan Hubrecht was overleden, en de voogden van zijn wezen werden vrijgesteld van de doodschuld door de Vrouw van Kalken vanwege zijn verdiensten. Gillis Hubrecht werd zijn vervanger. 

Bij de Xde penning:
f7r°: "Ontfaen van Jan haghens (mijn stam-overgroovader Generatie IV) vanden coop by hem ghedaen jeghens Lievin de conynck van ontrent een half ghemet
          mersch in papeghems mersch den coop es zeventhien pont groten" ( Het Algemeen Familiefonds deel II (c))

In 1606 bij de achterstallen van 1602-03-04: 
f18v°: "Ontfaen van Jan haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens Andries de meuleneere van ii ghemeten lants byde steenen poorte"

- VDB 165/1. Gefolieerde baljuwsrekeningen (komen voor in de Arenberg inventaris) van Pieter van Hecke voor 1609; 1610; 1611; 1612; 1613; 1614; 1621 t/m 1624 met achteraan telkens de gestileerde handtekening van de dorpsheer of -vrouw en baljuw. In de eerste rekening staat meester Passchier Ranst, die veel bezittingen had te Kalken, vermeld als advocaat bij de Raad van Vlaanderen. 

In de rekening van 1609 bij de Xde penning:
f1v°: "Ontfaen van Lievin haghens ( Tak 4) van pachte van ontrent het derde deel van een stuck lants gheleghen in eenen acker ghenaempt de
          moesschen dwelcke den doender van dese aenden voorsnoemde haghens verhuert" (cf. (a))

Bij het beste hoofd:
f3v°: "Ontfaen byden overlyden van Lysbette haghens (dochter van Jan Haghens de jonghe x Anna Verhulst) in haren leven Gillis oosterlinck wyf was ende then
           sterfhuyse bevonden een bedde"
f4r°: "Den doender van desen gheeft te kennen ende zeght dat inden voorseyde jare noch overleden es inde voorseyde prochie eenen Pieter dauwe fs Christiaen den
          welcken bevonden es poorter vanden stadt van Dendermonde te zyne [...] danof alhier gheenen ontfanck." (cf. uitgaven en VDA 984 (bis)). 

Dat was ook niet het geval bij Margriet van Aerde, weduwe van Lucas van Nieuwenhuys, omdat die "woonachtich was in Calckene op het geweste ghenaemt raffeschoot resorterende onder den werelicken juge te Wettre ende tgheestelicke ende kerckelike rechte te Calckene". De doodschuld werd bij haar ghecalengiert (opgeëist) door de baljuw van Wetteren. De doodskoop van haar erfgrond te Kalken moesten de erfgenamen wel betalen: f10r°: "Ontfaen van Ln haghens betalende vut hem zelve ende zynen medehoirs van hooft gheldt ende bunder ghelt byden overlyden van margrete van Aerde woonachtich ende ghestorven zynde up raveschoodt heeft achter ghelaten gheleghen up Calckene ontrent eenen bunder lants ten adventante (in het geval van) 5 groten elcke bunder ende het hooft ghelt 5 groten".

f6r°:  Nog op de 10de penning op erfgronden: "Ontfaen van de weduwe van Lievin haghens vanden coop by haren man in zynen leven ghedaen jeghens Willem carre
         van eenen onbehuysde hofstede gheleghen inde somerstrate" ( Tak 5) 
f6v°: "Ontfaen van Jacob haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens Ghyselbrecht van Langhenhove van ontrent een ghemete lants gheleghen opt cootveldt"
         ( Tak 2) 
f9r°: "Ontfaen van Adriaen haghens over den coop by hem ghedaen jeghens Pieter bracke van ontrent een half bunder lants gheleghen inden sutters
         ( Het Kalkense landboek van 1610)

Bij de uitgaven staat volgende dienstreis op f17r°: "Item alzo den doender van deser gheschreven hadde aen Jan denys ende Jooris vanden varendt omme thebben extraict vuth poorterye bouck te Dendermonde, ten fyne zy my als doender van deser zouden extraeyeren alle poorters by name ende toename binnen deser heerlickhede van Calckene wonachtich zyn,... danof ghebleven in ghebreke, zo dat den doender van deser te Dendermonde es ghereyst ende tselven extraict ...icht onderteeckent by Jooris vanden varendt en hem doet voorn betalinghe" (cf. VDA 984 (bis) en Juridisch geschil over het 'beste hoofd' te Kalken anno 1612).

In de rekening van 1610 bij het beste hoofd:
f3v°: "Ontfaen van byden overlyden Lysbette smeesters in haeren leven huysvrauwe Adriaen haghens ende tharen sterfhuyse bevonden een ydeken" (?) 
         (+13/02/1610 en liet 4 kinderen na (PR overlijdens)
        "Ontfaen byden overlyden van Ln haghens fs Lievens ende tsyn sterfhuyse bevonden een goede coebeeste" ( Tak 5 +11/03/1610 en liet 7 kinderen na)

Bij de Xde penning: 
f6v°: "Ontfaen van Jan haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens pr bracke fs jacobs van een stucken lants gheleghen opt groot heedt"

Bij de doodskoop:
f9r°: "Ontfaen van Adriaen haghens betalende over zyne vier kinderen over den nombre van ontrent vyf ghemeten lants haerlieder verstorven byden overlyden van
         haerlieder moeder" (cf. het beste hoofd)
       "Ontfaen van de weduwe Ln haghens betalende over haer zeven kinderen vervallen by den overlyden van haer man over den nombre van thien hondert roeden
         lants" (cf. het beste hoofd)
        "Ontfaen van Lieven haghens over hem ende zynen medehoirs van hooftghelt byden overlyden van Margriete van aerde" (cf. (c))

Bij de boetes (vergrijp onbekend) moest Pieter van Doorselaer 60 pond parisis betalen, deels aan de Heilige Geest en Kerk van Kalken, deels aan de Heer. Uit de tekst blijkt dat volgens een denombrement (rapport van het verworven leen met de rechten/plichten) de baljuw van Dendermonde recht had op de helft van het deel dat de dorpsheer toekwam. Bij de uitgaven ditmaal ook de kosten voor het arresteren van ene Balthazar van Illeghem wegens bigamie en het inwinnen van advies bij rechtsgeleerden in Gent om tot een vonnis te komen. De Gentse officier cremineel (beul) werd ingehuurd om de arme man te geselen. Hij werd wellicht verbannen, want nadien werd hij opnieuw gevangen gezet omdat hij één van zijn vrouwen in Kalken bleef opzoeken, en de baljuw moest opnieuw naar Gent reizen om de zaak aan te kaarten. Sinds de Middeleeuwen werd veelwijverij beschouwd als een ernstig misdrijf: "Het tweede huwelijk was, enerzijds, een gemeenrechtelijk delict gericht tegen de orde van de familie en de burgerlijke staat van personen, anderzijds, een religieus delict wegens de opzettelijke en openlijke minachting van het sacrament van het huwelijk" (L. HUYBRECHTS, Multiculturaliteit in het Belgisch strafrecht, p.160).

In de rekening van 1611 kon bij twee bewoners het beste hoofd niet geïnd worden omdat ze poorter van Dendermonde waren. Uitgavenposten oa. voor baljuw, burgemeester en schepenen bij de opmaak van de vernieuwde renteboeken (3 van Kalken, 2 van de Nieuwen Gaver) op basis van de oude exemplaren en de dienstreis van Kalken naar het Noord-Franse Lomme om deze rekening in te dienen. Bij de posten zonder inkomsten schreef de rekenaere (boekhouder) achteraf Neant. Bij de ontvangst op de verkoop van erfgronden:

f2v°: "Ontfaen van de weesen Ln haghens over hedt derde deel van twee ghemeten lants volghende dinhouden vanden heerlicken rentbouck ghenaemt den
          "cappoenbouck ghecommen van Lysbette poorters pauwels haghens wyf "(cf. VD 845 f°10v°)

Bij de Xde penning:
f8v°: "Ontfaen van Jacob haghens over den coop by hem ghedaen jeghens Eloy matthys van een behuysde hofstede groot ontrent een half bunder gheleghen
          opt Cootvelt"
f9r°: "De heligheestmeesters van Calcken zyn in erfven commen van een dachwant lants gheleghen up den kerckacker danof die hem huyt onderst Jacob van aerde
         "machtich by procuratie (volmacht) over Jan Claphauwer ende Tanne haghens zyn wyf" ( Verwantschappen in de 16de eeuw / Tak 1-2-3)

Bij de uitgaven van de rekening in 1612 ook het briefloon voor de bode om documenten te bezorgen in Brussel, en de teercosten (eten en drank) van "diversche vagabonden aldhier bijde praters ghevanghen ghebrocht". De praters of officieren waren beambten in dienst van de baljuw, enigzins te vergelijken met een veldwachter. De Gentse rechtsgeleerden werden gecontacteerd voor advies, en er werd opnieuw beroep gedaan op de Gentse beul, deze keer om ene "hans stommlynck gheseyt Jens met noch twee anderen vagabonden aen beede zyden vanden voorseyde hans aen pelleryn gestelt" (vast te ketenen aan de schandpaal).

Uit de rekening van 1613 en de daarop volgende jaren blijkt dat, niettegenstaande de publieke waarschuwing van de dorpsheer het jaar voordien ( Juridisch geschil over 'het beste hoofd' in Kalken anno 1612), geen 'beste hoofd' werd geïnd bij poorters: "int selven jaer noch overleden es Daneel temmerman ende Denys de wilde dwelcke poorters zyn van Dendrermondt dus dat van gheenen ontfanck". Zelfs voor Margriet Dauwe, de echtgenote van Denys De Wilde die toen ook overleden was, beriepen de nabestaanden zich op het poorterschap van haar man om niet te moeten betalen. Hun gelijknamige zoon Denys moest wel de doodskoop betalen bij het relief (leenverheffing) van de gronden die hij geërfd had. Uit de tekst volgt ook dat schenkingen aan de Heilige Geest vrijgesteld waren van het beste hoofd bij een overlijden. Philippe Lamoral de Gand Villain Comte Dÿsenghÿen, zoon van Jacques-Philippe, was medeondertekenaar achteraan de rekening. 

Bij de Xde penning:
f5v°: "Ontfaen van Jan haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens Jan van eestvelde over den...van een haudt bunder lants gheleghen inde kerckstrate"
   
In de rekening van 1614 komen opnieuw twee poorters voor die geen beste hoofd betaalden met in de linkermarge de notitie (in het handschrift van griffier Gillis Hubrecht): "deze memorie wordt alhier ghepasseert met protestatie van dus nietjeghenstaande het recht vanden heere te doen vervolghen zoo wel op de poorters als op andere als niet commende het poorterschap benomen het recht van mynen voorseyde heeren".

Bij de Xde penning:
f7v°: "Ontfaen van Laurs haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens den zelven [Willem] raet van eenen ghemet lants up hanselaer"

Bij de uitgaven de dienstreis van de baljuw om brieven van de dorpsheer ivm de paardemolen te overhandigen aan de Gentse watergraaf. Deze ambtenaar zag toe op de grafelijke rechten betreffende het publiek domein en liet gronden, heiden en braakliggende terreinen berenten, dwz. tegen jaarlijkse betaling in gebruik geven. Hij gaf ook de toelating om molens te laten draaien en rivieren te laten bevaren. Er komt ook passage voor ivm het recht van de baljuw om samen met de leenmannen en schepenen een jaarlijkse straat-, gracht- en brugschouwing te organiseren, en een betaling aan de molenaar van Sint-Jansteen (nabij het Nederlandse Hulst Generatie I), een van de andere heerlijkheden die de familie Vilain in bezit had.
 
De erfgenamen van wijlen Pieter van Hecke presenteerden de meerjaren-rekening van 1621 t/m 1624. Hij overleed op 23/12/1625: "obiit petrus van hecke 20 annis pretor (baljuw) cum laude [...] 59 annorum, reliquit unum filium Nicolaus" (PR overlijdens). Deze zoon werd in 1631 ook tot Kalkense baljuw aangesteld (cf. VDB 1652).

Bij het beste hoofd:
f12v°: "Ontfaen veur het overlyden van Gerardine haeghens weduwe Jan de vildere beste catheil een quaet bedde" (in slechte staat)

Bij de Xde penning:
f?: "Ontfaen van Jan haeghens over den coop ghedaen jeghens Guillaem de croock, van hondert roeden lants gheleghen inde hofstede wylent Lieven de conynck
       inde kerckstraete"
f25r°: "Ontfaen van Jan de vijlder over den coop ghedaen jeghens Adriaen haghens van d'helft van een hofstede inden schrieck byde somerstraete groot
         "int gheheele twee ghemeten"

- VDB 324. Latijns gefolieerde baljuwsrekening voor 1619 van Pieter Van Hecke, ingediend op 14/01/1622 bij Nicolas De Groote, hofmeester (*) van Jacquis Phillipus Vilain, heer van Kalken (*) ambtenaar verantwoordelijk voor de hofhuishouding van de Heer.

Bij de Xde penning:
f4r°: "Ontfaen vande weduwe Lieven haghens ( Tak 4) over tderde deel van twee ghemeten lants gheleghen inde moesschen ( 1615 f2r°/1609 f1v°)
          shalfven inde acker oost ghelandt Jan bracke fs Willems west Jan de baere al inden zelven acker gheleghen
f7v°: "Ontfaen byden overlyden van Betken haghens huysvrauwe van Jan nauts ende te heuren sterfhuyse bevonden een peert
f12v°: "Ontfaen van Jan haghens vanden coop by hem ghedaen jeghens Lieven de coninck van acht hondert roeden lants
             (het gaat hier om 'tkievittegoed' Generatie IV (g))

In het RAG, OAK, nr. 4 bevinden zich slechts enkele bewaarde baljuwsrekeningen, nl. van 1615-18, 1620 en 1683-89. Uit de rekening van 1615: 

f2r°: "Ontfaen van weduwe Ln. haghens (a) over tderde deel van twee ghemeten lants gheleghen inde moesch shalven inden acker oost ghelant Jan bracke fs Willems west Jan de bare al inden zelven acker"
f3v°: "Item dat es noch overleden en te Calcken begraven Ln. haghens wonende up raveschoot een splet (afsplitsing) comende binnen Calcken aengaen de prochie van Wettr zo dat dit artikel dan by bailliu en ontfangher van Wettr staen te verandwoorden (b) want [...] dese doden hant (beste hoofd) van [...] ontfanck es

(a) Beatrix VAN AERDE ( Tak 4). Livinus overleed op 03/06/1615 als zittend baljuw van de heerlijkheid Raveschoot. Hij was een oudere broer van mijn stam-overgrootvader Joannes ( Generatie IV). 
(b) de Heerlijkheid Raveschoot behoorde bestuurlijk tot Wetteren, vandaar deze financiële regeling tussen de baljuws.  

- VDB 165/3. 1. Niet-gefolieerde meerjaren-rekening van 1635 t/m 38 van baljuw en ontvanger Nicolas Van Hecke, "ghepresenteerd by den doender dezer aen mervrouwe de Graefinne van Yseghem ende van Middelborgh als moedere ende de haudenesse (*) hebbende vande Graef van Yseghem als heere van Calckene [Philips Balthazar van Ghendt] binnen Brussel dezen xxiiien meye 1640". 

(*) het contract van haudenesse bepaalde dat bij overlijden van één der ouders, de langstlevende, hier de moeder (hauderigghe), de kinderen moest onderhouden en opvoeden. 

Het gehanteerde muntstelsel was toen "ponden, schellynghen ende pennynghen tournois wesende elck pondt van veertich grooten". Pastoor Jan Vande Zype pachtte én gebruikte zelf het viswater daude schelde voor jaarlijks 12 schellingen groten. Aangezien de parochieregisters van de overlijdens in Kalken voor de periode 1631-63 verdwenen zijn sinds de 18de eeuw, bieden de ontvangsten van het beste hoofd een welkome aanvulling op de ontbrekende persoonsgegevens. 
In 1635 werd geen beste hoofd geïnd ("transeat om Godts wille") bij oa. Paulyne Hulstaert, een arme vrouw, en Pieryntken Dhert, een onnozele dochter ten laste van de Heilige Geest. De baljuw stelde voor om deze belasting kwijt te schelden aan de nabestaanden van de overleden meier Jan Dierick gezien zijn lange staat van dienst, maar uit een opmerking in de linkermarge blijkt dat hij vooraf de schriftelijke belofte had gegeven om, niettegenstaande zijn poorterschap (van Dendermonde?), het hooftghelt wel te laten betalen. Ene Jacques Baeten uit Lokeren was naar Kalken gekomen om bij de pastoor "belesen ende gheholpen te worden van tooverije" (**) en er gestorven, zijn "quaet kulderken" (***) werd geschat. 

(**) cf. de online masterscriptie van N. STRYMES, 'De betovering onttoverd. Een onderzoek naar onttoverpraktijken van leken en clerici in het bisdom Gent na 1660', UGent, 2015. 
(***) gewatteerde vest (wambuis) zonder mouwen in slechte staat. 

In 1636 werd een vrijstelling gevraagd van het beste hoofd voor de overleden Lieven Baeten, voormalig baljuw. Zijn weduwe was Lievyne van Zype.

"Ontfaen over de redemptie van het beste hooft achterghelaten byden overlyden van Elisabeth haghens wyf van Lieven rogiers, wesende een coebeeste"

In 1637: "Is overleden Clausyne haghenz huysvrauwe van Jonaz bracke het beste hooft een peert". Ook griffer Gillis Hubrecht stierf toen. 
In 1638: "Is overleden Margriete haghens weduwe van Jan de ghelder ten sterfhuyze bevonden een coe".

Bij de "Anderen ontfanck vande leenen die verstorven syn binnen den tyt deser rekeninghe gheldende telcke versterfte XX groote van elcke bunder... in vorme van relief": 
"Ontfaen van Jacques haghens (mijn stam-grootvader Generatie V) over vyftich roeden leen wesende mersch hem verstorven van Christina bauwens syne moeder" (het beste hoofd werd niet geïnd te Kalken, want zij woonde op Raveschoot, dat onder Wetteren viel).

Bij de Xde penning: 
1635: "Pieryntken vervliet weduwe van Lieven haghenz ende Adriane demei syn onterft in vorme van manghelynghe (ruil) pieryntken van 250 roeden ende Adriane
            van ontrent een ghemet" ( Tak 5)
1637: "Ontfaen van Gillis van ackere over den coop by hem ghedaen jeghens Adriaen haghens van 500 roeden inde zutterz
          ( VBD 165/1 - Het Kalkense landboek van 1610)
1638: "Jooris haghens ende Maria bracke syn huysvrauw syn in erfven commen van tgoet onterft by manghelynghe jeghens Jan drieghe van een stuck lants 
            groot 500 roeden

Geen confiscaties, maar volgende notitie werd toegevoegd: "Niettemin alzoo eenen Laureins poppe ghevanghen wezende, ende vuytghebroken zynde, es den doender tzynen huise gheghaen ende aldaer ghelicht zeker linwaet ghesneden om drie hemden, wordt hier daervooren vuytghetrocken". 

Bij de boetes: 
- Pieter Sperren moest bij vonnis 5 gulden betalen "om gheinjurrieert te hebben den greffier overleden waervan aen den doender competeert een derde vuyt crachte vanden placaerten" (verordeningen). 
- Officier Pieter De Brouwer moest 5 ponden groten betalen "om ghequest te hebben zekeren persoon". Hij vroeg de kwijtschelding "om zyn aerme ghestaethede
- Marie du Frieu en Isabeau Decock moesten elke 10 schellingen groten betalen "om vleeschelicke conversatie

Bij de uitgaven:
"Betaelt aen meester Abraham balthasar scherprechter der Stede van Ghendt over syne vacatien ende sallaris met scherpe roeden tot den bloeden gheghesselt thebben Joos saey opden negenste november 1639"

2. Gefolieerde meerjaren-rekening voor 1639-40-41 van baljuw Nicolaes Van Hecke, ingediend op 03 september 1642 op dezelfde wijze als 1. Geen inkomsten van de molens want die waren in vlammen opgegaan. 

Bij het beste hoofd: 
f9r°: "Ontfaen byden overlyden van Margriete aelmans weduwe van Jacob Haghens de somme van 12 schellingen" ( Tak 2) 
f11r°: "Ontfaen byden overlyden Pieryntken vervliet weduwe Lieven haghens ten sterfhuyse bevonden een quaet bedde" (in slechte staat) ( Tak 5)

Bij de Xde penning:
f16v°: "Ontfaen van Lieven Schepens fs Jans over den coop van eene behuysde hofstede alsoo die ghestaen ende gheleghen is in de vromontstraete 
            groot van erfven van ontrent tzestich roeden by hem ghecocht jeghens Adriana haghens syne moedere" ( Wettelijke passeringen, 137, f74r°)

3. Gefolieerde rekening voor 1669 van baljuw en ontvanger Nicolas Van Hecke, ingediend bij Philippe Delvael, intendant van Philippe Balthazar de Gand dict Villain, grotendeels opgemaakt in het Frans. 

Bij het beste hoofd: 
f8v°: "Le ix d'Avril est trespassé Dominus Lucas mersie pastor de Calckene
f9v°: "Recu pour le trespas de Catherine haghens uxor Pieter van aerde

Bij de Xde penning:
f12r°: "Gillis de cock fs Gillis a esté adherité en une maison et un manoir dont sest desherité Lieven Scheere et Jeanne haghens sa femme" ( Tak 1) 

4. Gefolieerde rekening voor het kalenderjaar 1670 (met ook inkomsten voor 1671), van baljuw en ontvanger Nicolaes Van Hecke, ingediend bij Charles Vandewynckele, pastoor van Kalken op 28 oktober 1672 (cf. VBD 301). Heyndrick Hubrecht was griffier (telgen van deze familie bekleedden van generatie op generatie dit ambt). 

In verband met het recht op de inning van de Xde penning bij de verkoop van gronden op de heerlijkheid Nieuwengaver: 
f27v°: "Item voor vacaties ende besoignen met groote naersticheyt ende moeyte ondersoeckende ende visiterende, groot getal van oude registers rekenynghen ende heerlicke renteboucken om te vinden ende extraheren tgone soude commen dienstigh ende avantagieux wesen in het proces jegens den heere van Laerne"

- VDB 165/2. Gefolieerde meerjaren-rekening (apart vermeld in de Arenberg inventaris) van baljuw Nicolas Van Hecke opgesteld in het Frans (vertaling van het originele exemplaar?) voor de periode 1656 t/m 1659 en enkele items ivm achterstallen van 1653-55, gepresenteerd aan monseigneur Philippe Balthazar de Gand dict Villain (zoon van Philippe Lamoral x Marguerite Isabelle de Merode) Prince Comte d'Isenghien chevalier de lordre de la toison d'or (c) enz.

(c) Ridderorde van het Gulden Vlies, gesticht in 1430 door Filips de Goede, hertog van Bourgondië ter verdediging van de christelijke godsdienst en het verstevigen van de politieke banden tussen de edelen.

Bij het beste hoofd:
f8v°: "1658 Recu par le trespas (overlijden) de Jacques haghens la somme de..." (mijn stam-grootvader + 31/03/1658 Generatie V) 
                 "Recu par le trespas de margriete haghens vidua denys devylder
f9r°: "1659 Recu par le trespas de Joanne haghens vidua de hubrecht faillant" ( Tak 4)
                 "Recu par le trespas de marie temmerman uxor Jacques haghens" ( Tak (5) cf. f19v°)

Bij de Xde penning: 
f14r°: "1657 Jacques haghens a esté adherité en une mesure de prairie gisant au schoormersch changeant allencontre de Pietre van doorslaer et Thomas vande velde
            dont sest desherité Pietre van doorslaer"
f15r°: "Jacques haghens a esté adherité par proximité (d) d'une partie de terre gisante au quartier nommé de biest aboutissant... un manoir dont sest desherité
           Jacques van neste"

(d) Ned. bij naerhede, het voorrecht om -zelfs reeds verkochte- (on)roerende goederen te verwerven. De bloedverwant bij alle bezittingen van naaste familieleden, de landeigenaar bij gronden die aan de zijne paalden of waarvan hij mede-eigenaar was. Als zij dit recht uitoefenden, moesten zij wel de oorspronkelijke kopers terugbetalen.

f19v°:  "1659 Jacques haghens fs Jans et Joanne vutterwerden sont adheritez en une maison et un manoir dont sest desherité Jacques haghens fs Lievens (oom van de koper)" ( Tak 5) 

Gefolieerde meerjaren-rekening (apart vermeld in de Arenberg inventaris) voor de periode 1644 t/m 1650, ten huize van baljuw Nicolas Van Hecke persoonlijk overhandigd aan "Jonker Jan doverloupe heere van Westacker, als machtigh ende gheautoriseert by ende vanweghen philippe baltazar van gendt gheseyt villain".

f4v°: "Den rendant verclaert dat desen stampmeulen over de vier a vyf jaeren andermael is afghebrant gheweest   memorie

Bij het beste hoofd:
f10r°: (1644) "Ontfaen byden overlyden van mayken haghens weduwe van jacob cornelis" ( Het Adelsarchief Piers de Raveschoot / denombrement van 1657:
          "Item Lucas cornelis end de weesen van pieter cornelis een bunder tsamen by versterfte van synen moeder maeyken hagens"
f11r°: (1645) "Ontfaen byden overlyden van Elisabeth vande velde huysvrauwe van Adriaen haghens" ( Verwantschappen in de 16de eeuw / Tak 1-3-4)
f12r°: (1646) "Ontfaen byden overlyden van Jan haghens fs Lievens ende syne huysvrauwe mits daerme ghestaethede voor beede..." (compositie wegens armoede) 
f15r°: (1646) "Ontfaen byden overlyden van jan haghens ter causen ut supra"
          "Ontfaen byden overlyden van Janneken bracke vidua Laureyns haghens" ( Tak 3)
f18r°: (1647) "Ontfaen byden overlyden van Catherine bracke uxor Pieter haghens
f18v°: (1647) "Ontfaen byden overlyden van Lievyne haghens huysvrauwe van Jan de vijldere" ( Overige koppels uit Kalken-Laarne-Beervelde) 
f19v°: (1647) "Ontfaen byden overlyden van Lievyne haghens huysvrauwe van Simon de bruyckere" ( Tak 1) 
f21r°: (1648) "Ontfaen byden overlyden van Catherine haghens uxor Passchier hulstaert" ( Tak 5)
                      "Ontfaen byden overlyden van Jooriz haghens"

- VDB 301. 1. Reeks gefolieerde baljuwsrekeningen voor 1672 t/m 1680; 1697. Baljuw en ontvanger Philippe de Labije diende zijn rekeningen in bij pastoor Charles vander Winckele, "ghecommiteert van wege syn Excellentie den Prince Grave van Iseghem etc." (Philips Balthazar de Gand). Bij het 'beste hoofd' waren nabestaanden van poorters of poorteressen van Dendermonde tot 1675 vrijgesteld. Vanaf 1676 wijzigt dit: "Item met de doodt van Jacquis poppe poorter van Dendermonde een yseren pot vercocht door den balliu" (f6r°). Bij het schoutheetdom van Kalken "extenderende inde prochie van Laerne", een afsplitsing van het schoutheetdom van Wetteren, konden zoals voordien geen inkomsten geboekt worden omdat een klein renteboek verloren was gegaan "in voorgaende aude troubelen". 
Dit nummer bevat ook drie rekeningen van pastoor vander Winckele zélf, een met restanten voor 1672-73-74 en het volledige jaar 1675, 1676-77, ook al was sinds 1676 Pieter Bauwens aangesteld als nieuwe baljuw, en 1678-79. Waarom hem deze opdracht werd toevertrouwd valt af te leiden uit folio's 26v°/27r° in de rekening van 1677: "Item betaelt aen Joris van aerde cepier vanden gravencasteele tot Ghendt de somme van ... over een jaer ende 35 daghen steencosten (gevangeniskosten) van meestere Philips de Labije verschenen (WNT: betaalbaar, vervallen) den 18de April 1678 mitsgaders de rechten van sluyten ende ontsluijten verschot aen assistenten ende aenveerden van claghten". De reden van zijn detentie is onbekend (in G. ROGIERS, Criminele processen Raad van Vlaanderen (1671-1723) komt hij niet voor). Daarnaast kreeg Simon van Opstaele, procureur in de Raad van Vlaanderen, een salaris als zaakgelastigde van de Heer van Kalken in het proces contra de voormalige baljuw. 
Diverse betalingen waren bestemd voor advocaten tijdens het proces bij de Raad tegen de baron van Laarne ivm de jurisdictie over de heerlijkheid Nieuwengaver. 
Bij Laurentius Scheere en Maryn van Rysselberghe werd in 1675 het beste hoofd niet geïnd omdat "sij vermoort syn vanden franschen vyant ende alsoo ghestorven buijten dese jurisdictie" (Frans-Nederlandse oorlog 1672-79). Bij de uitgaven de kosten voor een nieuwe paardenmolen te Beervelde, nadat het Franse leger de vorige in de as had gelegd in oktober 1676. Molenaar Jaecques Geldoph had de brand met gevaar voor eigen leven proberen te blussen. 
In 1677 bij de ontvangsten: de confiscatie van het bastaardgoed in Kalken van meester Theodorus vander Zijpe, een ongehuwde arts uit Aalst. 
Bij de verkoop van verschillende percelen werd geen 10de penning geïnd, omdat ze op de renterollen stonden van particulieren zoals meester Philip-Antoon Papejans, advocaat bij de Raad van Vlaanderen. Hij deed in 1677 leenverhef van den cruijcenackere dat hij erfde van zijn overleden vader Philips ( Het Algemeen Familiefonds II, 4187). De Heer en Vrouw van Kalken logeerden bij de pastoor van 17 t/m 29 mei 1679. Passerende garnizoenen hadden de visvijvers leeggehaald en het wildbestand uitgeput. Griffier Jan Hubrecht stelde in 1680 de rekening op met veel uitgavenposten voor de constructie van een nieuwe molen (hout, materiaal, gereedschap, molenbouwers uit Lokeren enz.), en ook in 1697, die naar het Frans vertaald werd en in 1699 ingediend bij de fiscale kamer van de Raad van Vlaanderen te Gent. 

1672 f12v°: bij de Xde penning: "Item ontfaen van Jan haeghens de somme van 17... ter causen syn ghedurende de jaere desen rekeninghe in erfven ghecommen is van een stuck saylant daer Jan haentiens ende syne huysvrauw vute erfven ghegaen syn gheleghen binnen dese prochie ghenaemt den boschacker groot 700 roeden oost Jan everaert west Jan bontinck fs Jans"
1676 f13r°: "Cornelis de veirman heeft vercocht aen Jan hagens een stuck lants inden Schrieck genaemt het hoogende groot 500 roeden
1677 f17v°: "Mattheus hagens ( (h)) heeft vercocht aen Jaecqs platinck een partije lants int leynaertstraetkien groot ontrent 400 roeden
         f18r°: "Mattheus hagens met consorten mitsgaders Joos maes met consorten hebben vercocht aen Jaecqs roels d'helft ende noch een vierde part van d'ander
                     helft van eene behuysde hofstede inde biest suydt Pieter bauwens, west de strate, noort d'hoirs Jaecqs de meeestere"

2. Rekening anno 1680 van Jan Hubrecht (niet gefolieerd):
"Item ontfaen over het besthooft vervallen met de doodt van Laurs haeghens (e) raffeschoot wesende een peert de somme van...

(e) Hij overleed op 20/05/1680 op 69-jarige leeftijd als zoon van Laurentius, en had toen als tweede echtgenote Catharina Van Petegem ( Tak 3).

Bij de Xde penning: 
"Item ontfaen van Janneken haeghens cooperigghe van ontrent 600 roeden landts op het cootvelt"
"Item ontfaen van Jacob haghens wonende inde somerstrate de somme van 5 schellingen over den coop van kersselyn ghenomen van eenen eecken boom die is gheemployeert aende meulen van bervelde"

3. Tweede gefolieerde rekening anno 1681 van ontvanger Jan Hubrecht, ingediend te Brussel op 29 maart 1683 bij secretaris Jonkheer Gabriel Lefebure, Heer van Bierbois, geautoriseerd door Jean de Gand, Heer van Kalken. 

Bij het beste hoofd: 
f6v°: "Ontfaen vande weesen Jan haghens in recompentie van het beste hooft achter ghelaten by hemlieder overleden vader wesen een coe"
          (Joannes Haegens overleed op 11/10/1681, hij was gehuwd met Petronella Pauwels Tak 2) 

Bij de doodskoop (hoofd- en bundergeld) op de Nieuwengaver: 
f19v° "van dhoirs Laurs hagens" (cf. (e))

4. Gefolieerde rekening voor 1682 (met ook gegevens voor 1683-84) van baljuw Pieter Bauwens, ingediend te Gent op 18/01/1685 bij auditeur Philippe François de Baesbanq. Bij de uitgaven een betaling van 3 pond, 13 schellingen, 8 groten aan baljuw Pieter van Mossevelde van Schellebelle voor 16 (!) jaar achterstallige cijnsrente van jaarlijks 4 schellingen groten op het viswater de houde schelde, gelegen in de haven van Schellebelle. 

5. Niet-gefolieerde meerjaren-rekening voor de periode 1683 t/m 1688 van baljuw Pieter Bauwens, ingediend te Gent op 27/10/1688 opnieuw bij auditeur de Baesbancq, voor Marie de Crevant d'Humières, moeder en "garde noble" (*) van haar zoon Loys de Gand de Merode et de Montmorency. 

(*) "Le droit qu'un pére ou une mére nobles, survivans l'un à l'autre, ont de jouir du bien de leurs enfans jusqu'à ce qu'ils aient atteint un certain âge, à la charge de les nourrir & de les entretenir, & sans être tenus d'en rendre compte" (Dictionnaire de l'Académie française, 3e édition (1740)). 

6. Niet-gefolieerde meerjaren-rekening voor de periode 1691 t/m 1697 van baljuw Pieter Bauwens, ingediend op 18/01/1702: "... dat sedert syne voorgaende rekenijnghe dienaengaende ghedaen in handen van raed ende advocaat fiscaal Spanoghe vanden Jaere 1671-72-73-74-75-76-77 wesen zeven jaeren op den derden dach vander jaere 1679 ten respecte vanden voorgaenden oorloghe jeghens de croone van vranckerijcke ende also by confiscatie aen sijne Majesteijt van Spagnien ende is desen jeghenwordighe rekenynghe". Lieven Scheere werd veroordeeld tot het betalen van een boete van 16 ponden, 30 schellingen en 4 groten (de reden staat niet vermeld), zoals gebruikelijk kwam één derde hiervan toe aan de baljuw.

In het RA Gent bevinden zich ook nog enkele baljuwsrekeningen uit de 17de en 18de eeuw. Uit de rekening van 1688 bij het beste hoofd: 
"Ontfang van dhoirs mattheus haeghens (f) de somme van acht schellyn groten over een slecht cattheyl" (RAG, Archief van de Raad van Vlaanderen, 31189).

(f) Wellicht een zoon van Joannes x Maria DE VOS, gehuwd met Livina VAN TRAPPEN ( Tak 2 (g)). 

In een aparte rekening van ontvanger Jan Hubrecht: "Andere ontfaen van beste hoofden in proffyte van voornoemde heere vervallen met de doot vande navolghende persoonen overleden ten voornoemde jare 1689 [...] Ontfaen van dhoirs mattheus hagens voor het beste cattheil achter gelaten by hun vader sijnde een roostere" (RAG, OAK, 4).

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Familiefonds de Merode Westerloo deel III: varia
DEEL III: naast de renteboeken en -lijsten (deel I) en de baljuwsrekeningen (deel II) bevat het heerlijk archief van Kalken in dit fonds ook archiefnummer VDA 420 met varia zoals charters, octrooien, processtukken, denombrementen enz. van de veertiende tot de zeventiende eeuw. Enkele documenten komen hier aan bod en zijn ook chronologisch gerangschikt van oud naar nieuw.

1. Niet gedateerde rentelijst: Op de voorzijde: "Declaration ou Liste des fiefs tenus de calcken en velein (perkament van kalfsleer) du tems de Messire Daniel de Mammis". De aanhef: "Dit syn de manne myns heeren mer daneels van masseme in calkine in wettre ende in huutberghine". Hij was een zoon van Jan van Massemen en Margareta van Oudenhove (1370-1408). Komen oa. voor: "Jonkvrouwe lysbette van calkine myns her Seghers dochter Lodewic tvos gheselnede" ( deel I (f)) met oa. "Item in beteringhe (bij erfenis) van dese leene gaf gheeraert van reeseghem heere van massemene over hughes van calkine"; Gillis van belle "prochipape van calkine" (komt niet voor op de lijst van gekende pastoors bij De Potter & Broeckaert/Dauwe) en "Kateline van aelwinne abdesse van nivele van haren heerschepe te wettre up tlichterveltsche ende calkine". Haar abbatiaat liep van 1386 t/m 1417: "Catherine de Helvin fut élue abbesse en 1386" (F. LEMAIRE, 'Notice historique sur la ville de Nivelles, et sur les abbesses qui l'ont successivement gouvernée depuis sa fondation jusqu'à la dissolution de son chapitre', pp. 117-118) en "On 1 December 1417 Isabelle de Frankenberg was elected abbess of Saint-Gertrude, succeeding Catherine de Hallewyn who had died on 27 October" (D. BRINE, 'Pious Memories: The Wall-Mounted Memorial in the Burgundian Netherlands', 2015, p. 147).

2. Vonnis van de Gentse schepenbank ivm een geschil tussen de Heer van Kalken en de dorpsbewoners, die occasioneel voor hem karweien moesten uitvoeren (in de Arenberg inventaris: "n°14 Une sentence de maintenue donnée a Gand touchant les courouwées dues au seigneur de Calkene de l'an 1431"). Op de voorzijde: "n°14 Sentence de maintenue donnée par la loy de Gand touchant le droit des coruwez que doivent les manans (de laten) en la seigneurie de calkene de L'an Xiiiic XXXi". DE POTTER & BROECKAERT behandelen deze zaak ook in hun Geschiedenis van Kalken. ( deel II: baljuwsrekeningen VDA 95 a 2.)

3. Akte met op de rugzijde: "Calckene Acte du Conseil en flandres pour aller avant en crim sans suramende lan 1432 au regard dun fratricide" (broedermoord). In de Arenberg inventaris: "n°5 Un acte du Conseil en Flandres pour poursuivre la cause intentée par dame Adrien Cabillau au sujet d'un paricide" (oudermoord) du 9 aout 1432". De opsteller van deze Franstalige inventaris was niet altijd even nauwkeurig, uit de tekst (met linksboven "n°5") blijkt dat ene Willem van Cootveldt ervan verdacht werd "dat hi Janne van Cootveldt zinen broeder brocht zoude hebben van live ter doot". De Raad besliste "dat de voorseyde Jan [van massemen], heere van Calkene, oft zyn bailliu van daer procederen zal moghen te wette ende voortgaen". Logisch, aangezien hij ook het recht bezat van de hogere justitie, dwz. op de veroordeling en het doen uitvoeren van de doodstraf (cf. 6 & 7).

4. Akte met op de rugzijde 3 notities: "n°19 Sentence donnée par les echevins de gand condamnant les bourgeois de dendermonde de paÿes les meilleur catheux a leur mort, aussi bien que les manans (de laten) de calcken de L'an 15 juin 1434  Twee vonnesse vande scepene van gent vande hooftstoelen in calkene op den porter van dendermonde  pour la seigneurie deux sentences obtenu pour les droitz de milleur cathelz d'aultres donnez oussij bien contre les bourgeois de terremonde que les habitans de calkene" ( Juridisch geschil over 'het beste hoofd' te Kalken anno 1612).

5. Niet-gedateerde renterol, in de Arenberg inventaris n°22: Une declaration des rentes s(eigneu)rialles de Calkene (in het midden van de rol staat "n°22"). Op de voorzijde: "Calckene rentes seigneurialles". De aanhef: "Item rente te paesschen". Het gaat om een lange lijst van belastingsplichtigen, de tweede persoon is ene Jan van den broucke, mogelijks te identificeren als baljuw in 1464 ( Kalken in de 'slaepere' van de abdij van Roosenberg 1466). Voorname personen of instellingen werden soms vooraan de lijst geplaatst, maar het kan ook gewoon om een naamgenoot gaan. Merkwaardig is nog dit: "Jan Poupe VI d. bi raffenscoet ex parte W. filius Robbrecht van Raffensscoet", een concrete aanwijzing van een verband tussen deze heerlijkheid en de gelijknamige Gentse familie ( Eigenaars van Raveschoot 14de-19de eeuw (l)). 
De kinderen van naamgenoot (nauwe verwant?) Willem van Raveschoot en Margareta Borluut waren reeds in 1412 eigenaars van de pachthoeve ter berrent in Massemen (F. DE POTTER & J. BROECKAERT, Geschiedenis van Massemen-Westrem, 1890, p. 6). Hun overlijdensdata zijn bekend: "Hier licht Willems van Raveschoot, Baudins sone, die stierf in t'jaer 1410 [...] Hier licht Joncvr. Machtilde Borluut, Jans dochter, Willems van Raveschoot wyf was, die stierf in t'jaer 1468" (E.A. Hellin, Histoire chronologique des évêques et du chapitre exemt de l'église cathédrale de S. Bavon à Gand suivi d'un receuil des epithaphes, 1772, p. 583). 

Komen ook voor:

- "Jan de pré van lande ter crucen over jan haghene
- "hanneken haghen op Paphen hofstat van der puerte" (?)
- "Jacop haghin van lande an de brugghestrate ex parte J. Permentier"

6. Vonnis anno 1440 van de Gentse Schepenen van Gedele. Op de rugzijde: "Sentence donnéee par ceux de parchons à gand condamnant le Baillif d'auderboorgh (Oudburg) de restituer une criminelle au Baillif de Calcken etant de la competence du seigneur de calcken en date 27. avril 1440 n°18" (n°8 in de Arenberg inventaris). In de linkermarge van de tekst: "Jan de mamisnes seigneur de calkene Adrienne Cabilleau sa femme" en eronder "Anthonia leur fille... heritieres de calkene & femme de messire Martin de gand dict villain baron de Rysenghien". 
De aanhef: "...van ghedinghe gheweest voor scepene tusschen lodewycke van masseminne als voocht vande joncvrauwe anthonine van massemine Jans dochter was wylen heere van kalkene by vrouwe Adrianen cabbelliaus zynder wettelicken ghezelnede was, als heesscher (eiser) over een syde, ende hubrecht den stoppeleer als bailliu vande oudeboorch verweerder over dander syde sprekende ende toecommende omme zeker exploit (WNT: geruchtmakende daad) ghedaen by janne van heylbrouc,... vanden voorseyde bailliu vanden oudenboorch up den persoon van mergriete sturtewaghens, de welcke up tvoorseyde heerscipe van kalkene by den voorseyde janne ghoudghen ende brocht was int schraven steen in ghend".

7. Vonnis van de Kalkense schepenbank, met op de rugzijde: "Calckene Sentence Criminelle pour trancher la teste lan XVc XXXI L'an 1531 Le 31 juillet". Zowel de notitie als datum zijn niet helemaal correct, want in de tekst staat: "up den XXI. dach van wedemaent (juni) a.o XVc. ende enendartich". Lieven van Neste, baljuw van Kalken, werd gehoord nav de zaak tegen "Kerstiaan vanden putte bastart, die naer goede informacie ter pijnbanck buyten banden ende buyten yzere ghekent ende gheleden heeft (a), dat hy ontrent St. Andries dach (30 november) lestleden was ghegaen bij nachte ende ontijde binnen den byvanck (domein) van Lauwereyns van den damme in zyne hovenbuer (b) om zijn vlas te stelene, dan de selven Lauwerenys inne lach om zijn vlas te bewarene dat inden hovene stack. den welcken hy kerstiaen al zwijghende ende zondr spreken zere moordadich ghequest heeft tot ses wonden bycans totterdoot". 
Na het horen van de beklaagde werd hij schuldig bevonden en besliste de rechtbank "dat bailliu huyter name vanden here rechten ofte doen rechten sal [...] metten zwurde metten rad binnen de prochie van calckene, daert den here belieft ende alzo brÿnghen van levende lyve ter doot". Als vermeend afschrikkingsmiddel werd de executie soms op verschillende manieren voltrokken, zoals hier de geplande onthoofding met het zwaard, gevolgd door een radbraking.

(a) Na de bekentenis die onder foltering werd afgelegd bevestigde hij achteraf zijn verklaringen. Enkel dan was de bekentenis rechtsgeldig.
(b) WNT: ovenbuur: het doorgaans vrij staande gebouwtje waarin de bakoven staat, bakhuis.


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De penningkohieren van Kalken, Laarne en Raveschoot (16de eeuw)

Begin de jaren negentig kreeg ik tijdens de Gentse Feesten een rondleiding in het stadsarchief, toen nog gevestigd in de Abrahamstraat nabij het Gravensteen. Pas zo'n twintig jaar later zou ik er terugkeren. Sinds 2005 is het Archief Gent (SAG) gehuisvest in het gerestaureerde gebouw 'De Zwarte Doos' op de voormalige Arbed-fabriekssite in de deelgemeente Gentbrugge. Het groepeert de dienst Stadsarcheologie, het Stadsarchief én het OCMW-archief (met vondelingenregisters).

De penningkohieren (belastingregisters) van ondermeer Kalken, Laarne en Raveschoot liggen er ter inzage en staan sinds 2022 grotendeels online op https://beeldbank.stad.gent. De Spaanse koning Filips II benoemde de hertog van Alva tot landvoogd over de Nederlanden. Om de schatkist te spijzen, voerde die in 1571 de XXste penning in, een bijkomende belasting van 5% op de huurprijs die pachters betaalden aan eigenaars van onroerend goed en jaarwinsten uit de handel. Voor eigenaars die op hun eigen gronden woonden werd de huurwaarde geschat. 
Het was zeker niet de eerste keer dat de bevolking extra werd belast: zo lezen we in een Kalkense schepenakte van 31 maart 1543: "Volghen zeker comijsse ghegheven bij den Regent van Vlanderen luyden van woorde te woorde aldus, ome te pstimeren den X pennynck comen van de winninghe van de coplieden hebben by ghemeene exstimatie duijst guldenen eens voor een jaer sonder meer zal de wet van elcker stede ende casselrijen gheautorist wezen omme te cometerene twee goede mannen met eenen clerc die der M[ajestey]t. van de... ghelieven zal" (RAG, OAK, Wettelijke passeringen, 132, f137v°). De Regent waarvan sprake was Maria van Hongarije, landvoogdes in naam van haar broer keizer Karel V, die een belasting van 10% op vermogens liet heffen tijdens de jaren 1543, 1544, 1553, 1556, 1561 en 1564 (a). 

(a) De online inventaris van het archief van de Audiëntie (ARA Brussel, 618/14) vermeldt ook de 100ste penningkohieren uit 1569 van het 'Kwartier van Gent', een uitgestrekt gebied dat onder meer de kasselrij van het Land van Dendermonde omvatte met 344 Cálckene, 345 Lárne en 346 Wettere, waartoe Raveschoot administratief behoorde. Sommige kohieren zijn bewaard, maar de voormelde helaas niet.

K A L K E N  (reeks OA28 nr. 31/134)

Dit nummer omvat de XXste penningkohieren (1571-72) en Xde penningkohieren (1574). Het eerste register met 68 folio's werd afgesloten op "desen derden Wiemaendt (juni) XVc en twee en tseventych". De aanhef: "Dit naervolghende zijn alle de persoonnen de welke gronden van erfen landt bosschen thienden en merssche in pachte bezyttende zyn binnen de prochye van calckene by den laten van der voors prochye overbrocht zijnde voor ons ghecommiteerde als Jan Wemaes, pieter bontinck en Jacob Wemaes, omme danof by hemlieden getauxeerdt te werdene den gherechten XXen p[ennynck] alvolgende den laste ons ghedaen, zond(erling) volgens den nottoire placcate van weghen onsen gheduchten heere den Co[nincklyke]n M[ajestey]t en dyt over jaer en in commen XVc ende eenen tseventich zohier naer volcht...". 
De schatters noteerden "sondre daermee eenighe fraude ghedaen te hebbeneper straat telkens de namen van de pachters, de oppervlakte en aard van de gebruikte gronden en het huurgeld, met een afzonderlijke en totale aanslag. Nadien kwamen de eigenaars aan bod, ook die van buiten de parochie (de afsetenen)Sporadisch staan ambten en beroepen vermeld, zoals Bartholomeus Hubrecht als koster en Jacob De Vylder als tavernier (herbergier), of verwantschappen zoals 'zoon van' of 'broer van'. Meestal staat enkel de naam van het gezinshoofd vermeld, niet die van de echtgenote, en 'wedewe van' wanneer de partner reeds overleden was. Een 12-tal naamgenoten komen voor, waaronder mijn stamoud-vader Jan haghens daude ( Generatie II) uit de Schriekwijk. 

Willem Van Aerde en opnieuw Jan en Jacob Wemaes stelden het register van de Xde penningkohieren op in 1574, dat 60 folio's bevat met achtereenvolgens de pachters in de Bontinckstrate, Sauwestrate, Keerckende, Steerstrate (de huidige Scheestraat?), Drapstrate, Cruijssen, Scriecstrate, Hussevelt, Coodtvelt, Keercstrate, Somerstrate, Tsevestrate, Hanselaer, Beervelt, Musschestrate, Westende, Eeztvelde, Overmeere, Laerne en Wettere, de pachters van de wyck thienden (bijeenliggende zaailanden) in het bezit van Daneel Mertens en het Franse klooster Sint Nikolaas-ten-Bossche, en ten slotte de eigenaars. Aangezien er slechts enkele jaren liggen tussen de opmaak en de schatters hetzelfde stratenpatroon volgden, zijn beide registers mooi met elkaar te vergelijken.

XXste penningkohieren (1571-72)


Pachters

f4r°  "Sauwestraette... Pieter vanden zype haudt in pachte van lieven
          haghens 700 roeden ettynghe" (graasweide)
f5v°  "Sauwestraette... Lieven haghens bezydt in pachte van pr dams
          een audt buyndt ettynghe"
         "Den selven haudt noch van Joos van musschoot 2 ghemeten lands"
         "Den selven van Pieter van peteghem een half bunder lands"
f6r°  "Den selven bezydt noch in pachte vande kyndere van Symoen
          oostelynck een ghemete lands"
        "Den selven haudt noch in pachte vande kercke ende den heleghen
          gheest van calcken 200 roeden lands"  
        "Den selven noch van jan haghens zynen vadre 1100 roeden lands"
        "Den selven bezydt noch in pachte van Lauwers van Damme
          400 roeden lands"
         "Den selven haudt noch in pachte van Pieter oostelynck een
           bunders lands"
f8r°  "Keerckende... De wedewe van laurs haghes haudt in pachte 
          vande weessen van adriaen de muelleneere een ghemete lands"
f8v°  "Den selven [Jan Schatteman] haudt noch in pachte van weessen
          batelme (Bartholomeus?) haghens een half ghemete lands"
f9v° "Jan haghes haudt in pachte van calcken kerck met capelrye (b) twee
          stycken lants samen groot een half bundre"
         "Den selven haudt in pachte van johanne vermeere 50 roeden mersch
         "Den selven haudt in pachte van zynen eerste kyndere de heelft van
           zynen wuenhuyse"

(b) land toebehorend aan de kapelanie, een stichting waarvan de geldmiddelen of goederen gebruikt worden om missen voor overledenen te lezen in de kerkkapel.

f11r°  "Adriaen haghens haudt in pachte vande hoors (nazaten)
            adriaen de muelleneere twee ghemete ettynghe"
          "Den selven haudt noch in pachte van arendt soettebrocke 600
            roeden lands"
          "Den selven haudt noch van jan papejans in pachte een half
           bunders lands ( Het Algemeen Familiefonds deel I-II)" 
          "Den selven noch van synen vadere 600 roeden lands"
          "Den selven haudt noch in pachte van heer gillis vermeere
           capelrye goedt 600 roeden lands"
f11v° "Jan haghens daude (mijn stamoud-vader Generatie II) haudt
            in pachte vande hoorie lieven gheraert vier ghemete lands"
           "Jan haghens de jonghe haudt in pachte vande hoors jacop van 
             damme,  twee bunds lands met een wuenhuis"
           "Den selven haudt noch vande selven hoors noch vier aud 
             ghemete lands"
           "Den selven haudt van lauwers van damme twee bunds lands"
           "Den selven haudt in pachte van synen vadre den heelft van
             hofstede daer sy tsamen woonen ende es groot van lande dat
             hy medehuert een ghemet met half de huisagie"
f12r° "Den selven [Gillis Oosterlinck] haudt noch van jan haghens een
           ghemete lands" ( kerkarchief 81 f6v°)






f16r° "Lieven haghens fs lievens haudt in pachte van de weessen pr van
           peteghem 400 roeden lands"
           "Den selven haudt noch van hoors kaerle vandermere in pachte
             twee ghemete lands"
           "Den selven haudt noch van zynen vadre een half ghemet mersch
           "Den selven [Adriaen Van Damme] haudt van jan haghens 
             in pachte een bund en een half ghemete lands"
           "Den selven haudt noch van jacop haghens en mattys de vyldre
             tsamen in pachte drye half bunds lands"
           "Lieven haghens daude haudt in pachte van daneel de vos 
            800 roeden lands"
f17r°  "Den selven [Pieter Eeckman] haudt noch in pachte van hoors van
            jan haghens 200 roeden lands"
f19r°  "De weduwe jan matthys haudt in pachte van jan haghens 
            een ghemete lands"
f19v°  "Den selven [Pieter Van Damme] haudt in pachte van 
             jacop haghens, 100 roeden lands"
f30v°  "Jan haghes haudt van selven pasteur van calckene een
             [...] thiende"
           "Lieven haghens fs lievens haudt oock in pachte een wyck thiende
             van voorzeyde pasteur van calckene"

Eigenaars ("gronden van erfven die diversche persoonen toebehooren")


f37v° "Sauwestrate... Paesschier haghes heeft eene behuisde stede groot
            van lande twee ghemeten met een wuenhuyse daer up staend"
f38r° "Lieven haghens fs jans heeft een behuisde stede groot van lande
           een dachwandt met wuenhuyse, ...ndre ende eenen stalle daer
           up staend"
          "Den selven... noch 2 bunders 200 roeden lands"
          "Den selven heeft noch 200 roeden ettynghe" (cf. f5v°-6r°)




f46r°  "De biest... Adriaen haghens heeft een behuisde stede groot van
            landts 700 roeden met eenen wuenhuyse ende schuere metten
            houen bunder"
f47r°  "De cruijssen.... Jan haghes met synen kynders heeft een ghemet
            lands daer up staend een wuenhus"
          "Den selven heeft noch een ghemete magher cauter landt"
f49r°  "Drapstrate... Maergriete aechten wedewe lauwers haghes 
            heeft met haren kynders 700 roeden lans met eenen wuenhuyse
            ende eenen stalle daer up staend" (cf. f8r°)
           "Den selvene heeft noch 100 roeden ettynghe"
           "Den selvene heeft noch in erfgrond 700 roeden lands"
f50r°  "Den schrieckt... Jan haghens daude (mijn stamoud-vader
            Generatie II) heeft een ghemet lands met een halfven
            wuenhuyse met half de schuere prs met noch twee stallen
            allenne de heelft" (c).
           "Den selven jan haghens... erdt noch vier bunds saylands"
            (cf. f11v°)
           "Jan haghens de jonghe heeft in propryeteyt vyf dachwand lands"
            (cf. f11v°) 

n1lwsraisjkfo

(c) gaat het om dezelfde locatie van de boerderij van stam-grootvader Jacobus in de eerste helft van de 17de eeuw en de tweewoonst van oud-grootvader Livinus Franciscus in 1819 (Generatie IX)? ( Kalkense huiseigenaars in 1819 / ca. 1860)

f55v°  "Somerstraette... Lieven haghens fs lievens heeft een huseken
            staend up hueringhe...heeft een ghemete lands"
f55r° "De wedewe van pauwels haghens [Elisabeth De Poorter] heeft een
           bunders lands met een wuenehuyseken daer up staend
f56r°  "Lieven haghens daude heeft een cleen huysseken met een cleyn
            schuerken met 100 roeden lands inde selve stede gheleghen"
          "Den selven heeft noch in eerf grond 950 roeden lands"
f68r°  "Lieden van laerne... jacop haghens... vyf bunders 137 roeden
            lands" 
           "Den selven... noch 663 roeden mersch" 

Xde penningkohieren (1574)


Pachters



f5r° "Sauwestrate... Lieven haghens haudt in pachte van zinnen vadre Jan haghens
         1100 roeden lands
"
        "Den selven heeft noch verpacht van Lauwers van damme een half
          bunders lands
"
        "Den selven noch van Pieter van peteghem een half bunders lands"
        "Den selven noch vande weesen Symoen oosterynck een ghemete"
        "Den selven van Pieter danyns een ettynghe groot 2 ghemeten"
        "Den selven noch van Joos van musschoot 2 ghemeten saylandt"











f9r° "Drapstrate... Jan haghers (?) haudt in pachte van vander capelrye ende
         de kercke van calckene tsamen half bunders lands
"
        "Den selven haudt van Johanne vander mere 50 roeden mersch"
        "Den selven haudt van zyn audste kyndre den heelft van zynnen
          wuenhuyse
"






f10r° "Cruissen... Adriaen haghens haudt in pachte van zynen vadre
           2,5 bunders saylands
"
          "Den selven haudt noch 2 ghemeten lands van Arendt Soetebrocke"
          "Den selven haudt noch een half bunders lands dat hy haudt vande
            weessen Jan papejan
"







f10v° "Den Scrieck... Jan haghens de jonghe haudt in pachte van zynen vadre
            een bunders 300 roeden lands"
          "Den selven haudt noch van Lauwerns van damme 2 bunders landt"
          "Den selven haudt noch van Lauwerns mattheeus vier ghemeten lands"
          "Den selven noch van dhoorie Lysbette Sauwen een dachwant lands"



           "Coodtvelt": Gillis Oosterlinck pacht 4 gemeten van Jan haghens.

f13r° "Jacop haghens haudt in pachte van Willem van aerde 4 ghemeten lands"
          "Den selven haudt noch vanden heleghen gheest van Calcken een
           dachwandt mersch
"
f13v° "Keerstrate... Den selven [Jacop vanden kerchove] haudt noch van
            Margriette haghens 1,5 ghemete lands
"

f14r° "Somerstrate... Lieven haghens haudt in pachte vanden weessen van
           Pieter van peteghem 400 roeden lands
"
          "Den zelven haudt noch vanden weessen carel vander mere twee
            ghemeten lands
"
           "Den zelven haudt van zinnen vadre (nog in leven) een half ghemeten
            lands
"
f14r° "Den zelven [Adriaen van damme] haudt van Jan haghens een buijndre 
           lands
"


f14r°  "Lieven haghens daude haudt in pachte van daneel de vos 800 roeden
            lands
"
f15r° "Den selven [Pieter Eeckman] haudt noch vanden weessen van
           Jan haghens 200 roeden lands"
f16r° "Brugstrate... De weduwe Jan matthys haudt in pachte van Jan haghens
           een ghemete lands"
f23v° "Overmeere... Pieter de conynck haudt in pachte van Lieven haghens
            een halve bunders lands
"





Eigenaars ("gronden van erfven toebehoorende diverssche laten (e) in  propryeteytte")

(e) grondgebruikers.

f33r° "Sauwestraette... Paesschier haghens heeft een stede te weten een wuenhuis met 2
           ghemeten lands
"
f34r° "Lieven haghens heeft een behuisde stede groot van lande een half ghemete met
           een wuenhuis schuere ende eenen stal
"
          "Den selven heeft noch over synen erf grondt tot thien ghemeten"
          "Den selven heeft noch 200 roeden mersch"
f34r° "Jan haghers (?) heeft een halve stede groot van lande hem ancleevend 200
           roeden met halven den wuenhuis ende een halve schuere
"
          "Den selven noch over syn erfven twee dachwandt lands"
          "Den selven noch 50 roeden mersch"

f36r° "De Biest... Adriaen haghens heeft een behuisde stede groot van lande een
           bunders ende een 
half metten wuenhuyse ende schuere"







f40r° Den Scrieck. Baljuw Michiel Weemaes woonde op zijn eigendom.
          ( Kalkense baljuws (14de - 18de eeuw)            

f40r° "Jan haghens daude heeft een behuisde stede groot van land 2 ghemeten
           met een wuenhuis schuere ende twee stallen
          "Den selven heeft noch een bunders erfven"
          "Den selven 500 roeden mersch
          "Jan haghens de jonghe heeft in erf grondt 2 bunders lands"




daude-en-de-jonghe-2

f42v° "Cootvelt... Jacob haghens heeft een stede groot van lande een ghemet met een
            huis ende een schuerre
"



f44v° "Somerstrate... Lieven haghens fs Lievens heeft een huis staen up hueringhe"

f44v° "De wedewe Pauwels haghens heeft een bunders lands ende een huyseken"

f44v° "Lieven haghens daude heeft een stede groot van lande 100 roeden met een cleen
            huseken ende een cleen schurken
"
           "Den selven... noch 950 roeden lands"

f58v° "Laerne... Jacob haghens ...terdt 5 bunders 800 roeden lands dies es daerinne
            begrepen een half bunders heye ende 73 roeden mersch
"


L A A R N E  (reeks OA28 nr. 36/150 op microfilm)
 

"Jacop haghens 1 ghemet lants inde musschestráte(cf. Kalken f68r°)

R A V E S C H O O T  (reeks OA28 nr. 79/333)

De XXste penningkohieren van Raffeschoot van 1572 (in tweevoud) en Vde penningkohieren van 1577 vinden we bij Wettere met Lichtervelsche (f), met in 1577 vermelding van mijn voorouders Jacob HAGHENS ( Generatie III), Jan HAGHENS ( Generatie II) en Pieter HAGHENS ( Generatie I).

(f) "Dit gebied, zich ergends binnen Laerne uitstrekkende, en waervan thands de naem niet meer gekend is, was zeer oud, en voerde insgelijks den titel van heerlijkheid, ook afhangende van den Leenhove van Dendermonde. Het had dezen naem naer zijne oude bezitters, de heeren van Lichtervelde, in WestVlaenderen, van welk geslacht het te eenen ongekenden tijdstippe overgegaen is aen datgene van Massemen, en vervolgends aen het stamhuis Vilain, met de heerlijkheid van Wetteren" (J. BROECKAERT, Geschiedenis van Wetteren, Gent, 1862, p. 32). 

XXste penningkohieren (1572)


Pachters

f37r° "
Jacob haghens haudt vande weesen florine haghens vier bunder
           zailants ende van 
Jan haghens 800 roen"

         "Jan haghens haudt van zinen vadere 400 roen"



"Dit naervolghende zyn d'officien verpacht binnen de juridisctie van wetteren ende ooc byden proprietarissen ghebruyct ende anden heerlicke renterollen"


f43v° "Jan haghens ende gillis de cuypere bezitten eenen rentbouc 

            iaerlix weirt zynde..."



Eigenaars

f57r° "Eerst Jacob haghens (mijn stam-betovergrootvader

            Generatie III) haudt een behuisde stede groot

          700 roeden... noch daer neven een half bunders lants"

          "Jan haghens haudt 3 bunder lants... de zelve 1 bunder bosch"




RAV2

          "de weesen florince haghens hauden 1 bunder bosch" 


Vde penningkohieren (1577)


Pachters

f23r° "Jacob haghens haud in pachte van willem haghens (zoon van
           Floris) 4 bunder lants"
          "De zelve haudt van Jan haghens 2 bunder ende 2 ghemete" 
          "Jan haghens filius Jans haud van zynen vadre een bunder"
          "Gillis Oostelinc haud ooc van Jan haghens een half bunder"
 
Bij de verpachte officien:



f64v° "Mr Gillis Saman (Heer van Raveschoot) haud de helft van eenen
            rentbouc iaerlicx weerdt zynde
..."
          "Jan haghens haud de wederdeel vanden voorscreven rentbouc"

Eigenaars
 

f26r° "Jacob haghes (sic) haud een behuisde stede groot 700 roeden
           ende een half bunder daer nevens


          "Jan haghens filius Pieters (resp. mijn stamoud-vader en
            -grootvader Generaties II-I) haud een bunder ende een
            ghemet bosch ende land
"

RAV1



          " de weesen florence haghens hauden een bunder bosch"

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Tak 1 uit Kalken/Laarne
Hierna volgt de stamboom uit het Oost-Vlaamse Kalken en Laarne met alle gekende naamdragers die gehuwd waren. De roepnamen staan in cursief, beroepen, mandaten en woonplaats zijn sporadisch vermeld. Als weergave koos ik voor een GeneaNet-structuur met de oudste generaties links, en de stamreeks in het rood. De verbanden zijn zorgvuldig samengesteld op basis van bronnen uit het oud en modern archief, de meeste staan zwart op wit te boek, enkelen zijn het resultaat van (on)rechtstreekse aanwijzingen. Dit werd waar mogelijk getoetst aan de resultaten van andere speurders. Correcties blijven natuurlijk mogelijk.

De takken zijn onderling verbonden via huwelijken tussen naamgenoten ( Verwevenheid van takken in de 17de-18de eeuw). Takken 1-3-4 leiden naar stam-betovergrootvader Jacobus met nazaten tot de 21ste eeuw, die werden opgespoord en gecontacteerd. De spelling 'Haeghens' komt meestal voor bij mijn Tak 1, het meer courante 'Haegens' bij de andere. Tot op heden werd nog geen aansluiting gevonden bij Takken 2-5, die terugkeren tot begin de 16de eeuw.  

° Johannes (Jan) x Christina BAUWENS (a)
   (baljuw van Raveschoot)
                             xx Livina VAN ZIJPE
      ° Elisabetha x1627 Georgius VAN RYSSELBERGHE †1643
                          xx1643 Christianus VERVAET 1613-1689
      o Catharina x1624 Livinus EVERAERT †1648 (b)
      o Livina x1631 Simon DE BRUIJCKERE
      o Maria (Maiken) +1699 x Livinus DE MAESSCHALCK 1604-1673
        (begraven in de Laarnse Sint-Machariuskerk, "benefaciens ecclesia et pauperabus legatis testamento",
          met schenkingen in haar testament aan de Kerk & Armentafel)
      o Petrus †+674 x1640 Anna (Tanneken) SLOYR ( Lokerse tak)
            ° Catharina (Cathelijne) x Jan DE BOCK
            ° Joannes ca 1638-1719 x1673 Petronilla BRACKE (c)
                ° Aegidius (Gilles) 1694 x Isabelle Françoise HERREMAN ( Franse tak)
                   ° Jean Bernard x 26-02-1759 (Cassel/Saint-Nicolas) Anne Catherine GILLODTS
                   ° Nicolas Louis x1762 Marie Josèphe Julie VAN BEVER
                   ° Henri (Henry) Joseph Nicolas x1776 Marie Jeanne Therèse DURANT
                      ° Henri Guillaume en Louise Françoise Julienne WAGNER (huwelijk onbekend)
                                                     x Marie Florentine BON(DEWEEL)
                      ° Henriette Bernardine Jacqueline x Anthime Eutrope VERMULLEN
                  Aegidius xx1721 Zele Anna BONNAERENS ( Zeelse naamgenoten)
                     ° Petrus (landbouwer) x Anna Catharina VAN HERREWEGHE
                                                         xx1789 Maria Joanna VAN DEN ABBEELE
                        ° Fredericus x1822 Maria Anna VAN NUFFEL
                           ° Maria Virginia x1854 Constantinus UYTTENDAELE
                     ° Joannes Franciscus (landwerker) x Elisabeth GOOSSENS
                        ° Petrus Benedictus x Alexandrina STROOYBAND
                           ° Maria Livina x Judocus DIERICKX
                ° Livinus 1678-1726 x1710 Petronilla VLAMINCK
                                                 xx1716 Joanna BRACKE
                ° Petronella x Jacobus VERLEE
                ° Jacobus 1688-1766 x Amelberga VANDEVELDE (d)
                   ° Joannes Franciscus 1725 x Livina BRUGGHEMAN (e)
                                                               xx1754 Maria Anna ROGIERS 1722-1794
                      ° Jacobus Franciscus x Maria Anna VAN PETEGHEM
                         ° Joanna Catharina x Laurentius VERVAET
                         ° Angelus (Angelist) (werkman uit de Schriek) x Virginia PIETERS (spinster) 
                         ° Seraphina x Petrus Franciscus VAN DEN HENDE (beiden dagloners uit het Husseveld)
                      ° Petrus Joannes (landbouwer uit de Schriek) x Maria Magdalena TEMMERMAN +1840 (landbouwster ex Berlare - PR Kalken)
                         ° Amelia x Petrus DE BRAUWER (ex Lokeren)
                         ° Maria Francisca (dagloner) x Franciscus TROCH (uit Laarne)
                         ° Ancella x Petrus Joannes VAN BOXELAERE
                      ° Petrus Livinus x Maria Anna BAETEN
                         ° Regina x Jacobus VANDEVELDE
                         ° Maria Jacoba x Adrianus Franciscus MAES (ex Gent) (woonden in Lokeren - PR Beervelde)
                         ° Sebastianus x Francisca WYNGAERT
                            ° Maria Coleta x Petrus Leopoldus SCHEPENS
                                                    xx Petrus DE MAESSCHALK
                            ° Sidonia x Petrus DE COSTER
                            ° Eulalia Maria x Camillus Joannes FIERS (woonden te Kerrebroeck - PR Beervelde)
                            ° Amalia x Celestinus DE MEYER (woonden op het Cootveld - PR Beervelde)
                            ° Livinus x Amalia FIERS (woonden op het Cootveld - PR Beervelde)
                               ° Maria Pelagia x Remigius DE SMET
                               ° Maria Elodia x Gustavus SCHELFAUT
                               ° Henricus x Coleta VANDE SOMPEL xx Maria Stephania GENTIER
                               ° Cyrillus Theophilus x Anna Cordula VERSCHRAEGEN
                                   ° Henri x Julia BLANCHE (landbouwers)
                                      ° Cyriel x Rita DE GROOTE (Fietsen Haeghens te Laarne)
                                          ° Katy x Elie DE PAUW (idem)
                                      ° Jozef x Rita VERLINDEN
                                          ° Hans (florist te Destelbergen) x Katrien DE BEL
                            ° Henricus x Rosalia VERVAET (ex Zeveneken - PR Beervelde) (woonden in de Hanselaarstraat - PR Beervelde)
                               ° Leonie Marie x Emiel VAN KERCKHOVE
                               ° Maria x Eduardus SCHEIRE
                               ° Josephus Raymundus x Maria Elodia CORNELIS
                               ° Evelina Ludovica x Gerardus SCHAMPHELAERE
                               ° Eduardus Sebastianus x Maria Romania STAELENS
                               ° Maria Ludovica x Romanus Josephus PLAETINCK
                         ° Joanna x Mattheus VANDER GUCHT
   o Jacobus +1658 x Judoca VAN BEERELAERE 1614
      ° Christina (Christijnten) ( Begijnen te Gent)
      o Joanna (Janneken) 1647-1716 x1695 Livinus SCHEIRE +1697 (f) (woonden in de Hanselaerstraete - SvG Kalken)
      o Joannes 1640-1685 x1668 Livina VAN AERDE 1642-1719 (g)
         o Elisabeth 1671 x1695 Jacobus SCHEIRE +1712
         o Joannes 1673-1753 x1717 Joanna HAEGHENS 1691-1751 ( Tak 2)
            ° Petrus 1718-1795 x Joanna DE LAUSNAY
               ° Livinus 1755-1831 (landbouwer en gemeenteraadslid (1802-11) te Laarne) x1785 Maria Theresia LIEVENS (woonden in de Laarnse Kerkstraat)
               ° Joannes Franciscus 1760 (landbouwer ex Laarne) x1789 Judoca Maria STROBBE 1762-1804 (ex Heusden)
                  ° Sebastianus 1801-1872 (ex Laarne) x Francisca VENNEMAN (woonden in de Kerkstraat te Waarschoot)
                  ° Petrus Franciscus (ex Laarne) x1821 Maria Elizabeth THIELEMANS (ex "Hever" bij Mechelen)
                     (woonden in de Laarnse Dorpsstraat)
                     ° Joannes Baptiste Joseph (h) x1848 Joanna Livina CRAEYNEST (landbouwster ex Destelbergen)
                       (molenaar bij overlijden / was met zijn broer Felix Antoon olieslager te Laarne - POPP legger)
               Petrus xx Judoca AELTERMAN (woonden in de Laarnse Eeckhoeck - 1796)
            o Theresia 1719 x1752 Livinus TEMMERMAN +1767
            o Bartholomeus 1730-1811 x1767 Livina Maria TEMMERMAN +1812
               o Livina Francisca 1768-1831 x1792 Livinus DE POORTER (landsman) (woonden in de Saewerstraete - 1796)
               ° Joanna Petronilla 1771 x Petrus Joannes DE POORTER
            o Joannes Franciscus 1722-1796 x1756 Isabella Theresia VAN DEN BRANDEN 1729
               o Petrus Johannes 1771-1841 x Kalken 1802 Joanna Theresia VERHERBRUGGEN 1772-1805
                  (woonden in de Schriek, vlakbij broer Livinus Frs. - Volkstelling 1796)
                  o Maria Coleta 1803-1840 x1832 Petrus Franciscus JANSSENS 1808-1879
                  Petrus Johannes xx Overmere 1806 Josepha Francisca BAETEN
                  (landsman en gemeenteraadslid te Overmere 1836-1841)
               o Livinus Franciscus 1756-1837 x1795 Maria Catharina VERHERBRUGGEN 1771-1830
                  o Theresia 1796-1878 x1819 Bernard DE LAUSNAY 1793-1873
                  o Petrus Joannes (landbouwer wonend in de Schriek) 1798-1867
                  o Bartolomeus 1802-1876 x1831 Coleta BAETEN 1810-1848
                     ° Bernardus 1842 x Marie Cordula BULTINCK
                        ° Honorina Maria 1884-1953 x1908 Remigius SMEKENS
                     o Sebastianus 1833-1917 x1867 Philomena DE KESEL 1841
                        o Marie Romanie 1869-1961 x Georges SCHELLINCK 1867-1945
                        o Marie Elodie 1874-1967 x1895 Charles VAN DE WEGHE 1868
                        o Henricus 1877-1960 x Elodia VAN TOURNHOUT
                                                            xx1929 Maria Cornelia TROMMELEN
                           o Irene
                        o Achilles 1879-1948 x1910 Honorinne Stephania DE WOLF 1888-1960
                           o Sebastianus Willy x Gabrielle Octave Hortensia DE GRAVE
                              o Freddy Achiel x Monique Henriette Emilienne DE LOOSE
                                 o Luc Marcel Willy (blogger)
                     o Cyrillus 1879 x Maria TOLLIERS
                     o Evariste 1882-1962 x1906 Marie Elodie VAN WAELVELDE 1878-1948
                        o Yvonne 1907
                     o Irma Caecilia Valentina 1885-1935 x1908 Jan-Arthur VAN SWOL 1885-1961
                  o Josepha Francisca 1838 x1870 Felicianus Eugenius HUYCKE
                  o Edmondus 1839 x Maria Elodia MAENHOUT
                o Sebastianus (landbouwer) 1806 x1829 Angelina DE WILDE (landbouwster) 1810-1885 (h)
                   o Maria Justina 1847 x Leopoldus DE LETTER
                   ° Maria Coleta 1830-1870 x Petrus DE LETTER
                                                              xx Seraphinus BUYLE 
                o Josepha Francisca (landbouwster) 1808 x Petrus DE COENE (landbouwer) 1800-1853
                o Livina Francisca (landbouwster) 1812-1878
                o Ludovicus (Louis - landbouwer) °ca 1800 †1858 x Maria VAN RIJSSELBERGHE †1834
                   o Joannes Franciscus 1828 x Maria Juliana VEECKMAN (ex Wetteren)
                    o Cyrillus Bartholomeus 1870-1935
                    ° Caesarius Marie 1872 x Coralia COPPENS
                                                           xx Margaretha (Margriet) VAN DRIESSCHE
                    o Maria Ludovica Melania 1882-1933 x Josephus Franciscus Mathilde COPPENS 1885-1935
                    o Camillus 1879 x Maria DE GRAEVE 1894
                       o Maria (100 jaar op 26 januari 2021 !) / Helena / Martha (de 3 zussen uit Laarne Generaties XV-VI)
                       o Maurits (Maurice) x Odonie Raymonda Rosa TAVERNIER (Waalse Tak)
                          o Joseph x Chantal DEWEZ
                             o Céline x Manu MATTERN
                          o Joris (Georges) x Dominique DELVAUX
                             o Olivier x Gaëlle DASTROY
                             ° Hervé x Constance PIRSON
                             ° Sabine x Joëlle VANDOORNE
                             ° Sylvie x Cédric DEMARCHE 
                          o Johan x Bernadette BIBOT
                             ° Gilles x Aude LEKEU 
                          o Anne-Marie x Abdou JELLOULI
                          o Marc x Monique COMBLIN
                             ° Marc-Antoine x Anaëlle HERPOEL
                             ° Alain-Brice x Eléonore NICOLAÏ
                          
(a) uit de SvG (121) te Kalken van zoon Jacobus: "ten sterfhuijse van zijnen vader ende moedere". Vader Jan hertrouwde met Livina Van Zijpe, maar Jacobus' biologische moeder was Christina Bauwens. Gekende nakomelingen zijn: stam-grootvader Jacobus (°1609 ), Maria (°1612), Petrus (°1615), en Dionisus (°1617). Christina was in 1628 als "Hagens Christina alias Bauwens" meter van een dochter van Catharina en Livinus Everaert, in 1633 van een zoon van Symon De Bruyckere en Levina (nog een zus van Jacobus), en in 1637 samen met Jacobus Van Bereleere doopheffer van Christina, dochter van Jacobus en Judoca Van Beerelare. Judoca's ouders waren Jacobus en Elizabetha Van Crombrugghe, dus vaders moeder en moeders vader traden op als doopheffer, waarbij de dochter werd vernoemd naar de grootmoeder. Op 22/02/1638 is Christina Bauwens te Laarne voor de laatste keer meter bij een zoon van Livinus De Maesschalck en Maria Hagens, zus van Jacobus. Ze stierf voor het einde van datzelfde jaar, want in de Kalkense baljuwsrekening staat te lezen: "Ontfaen van Jacques haghens over vyftich roeden leen wesende mersch hem verstorven van Christina bauwens syne moeder" (ARA, FDMW, VDA 165/3).
Nog een aanwijzing komt uit "den negensten erfbouck van de prochie van Calckene beginnende met den eersten january 1615": f5v°: "jan haghens en christyne bauwens ondererft 75 r lants een onbehuysde hofstede op den Nieuwe Gavere, noort tsevestraeten, 26£ grooten. In erfven pieter van vaet fs prs." f115v°: artikel 1 jacques van beirleere hofstede oost de street groot 680 roeden (belastbaar, quote 3-6-0) met mutaties jan hagens ende christina hagens elk 1/2; christina nadien geschrapt en vervangen door lieven scheere; jacques hagens 1641; jan hagens al 1671; jacob staelens 1686.
(b) in 1648: "Dese weesen is competerende met haerlieder moeder dheelft van de hofstede in het magheret (*), ghedeelt met Lieven De Maeschalck met ghelijke helft" - SvG Laarne (111). (*) "indique que le village s'élève sur d'anciennes constructions réunies en latin" (http://www.bastogne.be/). Het lag ten westen van de Rivierstraat, onder de toenmalige steenweg tussen Gent en Dendermonde.
(c) De Staat van Goed: een rijke bron II.
(d) doopheffers van hun first born Joanna Maria op 04/04/1718 waren Joannes Haegens & Maria Van Den Abeele, vaders vader en moeders moeder.
(e) in de tiende-ommestellingen van o.m. 1757 & 1763 wonen Frans Jans, Frans Jacops, Jacobus, Pieter en Lieven vlakbij elkaar in de Schriek. Tijdens de Franse volkstelling van 1796 woonden Joannes Franciscus en zijn zonen Jacobus frs. en Petrus Joannes (allen landsman) én zoon Petrus Livinus (wever) er nog steeds. Maria Anna Van Peteghem, die in 1799 huwt met Jacobus frs. wordt vermeld als 24-jarige meyssen.
(f) in 1685 is Lieven voogd van de wezen van stam-vader Jan, gehuwd met Lievijne Van Aerde - SvG Kalken (428).
(g) “op den 16e meije 1658 heeft jan haeghens fs jaquis (pas 18 jaar) syn leene verheven hem verstorven met de hofstede van syne vadere oost joos de wilde suyt de weesen van jaquis de r…s west… w charles noort de dreve ghenampt de goeneye item de tweede partye in een naedere partye oost jan de gheest suyt de voorn weese van jaquis de r… west hem selven noort in het selven stuck ln de masschalck actum ter manynghe van gillis de vyldere balliu en wijsdum van pr scheere en adriaen baert jan cornelis ende lauweryns (*) haeghens mannen van de leene van dheerl van raveschoot…als voorg" (RABW, OAL, Supplement, nr. 511: Register gehouden voor de inschrijving van de wettelijke passeringen en leenverheffingen van de heerlijkheid Raveschoot (1648-1719), folio 14v°). (*) wellicht Laurentius fs Laurentius x Joanna Bracke, gehuwd met Catharina Van Peteghem ( Tak 3).
(h) veroordeeld tot 3 dagen gevangenis en 10 fr. boete wegens "wederzydsche mishandelingen" (Den Onpartydigen, 23/05/1847).
(i) hun zoon Bartholomeus HAEGHENS (°Kalken 25/12/1837) pleegde helaas zelfmoord: "Un nommé Bartholomé Haeghens, âgé de 67 ans, demeurant à Calcken avec sa soeur, s'est pendu, hier, parce qu'il avait été jugé nécessaire d'envoyer cette dernière dans un hospice d'aliénées (krankzinnigeninstituut)" (La Flandre Libérale, 29/06/1906). Volgens het officiële overlijdensregister stierf  hij in zijn woning in de wijk Bieststraat op 26/06 ipv 28/06/1906.

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Tak 2 uit Kalken/Laarne

  ° Elizabeth 1561-1636 x Livinus RO(E)GIERS 1555-1635 
  ° Jacobus fs Livinus fs Jan ca. 1555-31/07/1625 (a) x Margareta ALLEMAN (woonden op een hofstede up het cootvelt - WP 137 f23v°)
     ° Petronella x 1616 Livinus MAES (ex Lokeren)
     ° Margareta x Thomas VAN KERCHOVE
                       xx Joannes DE BAERE 
     o Adriana 1600-1634 x Livinus VAN DEN ABEELE  
     o Joannes †1641 x1609 Maria (Marijken) DE VOS †1667 (b) (ex Cootveld - PR Kalken) 
        o Joannes 1617-1681 x Petronella (Pierijnten) PAUWELS †1667 (ex Cootveld - PR Kalken) 
            o Judoca x1698 Michael LYSENS 
            o Maria 1649-1685 x Petrus DE COCK 
            o Anna 1650 x Egidius LAMMENS 1656-1741 
            o Joannes 1658 x1689 Maria VERSCHELDEN 1744 (c
                o Joanna 1693-1776 x1731 Guillemus VAN TRAPPEN 1698 
                                              xx1734 Petrus DE MEYER 
                o Judoca 1699 x Petrus DE VISSCHER 
                o Maria 1703-1777 x Guillemus ONGENAE †1785 
            o Amelberga 1666-1734 x1702 Jacobus COPPEJANS 1664-1742 
        o Dionisius x Elisabeth DE BAERE (d
            o Joanna (Janneken) †1691 x Jacobus (Jaecques) BONTINCK 
            o Joannes x Judoca VAN AERDE (e)
                o Dionisius x Anna FIERS  
                o Livina x Sebastianus COURS 
                o Petronella x Nicholas BRACKE 
                o Joannes x Catharina VERHOFSTADT 
                    
                    o Clemens x Catharina HAENTJENS 
                                    xx Maria Theresia BUYLE (woonden in de Sauwerstraete - 10e ommestelling 1795)
                   Joannes xx Maria Anna HAEGHENS ( Tak 3)
                    o Petronella x Livinus BURRICK (landsman) (woonden in de Somerstraet - Volkstelling 1796) 
                    o Josephus (arbyder) x Joanna Josepha VAN DAMME (woonden in de Meulencauter - Volkstelling 1796) 
                        o Joannes x Josepha GOOSSENS

                            ° Mathildis x Petrus SCHEIRE (ex Heusden)

                            ° Severinus x Stephania COURS

                                  ° Maria Pharaïldis x Casimirus SCHEIRE
                                     ° Rudolpus (onwettig) x Maria Melania TROCH
                             ° Sophia x Carolus Ludovicus BEUGELS                        
                             o Maria x Bernardus VAN RYSSELBERGHE 
                        o Franciscus x Ursula VAN THEMSCHE
                                           xx Francisca POTS (spinster)

                             ° Amelia x Dominicus DE FRE 
                    o Livinus (f)
                o Jacobus x Petronella VAN DAMME
                    o Maria x Jacobus DE WILDE 
                                xx Petrus VANDEVELDE 
                    o Judoca Maria x Petrus Franciscus DAUWE (landsman) (woonden op Eesvelde - Volkstelling 1796)
                                           xx Josephus VANDENABEELE
                                           xxx Marinus Franciscus VAN ACKER
                    o Petronella x Jacobus Livinus VAN RIJSSELBERGHE (woonden in de Scheestraete - Volkstelling 1796) 
                o Adrianus x Catharina VAN LAERE 
                    o Joannes x Maria FIERS 
                        o Maria Petronella Jacoba x Joannes VAN RIJSSELBERGEN 
                        o Philippina x Jacobus ROELANDT 
                        o Joanna Jacoba x Laurentius DEBBAUT 
                        o Judoca Theresia x Joannes Baptista JACOBS 
                        o Livina x Petrus Franciscus ROELANDT (arbyder) (woonden in de Vermonstraete - Volkstelling 1796) 
                        o Petrus Livinus †1811 x1800 Christina ROBUYST (landbouwster, Brugstaat 26 - 10 jl tafel 1829)  †1868 
                    o Guillemus (arbyder) x Joanna Maria RAES (woonden te Beirvelde/Hanselaere - Volkstelling 1796)
                        o Rosalia (ex Destelbergen) x Petrus Simon VERSCHUEREN
                                                                           
xx Jacobus VAN MOSSEVELDE                       
                        o Joanna x Petrus VAN HAUTE (ex Merchtem)
                        o Joannes x Catharina VERHOEVEN (f bis)
                        o Angelina x Petrus Franciscus DE WACHTER (ex Lokeren)
                        o Coleta x Petrus Joannes VERSCHRAEGEN 
                
o Jan x Livina WAUTERS 
                o Elisabeth x Jan VAN BRUSSEL 
        o Mattheus 1612-1689 x Livina VAN TRAPPEN (g
            o Petrus x Amelberga VAN CLEEMPUT
                ° Judocus x1727 Maria VAN DRIESSCHE 
( tak Lokeren)
                       
° Joanna x1761 Jacobus DE VEIRMAN 
            o Jacobus (Jaeques) 1657-1717 x1686 Joanna (Janneken) DE WILDE †1710 (h
                o Joanna 1691-1751 x1717 Jan HAEGHENS 1673-1753 ( Tak 1) 
            o Dionisius 1663 x1689 Livina DE WILDE 1659-1705 
                o Livinus Franciscus x Joanna DE MOL

                    ° Petrus Franciscus x Joanna Maria WALTERS 
            o Livinus (Lieven) 1666 x Elisabeth DE WILDE 1670-1699 
                o Bartholomeus 1696-1776 x Elisabeth DE VOS 1700-1777 (i)
                    o Joannes Franciscus (landsman) 1733 x (j) Catharina DAUWE (woonden in Kalken Dorp-Volkstelling 1796) 
                    o Joanna Catharina 1734 x Jan DE VILDER †1806 (landsman)
                      (woonden in de Vermonstraete - Volkstelling 1796)
            o Livinus 1666 xx Maria PAUWELS †1731
                o Petronella 1701-1781 x1739 Egidius VANKERCKHOVE 
                ° Joanna
(kocht in 1732 met haar zus een behuijst hofstedeken in de Vromonstraat)

(a) "Jacobus hagens 70 Ao (annorum), uxore sua margareta alleman, reliq. tres filios et 5 fillias, scabinus (schepen)" (RAG, OAK, PR Kalken). "Ontfaen van t recht van pelle (baarkleed) van licken die in de kercke binnen den dienst der missen ghestaen hebben te weten Jacob haghens..." (RAG, KAK, kerkrekening 1625, opgemaakt 22/07/1626). Reeds in 1602 vermeld als schepen (RAG, KAK, Armendis rekening 499 f33v°). Ontving in 1607 een vergoeding van de baljuw voor het dag en nacht bewaken van een vermeende heks (ARA, Familiefonds de Merode Westerloo, VD 964). In 1620 schrijft pastoor Van Zijpe dat hij op een hofstede woont in het Cootvelt, met als latere toevoeging erboven geschreven "Màrg. hàgens we." (RAG, Fonds Sint-Baafs en Bisdom Gent, K83, R848/8A). Volgens opmetingen in 1635 was het grondgebied van Kalken opgedeeld in 27 wijken. De vierde wijk liep op het Cootvelt van Pauwels De Brouwere tot de wezen van Jacob Haghens.    
We weten zeker uit het Kalkense landboek van 1610 dat zijn vader Livinus heette: "de we margriete alleman Jacob hagens fs Ln up ontrent een halfbund lants oost tvoorgaende stuc noort de kercstrate west denys bracke zuit pr. Bontijnc". Wanneer we deze akte vergelijken met die uit de tweede helft van de 16de eeuw waarin het perceel ‘davermate’ voorkomt, dan is de conclusie dat de vader van deze Livinus een Joannes was: 
- "lieven haghens heeft doen vbieden den wech en zyne bocht tavermate" (1563). 'Bocht' betekent: "In den landbouw. Eene met een staketsel omheinde ruimte, een perk, waarin dieren worden bijeengehouden" (WNT). 
- "de zelven (de kerkmeesters) maken heesch met...rente van...ten laste van ln haghens fs jans sprekend up een dach[wan]t mersch ghenaempt davermate noort cômen aenden kerckackere" (1588)
- “Elisabeth haghens Lieven rogiers wyf ome Lieven haghens fs Jans van een ghemet etteweede gheleghen aen kerkacker…davermate oost ende zuyt Jan bauwens west Jacob bracke noort den kerckacker" (s.d.) 
- "Ontfaen van jacob haghens en laurs bracke van pachte van viic roe[de]n mersch gheleghen inden meulemeersch comen aenden meulencautere…betaelt over pieter oostel" en "ghenaempt davermate" (1588). Thomas Oosterlinck kocht dit perceel op 10/11/1531 als onderpand voor de stichting van een eeuwige jaargetijde van de kerkmeesters met toestemming van de bisschop van Doornik (op het latere kadasterplan nr. 239 in Sectie G in de Schoormeersen).  
Via de Kalkense XXste penningkohieren (1571-72) weten we waar deze Livinus woonde: "Sauwestraette Lieven haghens fs jans heeft een behuysde stede groot van lande een dachwandt met wuenhuyse, schuer en stalle daer up staen" en er ook (ver)pachtte: “Sauwestraette... Pieter vanden zype haudt in pachte van lieven haghens 700 roeden ettynghe", “Lieven haghens bezydt in pachte van pr dams een acht bundt ettynghe" en "Den selven noch van jan haghens zynen vadre 1100 roeden lands".
Uit ferieboek nr. 98 (1585-95) vernemen we dat Jacobus zeker nog een andere jongere zus had: "jacob haghins als voocht van weezen achterbleven ln haghens maect heesch met een wettel saerthere (charter) ten laste van zekere ghedaen by gs van ackere" (f4r°) & "de zake tusschen jacob haghins als voocht van zyne zusters en...hebben van jan haghens hre met een wettel saerthere ten laste van zekere ghedaen by gs van ackere" (f17r°)
(b) 01/07/1648: Maeijken De Vos, weduwe van Jan Haghens treedt op als voogd voor een wees van schoonzus Adriane Haghens, weduwe van Lieven Vanden Abbeele, ter presentie van haar zoon Mattheus - SvG Kalken (141). In 1657: “Ontfaen over lantpacht int lokerstraettien vanden boschackeren, van den voorsten vogelsanghe, van Maeijken De Vos we Jan Hagens van den achterste vogelesange" (SvG 201). Haar zoon Mattheus betaalt in 1663 “twee jaeren lantpacht van lants geleghen te Lokeren in de voghelsangen” - SvG (230). “VOGELENZANG : landt aen de vierweegsche gen. den vogelensanck s. de strate [280 R], 1653, Staet van Goed (boek 19), fo. 298v”. (Bijdrage tot de toponymie van Lokeren, E. DULLAERT, 2008, p. 247)
(c) Jan is in 1685 voogd van de wezen van zus Maria en Pieter De Cock - SvG Kalken (426). 
(d) in 1691 was Denijs voogd van de wezen van dochter Janneken, gehuwd met Jaecques Bontinck - SvG Kalken (465). 
(e) Jan is in 1694 voogd van de wezen van zijn schoonvader Jan Van Aerde - SvG Kalken (489). Het huwelijk op 13/09/1689 was 'van moeten': hij was slechts 19 jaar oud en hun eerste kind Dionijsius werd geboren op… 21/09/1689! 
(f) uit de SvG van Livinus' vader (+ 28/03/1789) bleek reeds dat hij in dienst was van Zijne Majesteit bij het regiment van Clairfâyt. In een bijvoegsel van de Oostenrijkse militaire overheid van 19/05/1789 aan zijn namptissement (borgsom) luidt het als volgt: 
"Nous Jacques baron De Lünden colonel commandant le regimient de Clerfayt infanterie au service de sa Majesté L'Empereur et Roy permettons au nommé Livin Haegens fuselier de la compagnie de monsieur le capitaine De Zaplethal de garnison à la citadelle d'anvers soit en personne ou par procureur d'evacuer la mortuaire de Jean Haegens son pere mort dans le courrant de cette année au village de Kalken pays de Termonde avec ses autres coheritiers sous condition cependant que sa quote part soit mise à rent... sous hypotheque ou autre aparance suffisante. Donné en notre garnison à gand en Flandres ce 8. May 1789" (RAG, OAK, Vrijwillige rechtspraak, nr. 200, Namptissementen 1713-1796).
(f bis) Pour la petite histoire: Hun zoon Franciscus HAEGENS (°Beervelde 08/12/1818) overleed te Luik op 11/12/1865 als François HAEGHENS, terrassier (dak- of grondwerker). Zijn moeder staat in de originele overlijdensakte  te boek als Catherine Varouf. In de bewerking op Familysearch.org werd dat zelfs verbasterd tot Yarouf ipv VERHOEVEN !  
(g) uit de PR= "23/09/1612 Mattheus kv Johannes Fs Jacobus  en N,N met doopgetuigen De Vos Livinus en avia (grootmoeder) uxor Hagens Jacobus". In 1681 treedt hij op als voogd van de wezen van broer Jan en Pierijnten Pauwels. De broers deelden een tweewoonst - SvG Kalken (387).
(h) in 1699 is Jaecques voogd van de wees Bartholomeus van broer Lieven, gehuwd met Elijsabeth De Wilde - SvG Kalken (545). Beide broers hadden land te Raveschoot, in de buurt van de "waerande" (SvG Kalken (549).
(i) er zat een haar in de boter tussen Bartholomeus en zijn halfzussen Joanna en Petronella uit het 2e huwelijk van vader Livinus. Uit een wettelijke passering van 19 april 1731: "contract aengegaen tusschen barthls, joanne ende pieternelle haeghens waerbij zij zijn gescheeden van hunne civile gemeenzaemheijt - Compareerden voor Bailliu, Borghmre, ende Schepenen der prochie, ende heerlijckhede van Calcken, ende vanden nieuwen gavere in persoone barthls haeghens fs. lievens ter eendere zijde, mitsgaeders joanne, ende pieternelle haeghens fae lievens voorz zijne zusters van halven bedde ter andere, te kennen ghevende dat zij op den 13e Augusti 1728 comparerende voor den notaris livinus steels tot wetteren residerende ende get... aldaer genoempt, bij mutuele gifte ende metter warmer handt aen elckanderen immers de lancxtlevende van hun hadden opgedraeghen, ende gecedeert alle hemlieden respective meubelaire effecten bestaende in een koij, een kalf, een ghetauwe, graenen, te velde ende inde schuere, alle de vervoetheijt in de landen, mitsgaeders alle de meubelen, ende cattheylen van huijsraede breeder bij de zelve acte vermelt, ghelijck oock alle de goederen, ende gronden van erven hun respectivelijck competerende, ende dat zij danof op den 22e 9ber 1728 comparerende voor ons bailliu, borghmre, ende schepenen voornt hadden ghedaen de gherequiseerde traditien alles met intentie dat zij comparanten hun leven gedurende t'zamen zouden ghewoont, ende huijs ghehauden hebben in peijs, ende vrede, ende dat zij in teghendeel daegelijcx leven in twist, ende tweedracht t'hunnen grooten intresten en zelfs ziele verlies, ende moghelijck noch meer zoude aen groeijen nijt dies den eersten comparant schijnt gheintentioneert te wesen zich te begheven ten huwelijcken staete, ende om meer andere redenen hun daer toe te moverende verclaerden de respective comparanten vrijwillighlijck te scheeden van de voorzeijde ghemeijnzaemheijt, ende civile societeijt, ende mits dien den voorschreven contracte, ende reciproque gifte te wederroepen, casseren, ende annuleren in alle sijne deelen, soo ende ghelijck, oft danof noijt mutuele opdrachten hadde gedaen geweest" (RAG, OAK, Vrijwillige rechtspraak, nr. 151 (1727-1738).
(j) zij huwden te Uitbergen op 11 juni 1767.


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Tak 3 uit Kalken/Laarne

   ° Margareta x Joannes DE GELDERE (a)
   ° Laurentius x Laarne 1596 Joanna BRACKE (a bis)
      ° Jacobus (Jaecques) 1617-1678 x1656 Joanna HAEGHENS 1633 ( Tak 4) (b)
          ° Laurentius 1668-1701 x1692 Joanna STEENO †1695 (c) (ex Wals Wavere - Land van Brabant (SvG Laarne) 
                                                 xx Catharina VAN HECKE 

              ° Maria Catharina Theresia x Judocus PRAET

          ° Livina 1661 x1684 Joannes EVERAERT

          ° Catharina 1670-1731 x1703 Dionisus BRACKE
          ° Joannes 1657 x1692 Jacoba DRIEGHE †1710 (woonden in de Laarnse Revierestraete - SVG)
                     ° Jacobus x1718 Maria DE VEIRMAN
                        ° Catharina x1756 Joannes DE MOOR
                        ° Dionisus 1728-1787 x1754 Adriana DE FAUW
                           ° Joanna Jacoba 1760 x1780 Simon BOLLAERT 1754 (ex Heusden)      
                           ° Petrus Macharius 1769-1834 x1792 Adriana Petronilla BOLLAERT(ex Heusden)
                              ° Constantinus (werkman ex Heusden/Ertbuur) x Regina BENTHUYS (ex Zevergem)
                                 ° Francisca (werkvrouw) x Seraphinus BAETENS (wever)
                                                                       xx Joannes Baptista BAKX (landsman ex Heusden)

 ° Petrus x Seraphina DEN TANT

                                     ° Leonie x Alfred BOCKSTAELE

                           ° Joannes Jacobus HAEGHENS 1755-1804 x1787 Judoca Maria VERVAET 1761
                              ° Isabella 1796-1838 x Macharius CORNELIS
                              ° Adriana Maria x1822 Judocus BEYST
                              ° Barbara (werkvrouw)
x Josephus CLINCKSPOOR †1866 (woonden in het Laarnse Quastraatjen - RA)
                              ° Constantinus x Victoria DRIEGHE 
                                                    xx Rosalia VAN DE VELDE
                                 ° Francisca x Petrus Franciscus DE MEESTER (woonden in de Hanselaarstraat - PR Beervelde)
                                 ° Ida x Franciscus GOOSSENS
                                
° Theophilus (landbouwer) x Maria DE GRAEVE
                                    (woonden eerst in de Serpenstraat, later in de Hanselaarstraat - PR Beervelde)

                                    ° Alphonsus x Leonie SCHEPENS
                                    ° Maria Irma (ongehuwd) (woonde in de Hanselaarstraat - PR Beervelde)
                                       ° Bertha Leontina x Augustus DE WAELE
                                    ° Maria Leontina x Leopoldus Medardus TROCH 
                                       ° Gerardus TROCH x1929 Destelbergen Maria HAEGENS
                                    ° Achilles Camillus (werkman) x Martha COLMAN (woonden tijdens WO II in de Toleindestraat 76 te Beervelde)
                                       ° Germana (Germaine) (c bis) x Alfons HOOGEWIJS (woonden op het Gentse Stapelplein)
                                       ° Irena x Achiel BRACKE
                                    ° Joannes Baptista x Maria Sylvia ROELANDT
                                    ° Camillus (landbouwer) x Anna-Maria Sylvia VAN EECKHOUT
                                      (woonden in de Heikant - PR Beervelde)
                                       ° Theophiel x N, DE MAESSCHALCK
                                       ° Clarisse x Achiel FIERS
                                       ° Madeleine x E. CLOSSE
                                       ° Magdalena Germana x Raymondus CLOSSE
                                       ° Honore x A. HOSTE
                                          ° Godelieve x M. MACELIS
                                          ° Annie x G. DE WOLF
                                          ° Freddy x Rosette DE SUTTER
                                          ° Myriam x N,VAN AERDE
                                       ° Helena Eulalie x Theophilus Maria VAN DAMME
                                       ° Rachel Marie x Roger Cyriel VAN LAERE (d)
            Joannes xx Catharina DHOOGE (e)
              ° Maria Anna x Joannes HAEGHENS ( Tak 2)
              ° Anna Catharina †1788 x Michael VAN RIJSSELBERGHE         
      ° Georgius (Jooris) °ca 1600 x Maria BRACKE
         ° Egidius (Gillis) x Joanna (Janneken) VERROOTEN †1677 (f) (woonden op het Husseveld - SvG (428) Kalken)

                                    xx 1681 Margareta ROELS
         ° Livina (fa Egidius x Joanna V.) x Judocus DE BACKER †1663 ( Begijnen te Gent 4.-)
                     xx Petrus VERROOTEN 
         ° Joanna x Adrianus MATTHIJS 
           Joanna
 (Tanneken) †1683 xx Adrianus VAN DRIESSCHE (g)
         ° Maria †1679 x Jan VAN AERDE †1674
                               xx Jacobus (Lieven) CLAUWAERT (woonden in de Somerstraete - SvG Kalken 1679)
     ° Christiana 1614 x Joannes DE MEULENEERE
     ° Judoca (Jocina) x Petrus D'HOLLANDER
     ° Maria 1608-1676 x Paschasius PAUWELS
     ° Laurentius (Lauwereys) xx Catharina VAN PETEGHEM (h)

         ° Joanna x Guillemus VAN AERDE
         ° Jacobus x Petronella CORNELIS
             ° Livinus x Maria SCHEIRE
                 ° Petronella Tresia 1723-1782 x1750 Petrus BRACKE 1721-1790
                    (woonden in de Hanselaerstraete te Beirvelde)
                 ° Joanna Maria x Geeraert VERPONT
               Livinus
xx Judoca VAN HOECKE 
                 ° Livina x Jacobus BRACKE
             ° Livina x Bartholomeus VAN DEN BOSSCHE
             ° Joanna x Jacobus VAN DEN BOSSCHE
         ° Livinus x Petronella STAELENS

              
(a) "Jan de geldere over Margiete hagens zyn huysvr up een ghemet lants noort ende west de beke oost den wech ende straetkin" (Grote tiendenboek van de parochie opgesteld vanaf 08 juli 1610 door pastoor Jan Van Den Zijpe ivm tienden hem toebehorende en de abt van de Franse abdij van Saint-Nicolas-au-Bois, f18r° (Fonds Marcel Meys, nr. 239, Erfgoedbibliotheek Laarne). De ‘grote tienden’ was een belasting op de oogst van graangewassen meestal in drie ‘schoven’ verdeeld tussen de Heilige Geest (belast met de armenzorg), het levensonderhoud van de pastoor (cureyt), en voor de instandhouding van de Sint-Denijskerk. Soms had de pastoor recht op de volledige tiende, of had bijvoorbeeld jonker Jan Damman, heer van Oombergen (deelgemeente van Zottegem in de Vlaamse Ardennen) of de abt van de Baudeloo abdij recht op 1 of meer schoven op bepaalde akkers. De inning gebeurde aanvankelijk in natura, waarbij men een tiende deel van een oogst op de velden ging ophalen. Later werd dit recht dikwijls verpacht (aan een tiendesteker). Mettertijd werd de tiende ook voldaan in klinkende munt.

(a bis) Laurentius wordt vernoemd in het Landboek (voorloper van het kadaster) van 1610, waarbij Paschier Hulstaert ( Tak 5) pachter is van een stuk grond, palende aan land van "Ln hàgens bàlliu vàn Raveschoot"en de "behuisde hofstede vàn Làurius hàgens zynen broere" (RABW, OAK, Financiën, nr. 13, Landboek 1610, f112r°). Het gaat hier om Livinus, gehuwd met Beatrix Van Aerde ( Tak 4).

(b) Joanna is een dochter van Livinus en Joanna Lammens ( Tak 4) en dus de achternicht van Jacobus. Ze trouwden te Laarne op 23/09/1656 "cum dispensatione pontificis in 2° gradu"  (de bisschop verleende de huwelijksdispensatie). Bij deze bloedverwantschap in zijlijn is er ook sprake van een gemengde 2e/3e graad. Getuigen waren Laurentius Haegens (broer of vader van Jacobus) en Joanna Van Bruijssel (Joanna's stiefmoeder).  
Uit Quoteboek Laarne 1647-1670 (M. MEYS/L. DE RUYVER, VVF Gent-Digitaal Archief, 2006): "XIIe wijk (Hollende) : 377. Jaecques Haghens fs Laurs “de twee delen van drijen van dhofstede op schautheetdom, west de rivierestrate…, dander derde de we Lieven Haghens". 
(c)  Brusselse naamgenoten. Uit haar SvG: "den hauder gheeft te kennen dat zy staende haerledl huwelyk hebben gheconquesteert eene behuysde hofstede ghestaen ende gheleghen binnen deze voorz prochie aen de dendermondsche eerdweg loopende naer ghendt ghenaempt de croone…een aude herberghe oost de kerck straete suyt dhoirs jacques dhamere west anthoine bauwens noort de voorzyde eerdweg groot omtrent de drij hondert roede met het huys brandewyn boome catheijlen daer op ende staende deze hofstede is belast met eene rente van twee ponden groots tjiars de penninck XVIe (6,25%) in profijtte van thobias tolliers"; "d'hostelrie ghenaempt de croone N den heirwich O de straete 288 R" (Quoteboek Laarne 1671-1717, 282 verso, VVF Gent-Digitaal Archief, L. DE RUYVER, 2002).
Uit zijn SvG: erfgronden op Raveschoot "de stede oost de hanselaere straete suyt tgoet en noort laurs haghens inde selve hofstede" en te Laarne: "de bos, oost de revierestraete, suyt gillis vervaet causa uxoris noort in selve stuck passchier haghens". Passchier was een zoon van Laurentius en Catharina Van Peteghem (°Kalken 22/01/1647): "Op den XXIe january 1682 heeft passchier haghens syn leen verheven hem verstorven metten overlyden van lauwers haghens synen vader […] ghenampt het hofstedeke” (RABW, OAL, Supplement, nr. 511, Register gehouden voor de inschrijving van de wettelijke passeringen en leenverheffingen van de heerlijkheid Raveschoot (1648-1719), folio 164r°
(c bis) Ze was helaas op 93-jarige leeftijd één van de slachtoffers van seriemoordenaar Kurt Dobbelaere in het Gentse rusthuis Privilege op 12 september 2007.

(d) Annita Van Laere, dochter van Rachel Haeghens uit Lochristi, mailde me de namen van haar (groot)ouders. Een behulpzame ambtenaar van de gemeente Laarne bezorgde me nadien een kopie van de trouwakte van grootvader Camillus die in 1909 huwde te Kalken. Zo kon deze tak opgebouwd worden.

(e) Jan is voogd van de twee wezen van broer Laurentius (SvG Laarne Joanna Steeno 9/01/1696).
(f) Gillis is in 1664 voogd van de wezen van schoonbroer Adriaen Matthijs en zus Tanneken - SvG Kalken (257), van de wezen van schoonbroer Judocus (Jonas
) De Backer en zus Lievijne - SvG Kalken (259), in 1679 van de wees van schoonbroer Lieven Clauaert en zus Marie - SvG Kalken (370), én in 1683 van de wees van zus Tanneken uit haar 2e huwelijk met Adriaen Van Driessche - SvG Kalken (404). Hij wordt ook vermeld in de SvG (428) van stam-vader Joannes: "...Item een besette rente van 2 pond gr tsjaers, penninck XVIe, tot laste van Gillis Haghens fs Jooris, beset op sijne hofstede op het hussevelt...".
(g) uit Vlaamse Stam, nr. 9, september 1985:  Het geslacht Van (den) Driessche  in Waasmunster - Lokeren (14e-19e eeuw), R. VAN DRIESSCHE: “…Adriaan van Driessche fs. Joris was getrouwd met Anna Haghens…Voordien was Anna weduwe geweest van Adriaan Matthys met wie zij vier kinderen had verwekt. Anna overleed in 1664..." (RAG, nr. 146 1° 32v°-33). Volgens een Kalkense SvG (257) was het echter Adrianus Matthijs die overleed op 18/01/1664.
(h) Laureijns is in 1655 voogd van de wezen van zijn broer Georgius - SvG Kalken (173) (179), vanaf 1668 van de wezen van schoonbroer Jan De Meuleneere en zus Krijstijne
- SvG Kalken (275), en in 1679 voogd van de wezen van zijn andere broer Jaquis (Jacobus). Hij staat ook vermeld in het Laarnse quoteboek: XVIIIe – Calckene 577. Jaecques Haghens fs Laurs; 1651 Laurs Haeghens fs Laurs; 1668 t 1e (van Lieven Haghens)
“dhelft van den bosch van Laurs Haghens, oost de rivierestrate, noort dhofstede van Gheert De Maerschalc, van 540 roeden, dander helft Lieven Haghens (1658 noch dander helft)”.


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Tak 4 uit Kalken/Laarne

       ° Elisabeth x Michiel BURRICK 
       ° Joanna (Janneken) †1659 x Hubertus (Hubrecht) VAILLANT (a)
       ° Livinus °ca 1563 †03/06/1615 x Beatrix VAN AERDE °ca 1569 †23/07/1629 
          ("Livinus hagens, pretor (baljuw) de Ravenschoot via optimus et purificus reliquit ex uxore sua Beatrice van aerde 9 proles (kinderen)"(PR overlijdens Kalken) 
            ° Jacoba (begina)
            ° Petronella x Willem BRACKE ( Ferieboek 100-101)
            ° Elisabeth 1608-1636 x Mattheus EVERAERT 
            ° Jan †1630 x1618 Laurentia (Lauweryntken) SCHAEPDRIJVERS †1638  
               ° Elisabet 1627 x Jan DE CALUWE
               ° Jacoba (Jacquemyne) x Petrus SCHEERE (koster van Laarne Archief van de heren van Laarne 586.16)           
               ° Joanna ( Begijnen te Gent)    
            ° Livina †1641 x Hadrianus BAERT
            ° Livinus †1667 x1629 Joanna LAMMENS (a bis)
               (baljuw van Raveschoot, zoals zijn vader)
               ° Joanna 1633 x Jacobus HAEGHENS ( Tak 3) (b)
              
               ° Andreas 1638-1687 x Joanna DIERICX
                  ° Joanna 1665 x1690 Petrus DE WILDE
                  ° Catharina 1663-1689 x Livinus COOLMAN
              
Livinus xx Joanna VAN BRUSSEL ( De Staat van Goed : een rijke bron I)
                ° Adrianus 1656-1707 x Elisabeth VAN RYSSELBERGHE †1733 
                ° Livina 1653-1693 x1693 Christianus DAUWE
                ° Petrus x1681 Livina BRACKE †1715 (b bis)
                   ° Maria 1683 x1706 Joannes DE VEERMAN
                   ° Joanna (Janneken) x1711 Egidius (Gillis) BAES
                   ° Anna 1691-1760 x1716 Carolus DE SMET 1690-1757
                ° Catharina 1663-1707 x Petrus ROOSEMONT (c)                  
                o Laurentius 1660 x Catharina VAN RIJSSELBERGHE (d)
                   o Jan x Laurentia DE VILDER 
                      o Catharina x Petrus DE WILDE 
                   o Andreas †1727 x Adriana DE WILDE

                      ° Joanna x Jacobus VERVAET 
                   o Livinus x Petronella DE WILDE
                      ° Livinus x Jacoba VAN DE VELDE 
                         o Joanna Livina x Petrus VAN KERCKHOVE    
                      o Catharina x Benedictus VANDENNESTE 
                      o Jan (landsman) x Adriana DE VOS (Jan woonde te Beirvelde/Hanselaere - Volkstelling 1796) 
                         ° Petrus Franciscus x Maria BEYST
                      o Andreas x Maria Anna VANDEVELDE                         
                         o Maria Jacoba x Julius Adrianus BRAECKMAN (arbyder) (uit Beirvelde/Hanselaere - VT 1796) 
                         o Joanna Maria x Marinus SCHEIRE 
                                                xx Judocus DE VREESE (landsman) (woonden te Beirvelde/Hanselaere - VT 1796)
                         o Petronella Theresia x Josephus ROELS 
                         o Livina Coleta x Nicolaus VAN LAERE 
                         o Joannes Franciscus x Judoca DE KEGEL
(landbouwers te Beirvelde/Hanselaere - VT 1796)
                            ° Livinus x Petronilla BOURGUILLOEN
                                          xx Petronilla DE BLEU

                               ° Franciscus x Stephanie VAN DEN EEDE

                                  ° Maria x Camiel Cesar VERVAET
                               ° Petrus HAEGENS (kloefkapper te Melle) x Sophia VAN IMSCHOOT (herbergierster) 

                                  ° Maria Ludovica Catharina x Octave DE BRUYCKER 

                                  ° Petrus Josephus 1884-1952 Melle (caféhouder van De Roskam) x 1910 Gentbrugge Augusta DENUL 

                                     ° Roger x Bertha REYNIERS 

                                        ° Marc x Nicole DE VETTER 

                                           ° Kurt x Sandra STEP 

                                           ° Els x Miguel ROLDAN 

                                       ° Freddy x Beatrice VERBAUWEN 

                                                      xx Christelle SCHEPEN 

                                     ° Albert x Elisabeth DE ROCKER 

                                        ° Andre x Peggy VERSCHAEVE

                                        ° Nadine x Wim DE FEYTER

                                     ° Georges x Marie Magdalena DE MEYER 

                                        ° Mariette x Michel DE VEIRMAN 

                                        ° Roger Salomon August x Diana Anna VLASSENROOT

                                             ° Danny x Linda RIGAUX 

                                                                                  xx Josette DE VOS

                               
                               ° Rosalia x Carolus BRAECKMAN
                               ° Ursula x Dominicus VAN DEN ABEELE
                               ° Catharina x Macharius TEMMERMAN
                               ° Barbara x Desiderius DE ROOSE
                               ° Virginia x Bernardus VAN RYSSELBERGEN (woonden in de Heistraat - PR Beervelde)
                            ° Francisca x Petrus TROCH
                            ° Catharina 1799-1883 (landbouwster) x Joannes Baptista SCHEIRE 1827-1890 (landsman)
                            ° Theresia x Jacobus Franciscus LAMMENS                          
                            ° Judocus x Cordula BRACKE (uit Laarne - dienstmeid) (e)        
                               ° Petrus (landbouwer) x Seraphina LAUWERIER (bloemwerkster) 
                               ° Joannes Baptista x Virginia BRACKE (ex Zeveneken)
                                  ° Prudentia x Medardus MEERSON
                                  ° Prosper Edmondus x Irma VERVAET
                                     ° Etienne x Yvonne VAN DOORSSELAER
                                        ° Patrick x Lutgarde VERBERCKMOES 

                               ° Adrianus Franciscus x Maria Emilia VERHEYDEN
                                  ° Engelbertus x Hortensia DE RUYVER
                                  ° Maria Sylvia x Arthur ROELANDT
                                  ° Judocus Franciscus x Anna Gilberta DE WILDE
                                  ° Maria Bertha x Mauritius Leopoldus BAERT
                               ° Livinus x Maria Mathildis DE WILDE
(ex Eksaarde)
                                 (woonden in de Toleyndestraat te Beervelde)
                                  ° Engelbertus x1919 Pelagia DE SMET
                                  ° Sebastianus x1918 Maria Leonia STEVENS
                                  ° Maria Ludovica x1923 Gustavus STEVENS
                                  ° Gustavus x1913 Maria Leonia, N
                               ° Engelbertus (ex Kalken/Beervelde) x Francisca SEY
(ex Laarne)
                                  
° Prudentia x Petrus SCHEIRE
                                  ° Valeria Prudentia x Livinus DE VISSCHER
                                  ° Livinus x Pharaïlde VAN RYSSELBERGHE
                                  ° 
Petrus (Pierre) x Rosalia Maria HERREBAUT ( West-Vlaamse naamgenoten)
                                     ° Martha x Eugène FREMAUT
                                     ° Yvonne x Gaston VERLEYE
                                     ° Simonne x Robert COOREVITS
                                     ° Robert (Medard) x Herna DAVID
                                     ° Adrien x Lydia VANDEBUERIE
                                        ° André (f) x Linda DEVOLDER
                                  ° Adrianus Franciscus x Prudentia Maria VAN POECKE
                                  °
Carolina Leontina x Camillus CLERICK
                                 
 
                               ° Bernardus (Noard) x Seraphina DE VISSCHER (ex Laarne)
                                  ° Engelbert x Maria Philomena DALSCHAERT
                                     ° Bertha x Leon VAN RENTERGEM
                                  ° Franciscus (Francies) x Elodie Marie VAN RIJSSELBERGHE
                                     ° Anna x Jozef TOLLENAERE
                                     ° Rachel x Camiel DE CLERCQ
                                     ° Leonie x Maurits VAN DAMME
                                     ° Julia x Albert DE VOS
                                     ° Maurits x Denise DE KEZEL
                                  ° Livinus Theophilus x Valentina Maria VERBANCK
                                     ° Clara Veronica x Andre VAN GEERTSOM
                                     ° Maria x Gerard HEYRMAN
                                     ° Albert x Joanna Catharina Julia CLAES
                                        ° Willy Marcel x Christel Carla Hugo FONCKE
                                     ° Rachel Maria Elodia x Marcel MEKERLẺ (g)
                                     ° Alma x Pierre DE JAEGHER
                                     ° Esther Maria Leonie x Jan VAN REETH
                                     Livinus Theophilus xx Margaretha (Margriet) Florina Elisabeth VERHULST
                                     ° Denise Esther x Wilfried MAES
                                     ° Josée
                                  ° Joannes Baptista x Marie RAMAN
                                     ° Maria x Joannes Baptist DE VISSCHER
                                     ° Irma x Gerard WILLE
                                     ° Albert x Yvonne DE SMET
                                     Joannes Baptista xx Helena RAMAN 
                                     ° Ivonne x Leon VAN RENTERGEM
                                     ° Angèle x Julius BRACKE
                                     ° Rachel x René DE SERRANO
                                  ° Petrus x Celine Mathilde ROGIERS
                                     ° François Bernard x Simona Eulalia DE WILDE
                                        ° Noël x Linda GUSSE 
                                            ° Debbie x Paul DINGENOUTS
                                                  xx
Gökhan KISACIK 
                                        ° Patrick x Marianne VAN DER SYPT
                                            ° Bart x Elke PLANCKE
                                     ° Georgette Maria x Gustaaf VERLEE

(a) hij was kerkmeester te Kalken in 1630 (rekening 122). Bij de doop op 24/05/1609 van Beatrix Vaillant, kv. Hubertus x N,N was Beatrix uxor Hagens Ln getuige (PR Kalken). Zij was een groottante van mijn stam-moeder Livina VAN AERDE ( Generatie VI).
(a bis) mijn stam-overgrootmoeder Christina BAUWENS ( Generatie IV) was doopmeter van hun zoon Joannes in 1635. 
Afgaande op de doopregisters verhuisde Livinus tijdens zijn tweede huwelijk van Kalken naar Laarne.
In LAARNE Staten van Goed 1584-1657 (M. MEYS,VVF Gent-Digitaal Archief, 2006) vinden we diverse verwijzingen naar Livinus als grondeigenaar:
- (nr. 108) in 1646: "Hofstede west de rivierestrate, noort dhofstede van Lieven Haeghens causa uxoris";
- (nr. 215) in 1653: "die aen de revierestrate compt, oost Lieven Haghens";
- (nr. 218) in 1653: "west de revierestraete, noort Lieven Haeghens".
Uit het Laarnse quoteboek: "379. Lieven Haeghens; 1668 we Lieven Haghens “sijne hofstede op schautheetdom, west de rivierstrate”
(b) (b)Tak 3.
(b bis) woonden op een hofstede "op gheemansackere, W de revierstrate, Z den wal, O t rocampstick, N t schauteet 506 R" (311v° - Laarnse quoteboek). Deze behoorde daarvoor toe aan Jaques Haghens fs Laurs ( Tak 3).
(c) erfgrond uit haar SvG: "...binnen de prochie van destelbeirgen het derde parte van dhilft (dus 1/6e) van drij ptije van lande (...) groot van vier gemeten gebruijckt bij livinus tuijtschaevere fs lns. danof dander hilft van de drij ptijen competeren aen joa. de wilde van (...) ghendt ende dander twee derde partijen van dhilft competteren aen laureyns ende dapparente hoirs van adriaen haegens wesende (...) ende onbelast..." 
(d) In het Laarnse doopregister staat hij vermeld als HAGHE (sic) Laurentius, kind van Livinus en Joanna Van Brussel, geboren op 10/02/1660 met als doopheffer HAGHE (sic) Laurentius. Die werd op zijn beurt mogelijks gedoopt in het naburige Kalken op 21/03/1610 als HAGENS Laurentius, kind van Livinus en N,N.
Een wettelijke passering van 23/01/1717 is verhelderend: "Supplierende cathelijne haeghens als moeder en voogde van haer onderjaerighe kinderen geprocureerd bij laureijns haeghens haeren man midtsgaders jan haeghens als vooght over de vaderlijce seijde te kennen ghevende de redenen...soo dat haere voorn weezen compiteert vuijt den hoofde van hunnen vader d'helft van drij partijen van lande ligghende onverscheeden en onverdeelt mette vingue weeze van pr roozemont ghewonnen bij cathelijne haeghens fa lievens gheleghen binnen der prochie van destelberghen...met het mercq van cathelijne van rijsselberghe via van laureijns haeghens en jan haeghens...". Laurentius trad ook op als deelvoogd toen zijn zus Catharina enkele weken na de geboorte van een zoon overleed te Laarne op 06/11/1707 (RABW, OAK, Vrijwillige rechtspraak, Wettelijke passeringen, nr. 150 1718 (?)-1730, f37). Laurentius woonde bij zijn overlijden in de Kalkense wijk van de Geerestraete.
(e) Patrick Haegens uit Lochristi bezorgde me de parenteel van zijn voorouders Judocus HAEGENS en Cordula BRACKE, met bijkomende info van zijn broer Noël. In de Kalkense Tienjaarlijkse Tafels (1833-1843) vond ik hun trouwdatum : 28/06/1842 ( (g). Toen zoon Petrus huwde met Seraphina LAUWERIER, werd opgetekend dat "De aanstaande echtgenoot met zijne moeder onder eed verklarende dat het bij misslag is dat de bruidegoms vader in zijne overlijdensakt gebrascht is met den naam Van Haeghens". 
De samenvatting werd aangevuld via de CD-ROMs Laarne (Sint-Macharius) - Parochieregisters 1812-1910, L. DE RUYVER, VVF Gent, 2010, en Beervelde (Sint-Daniël) - Parochieregisters 1809-1910, P. WILLIAME & M. PLATTEEUW, VVF GENT, 2010. 
(f) André Haegens uit Brasschaat mailde deze gegevens in februari 2011.
(g) in het RABW vond een kennis van zoon Walter Mekerlé op microfiche hun huwelijksakte met vermelding van de ouders. Zo kon een nieuw stuk van de puzzel worden ingepast.


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Tak 5 uit Kalken/Laarne

Stamvader Livinus werd te Kalken begraven op 11 maart 1610 en liet 7 kinderen na. Uit het landboek van 1613 gebaseerd op gegevens tot diep in de 16de eeuw, kennen we zijn gelijknamige vader én grootvader: "Lievin haghens fs Lievens over Ln haghens fs Gillis van eenen halfven ghemete ghenaemt weytsackere up zijn hofstede inde somerstrate" (ARA, FMW, VD 668, f5r°), en in de baljuwsrekening van 1610 vinden we bij de ontvangsten van 'het beste hoofd': "Ontfaen byden overlyden van Ln haghens fs Lievens ende tsyn sterfhuyse bevonden een goede coebeeste" (ARA, FMW, VDB 1651, f3v°). Er zijn aanwijzingen van een familieverband met Takken 1-3-4:  

- in 1623 was stam-overgrootmoeder Christina Bauwens doophefster van een kind van Livinus' dochter Catharina, gehuwd met Paschasius Hulstaert
- opnieuw in 1633 van een kind van zijn dochter Maria, gehuwd met Adrianus Borric
- in 1646 was stam-overgrootvader Jans tweede echtgenote, Livina Van Der Zype, doophefster bij de geboorte van Maria en Adrianus Borrics zoon

Verdere aanwijzingen zijn:   

1610
"Jacob van aerde up een halfbund lants... oost de strate zuit tvoorgaende noort ooc de strate west Adriaen hagens bij uxore we pierynken hagens"
"Pierynken hagens we Ln hagens by coope up ontrent twee gemeten landts noort de strate oost tvoorgaen stuc zuit jan nauts" (landboek)

1625
"Item ontfaen van we lieven haghens van viii deel van twee ghemeten lants gheleghen oost jacob van aerde noort de strate ghegheven by gheeradyne haghens [x Jan De Vijlder] vuit huer vierde part van zestien tjrs" (kerkrekening nr. 118). Ook vermeld in 1626 met een toevoeging door de opsteller van het Landboek uit 1610: "zuit Jan nauts west Adriaen hagens

1554
"jan haghens heeft ghecocht jeghens jan de vyldere fs bauwens een acker... ligghende in vierdonghe groot meer dan een ghemet" (Wettelijke passering)

        

1587

"jan de vyldere heeft hem onderft van zyne behuysde hofstede gheleghen up deinde van somerstraete groot van erffen ontrent twee ghemeten...danof is in erffene comen als coopere adriaen haghens" (Wettelijke passering)


1622
"dheelft van vier hondert roen lants gheleghen inde vierdonghen onverdeel mette we jan de vyldere suyt de weesen jan hubrecht west jacob van haerde en pr vvaet...danof is in erfen comen pierynten vervlyet we lieven haghens" (Wettelijke passering)

° Livinus (a) fs Livinus fs Gillis x Petronella (Pierijntken) VERVLIEDT (woonden in de Sommerstraete)
     ° Catharina x1620 Paschasius HULSTAERT
    o Joanna x1621 Joannes GHEENSINS (b)
    o Jacob (Jacques) x Maria (Marijke) TEMMERMAN †1664 (c)
    o Petrus +1674 x1631 Joanna (Janneken) ANTHEUNIS †1642 (d)
         ° Maria (Marijke) x Petrus DE WILDE
         ° Joanna x Livinus CALLE
       Petrus xx Beatrys SMITS +1671
    o Livina x Jan DE POORTERE +1650 (woonden in een "behuysde hofstede, oost de schrickstraete")
    o Maria x1630 Adrianus BORRIC
    o Jan x Joanna (Tanneken) VAN HOUCKE (e)
       o Elisabeth 1631-1703 x Marinus COPPEJANS
       o Jacobus x Joanna UITTERWEERDE 1641-1715
          ° Rochus
1678 x Anna WAUTERS

                 ° Catharina x Franciscus BRAECKMAN
                                 xx Daniel DE ROOVER
                 o Joanna x Jan Baptiste DE WAELE
                 o Jacobus x Elisabeth DE CLERCQ
               Rochus xx Livina SCHEIRE
          o Jan x Joanna MATTIJS
          o Jacobus x Elisabeth MATTHIJS
             o Petrus x Maria LAMMENS
             o Jan x Livina BRACKE
                o Petrus x Joanna BLINDEMAN
                o Judocus Livinus (landsman)
x Joanna Jacoba HAENTJENS
(woonden in de Kortewagenstraete - 1796)

                   o Marinus x Maria DRIEGHE
                      ° Joannes Franciscus x1865 Ursula NEYT
(ex Laarne)

                          ° Engelbert x Joanna Clementina REDANT

                            ° Stephanus Alphonsus x Irma LAUWERS (Berchem)

                            ° Theophilus x Isabella Valentina VAN DEN BOSSCHE

                                ° Rene x Irene DUERLOO

                                ° Willy x Marie José BRANDERS

                                    ° Rudolf x Diane VENESOEN

                                          ° Shirley x Erwin VLAMYNCKX

                                                   xx Sonja VOLKAERT

                            ° Cyrillus Carolus Ludovicus x Yvonne D’HONDT
                   o Livina Jacoba x Petrus VERSTRAETEN
                ° Jacobus Benedictus x Jacoba Albertina ROGIERS
                ° Jan Baptista x Catharina MALSCHAERT
                   ° Josephus x Theresia VAN SLYCKEN
                      ° Natalia x Petrus DIERICK
                      ° Amelia x Petrus VAN WESEMAEL

                      ° Bernardus x Seraphina VAN BELLEGEM
                         ° Petrus x Maria Rosalie ROGIERS
                             ° Maria Fridelina x Maurice VAN HENDE 
                         ° Maria Rosalia x Seraphinus DE WANNEMAEKER
                ° Elisabeth Albertina x Petrus Joannes BAUWENS (landsman) (woonden in de Saewerstraete - Volkstelling 1796)
             o Judocus x Livina STAELENS
                o Joanna Theresiax Joannes REYNS
                                              xx Franciscus DEMAERE
                Judocus xx Petronella VERBRUGGEN
                   o Livina x Jan BLENDEMAN
            o Jacoba x Jacobus HUBRECHT
            o Elisabeth x Marinus BRACKE
      
(a) tot 28 maart 1607 treedt Livinus op als voogd in verscheidene wezenrekeningen van neven en nichten. Hij werd begraven te Kalken op 11/03/1610 (7 proles = kinderen). Petronella zélf overleed vóór 24/03/1649: "Betaelt aen het sterfhuijs vande weduwe Lieven Haghens" - SvG (154) van schoondochter Joanna Van Houcke.
(b) PR = bij de geboorte van een kind in 1635 is "Petronilla Moeders Moeder" doopmeter.
(c) Jacob Haghens fs Lievens treedt tot viermaal op als voogd:
- in 1642 van de wees van schoonbroer Michiel Temmerman - SvG Kalken (19)
- in 1649 van de wees van broer Jan, weduwnaar van Tanneken Van Houcke - SvG Kalken (154) en van de wees van zus Joanna, gehuwd met met Jan Gheensins (beiden overleden) - SvG Kalken (155)
- vanaf 1652 van de wezen van Jan De Poortere, weduwnaar van zijn zus Lievijne - SvG Kalken (181).
(d) Jan Haghens fs Lievens is voogd van de wezen van broer Pieter - SvG Kalken (24).
Pieter zélf is in 1648 "pachter vande weesen hofstede" van Adriane, weduwe van Lieven Vanden Abbeele ( Tak 2 - SvG Kalken (141).
(e) uit haar SvG (zie hoger): "Memorie alsoo der weesen vadere ghevlucht hadde tot Dendermonde dwelcke nu niet wel becomelijck is"?


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Verwevenheid van takken in de 17de-18de eeuw
In Kalken leefden eeuwenlang naamgenoten samen, waarvan de gemeenschappelijke voorvader in mannelijke lijn onbekend blijft omdat zelfs de oudst bewaarde bronnen niet toelaten om hem met enige zekerheid te identificeren. Het staat wel vast dat Takken 1-3-4 (zie hoger) leiden naar mijn stam-betovergrootvader Jacobus HAGHENS (°ca. 1540) met gekende nazaten tot in de 21ste eeuw. Vermoedelijk vindt Tak 5 met Livinus HAGHENS filius Livinus hierbij aansluiting eind 16de eeuw. De link met Jacobus HAGENS filius Livinus van Tak 2 (°ca. 1555) werd nog niet gevonden.

Volgens het kerkelijk recht was een huwelijk in directe lijn (linea recta) sowieso verboden, bijv. tussen broer-zus, moeder-zoon of grootvader-kleindochter. Voor een huwelijk tussen neef-nicht was toestemming van de paus in Rome noodzakelijk. Men spreekt hierbij van de zijdelingse (collaterale) lijn. 

Een huwelijksbeletsel (impedimentum) kon ontstaan uit: 

- bloedverwantschap (consanguinitas): bruid en bruidegom met gemeenschappelijke grootouders (2de graad), overgrootouders (3de graad) of betovergrootouders (4e graad). Naast dezelfde graad aan beide zijden (aequalis) komt een gemengde graad (mixto) voor wanneer bijv. de grootvader van de bruidegom ook de overgrootvader is van de bruid (zie hieronder)
- aanverwantschap (affinitas): bijv. een weduwe die hertrouwde met de broer van haar overleden man (2de graad) 
- geestelijke verwantschap (cognatio spiritualis): bijv. een weduwe die hertrouwde met de doopheffer van haar kind (geldt ook bij het vormsel) 

De bisschop (pontifex) kon hiervoor toestemming (dispensatio) verlenen, trouwens ook bij hoogdringendheid (bijv. een zwangere bruid). Een dubbele dispensatie kwam voor wanneer er bijv. langs de paternele lijn een gemeenschappelijke grootouder was en in maternele lijn een gemeenschappelijke overgrootouder. 

Hierna 4 voorbeelden hoe de verschillende takken verweven waren via huwelijken. Enkel in het eerste geval was vooraf dispensatie noodzakelijk:  

I. Jacobus HAEGHENS, zoon van Laurentius en Joanna BRACKE ( Tak 3) huwt op 23/07/1656 te Laarne met zijn achternicht Joanna HAEGHENS, dochter van Livinus en Joanna LAMMENS ( Tak 4) met toestemming van de bisschop: "cum dispensatione pontificis in 2° gradu". Eigenlijk een gemengde 2de/3de graad, aangezien er 2 stappen zijn tussen Jacobus en hun gemeenschappelijk voorvader, zijn gelijknamige grootvader Jacobus (mijn stam-betovergrootvader - zie hoger), en 3 stappen bij Joanna, want Jacobus is haar overgrootvader. 

II. Joannes HAEGHENS, zoon van Joannes en Judoca VAN AERDE ( Tak 2) huwt medio 17de eeuw met Maria Anna HAEGHENS, dochter van Joannes en Catharina DHOOGE ( Tak 3) (a)

III. Mijn oud-betovergrootvader Joannes HAEGHENS, zoon van Joannes en Livina VAN AERDE ( Tak 1) huwt op 12/01/1717 met Joanna HAEGHENS, dochter van Jacobus en Joanna DE WILDE ( Tak 2) 

IV. Elisabeth HAEGHENS, dochter van Jan en Joanna VAN HOUCKE ( Tak 5) huwt medio 17e eeuw met Marinus COPPEJANS. Hun zoon Jacobus huwt op 29/04/1702 met Amelberga HAEGENS, dochter van Joannes en Petronella PAUWELS ( Tak 2) 

GBB

(De Gazette van Gend nr. 372 03/07/1815 oproep tot bekendmaking van erfgenamen (a)

(a) Uit het krantenartikel: "Men heeft ook bevonden in de voorzeyde Registers van Kalken, dat Jan Haegens, in houwelyk met Anne van Houcke, heeft verwekt [...] Elisabeth  [...], en men presumeert, dat het is de zelve Elisabeth, die heeft getrouwt geweest met den voornoemden Marinus Coppejans". Mogelijks verrichtte de griffier van Kalken, de Weirt, deze opzoekingen, die tot dezelfde conclusie leiden als mijn eigen onderzoek van deze familieband. "Onbedegen" betekent kinderloos.

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Verwantschappen in de 16de eeuw

Deze synthese is gebaseerd op een hele reeks (in)directe aanwijzingen uit tal van originele bronnen, zij het met enig voorbehoud omdat bijv. doop-, huwelijks- en overlijdensdata ontbreken.  

 

Tak 1-3-4

 

° Petrus (Pieter) HAGHENS (°ca 1475) > stamoud-grootvader x Beatrix (Beatrice) MAES?  
    ° Floreys? (a) x N,N

             ° Willem (b) x N,N

    ° Jan daude (°ca 1510 (c) x Petronella (Piryne) BONTINCK   > stamoud-ouders

             ° Jacobus (stam-betovergrootvader) x Levina VAN DAMME (d)   > stam-betovergrootouders
                        ° Johannes x Christi(a)na BAUWENS ( Tak 1)   > stam-overgrootouders
                                          xx Livina VAN ZIJPE
                        ° Laurentius x Joanna BRACKE ( Tak 3)
                        ° Livinus x Beatrix VAN AERDE ( Tak 4)

                        ° Elisabeth x Michael BURRICK ( Tak 4)

                        ° Joanna x Hubertus VAILLANT ( Tak 4)

             ° Adrianus x Barbara VERMEERE
                        ° Joanna x Petrus SOETINS
                                       xx Joannes (Hans) CLAPHAUWERS ( kerkarchief rekening 107)

             ° Jan de jonghe (c) x Anna VERHULST

                       ° Adrianus x Elisabeth DE MEESTER (e)

                                         xx Elisabeth VAN DE VELDE
                            ° Clara x Jacobus VAN LAERE
                       ° Elizabeth (f) x Egidius (Gillis) OOSTERLINCK 
                       ° Claudia (Clausyne) x Jonas BRACKE ( kerkarchief rekening 107)

             

(a) ook Floris komt voor (naar het Latijnse Florentius). Hij duikt voor de eerste keer op in : "jan haghens vi bunderen floreyns haghens vi bunderen" (recepis te Raveschoot 18/10/1553)

"Jacob haghens haudt van weesen van florine haghens zeven bunder zailants" (f37r° penningkohieren 1571-72 Raveschoot)
De echtgenote was blijkbaar reeds overleden.

De laatste vermelding vinden we in: "grooten ackere is ghelandt oost de bund van floreys haghens" (denombrement te Raveschoot 20/06/1574).
(b) hij stierf tussen 1586-89 ("we wm haghens" Ferieboek 98).
(c) in leven 1582 (kerkarchief 477: "jan haghens daude...jan haghens zynen zone"). Mogelijk overleden voor 1590: "Ontfaen van jan bauwens fs prs betaeld ande weezen jan haghens" (kerkarchief)  
(d) ook delyne van dâme genoemd (Ferieboek 22/12/1562). wp 134 f107r°: "viii roen lants inde vierdonghe [...] danof is in erffene comen Ln haghens voocht Lauken haghens zynen broere" (10/01/1589). Livinus was dus reeds volwassen, zijn jongere broer Laurentius minderjarig en zijn vader Jacobus (of de moeder) reeds overleden. Mogelijk overleed zij in 1582: "Item betaelt...over de begravenesse vande huysvrauwe jacop haghens desen July 82" (kerkarchief 477 13r°).
(e) zij werd begraven te Kalken op 13/02/1610 "uxor Hadr. hàgens reliquent 4 proles" (liet als echtgenote van Adrianus Hagens 4 kinderen na).

(f) zij was reeds weduwe toen ze begraven werd te Kalken op 26/12/1609. Ze stichtten een eeuwige jaargetijde in de maand december die in 1655 nog steeds werd gehouden. 


Tak 2

 

      °  Joannes x N,N 

         ° Livinus (g)  x N,N

                   ° Jacobus (h) x Margareta ALLEMAN
                   ° Petronella x Livinus VAN (DE) SOMPELE

                   ° Elisabeth x Livinus ROGIERS

         ° Petrus x Elisabeth VAN POUCKE


(g) Overleden vóór 1570 ( Kerkarchief / II Rekeningen van de Armendis anno 1570)
(h) We weten zeker uit het Kalkense landboek van 1610 dat zijn vader Livinus heette: "de we margriete alleman Jacob hagens fs Ln up ontrent een halfbund lants oost tvoorgaende stuc noort de kercstrate west denys bracke zuit pr. Bontijnc". Vergelijk met volgende aktes uit de tweede helft van de 16de eeuw waarin het perceel‘davermate voorkomt: 
- "lieven haghens heeft doen vbieden den wech en zyne bocht tavermate" (1563) 
- "de zelven (de kerkmeesters) maken heesch met...rente van...ten laste van ln haghens fs jans sprekend up een dach[wan]t mersch ghenaempt davermate noort cômen aenden kerckackere" (1588) 
- “Elisabeth haghens Lieven rogiers wyf over Lieven haghens fs Jans van een ghemet etteweede gheleghen aen kerkacker…davermate oost ende zuyt Jan bauwens west Jacob bracke noort den kerckacker" (s.d.) 
- "Ontfaen van jacob haghens en laurs bracke van pachte van viic roe[de]n mersch gheleghen inden meulemeersch comen aenden meulencautere…betaelt over pieter oostel ...ghenaempt davermate" (1588)  
Via de Kalkense XXste penningkohieren (1571-72) weten we waar deze Livinus als eigenaar woonde: "Sauwestraette Lieven haghens fs jans heeft een behuysde stede groot van lande een dachwandt met wuenhuyse, schuer en stalle daer up staen" en er ook pachtte “Sauwestraette... Pieter vanden zype haudt in pachte van lieven haghens 700 roeden ettynghe", “Lieven haghens bezydt in pachte van pr dams een acht bundt ettynghe" en "Den selven noch van jan haghens zynen vadre 1100 roeden lands".

Volgende personen konden nog niet ingepast worden:

Elizabeth x Joannes NAUTS 
Elisabeth x Michael BORM (wellicht Tak 1)
Petronella x Petrus SALEMOEN en haar broer Levinus
Laurentius (+ voor 1572) x Margriete VECHTEN
Laurentia x Gheert DE VEERMAN en haar broer Lieven
Elizabeth x Petrus BRACKE en haar broer (?) Ghyseltbrecht

Livinus daude x Elisabeth VAN LOKEREN


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Overige koppels uit Kalken-Laarne-Beervelde

Van een 75-tal koppels (soms met gekende ouders) uit de streek van Kalken-Laarne-Beervelde zijn nog te weinig gegevens bekend om die definitief in te passen in één van de 5 Takken:

 

Baecke Christianus  (ex Lokeren)      Joanna x 1669

Bauwens Livina                                 Jacobus x 1719 Kalken (link met Van Aerde?)

Bracke Johannes (ex Wetteren)         Margareta x 1625 Kalken

Brackman Emilius                            Clementina (ex Beervelde) x 1907 (Zeveneken/Beervelde) Ivona De Roose (cf. Ongena Vitalis)

Buyle Petrus                                      Petronella 1750

Callen Livinus                                    Adriana °ca 1580 – Roogis Livinus (cf. Jacobus x Margareta Alleman Tak 2)

Colman Petrus                                   Anna fa Pieter (xx Lieven Vanden Abbeele Svg Laarne (51) – Tobias Tolliers – Petrus Moerloose
                                                          – Egidius Baes ( Tak 4) - Jan DeVeirman
Colman Theophilus Prudent            Leontina x 1921 – Bruggeman Prudentia

Cornelis Jacobus                                Maria °ca 1575 – Livinus  (link Liv x Beatrix Van Aerde?)
                                                          ( wettelijke passering 136 f7v°)

Dauwe Livinus                                   Petronella – Petrus Moerloose – Livina (cf. Egidius Baes Tak 4)

De Beul Jacobus                                Maria °ca 1625 – Catharina – Vellemans Maria – D/Vleeshauwer G

De Bock fa ?                                     Gillis – Verspeet. Liv. – V/Ruiteghem Joan. – Egidius – Scheire Livinus

De Canck Maria Joanna (Laarne)      Petrus (Laarne fs Joannes x S Fonteyne) x 1869

De Fre Casimirus        (Laarne)         Anna Maria (°1841 Kalk.) Verschuren Joannes/Livina Verstraete

De Geest Guillemus                           Catharina 1780

De Groote Seraphinus (Beervelde)     Coleta (ex Laarne) x 1867 - Francisca / dochter Barbara ? °1830

De Lausnay Michael                           Jacoba 1665
De Meyer Livinus                               Maria (°1770)

De Poorter Pieter Jan                         Joanna Petronilla

De Rocker Petrus Joos                       Joanna Petronilla

De Smet Joannes                                Catharina 1795

De Vijlder Dionisius (Denys)               Margareta °ca 1575 ( wett. pass. 137 f137v°)
(+ vóór 1641)

De Vijlder Joannes                              Livina °ca 1605 /Elisabeth/ Dewilde Andreas – V/D Velde Elisabeth

                                                           Van Houcke Gerardus – Van Trappen Petrus ( Jan Van Der Sype x Elisabeth) 

De Vyldere Jan fs Bauwens                 Elisabeth (°1550?)
De Vos Jan Frs                                    Theresia 1780
De Winne Petrus                                  Maria °ca 1600 (cf. Maes Livinus doopheffer Tak 2)

Dhamere Petrus                                   Maria °ca 1610 – Joannes – Maria

Eeckman Petrus (1754-1814)              Isabella

Fiers Seraphin                                      Blondina 1845 – Emma en oudere zus Monica

Fiers Seraphin                                      Monica 1840 – Carolus Ludovicus (cf. D’Hondt Ivonna?)

Fonteyne Severia (naaister Laarne)       Joannes (tapper, gemeenteonderwijzer, ° Lokeren ca 1797 + 13/06/1866 Laarne fs PJ x Rooms Sophia) x 1830

Heirman Camillus (Kalken)                  Leontina (Laarne – fa Engelbertus x Vaere Francisca – Franciscus

Heungens Andreas                               Mechtildis 1710

Heyse Eugenia                                     Carolus Eugenius +1793 (Zele)

Huybrecht Bartholomeus                      Joanna x 1705

Nauts Joannes                                     Elisabeth +1619 – Jacobus

Ongena Vitalis                                   Valeria x 1905 (ex Zeveneken) – Clementina – Lammens Frs.

Platinck Livinus                                    Maria 1610

Roels Joannes Frs                                Maria Jacoba 1770

Rooms Sophia                                     Petrus Josephus

Rottiers Wilhelmus                               Petronella 1605 – Jacobus Bracke

Salemoen Petrus                                  Petronella (°ca 1560) - Levinus - Margareta

Schepens Joannes (Laarne)                  Judoca (Anselaar) Jan/Elisabeth/Jacoba/Joanna/Joannes Ongena

                                                           (fa Livinus x B. Van Aerde?)
                                                            ( wett. pass. 137 f74r°)

Staelens Petronella                               Laurentius

Stroebant Alexandrina                          Benedictus 1790 (Zele)

Taelman Benjamin                                Rosalia Angelina

Troch Franciscus                                  Maria Francisca Monica

Van Acker Frans                                  Maria Josina

Van Aerde Petrus                                 Catharina 1620 Adrianus - Clara/Dionisius Vandevelde-Catharina Van Damme
                                                            Van Aerde Amelberga (ook meter Egidius x Van Peteghem Jacoba)
                                                              wellicht fa Adrianus en Elisabeth Van Velde = 03/11/1613 

Van Bogaert Paulina                             Gustavus Joannes 1830 (Zele)

Van Brussel Joannes                             Joanna x 1725 Catharina Dhooge

Van De Wynkel Adolphus (Menen)      Maria Carolina (Laarne fa Joannes x S Fonteyne) x 1872

Van Der Sype Jan + voor 1671            Elisabeth 1603 Catharina / Livina ( Jan De Vijlder x Livina - Wett. Pass. 139)
Van Hoecke Maria                               Jan

Van Hoesen Bernardus                         Elisabeth (Zaffelare)

Van Hooric Catharina                           Livinus ca° 1590

Van Heerzele Laurentius                       Joanna (fa Livinus - SvG Laarne 26/11/1711) 1640-1706 x 1668  - Van Brussel Joanna
                                                               (z
us Livinus x Joanna Lammens?) (a)

Van Kerckhove Judoca                        Joannes Baptista (Zele)

Van Wesemael Petrus                           Amelia 1840 Rosalia

Vandevelde Amelberga                         Jacobus - Elisabeth/Joannes/Petrus/Frs x Bruggeman Livina

Vandevelde Benedictius                        fa (N?) Jan Frs x MA Rogiers

Vandevelde Maria Anna                       Livinus x 1748

Verhofste Joanna (Destelb.)                Livinus Frs. x 1831 fs Petrus x Van Kerckhove Livina Maria

Verhove Catharina                             Joannes (° Zeveneken) x 1817 t. Petrus Joannes Verhaegen – Isabella Nobels

Vermeiren Henricus                              Joanna 1635 – De Geest Joannes

Vervaet Michael                                   Catharina

Vliebergh Coleta (Laarne)                     Desiderius (Laarne fs Joannes x Severia Fonteyne) x 1868


(a) vermeld als Laurens Van Heersele en Anna Haeghens in het quoteboek van Raveschoot uit 1685.

Tot slot nog deze kleine tak:

° Franciscus x Lokeren 1637 Maria VAN PETEGHEM (b)
   ° Christiana x1668 Joannes ONGENA
   ° Livina x Egidius (Gilles) SAEY (Heusden)
                xx Adrianus DE WILDE (quoteboek Raveschoot 1685)
° Egidius (c) x Jacoba VAN PETEGHEM 1603-1684
   ° Catharina x Laurentius BRACKE †1698 (woonden op het Cootveld - SvG Kalken)
   ° Amelberga 1652-1727 x Judocus (Jooris) CLINCKSPOOR (d)
   ° Maria 1640-1679 x1669 Joannes (Joes) BONTINCK (burgemeester - PR Dopen Kalken)

(b) er is een link tussen broers (?) Franciscus & Egidius en Joannes x Maria De Vos en hun zoon Joannes x Petronella Pauwels ( Tak 2).
Mogelijks werd Franciscus op 06/03/1607 gedoopt als zoon van Jacobus x N,N (PR = Kalken).
(c) Egidius stierf wellicht op 10/05/1668 (PR Kalken)  WP 137 f204r°.
(d) Jooris is in 1698 voochd maternel van de wezen van schoonzus Cathelijne Haeghens, gehuwd met Laureijs Bracke - SvG Kalken (541).

 


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Raad van Vlaanderen

Tijdens het Ancien Régime was de Raad van Vlaanderen het hoogste rechtscollege in het graafschap. Filips de Stoute richtte het orgaan op in 1386, dat van 1409 tot 1778 meestal zetelde in het Gentse Gravensteen. In eerste aanleg werden zaken behandeld zoals majesteitschennis en geschillen tussen steden, parochies, heren, kerkelijke instellingen, en tussen hen en particulieren. In beroep werd het vonnis van een plaatselijke rechtbank bevestigd, óf nietig verklaard, waardoor de beklaagde de rechtszaak won.  

Met meer dan 1 km archief is dit het belangrijkste fonds in het RA Gent. De chronologisch opgebouwde en geklapperde Inventaris van het Archief van de Raad van Vlaanderen (J. BUNTINX, 1978) telt 3 naamgenoten: 

N° 11510

"Jan Haeghens, balj. van de heerl. Raveschoot in Wetteren (a), en Guillaume Drieghe (b), leenman van deze heerl., c. Macharius Everaert (Wetteren): schuld wegens koop van land" (12/06/1643).

jan-haeghens-2

(c)

(a) mijn stam-overgrootvader ( Generatie IV).
(b) Ferieboek 100.
(c) de procureur adlites in de tekst was een ambtenaar die een advocaat assisteerde, stukken naar de rechtbank bracht en eenvoudige rechtshandelingen pleegde, maar zelf niet pleitte. Opvallend is de voorgedrukte notitie, waarbij enkel nog namen en datum in te vullen zijn, wellicht om een uniforme werking te garanderen en de administratie te stroomlijnen.

N° 18453

"Charles Falentin, wapenkoning (d), c. Jeremias Haeghens (Brugge): dragen van "épée" (1688).
( De Liggeren van de Antwerpse Sint-Lucas gilde)

(d) zag toe op het correct voeren van adellijke titels en het dragen van de attributen, en controleerde ook de genealogieën. Het verwerven van status en rijkdom stonden op het spel, en soms werd de integriteit dan ook in twijfel getrokken. 
"Le soussigné Hérault et Roy d'Armes de Sa Majesté a titre de Flandre, etc., atteste et certifie que la maison de Casembroot est noble, ancienne et originele de la dite comté de Flandre, et que Jean De Casembroot, seigneur de Rynesteen et Williche-Langerack, est directement descendu de la dite noble famille, selon les documens et enseignemens qui sont en mon pouvoir et registre. En foi de quoy j'ai signé la présente déclaration de ma main et mon seau, fait en Brusselles, ce 2ième jour de May 1687, (Signé) Ch. FALENTYN" (Bruges et le Franc ou leur magistrature et leur noblesse: avec des données historiques et généalogiques sur chaque famille, Volume 4, J. GAILLIARD, 1860, p. 384).

De aanklacht luidde als volgt: "en mespris des placcarts de sadite Mate. et des ordonnances de ce conseil publiées le 5e. de juillet de l'an passé, certain jeremias haeghens bourgeois (e) à Bruges, s'avance de se porter en gentilhomme (f), et se pinser journellement avec l'eppée au costé, sur le marché et ruës de ladite ville, quoy qu'il fut advise par le Remonstrant en personne, que telle marque d’honneur ne luy competait aucunement, et qu'il eut a en desister, mais inutilement cest pourquoij le Remonstrant supplie humblement la Cour estre ferme de luy ordonner de desister promptement dudit port d'eppée, et de le condemner en l'amende portée par lesdites ordonnances, avec despens et vacations".

(e) Franse benaming voor 'poorter': burger met voorrechten op fiscaal-, rechterlijk-, economisch en politiek vlak binnen de middeleeuwse stadsmuren ( Kalken in de 'slaepere' van de abdij van Roosenberg (1466).

(f) edelman.

Als verdediging voerde hij aan: "qu'il serait [dit il] militaire et soldat dans la... du colonel portes, ce qu'on ne croit pas" en "qu'il etait estranger, comme en effet il se trouve qu'il est d'Anvers, mais pourtant bourgeois et domicilié avecq sa femme audit Bruges depuis longtemps". De uitspraak van de Raad is niet gekend. Via www.archiefbankbrugge.be kan men na gratis registratie Brugse buitenpoorters opzoeken tussen 1548-1788 en poorters tussen 1418-1794 (beiden met scans van de originelen en naamindexen). Jeremias heb ik er echter niet in terug gevonden.

N° 20510

"Petrus van der Wee, priester te Antwerpen, en Jaspar-Marianus de Leeuw (Beveren-Waas) c. Elisabeth Haeghens (Antwerpen), wed. van Jan-Pedro Gillis, en cons.: erfenis - hypotheek" (1715). Zij was een dochter en erfgename van de voormelde Jeremias ( De liggeren van de Antwerpse Sint-Lucas gilde). 

G. ROGIERS ontsloot een hele reeks criminele processen voor de Raad van Vlaanderen tussen 1671 en 1723 die een beeld geven van het dagelijkse reilen en zeilen in de toenmalige samenleving (zie de PDF-bijlage onderaan). Elk examen (verhoor) verliep aan de hand van een reeks tichten (vragen) en antwoorden. Het Hof kon de partijen vragen om een preuve (bewijs) te leveren van een beweerd feit. De stukken, met in de kantlijn soms de sententie (vonnis), staan bol van juridisch jargon uit die tijd (een verklarende woordenlijst staat op Deel 1 p. 5). Regelmatig moest een gedaagde een borgsom in Carolus gulden (rekenmunt) betalen om te beloven gevolg te geven aan elke aanmaning van het Hof om zich aan te melden. Bij verstek werd de borgsom verbeurd verklaard. Die kon ook als zekerheid dienen voor de betaling van boetes en procedurekosten. Bij een boete werd de schuldenaar vastgehouden tot de betaling cash geregeld was of na borgstelling van bezittingen (bijv. een dier of meubel). Zelfs bij vrijspraak moest de gedaagde bijna altijd instaan voor reeds gemaakte kosten.

(g) 

"Omme te gheraeken totte waerheyt" kon het Hof dreigen met tortuur (foltering) wanneer een betichte van een ernstig misdrijf weigerde te bekennen, zoals moord of valsmunterij (muntslag was het voorrecht van de Kroon).  Soms kwam het effectief tot een geseling of een scherp examen met de halsband in het viercant, een zaaltje in het Gravensteen boven de toegangspoort. De scherprechter (beul) plaatste de verdachte op een driepikkel, de voeten en armen werden op de rug samengebonden, en uitgestrekt met een gewicht dat men van tijd tot tijd verzwaarde. Rond de hals zat een ijzeren band langs de binnenzijde bezet met honderden pinnen. Op de buitenzijde zaten 4 ringen, waaruit een touw werd gespannen naar de muur, zodat de halsband altijd strak zat. Zolang de verdachte kracht genoeg bezat om het hoofd recht te houden, hinderden de pinnen niet. 

Deze beproeving kon uren-, soms dagenlang doorgaan in het bijzijn van een griffier, die plichtsbewust alle reacties noteerde. Hoewel dit gebeurde onder dokterstoezicht, lieten sommigen hierbij het leven. Bekentenissen moesten nadien uit vrije wil herhaald worden om rechtsgeldig te zijn. Velen vertelden uiteindelijk om het even wat om van de pijn verlost te zijn. Als de verdachte zijn verklaringen herriep, riskeerde hij een nieuwe ondervraging. Bij vonnis werden sommigen ter dood veroordeeld "mette coorde aen eene potence" (galg) op het Veerleplein aan het Gravensteen.

De Kalkenaars die aan bod komen waren gelukkig een ander lot beschoren:

Deel 1 Folio 27r° 26.11.1672 Vonnis over Heindrick HUBRECHTS, griffier van Kalken Beschuldiging: samen met wijnhandelaar Gheeraert COENE zette hij een grootschalige wijnsmokkel op vanuit de Verenigde Provinciën. Hierbij had een zwaar grensincident plaats waarbij wapens gebruikt werden. Dit gebeurde in september 1669. Uitspraak: voor drie jaar verbannen uit het ambacht van Assenede en 1600 gulden boete. Hij dient ook zelf de proceskosten te betalen.

Deel 1 Folio 282v° 23.02.1703 Livine VAN AERDE (g), dochter van Jan, 27 jaar, huisvrouw van Jacques DE VEERMAN, wonend in Den Gulden Appel te Kalken, wordt verhoord. Zij kreeg een deurwaarder over de vloer om haar meubels af te halen, maar die had zonder de waardin gerekend. Ze houdt staande dat ze hem en zijn assistenten "geen molest" gedaan heeft. Ook belette ze hem niet zijn exploot uit te voeren, maar toch traden zij uiterst agressief op. Ze gooiden haar op de grond, legden haar op de rug en probeerden haar keel toe te knijpen, zodat “sy nauwelycx haeren aesem en conde haelen”. Ze droegen "alle haere meubelen ende cattheylen van huysraede mee". "Ze is soo ghealtereert geweest dat sy den tweeden dach daernaer is misvallen van eene vrucht van twee maenden aut".

Deel 4 Folio 283v° 26.02.1703 Het Hof laat Livine VAN AERDE naar huis gaan. Zij moet zweren dat zij zich zal aanmelden in het Gravensteen, telkens procureur MATTON haar verwittigt dat het Hof haar daartoe aanmaant. Als zekerheid voor de betaling van reeds gemaakte kosten, de (eventuele) toekomstige procedurekosten en het zich aanmelden in het Gravensteen, dient zij 100 gulden borgsom te betalen. Dit laatste binnen de acht dagen.

(g) Anno 1730: "int gesagh van Adriaen haegens als uniquen hoir ten sterfhuijfe van Livijne van aerde wede. van jacquis de veirman ghecondemneerden" (RA Beveren, OAK, F. Rechtspraak in geschillen, 120 Vonnissen) en "behuysde hofstede op de Cruyssen [...] gecompeteert hebbende Adriaen Haeghens als hoir ten sterfhuyse van Livijne Van Aerde weduwe Jacobus De Veirman" (C. DAUWE, Calcken door de eeuwen heen, 1908, p. 57). De enige kandidaat is Adrianus HAEGENS, zoon van Aegidius en Joanna VERROOTEN, ° 24/04/1671 te Kalken ( Tak 3). Het is onduidelijk waarom hij erfgenaam was. 

In de bijlage van de 4 delen Folio 186v° Mattheus JANSSENS uit Kalken, heeft Pieter HUBRECHT gedood. Het verzoek tot remissie (h) werd juridisch volledig in orde bevonden en na betaling van 36 gulden boete werd de zaak op 27 juli 1697 afgesloten.

(h) In tegenstelling tot een gratieverlening nà een veroordeling, zette de Koning bij een remissie iemand die een delict pleegde terug in de samenleving nog voor het proces plaatsvond. Veelal ging het om zaken als (onvrijwillige) doodslag. Dit gebeurde pas na een onderzoek bij de plaatselijke overheid en goedkeuring van het dossier, betaling van een schadevergoeding aan de familie van het slachtoffer en de gerechtskosten, en een boete aan de Koning. Zo trachtte men conflicten tussen families te ontmijnen zonder dat een van de betrokken partijen het recht in eigen handen nam.

Bijlagen:
G. ROGIERS - Criminele processen Raad van Vlaanderen (1671-1723).pdf (3.6 MB)   


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Staat van Goed: een rijke bron

Hierna een selectie van enkele Staten van Goed, een zeer dankbare bron:
(www.heemkunde-vlaanderen.be/uploads/bladwijzer/bladwijzer02/bladwijzer02_vermoesen.pdf.)

I. In de SvG van Livinus Haghens ( Tak 4 overleden op 08 mei 1667 te Laarne) werden bij de 
venditie (openbare verkoop) financiële afspraken vastgelegd tussen zijn weduwe, Joanna Van Brussel en de hoirs (erfgenamen) uit zijn 1e en 2e huwelijk, "conform de costuyme vanden lande van dendermonde". Joanna stierf wellicht ca. 1704, want in dat jaar erft zoon Adriaen van haar "t derde van de bewalde hofstede van Ln Hagens W de severstrate dander twee deelen jaecques haghens van 375 R" (Laarnse quoteboek 313v°). 
Uit de inleiding: "
Staet ende inventaris in baete ende commere ghemackt ten sterfhuyse van lieven haghens fs lievens overleden binnen de prochie van laerne op den XXViij maye XVI honderd sevenentsestygh welcke staet by voogd maeckt en overgheeft janneken van bruyssele syne we. als hauderigge tsyner ghebleven ter verzoucke van jan andries pretor en lyvfken haghens mitsga jacques haghens in huwel hebbende tanneken haghens ende janneken haghens noch jonghe dochter wesende by ghetydeghe haude hare tself bedeghen allen kinderen vanden overledene ghewonnen binnen huwel by janneken lammens fa lievens syne eerste huysvr was."
(RABW, OAL, Gerechtelijk gedeelte, Registers gehouden voor de inschrijving van de staten van goed, 1583-1795. nr. 248 , losse bundels (1667-1669)


Uittreksels:

- "erfgront ende bodeme van leene ghecomen van de syde vanden overledene...dhelft van eene behuysde hofstede ghestaen ende gheleghen binnen de prochie van laerne danof dander helft competeert voorn de zes kinderen vanden overledene ghewonnen bij tvoorn janneken lammens west de revierstraete (a) oost de we ende hoirs jacques coolman suyt dhofstede van pretor (baljuw) baudewyn coolman fs (...) en noort dhofstede van (...) van hoosele"
- "item is den overledene erfachtych ghestorven was hem competerende eene partye van lande gheleghen binnen de prochie van calckene ghenaempt dheye (b) achter de hofstede van pieter van rysselberghe west de voorn hofstede suyt de strate groot omtrent (...) metten laste vande rente van twee ponden grooten tsjaers danop beset in proffyte van de we en hoirs van pieter tolliers"
-  "schuldich aen meester laurs haghens eene rente van dry ponden groot tsjaers de penninck XVIe"
-  "aen laurs haghens (c) ontvanger up den wyck van raveschoot"

-  "schuldigh aen lieven haghens fs jans eene rente"

-  "jaquemyne haghens ghestede bagyne t St Lysbetten binnen Ghendt"(d)
-  "jacques haghens (swaghere) is schuldich...over de coop van het peert ende ander arnas (e)" 


(a) (a) Tak 4.
(b) mogelijks link met erfgrond van stam-grootvader Jacobus.
(c) ontfermde zich over de inkomsten uit belastingen en boetes. Waarschijnlijk Laurentius, gehuwd met Catharina Van Peteghem. Zie ook: “Aldus wettelijck verkent ende ghepasseert ter manynghe van Gillis De Vylder, Bailliu, ende vonnesse van Pieter Scheere ende Laureys Hagens, mannen van leene van den voornoemden leenhove. Actum desen 11 July 1663 (Calcken door de eeuwen heen, de Heerlijkheid Raveschoot, C. DAUWE, 1908, p. 91). Op 26 november 1649 was hij ook aanwezig bij de openbare verkoop van het leen op 'den taerweackere' in een taverne op den hoeck van Raveschoot (id.). Deze akker zou later overgaan op zijn kleinzoon Livinus, en op diens dochter Joanna Maria ( Heerlijkheid Raveschoot).

(d) Begijnen te Gent.
(e) paardengetuig.

II. Op een avond bekijk ik de gezinsfiche van Joannes en Petronilla BRACKE ( Tak 1). Hij huwde op 18 november 1673 te Kalken, maar was afkomstig van Lokeren, en vele van zijn nazaten woonden net als mijn voorouders in de Schriekwijk. Wat was het verband? 
Uitgerekend de dag nadien vind ik in het SAG zijn losse SvG
! Toeval bestaat (niet)? Hij werd op 01/03/1719 begraven, 81j. oud (PR+ Kalken). Vader Petrus huwde op 22/04/1640 met Anna SLOYR ( Lokerse tak). Zijn schoonbroer Christiaen Vervaet, gehuwd met zus Elisabetha, werd als voogd aangeduid. Lieven Schepens trad op als "gheswooren prsyer ende costumier" (beëdigd schatter en raadgever ivm het gewoonterecht).

nzdc1bj39e


"Liquidaetie ende bewys van goede ghemaeckt ten steerfhuyse  van jan haghens filius pieters die overleden is binnen de prochie heerelijckhede van calckene op den achtentwintighsten februarij seventhien hondert neghenthiene saligher memorie daer hauderigghe ghebleven is pieternelle bracke fa jans"

(SAG, FP/2734bis, verzameling familiepapieren HAGHENS. Waarom bevond deze SvG zich in het SAG en niet het RAG? "Een andere specifieke casus van vermenging van stedelijk archief en privé-archief vormen de reeksen Familiepapieren, Familiefonds Handboeken, Genealogieën en Vreemde Steden. Deze reeksen werden omstreeks 1890 geconstrueerd met behulp van door de Gentse schepenbanken geconsigneerde (*) en gesekwestreerde privé-archieven. Meer specifiek gaat het om archief van de griffie van de schepenbank van de Keure (sekwester) en (vooral) archief van de schepenbank van Gedele (verdeling van sterfhuizen). Privé-documenten van overledenen en gefailleerden werden in bepaalde gevallen in beslag genomen en beheerd door vertegenwoordigers van de stedelijke overheid." (www.archiefbank.be)

(*) in bewaring gegeven, zodat ze bij rechtszaken als bewijslast konden dienen en ter inzage lagen voor de tegenpartij. 





Hier zit de missing link tussen de takken uit Lokeren en Kalken:

- uit de SvG van stam-grootvader Jacobus: "In erven...Item lants in de heijstraete onverdeelt met Pieter Hagens, over dese hilft 400 roeden, oost en noort de straete, suijt Pieter Bracke". Zoon Joannes erfde dit stuk land.
- uit de SvG van stam-vader Jan Haghens fs Jacques: "Gronden van erfven...Item lants ghenaempt de half heije, 400 roeden, oost ende noort de heijstraete, west Jan Haghens fs Pieters in de zelve heije".
- uit de SvG van Jan haghens fs Pieters: "Item is den overleden eerfachtigh ghestorven met eene partye landts ghelegen alsvooren binnen calckene ghenaemt de halve heye oost jan haegens in dezelve (?) partye suyt de weduwe jan bracke west joos roegies noort het straetken dat hiermede gaet groot in eerven vier hondert vijftigh roeden".

Volgende percelen staan met naam genoemd: de halve heyie, groote heyie, de bracke, doorsselaers, thalf walleken en gheheele walleken. 


III. Uit de SvG van Livinus De Poorter : "Staet Inventaris ende [...] ghemaect ten sterfhuyse van 
lieven de poortere de sone jans en livijne haghens fa lievens overleden binnen de prochie van warhem baroenie van berghen St winocx (f) ter jaern 1666 ende [...] binnen de prochie van calckene [...] ten verzoucke van petronella de dochter van jooris van rysselberghe fs jans gheprocureert by elisabeth haghens fs jan gheboortig  van de prochie van laerne". "Faict double [...] ende betaelt by christiaen vervaet (g)".

(f) Warhem en Sint-Winoksbergen, nu Bergues (Frans-Vlaanderen/Frankrijk).

(g) na het overlijden van Georgius Van Rysselberghe hertrouwde Elisabeth met Christianus Vervaet ( Tak 1). De band met Livijne fa Lievens (mogelijks °29/04/1641 fa Livinus en Lammens Joanna - PR= Kalken) staat nog niet vast.
 

IV. Uit de SvG van Andries Haghens fs Lievens ( Tak 4 †02/11/1687 te Laarne) gehuwd met Janneken Dierickx, met zijn broer Pieter als voogd paterneel:

Erfgronden:

 

- “een partye van lande up den hoứck van Raveschoot (i) gheleghen in het leen van Raffeschoot appendentie van prochie van wetteren oost ende noort jan fielijps suyt joos van damme west tgoet van raffelschoot groot in erven vier hondert roeden…dese bovenstande stucke landts ghedeeligh leen”

- zaailand in Kalken “den schoot” en “een partye mersch in broeck mersch”

- stukken land in Laarne, “het bosken“ (j) en “den nieuwen acker”
- "item is schuldich aen jan haghens over arbeyt loon van perdeweerck (k)". 

(i) uit de Laarnse SvG (21) van Lauryntien Schaepdryvers: “…Betaelinghe aen Jan van Eesvelde ontfangher over den houck van Raveschoot over 2 settijnghen..." (jaarlijkse grondbelasting). Zij was gehuwd met Jan Haghens, en tante van Andries.
(j) "Tboschken, west dhofstede van Pieter Coolman over Andries Lammens" (mutatie 1663 Andries Haghens fs Lievens van Jacques Haghens).

(k) het gebruik van een paard voor bijv. transport en omploegen.

V. Uit de SvG van Catthelyne fa Andries (†13/04/1689 te Laarne), gehuwd met Lieven Colleman, die aansluit bij de vorige SvG van haar vader:


Erfgronden:

- “de overledene is erfachtich ghestorven vut een vijfde paert ofte deel lighende onverdeelt ten sterfhuyse van andries haghens den overledene susters ende broeder vyt (?) ten sterfhuyse van andries haghens, van een stuck landts gheleghen binnen raffeschoot appendentie van prochie van wetteren, zynde ghedeelicht leen, oost en noort jan fielijps suyt joos van damme west tgoet van raffeschoot"

- "partye landt inde nieuwen acker...suyt pr. haghens..." en "een stucke landts...ghenaempt het bosken"


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Oorlogsschade in Kalken (1673)

Vanaf de tweede helft van de zestiende eeuw had Kalken regelmatig te lijden onder allerlei oorlogen en revoltes. Zo plunderden tijdens de Frans-Nederlandse oorlog (1672-79) de Franse troepen de Zuidelijke Nederlanden in de maanden mei-juni van 1673. DE POTTER en BROECKAERT verwoordden het zo in hun Geschiedenis van Kalken (1889): "Ook in de tweede helft der XVIIe eeuw, toen Vlaanderen door de krijgsbenden van den Franschen koning Lodewijk XIV verwoest, vertrappeld en uitgebuit werd, zoodat op geen ander tijdstip al onze dorpsbewoners meer hebben afgezien, toen ook had Kalken zijn aandeel in de rampen en onheilen, waarmede toen onze zoo diep beproefde gewesten getroffen werden". 


C. DAUWE gaat hier dieper op in in zijn Calcken door de eeuwen heen (1908): "Beroerde tijden - Reeds dikwijls hadden onze inwoners al hunne tilbare goederen naar de versterkte steden, namelijk naar Gent, met wagens of schepen, moeten wegvoeren, waardoor zij veel schade leden. Onder andere in Mei 1673 was het eene algemene vlucht, niet min dan 385 huisgezinnen hadden elders hunne roerende have in veiligheid gebracht. De franschen waren viermaal over de Schelde gekomen en hadden achttien voorname hofsteden ten gronde afgebrand" (pag. 160) en "Algemeene vlucht - De Calckenaren die, door hunne uitzendelingen (verkenners), de bewegingen dezer gedoopte schavuiten kenden, wachtten natuurlijk hunne komst niet af, maar verhuisden, met al wat tilbaar was op wagens in en schepen naar elders, bijkans uitsluitelijk naar Gent; alwaar zij kamers en zolders huurden om hunne waarden en meubelen te bergen. De eerste algemeene verhuizing, welke wij in de oorkonden aantreffen, is van Mei 1673." (pag. 276). 


Toen de rust was weergekeerd, maanden de officieren de Kalkenaars aan om schadeclaims in te dienen die werden gebundeld en verstuurd naar Dendermonde: "Staedt ende declaratie vande oncosten schaeden ende interesten bijde insetenen der prochie van calcken bijgevoeght ende ghesupporteerd de welcke ghecauseert zijn door het legher vanden koninck van vranckerijcke gheduerende zijne leste passagie door dese provincij van vlaenderen" (12/06/1673) (RAG, OAK, Militaire Prestaties, 71).


6 naamgenoten komen voor. Geen enkele is met zekerheid te identificeren: 


F4v°-5r° "Gilles haghens verclaert ter oirsaeke voorschrevene (a) beschadight te wesen volgens syn billyet (b) alhier gheexpliceert ende bij hem onderteeckend de somme van xxxii...

(a) Verwijzing naar het vorige item: "de voorseijde fransschen legher passsery door onse provintie van vlaenderen".
(b) Hier in de betekenis van: "Een papier waarop iets bekendgemaakt wordt of verklaard ' (WNT).

F6r° "Jan haghens verclaert beschadigt t'sijne... voorschreven vluchten syn meubelen... volgens syn billyet de somme van xx...

F12v° "Denijs haghens soo vande... als vut syne huijs... gheweest te wesen syne huijsvrauwe tot gendt ende anderssints... de somme van xii..."

F16v° "Jan haghens ter causen van... vluchten syn meubels naer ghendt thalen ende verledt (c) ...de bewaeringhe de somme van xii..."

(c) het niet kunnen uitoefenen van handelsactiviteiten.

F27v° "Jan haghens verclaert ter causen alsvooren beschae...te wesen de somme van...

F? "Jaecqs haghens alvooren de somme van xx...

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het archief van de Heren van Laarne

Eind 2017 verscheen de Voorlopige inventaris van het archief van de heren van Laarne, bewaard in het kasteel van Laarne, nrs. 1-1300 online van historicus Eric BALTHAU, voorziter van heemkundige kring Castellum ( Aanbevolen lectuur / Historische artikels over Kalken/Laarne). Zijn meerjaren project ontsluit het privé-archief van de familie van Vilsteren en aanverwante families. Het werd onderverdeeld in thematische opbergdozen en stelt het zo veilig voor de toekomst. POTTER & BROECKAERT verwezen er reeds naar in hun Geschiedenis van Laarne (1889): "In de zaal des eersten verdieps van den westertoren berusten de handvesten des kasteels". Uit een krantenartikel in De Gentenaar met (voormalig?) bewoner en conservator, jonker Paul de Pessemier 's Gravendries, tevens erevoorzitter van Castellum: "In zijn kasteel heeft hij zelfs zijn persoonlijke bibliotheek, de archiefkamer waar sinds de 14de eeuw authentieke geschriften over de ex-bewoners bewaard worden". Hij besteedde meerdere jaren aan het opsporen en terugvorderen van alle archiefstukken en landboeken van het Slot van Laarne die her en der verspreid zaten. 

7ccuaexxi

(resto.be)

Begin juli 2018 kreeg ik via beide heren de kans om stukken in te kijken die van belang zijn voor mijn onderzoek: 
 
332.6 Pachtcontract voor 9 jaar tussen Pierre Joseph Walrave, ontvanger van en namens Philippe Alexandre Christijn de Ribaucourt, en Pieter Francies Haeghens fs. Jan Frans (a) en zijn echtgenote Marie Elisabeth Thielemans (landbouwers uit Laarne) voor een woonhuis en eene herberghe van ouds genaemt het wethuys bij de kerk van Laarne en 6 percelen zaailand, 12 februari 1820 (pp. 121-122). Zie ook nrs. 340.30, 376.1 en 376.12. 

(a) Petrus Franciscus, zoon van Joannes Franciscus en Judoca Maria Strobbe, ° Laarne 31/07/1791 ( Tak 1). 

568.4 Denombrement van Joannes Haegens fs. Denijs (b) voor een leen, gehouden van het leenhof van Laarne, hem "toecommende als hoir feodael ten sterfhuijse van sijnen vader", 1787 (p. 217) 

(b) Joannes Jacobus, zoon van Dionisius (+ Laarne 25/07/1787) x Adriana De Fauw, ° Laarne 28/02/1755 ( Tak 3).

568.58 Denombrement van Pieter Haeghens fs. Jan (c), 1771 (p. 224) 

(c) mogelijks Petrus Franciscus, zoon van Joannes x Catharina Dooghe, ° Laarne 29/01/1715 ( Tak 3).

586.16 Denombrementen van [...] Scheere fs. Pieter als oom van de kinderen van Pieter Scheere, koster van Laarne, en Jacquemyne Haghens fa. Jan (d) (p. 231)

(d) Jacoba, dochter van Jan x Laurentia Schaepdrijvers, gehuwd met Petrus Scheere, gedoopt te Laarne op 09/04/1624 ( Tak 4).

Bijlagen:
Voorlopige_inventaris_van_het_archief_va (1).pdf (1.3 MB)   


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bisschoppelijke en dekenale visitaties te Kalken in de eerste helft 17de eeuw
In 1545 riep Keizer Karel V het algemeen concilie samen in het Noord-Italiaanse Trente om misbruiken binnen de katholieke kerk aan te pakken en het hoofd te bieden aan het oprukkende protestantisme. Uiteindelijk leidde dit pas na zijn dood in 1563 tot een reeks hervormingen, zoals pastoors die doopregisters (en later ook huwelijks- en overlijdensregisters) moesten bijhouden. Een andere richtlijn was de hernieuwde verplichting voor de bisschop om alle parochies regelmatig te bezoeken. Om allerlei redenen zou het nog lang duren vooraleer hieraan gevolg werd gegeven. 

Deze bewaarde verslagen kunnen interessant zijn voor genealogen, omdat ze meer inzicht bieden in het parochiaal leven en de zeden en gewoonten. Hier en daar worden mensen bij naam genoemd. 

I. In 1611 bezocht de bisschop Karel MAES een reeks parochies en kloosters van zijn Gentse bisdom (a). Aan de hand van antwoorden op gestandaardiseerde vragen werden telkens visitatieverslagen in het Latijn opgesteld, die werden gebundeld in een diarium. Een bezoek kende telkens hetzelfde stramien: na een plechtig onthaal diende de bisschop het vormsel toe aan de kinderen, en werd een kerkdienst gehouden. Nadien volgde een grondige inspectie van het kerkgebouw, kerkhof en pastorie. De pastoor en kapelaan werden ondervraagd over de inkomsten en uitgaven, hun werkzaamheden en het reilen en zeilen binnen de parochie, de attributen voor de uitoefening van hun ambt en eventuele relikwieën werden opgelijst, jaarrekeningen van de kerk- en armenmeesters werden gecontroleerd, waren verboden boeken aanwezig? (bijv. protestantse bijbels), enz. Ook de baljuw werd verzocht om een getuigenis af te leggen over het kerkpersoneel. Bij wantoestanden werden soms verschillende bewoners bevraagd om zich zo een objectief beeld te vormen van de situatie. 


(a) R. WEEMAES (ed.), Visitatieverslagen van Karel Maes, bisschop van Gent Diarium mei-juni 1611, Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, Brussel, 1987, pp. 89-91 (zoals (f) in te kijken bij het Documentatiecentrum Streekgeschiedenis Dr. Maurice Gysseling - Groot Begijnhof Sint-Amandsberg). 

Op 26 mei was het de beurt aan de Kalkense Sint-Denijs parochie. Met wat humaniora Latijn en Google Translate krijgen de teksten een vrije vertaling. Joannes ZYPENS was toen pastoor (b), die oa. werd geprezen ("laudatur a pastore") om zijn muzikale talent en vlotte pen ("Est musicus, bene scribit"). Een secretaris noteerde evenwel dat hij enkel de zieken bezocht ("visitat infirmos [...] non visitat parochiam") en het huwelijksregister fouten bevatte. Er was plaats voorzien buiten het kerkhof voor niet-gedoopte kinderen ("est locus pro pueris mortuis sine baptismo"). Er werden geen overspeligen ("adulteri") of bijzitsters ("concubinarij") gesignaleerd, maar wel ene Petrus SACK als kettter ("hereticus"). Er waren vroedvrouwen aanwezig. Volgens de derde provinciale synode van Mechelen (31 augustus 1607) moesten zij de eed afleggen voor de pastoor en een nooddoopsel toedienen bij levensgevaar. Als er nadien werd getwijfeld aan de geldigheid kon de pastoor overgaan tot een doop sub conditione (onder voorwaarden), wat zo werd genoteerd in het parochieregister. Verder mochten ze geen middeltjes gebruiken die gestoeld waren op bijgeloof om de bevalling vlotter te laten verlopen, ervoor zorgen dat de ouders het kind binnen de drie dagen lieten dopen, en het melden wanneer dit niet gebeurde. Zij moesten ook proberen om bij ongehuwde vrouwen tijdens de bevalling de naam van de vader te achterhalen en die aan de pastoor door te geven die deze dan meestal in het register noteerde. Er woonden geen "Hollanders" (protestanten) en er was toen nog geen schoolgebouw ("nulli ludi", zie (j), maar de kapelaan fungeerde zoals gebruikelijk wel als schoolmeester ("sacellanus est ludimagister"). De baljuw (c) kreeg een goed rapport: "Baillivus diligem catholicus, Magistratus bonus, qui constituitur cum baillivo a domino temporali" (d). De armentafel (e) bevond zich vooraan in de kerk ("mensa pauperum et fabricae est in anterioribus").

(b) Geboren Kalkenaar, de allereerste parochieregisters zijn van zijn hand ( Gelegenheidsvondst in het Beverse Rijksarchief (a)(b)). Zijn familienaam werd verlatijnst tot Zypaeus. In 1908 meldt C. DAUWE in zijn 'Calcken door de eeuwen heen' dat de pastoor een historische schets schreef van Kalken in 1624, "dat over vijftig jaren nog bij menige oude familie in handschrift bewaard werd". M. MEYS citeert uit een handschrift in privébezit, dat echter gedateerd is in 1605, slechts 1 jaar na zijn aanstelling als pastoor, in Castellum, VIII, 1991, nr. 3, 'Honderd bewogen jaren uit de geschiedenis van de Kerk van Kalken, ca. 1550-1650', pp. 11-12.
(c) Niet bij naam genoemd, wellicht Pieter VAN HECKE, vermeld vanaf 1605 ( Kalkense baljuws (14de-18de eeuw). 
(d) Deze wereldlijke heer die de baljuw had aangesteld was Jacques-Philippe de GAND-VILAIN, graaf van Izegem en heer van Kalken.
(e) In engere betekenis een meubelstuk, in bredere zin een burgerlijke instelling, die in nauwe samenwerking met de Kerk, materiële hulp bood aan behoeftigen, o.m. via bedeling van voedsel en kledij. Deze zorg was toen nog een vorm van liefdadigheid, eeuwen later richtte de centrale overheid hiervoor oa. de Commissies van Openbare Onderstand (COO's) op, gevolgd door de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW's) ( Het kerkarchief van Kalken (1560-1659).

II. In 1623 vond een dekenale visitatie plaats. In het bisdom werden naburige parochies gebundeld tot een dekenaat met aan het hoofd een landdeken. Kalken behoorde toen tot het dekenaat van Dendermonde (RAG, Fonds Sint-Baafs en Bisdom Gent, K75, B2270).

III. Bisschop Antonius TRIEST kwam frequenter langs in de daarop volgende decennia (f). Hij vereerde tussen 1627 en 1652 Kalken maar liefst dertien keer met een bezoek. Een selectie:

In 1628 werd niemand verdacht van ketterij of werd er slecht over iemand gesproken, alles liep gesmeerd ("Nulli hic suspecti de aliqui haeresi aut mala conversatione, sed omnia bene composita")

In 1631 was er nog geen zielenlijst (g) opgesteld en werd geen melding gemaakt van de ondertrouw ("Non fecit librum status animarum neque scribit nomina contrahentium matrimonium sed solummodo contrahentium sponsalia et id quidem in quodam rapsodio"). Een parochiaan onderging een duiveluitdrijving, waarover de pastoor van Schellebelle getuigde (h) ("Dicitur Joannes van Rooten adhuc subinde exorisare, de quo possit testimonium dare pastor in Scellebelle"). De baljuw (i) en zijn officieren waren blijkbaar nalatig ("Praetor et officiarii valde negligentes").

(f) M. CLOET (ed.), Itinerarium visitationum Antonii Triest episcopi Gandavensis (1623-1654), De visitatieverslagen van bisschop Triest, Universitaire Pers Leuven, 1976.
(g) De Laarnse status animarum (1788) en volkstelling (1796).
(h) Exorcisme in 1789 te Horst (NL).
(i) Nicolaas VAN HECKE ( Kalkense baljuws 14de-18de eeuw).

In 1635 was er nog geen biechtstoel volgens de richtlijnen ("nulla adhuc sedes confessionalis conformis"). De pastoor getuigde dat er regelmatig een exorcisme plaatsvond ("exorcisat hic subinde, teste pastore").

In 1639 werd in het doopregister het geboorteuur niet genoteerd ("In registro baptisatorum non fit mentio horae nativitatis illorum"), en stond een koe te grazen op het kerkhof! ("Coemiterium depascebat una vacca"). Er was geen pastorie ("Non est domus pastoralis"). 

In 1641 genoot de pastoor een goeie reputatie bij de kapelaan en bevolking ("Pastor cum populo ac sacellano boni nominis et famae").

In 1643 werden de registers correct bijgehouden ("Registra exacta"), en werd melding gemaakt van een incestueuze relatie: ene Joannes CLYNCKESPOORE woonde samen met zijn zus, die hij zou bezwangerd hebben ("hominem nequam, vivens in concubinatu cum sorore eius, quam dicitur impraegnasse"). 

In 1645 was de pastoor nog steeds niet bij de les, want geen spoor van een ondertrouw of het uur van de geboorte, huwelijk of overlijden in de registers ("Non fit mentio contractorum sponsalorium  in registro pastorali, nec horae nativitatis baptisatorum nec mortuorum").

In 1646 werd de bisschop in het nabije Berlare verteld dat de pastoor in Kalken bij meisjes en vrouwen vaak de biecht afnam en ze nadien de zegen gaf, niet door het rooster van de biechtstoel, maar met hun hoofd tussen zijn handen, wat schandelijk was ("Relatum mihi hic fuit pastorem in Kalken saepius audire confessiones puellarum et mulierum non per cancellos, sed applicando faciem suam illarum, et apprenso illarum capite inter suas manus, dare illis benedictionem, non sine aliquorum scandalo").

In 1649 was in Zaffelare een oplichter gepasseerd, die verdunde bijenwas aan de man bracht tegen ziektes en toverij. Sommigen dachten dat die in Kalken woonde, anderen dachten in het naburige Beervelde ("Dicitur ad hanc parochiam subinde excurrere quidam impostor, qui fundit ceram distribuendam contra infirmitates et sortilegia. Sunt qui putant eum habitare en pago de Calkene, alii in Beervelde, loco vicino").

In 1650 werd een schoolmeester ("ludimagister") vermeld (j).

(j) In de staten van goed werd in het voogdijcontract dikwijls de verplichting opgenomen om de kinderen te leren lezen en schrijven. Pas in 1658 begon men met de bouw van een schooltje onderaan het nieuwe schepenhuis, maar het zou nog enige jaren duren vooraleer de kinderen er hun intrek konden nemen: (22/04/1665): "waarbij de gemeente het gebouw dat pastoor Joannes Zypaeus begonnen was op te trekken op het erf van de pastorie om te dienen beneden als school en boven als parochiehuis of schepenhuis, overneemt en met dezelfde bestemming zal voltooien" (M. GYSSELING, ed. M. CARNIER, Inventaris van het archief van Sint-Baafs en bisdom Gent tot eind 1801, Deel VII, Kerkelijk beleid van het bisdom, Brussel, 2004, nr. 34489, p. 10). Deze inventaris staat niet online, maar is wel in te kijken in het RAG en DSMG.

In 1651 dook te Zaffelare regelmatig de oplichter op, die bijenwas in water goot als remedie tegen koortsaanvallen (k). Deze keer werd hij/zij bij naam genoemd ("Dicitur ad hanc parochiam subinde excurrere quendam impostorem ex pago de Calkene aut vicinia nomine.... Heylars, qui fundit ceram en aquas contra febres").

(k) Wikkels met warme bijenwas worden in de natuurgeneeskunde nog steeds gebruikt tegen allerlei kwaaltjes. 



T -->

Blog tegen de wet? Klik hier.
Gratis blog op https://www.bloggen.be - Meer blogs