Eind 2017 verscheen de Voorlopige inventaris van het archief van de heren van Laarne, bewaard in het kasteel van Laarne, nrs. 1-1300 online van historicus Eric BALTHAU, voorziter van heemkundige kring Castellum ( Aanbevolen lectuur / Historische artikels over Kalken/Laarne). Zijn meerjaren project ontsluit het privé-archief van de familie van Vilsteren en aanverwante families. Het werd onderverdeeld in thematische opbergdozen en stelt het zo veilig voor de toekomst. POTTER & BROECKAERT verwezen er reeds naar in hun Geschiedenis van Laarne (1889): "In de zaal des eersten verdieps van den westertoren berusten de handvesten des kasteels". Uit een krantenartikel in De Gentenaar met (voormalig?) bewoner en conservator, jonker Paul de Pessemier 's Gravendries, tevens erevoorzitter van Castellum: "In zijn kasteel heeft hij zelfs zijn persoonlijke bibliotheek, de archiefkamer waar sinds de 14de eeuw authentieke geschriften over de ex-bewoners bewaard worden". Hij besteedde meerdere jaren aan het opsporen en terugvorderen van alle archiefstukken en landboeken van het Slot van Laarne die her en der verspreid zaten. 

(resto.be)

Begin juli 2018 kreeg ik via beide heren de kans om stukken in te kijken die van belang zijn voor mijn onderzoek: 

 

332.6 Pachtcontract voor 9 jaar tussen Pierre Joseph Walrave, ontvanger van en namens Philippe Alexandre Christijn de Ribaucourt, en Pieter Francies Haeghens fs. Jan Frans (a) en zijn echtgenote Marie Elisabeth Thielemans (landbouwers uit Laarne) voor een woonhuis en eene herberghe van ouds genaemt het wethuys bij de kerk van Laarne en 6 percelen zaailand, 12 februari 1820 (pp. 121-122). Zie ook nrs. 340.30, 376.1 en 376.12. 

(a) Petrus Franciscus, zoon van Joannes Franciscus en Judoca Maria Strobbe, ° Laarne 31/07/1791 ( Tak 1). 

568.4 Denombrement van Joannes Haegens fs. Denijs (b) voor een leen, gehouden van het leenhof van Laarne, hem "toecommende als hoir feodael ten sterfhuijse van sijnen vader", 1787 (p. 217) 

(b) Joannes Jacobus, zoon van Dionisius (+ Laarne 25/07/1787) x Adriana De Fauw, ° Laarne 28/02/1755 ( Tak 3).

568.58 Denombrement van Pieter Haeghens fs. Jan (c), 1771 (p. 224) 

(c) mogelijks Petrus Franciscus, zoon van Joannes x Catharina Dooghe, ° Laarne 29/01/1715 ( Tak 3).

586.16 Denombrementen van [...] Scheere fs. Pieter als oom van de kinderen van Pieter Scheere, koster van Laarne, en Jacquemyne Haghens fa. Jan (d) (p. 231)

(d) Jacoba, dochter van Jan x Laurentia Schaepdrijvers, gehuwd met Petrus Scheere, gedoopt te Laarne op 09/04/1624 ( Tak 4).

Bijlagen:
Voorlopige_inventaris_van_het_archief_va (1).pdf (1.3 MB)   

In het RA Brussel (ARA) bevindt zich het fonds van de Rekenkamer (a). In 1386 richtte hertog Filips de Stoute deze instelling op in het Noord-Franse Rijsel, belast met de financiële controle over zijn Rijk. 

(Nr. 1102 anno 1473. De aanhef: "Registre des fiefz et arrierefiefz tenuz nuement et par moyen de la maison de tenremonde si avant que le bailli et receveur dudit tenremonde lont sceu recouvrer a bien grant paine et diligence")

Nummers 1101 uit 1469 (mét inhoudsopgave) en 1102 uit 1473 zijn lijvige registers van het Leenhof van Dendermonde ( Het Algemeen Familiefonds I). Het uitgebreide grondbezit van deze feodale instelling reikte van het Brabantse Wolvertem tot Gent. Beiden zijn opgesteld in de Franse taal, meer bepaald het oud-Picardisch, aangezien Karel de Stoute, hertog van Bourgondië, toen regeerde over onze contreien. Ze zijn Latijns gefolieerd maar verkregen op een later tijdstip een moderne nummering. Wettre et calkene staan telkens samen, de exacte ligging van de (achter)lenen is niet vermeld. Het is onduidelijk waarom dit register na slechts 4 jaar reeds aan vernieuwing toe was.

2 naamgenoten komen voor:

Nr. 1101 (vanaf f° 94) 

folio LVIII   "Anthonia de masmine (b) dame heritiere de calkene et de la seignourie appellé tlichtervelsche (c) tient ung fief
                    de mondit mons le duc (d)"
f°?               "Jehan haghen (sic) (e) tient ung fief de madit dame de cent verges (f)"
f°95             "Jehan vanden velde tient ung fief de monsgr contenant xviij bonniers (g) et est appelle le fief de Ravestot (sic)
                    Catheline vanden velde fa Jans tient ung fief de mondit seign contenant xxviij bonniers appelle Ravestot" 
                    ( De stamoud-(groot)ouders (g). 

(b) dochter van Jan van Massemen en Adriana de Cabillau. Via haar huwelijk met Marten Vilain van Gent kwam Kalken in het bezit van het stamhuis der Vilains. Pour la petite histoire: F. DE POTTER & J. BROECKAERT vermelden in hun Geschiedenis van Laarne en Kalken (1889) dat in het Dagboek der Gentsche Collutie te lezen staat dat zij op 05 juni 1469 geschaakt werd door ene Christiaan van der Gracht. Gelukkig "wert zo vele ghedaen dat smaendachs de XII van der zelve maent, de zelve vrouwe weder quam te haren huus te Ghendt".
(c) Lichtervelde vormde een aenhangsel van de heerlijkheid Wetteren.
(d) hertog Karel de Stoute.
(e) uit onderzoek van de 15de eeuwse Kalkense renteboeken ( Het Familiefonds de Merode Westerloo) blijkt het om een variant van mijn familienaam te gaan. Zie ook:
- 1298: Lai Haghen (Het oudste register van wettelijke passeringen van Eksaarde (1349-1360), M. GYSSELING, 1963, p. 41);
- 1401: metser Jan Haghen (De oudste Antwerpse lijsten van nieuwe poorters: 28 januari 1390-28 december 1414, F. DE NAVE, p. 181);
- transcriptie van een rentelijst uit de eerste helft 15de eeuw van Kalken kerk: olierente van "Gillis haghen eenen stoep olijen beset op dasschoot groot een hont half bunder claeys haghen ghelant inden selv acker" (Fonds Marcel Meys, Erfgoedbibliotheek Castellum, Laarne) 

T E S T A M E N T

In 2010 lanceerde het Rijksarchief van Beveren-Waas een oproep binnen het gerechtelijk arrondissement Dendermonde om notariële akten ouder dan 75 jaar in depot te geven. Het Wetterse notarisduo Quipor-De Smet diende het archief in van de Kalkense notarissen Franciscus DE WEIRT (1832-1847), Pieter DE CLERCQ (1848-1849), Jean PLETTINCK (1849-1854), Adolphe TIBBAUT (1855-1895), zijn zoon Jules TIBBAUT (1896-1913) en kleinzoon Werner TIBBAUT (1913-1955). Deze laatste drie droegen ooit de burgemeestersjerp van Kalken.

Elke archiefdoos bevat eerst en vooral een jaarlijks repertorium (*) met datum van opmaak, namen van de betrokken partijen en het onderwerp, zoals adjudicatie (toewijzing na verkoop, zowel preparatoire= voorlopige, als definitieve), cijnspacht (grondbelasting ten laste van de huurder), consent van huwelyk (vaderlijke toestemming), huwelijkscontracten, inventarissen ten sterfhuyze, obligatieleningen, procuraties (verlenen van volmachten), radiaties (schrapping van aktes), schuldverklaringen, testamenten (ook revocaties= herroepingen), vendities (openbare verkopen), verhuur, en verkavelingen (opsplitsing van onroerende goederen bij de nalatenschap). Een volgnummer in de linkerkolom verwijst telkens naar de originele minuten.

(*) Index die een notaris verplicht moet bijhouden met een verkorte weergave van de teksten waarnaar wordt verwezen.

Bedoeling was om in deze hooiberg te zoeken naar het testament van oud-vader Bartholomeus HAEGHENS ( Generatie X). In het allereerste repertorium (1832) stond een verwijzing naar de wilsbeschikking die hij reeds op 30-jarige leeftijd liet opstellen, bijna 1 jaar na zijn huwelijk met Coleta BAETEN op 28/09/1831 [3]. Aangezien zij lang voor hem overleed, liet hij mogelijks later een nieuw testament opmaken, maar dat werd nog niet terug gevonden. Hij overleed op 23 januari 1876. Op verzoek van zijn kinderen, Sebastien (mijn bet-overgrootvader), Edmond, Bernard, landslieden te Kalken, en Josepha met haar man Felicien HUYCKE, winkeliers wonend te Wetteren, had op 20 november van hetzelfde jaar in herberg De Keizer op de wijk Eesvelde een openbare verkoop plaats van eene party land en meersch te Calcken groot 55 aren 40 ca. Het werd na de eerste afroeping verkocht aan de broers GAUBLOMME [3 bis].

(in de linkermarge staat een timbre de dimension van 15 centimen:
celui dont le prix est en raison de la grandeur du papier employé)
(www.notrefamille.com)

In de negentiende eeuw lag de zuigelingensterfte, bij kinderen in hun eerste levensjaar, naar onze huidige maatstaven nog altijd schrikbarend hoog. Oorzaken waren vermoedelijk aandoeningen van het maag-darmkanaal (slecht drinkwater), onvoldoende hygiëne en besmettelijke ziekten. Zo werd België zevenmaal door cholera geteisterd, in 1832-33, 1848-49, 1854, 1859, 1866, 1883-85 en 1891-95. Ook tyfus, pokken en griep zorgden voor sterftecrisissen, respectievelijk in 1846-47, 1871 en 1918-19 (www.queteletcenter.ugent.be/epidemieen). 

Een triest voorbeeld vinden we binnen het gezin van Bartholomeus en Coleta:

Livina Francisca     13/11/1832   08/06/1833

Sebastianus (a)       21/12/1833   05/02/1917 

Bernardus (b)         30/04/1836   25/02/1837 

Livinus                   02/05/1837   19/05/1837 

Josepha Francisca  28/06/1838   Volwassen 

Edmondus              11/10/1839   Volwassen 

Placidus                  28/07/1841   30/08/1841 

Bernardus (c)         12/09/1842   Volwassen 

Albina                    12/05/1844   20/02/1845 

N.N. (d)                 10/12/1847   10/12/1847 

(a) Mijn bet-overgrootvader (Generatie IX). 

(b) De familie was toen reeds verhuisd naar de Brugstraat ( Het Project POPPKAD), ervoor woonden ze in de Sauwerstraat. In het bevolkingsregister van 1838 staan op hetzelfde adres in de Brugstraat ingeschreven: Bartholomeus en zijn echtgenote Coleta BAETEN, haar dochter Melania BAETEN (°11/12/1826 Kalken - zij beviel in haar ouderlijke woning in de Sauwerstraat) uit een vorige relatie, en hun 2 kinderen, mijn betovergrootvader Sebastiaen en Josepha Francisca (RAG, MAK, 25). 

(c) Kreeg dezelfde voornaam als een overleden broertje, toen niet ongewoon. 

(d) Nomen Nescio (Lat.): naam mij onbekend, doodgeboren kind. In de PR Overlijdens vermeld als zijnde van het mannelijk geslacht (komt niet voor in de PR Geboortes). 

Op 12 september 2020 bracht ik een bezoek aan de Erfgoedbibliotheek van de Vereniging voor Lokale Geschiedenis van Kalken en Laarne, gevestigd achteraan de gemeentelijke bibliotheek, Keistraat 5 te Laarne. Tot de recente aanwinsten behoort het fonds Raymond Bogaert, een privé collectie van bidprentjes (zie www.stanny-van-grassdorff.be) en doodsbrieven van plaatselijke bewoners uit voornamelijk de 20ste en 21ste eeuw (met alfabetische naamindex). 

Het fonds werd aangevuld met andere schenkingen en telt intussen meer dan 9.500 stuks. In de eerste map met documenten vóór 1899 is van het jaar 1876 welgeteld 1 prentje beschikbaar... dat van mijn oud-vader Bartholomeus HAEGHENS ! Hij werd geboren te Kalken op 24 april 1802 en overleed er op 23 januari 1876. Reeds in 1980 had ik zo'n bidprentje in handen tijdens ons bezoek aan verre verwanten in Laarne ( Generaties XV-VI/Generaties XV-X), maar toen namen we helaas geen foto's. Tijdens een bezoek in 2009 bleek het onvindbaar, en nadien zocht ik vruchteloos in fysieke en online verzamelingen. Het was net of de duivel ermee gemoeid was, want nu weigerde plots mijn fototoestel dienst. Gelukkig beschikt de bib over een kopieermachine.   

(De weggevallen "h" in de familienaam is een vaak voorkomende schrijf- en drukfoutvan de officiële spelling van onze Tak, al komt de variant "Haegens" in Vlaanderenmeer voor) 

Toen in de septemberdagen van 1830 de opstand ontstond die zou leiden tot een onafhankelijk België, richtte de burgerij in een aantal steden spontaan de burgerwacht op (Fr. garde civique) om te orde te handhaven. De overheid besliste nadien om deze milities te erkennen en samen te voegen onder militaire leiding. Ze waren georganiseerd op gemeentelijk niveau en samengesteld uit mannen tussen 21 en 50 jaar, vooral jonge vrijgezellen en kinderloze weduwnaars, die geen deel uitmaakten van het leger. Tijdelijke, gedeeltelijke of volledige vrijstelling kon verleend worden zoals bij ziekte of de noodzaak om voor een gezin te zorgen, waarna een plaatsvervanger werd aangesteld. Na 1831 leidden de milities een sluimerend bestaan, maar in 1848 werden ze nieuw leven ingeblazen naar aanleiding van onlusten. In 1920 werden ze definitief op non-actief geplaatst. 

De dossiers voor Kalken zitten verspreid over het oude en modern archief in het RAG (OAK 341; MAK 112 t/m 119). De burgerwacht telde er 7 compagnieën en maakte deel uit van het 5de bataljon van het kanton Wetteren, dat onder de generale staf van het Legioen viel. Aan het hoofd stond een kapitein, bijgestaan door (onder)luitenanten, sergeant(-majoors), een fourrier (a), korporaals en tambours (b). Het was de bedoeling om in de maanden maart-april-mei-juni-september-oktober zeker tweemaal op zondag met de wapens (geweer met bajonet, sabel) te oefenen, maar hogere officieren kloegen over het absenteïsme en gebrek aan serieux van de manschappen (c). De inschrijvingsregisters zijn interessant voor genealogen omdat telkens de ouders vermeld staan, de geboorteplaats, de wijk/straat waar men woonde, en occasioneel ook lichaamskenmerken. 

Als (onbedoeld) komische noot antwoordden velen op de vraag: "Quelles sont les infirmités marquantes que l'inscrit allègue pour être dispensé du service?" met "Marié"!  

(a) "onderofficier, die voor de inlegering, wapening, fouragering, kleeding, enz. der compagnie zorgt, en tevens compagnieschrijver is" (www.dbnl.org). 

(b) trommelslagers.

(c) RAG, OAK, 341, Burgerwacht (1831-35). 

In het eerste inschrijvingsregister van 1830 (d) komen 14 naamgenoten voor, die allemaal geïdentificeerd konden worden: 

(d) RAG, MAK, 115, Inschrijvingslijsten en alfabetische lijsten van de burgerwacht (1ste helft 19de eeuw).  

(e) Lid 5de compagnie. 

(f) Lid 4de compagnie ( Kalkense huiseigenaars in 1819, ca. 1860 (d).

(g) Lid 6de compagnie. Volgens een andere verklaring afkomstig van het Cootveld ( Kalkense huiseigenaars in 1819, ca. 1860 (c).

(h) Lid 4de compagnie. 

(i) Legde op 26 november 1831 de eed af als vervanger met de graad van tweede luitenant ( Kalkense huiseigenaars in 1819, ca. 1860 (b).

(j) Moeilijk leesbaar, de wijk Apostelhuizen? 

(k) Lid 4de compagnie, korporaal, afkomstig van Beervelde. 

(l) Lid 7de compagnie, garde (bewaker). 

(m) Mijn oud-vader ( Generatie X Tak 1). Lid 3de compagnie.

(n) Lid 4de compagnie ( Kalkense huiseigenaars in 1819, ca. 1860 (g).

(o) Lid 6de compagnie. 

(p) Lid 5de compagnie. 

(q) Lid 3de compagnie, garde. 

(r) Lid 5de compagnie. 

(s) Werd op 12 mei 1831 vrijgesteld van dienst wegens een hernie scrotale (liesbreuk).

Via DNA-onderzoek kan men niet enkel familieverbanden opsporen, maar ook de migratiegeschiedenis van onze soort, de Homo Sapiens, in kaart brengen. Onze 46 chromosomen, moleculen die alle erfelijke informatie van een individu bevatten, bestaan elk uit twee strengen DNA van ca. 1 miljard bouwsteentjes, de nucleotiden. De wetenschap analyseert het mannelijke Y-chromosoom dat uitsluitend van vader op zoon vererft. Via de volgorde van de nucleotiden bepaalt men van elk individu de typische reeks of het haplotype. Bij het kopiëren van DNA tijdens de celdeling ontstaan foutjes, mutaties, die bij de volgende sessie worden doorgegeven. Er zijn 2 soorten:

- de zeldzame puntmutatie (SNP = Single Nucleotide Polymorphism of snip) komt op een bepaalde plaats van het chromosoom gemiddeld één keer om de ca. 1 miljoen generaties voor bij mannen en vrouwen. Zij is dus uiterst geschikt om de menselijke migratie te bestuderen.
- de herhalingsmutatie (STR = Short Tandem Repeats) komt gemiddeld 1 maal per 182 generaties voor, maar enkel bij mannen. Door vergelijking van STR-waarden is het mogelijk om onderlinge verwantschappen te bepalen. Dat kan eventueel ook vergeleken worden met oud DNA uit archeologisch opgravingen.

Door vergelijking van de haplotypes van verschillende mannen kan men ze opdelen in een 20-tal grote haplogroepen. Dankzij de snips deelt men die dan weer op in subhaplogroepen, dwz. mannen die tot diezelfde groepen behoren, stammen af van een gemeenschappelijk voorvader. Dat is de basis van de 'genealogische genetica', het combineren van klassiek stamboomonderzoek met DNA-analyse.

Familiekunde Vlaanderen lanceerde het DNA-BENELUXPROJECT dat openstaat voor alle mannen met voorouders in de Benelux en Frankrijk, Duitsland en Engeland. De staalafname gebeurt door met twee borsteltjes in de mond een beetje wangslijmvlies af te schrapen. Na analyse in de KU Leuven ontvangt de deelnemer na ca. 2 maanden een certificaat met zijn resultaten. Door vergelijking met deze van de andere deelnemers bepaalt men hun onderlinge verwantschap (info op www.brabant-dna.org). Na het opsturen van een GEDCOM-bestand (a) met mijn stamreeks, werd begin juni 2013 een staal afgenomen tijdens een FV-bijeenkomst in het Gentse Liberaal Archief. De bedoeling is tweeledig:

(a) GEnealogische Data COMmunicatie: de Mormoonse kerk ontwikkelde dit digitaal tekstformaat, de standaard voor gegevensuitwisseling tussen genealogische programma's.

- de migratie in mannelijke lijn nagaan. We moeten dit wel in het juiste perspectief plaatsen: dit onderzoekt slechts één enkele tijdsdraad die mij met alle voorouders verbindt.
- de verwantschap nagaan, in de eerste plaats met naamgenoten, maar ook met anderen die deelnemen aan gelijkaardige projecten.

Op 19/09/2013 kreeg ik een certificaat waaruit blijkt dat ik tot subhaplogroep R-Z195 behoor (zie ook boucneau.blogspot.com). Volgens de laatste versie van de continu aangepaste Y-DNA SNP Index (www.isogg.org/tree/ISOGG_YDNA_SNP_Index.html) valt deze onder R1b1a2a1a2a1. Deze groep is een verfijning van R1b1a2a1a2a: "DF27+ mutation from P312 about 3900 years ago. A large number of them migrated around the western Mediterranean into Spain and Portugal. They continued erecting stelae (b) as they went. Some of them went by sea up to Belgium (!) and the British Isles. They are probably what is known today as the maritime Bell-Beaker people" (Our Current DNA Classification and Historical Locations, G. CLARK, 30/03/2013). Als we nog verder opklimmen komen we uit bij subhaplogroep R1b, die rechtstreeks zou afstammen van de Cro-Magnon, de oudste Homo Sapiens die zich in Europa heeft gevestigd. Meer dan 90% van de bevolking in sommige delen van West-Frankrijk, Noord-Spanje of Ierland behoren hiertoe.

(b) grafzuilen met een in reliëf gebeeldhouwde voorstelling en/of tekst.

Op 03/10/13 ontving ik een stand van zaken: tientallen deelnemers behoren tot mijn subhaplogroep, maar geen blijkt met mij nauw verwant (er is slechts 1 hit met een genetische afstand van '6'). Naamgenoot François HAGENS ( Antwerpse naamgenoten) blijkt tot een andere subhaplogroep van R1b1 te behoren, nl. R1b1b2a2g. Volgens www.familytreedna.com is er bij meer als 6 verschillen geen sprake van enige verwantschap: "If two men share a surname, how should the genetic distance at 37 Y-chromosome STR markers be interpreted? >6 NOT RELATED: the two men are totally unrelated within the genealogical time frame on their direct paternal line. Their shared ancestry is deeply anthropological and dates to the common African heritage of the human race". 

Of we echt zover moeten terugkeren om de gemeenschappelijke voorvader te vinden is koffiedik kijken, maar er werd bij Verspeiding al op gewezen dat, gezien de origine van de familienaam, op verscheidene plaatsen en tijdstippen in het oude Europa families met éénzelfde naam konden ontstaan. Op de internationale database YSearch van Family Tree DNA kon men vóór de invoering van de Europese GDPR-wetgeving in 2018 gratis zoeken naar gelijkaardige DNA-profielen. De parameter 'a maximum genetic distance of 2 or less' leverde geen hits op. Ik probeerde vruchteloos om enkele naamgenoten uit Nederlands Limburg te overhalen om aan een vergelijkend DNA-onderzoek deel te nemen.

Waar vroeger percentages tot zelfs 20% werden genoemd, blijkt nu uit de genealogische genetica dat in de laatste 400 jaar slechts 1 tot 2% van alle kinderen bastaards waren (zgn. "koekoeksjongeren"), dwz. dat de biologische vader niet de officiële vader was. In vele kwartierstaten komen vondelingen uit de 18de-19de eeuw voor. Meestal een klip die niet te omzeilen valt. Als het DNA-onderzoek veralgemeend wordt, kan dit een nieuw licht werpen op verwantschappen. 

Een nieuw luik in het DNA-onderzoek is het project 'De Gen-iale Stamboom' van master studente Sofie CLAERHOUT (a) en coördinator dr. Maarten LARMUSEAU van de KU Leuven (2015). Bedoeling is om het mannelijke Y-chromosoom te vergelijken binnen 'genealogische koppels', dwz. mannen die ver verwante naamgenoten zijn van elkaar. Hierdoor hoopt men meer inzicht te verwerven in genetische verschillen tussen verwanten, mutatiesnelheden en de graad aan buitenechtelijke kinderen. Kandidaten met dezelfde of gelijkaardige familienaam komen in aanmerking, met dus vermoedelijk een gemeenschappelijke voorvader langs paternale lijn. Ze moeten minstens 7 generaties van elkaar verwijderd zijn, liefst met de recentste voorouder geboren vóór de 19de eeuw.

(a) S. CLAERHOUT, Dader onbekend, het Y-chromosoom als sleutel tot onopgeloste moordzaken, Lannoo, 2022.

Patrick HAEGENS uit Overmere en ikzelf stapten mee in dit project. Per vergissing belandde een testkit ook bij naamgenoot Patrick HAEGENS, een arts uit Zaffelare. Toen ik hem opbelde, was hij net bezig met de voorbereiding van zijn pensioen en het overlaten van zijn praktijk. Ook hij was bereid om deel te nemen. Vele generaties terug leefde onze gemeenschappelijke voorvader Jacobus HAGHENS in 1571 op "eenen behuysde hofstede" te Raveschoot ( Stamreeks). Voor beide Patricks (afstand tussen elkaar 8 generaties) volgde een nieuwe staalafname, bij mij (afstand tot hun beiden 23 generaties) gebruikte men de resultaten van de DNA-test uit 2013 ( DNA-Beneluxproject). De gegevens van mijn GedCom-bestand werden dan vergeleken met de testresultaten.

De verwantschapsreeks tussen ons 3 ziet er uit als volgt:

Wie rechtszekerheid zocht, kon vrijwillig tegen betaling de private rechtshandelingen laten registreren als een 'wettelijke passering'. Deze akten van de Kalkense schepenbank, die vergaderde in plaatselijke herbergen, werden gebundeld in erfboucken  met vooral het erven/onterven (aan- en verkoop in klinkende munt of deels cash, deels in natura) en manghelinghe (onderlinge ruil) van gronden, leningen met periodieke aflossing van renten, maar ook de aanstelling van voogden, schenkingen, testamenten tot zelfs verslagen van lijkschouwingen bij een verdacht overlijden: "anschau ghedaen... van het doot lichaam van pr slabbaert up den ii april 1653 den welk lach doot ter straete ontrent dry steppen van deure van jan van peteghem de selv bailliu en mannen van leen gheassisteert met mre abraham grootaert en mre jan de caluwe sereurgins, ende naerdien de selv mrs het doode lichaam hebben ontcleet, hebben ghesien dat het hele lichaam was ghequest en gheinserteert in syn slincke syde tot in het herte, welk aparentelyk de doot heeft ghecauseert ende boven dien, dat tselv lichaam oock hadde gesleghen geweest, met plompen slaghen up het hooft" (141 f172v�). Belangrijke documenten werden op een afgesloten plaats bewaard: "tselve ottroij (machtiging) rustende int secreedt van scepenen van kalckene" (WP 25/06/1536).

De jaren 1560-77, 1608-14 en 1624-36 ontbreken, getuige het voorwoord bij exemplaar nr. 7 (1637-1643): "wesende den XIIe erfbouck" (RABW, OAK). Ze zijn genealogisch gezien interessant omdat dikwijls de naam van de vader en echtgenote (huysvr) vermeld staat, en aanpalende percelen met hun pachters/eigenaars toelaten om de ligging van de woonplaats (behuysde hofstede) beter te bepalen.

131: 1528-1542 - "Zijn ghecompareert beatrice maes met hueren kinderen hauderigghe bleven pieter haghens, de welcke kenden dat zij ontfaen hadden van willem tabbaert wonachtich in de stede van hulst :7-10-0 over de betalijnghe van heelft van eene huijse staende inde voors stede, als hij willem cochte, als op hemlieden verstorven was bij den overlijdene van margriete maes suster van beatrice maes" (f58r�, 24/09/1536) ( Generatie I)   - "pieter haghins heeft ghecocht jeghens jan bosscaert fs gillis eenen ackere gheleghen aen de heirwech, omme de somme van IX ponden groten metten haute daer up staendt, daer of deselve pieter behoorlick ter erven ghedaen was naer de costume vanden vierscare van kalckene" (anno 1534)   - "Wij pietere de wilde, clays van der rooten, anthonis oosterlinck ende jan haghens scepenen doen te wetene dat pointers en setters hebben ghedaen r�k" (f32v� 20/11/1532) - "wy lieven de vylder bailliu piet oosterlinck pieter van berleire pieter de wilde lieven bauwens clays vanderooten anthonis oosterlinck ende jan haghens scepenen myns heeren van kalckene" (f35r� 04/03/1532) - "ghyseltbrecht haghens met zijnen vooghden vrienden en maghen heeft vercocht een stucken landts gheleghen in rauacker zijn porcie groot ontrent tachste deel in den selven ackere coopman pietere bracke fs jans" (f20r� 21/05/1531 WP 132 f84r�) - "jacob bontynck ende jan haghens hebben ghecocht jegen jan oosterlynck fs symoen eene ackere, 2 ghemeten gheleghen inde pysers" (f17v� 29/11/1530 WP 133) - "jan haghens heeft ghecocht een dachwant mersch gheleghen int buyndren metten sloetkin mede gaende jeghens pieter van oorde ende jacob van eesvelde, met ii miten tjaers daer huytgaende ende also groote plecke als pieter tot ende jan de verman ende jan bracke  elck hebben, om 5-8-0  ii vaten coorens" (f6v� ?/04/1529) - jacob haghins paalt ten noorden "aan 2 ghemeten lants up de somerstraete" (f5v� ?/03/1528)               132: 1542-1559 - "Adrian Haghens fs Jans heeft ghecocht jeghens Lieven Van Berlaere ende Ghertruyt De Wilde, zijne huysvrouw huerlieder behuysde stede zo die ghestan ende gheleghen is est (aard) vast en naghelvast ghenampt de �Biest� groot in erven ontrent vier ghemeten (1200 roeden) en dat om de zomme van 36 ponden (a) groote (fr. 381.68) vrij ghelt danof deen heelft ofte ontrent ressorteert te Wettere ende is behoorelick ghegoet en gheherft den 16 December 1558" ( XXe penningkohieren (e)       (Calcken door de eeuwen heen, C. DAUWE, 1908, p. 328) (a) het muntstelsel: 1 pond groten Vlaams = 20 schellingen (sous) = 240 grooten = 2880 penningen (deniers - koperen muntjes), of 12 penningen in 1 groot. - " jacob haghens fs jans en levina van damme zyn huysvr hebben vcocht jan wemaes...gr tsjrs...en...den lasten dach van october XV neghen en vyftich die hy...up viii ghemet lants gheleghen...vierdonghen onverdeelt met jan cornelis...oost de beke zuyt bosch en noort den colman ackere" (f238r�)   - "Compareerde voor bailliu en scepen symon haghens die voor ons kende ende lyde dat hy ten zynen laste by dezen een rente door jan bauwens in zynen levene hadde vcocht clays de vman en belof wettelick by deze jan bauwens en zyne naercomers deze rente af te...en danof costeloeys en schadeloeys" (f227r� 07/08/1555) - "jan haghens heeft ghecocht jeghens jan de vyldere fs bauwens een acker...ligghende in vierdonghe groot meer dan een ghemet" (f212r� 06/04/1554) "de zelven jan haghens heeft ghecocht matthys vande velde ontrent twee ghemeten lant ligghende inde haechdonghe (b) zuyt doeye van maryn clauwaert" (f212r� 1554) (b) in de Molenmeersen. - "jacob haghens fs pr heeft hem ontherft van zyne rechte zo verre als hy erfachtigh es inde stede daer hy pr wonde ende inde acker anden herwech by de ghuere strate also vare als hy vut erfachtighen dus behaut zyn moere huer...huer blat van bylevinghe te weten van vie deel vanden heelft zo verre als zy vstorven es by den overlyden van zyn vare voor de some van XXVI sch gr" (f184v�) - "lieven haghens en lieven de vman hebben ghecocht jeghens gabriel de vman...twee stucken landts ligghende inde zomerstrate" (f176v� ca. januari 1550) - "jan haghens heeft ghecocht jeghens jan de wilde fs pieters ontrent VI ghemeten erfven ligghende inde byst...war of hy jan haghens en piryne bontinc zyn huysvr zyn wettl gheerft" (f161v� 1558) - "pauwels haghens en lysbette sporters (De Poorter) hebben vcocht jan wemaes 06/?/1557...up hurl behuijsde stede zo die ghestaen en gheleghen is groot 700 roeden noort pr haghens west...strate...zuyt...van jacob haghens en lauwr van damme" (f133r�) - "Scepenen van heerlickhede ende vierscare van calckene doen te wetene dat voor ons zyn commen ende wettelick ghecompareert in persoone jan haghens over een zyde // en adryaen haghens zynen zoone over andere die ons te kennen gaven en vclaarden dat zy met elck andere zo verre gesproken en ghecommuniqueert waren en dat hy adryaen begherde te synne syns tselfs en huyt ate en drancke van vare en moere overghe...ghetydeghe aude om te doene syne comieschap (wellicht als leerling-kok) vorminghe en eyghen proffyt war toe de zelven jan haghens heeft ghegond en gheeft wettelick by dezen zynen voorz zone de zomme van zes pond gr in ghelde en oock hier in begrepen alle zyne cleeren tsijne lyne ter tyt van...toebehooren ende alle zyn...pijken messen bossch...wel verstande dat hy van hem noch ghehauden wert te voldoene tot XVI (c) oude war mede hy adryaen tevreden es en mits dien es de voorn adryaen huyt ghegoet en ghedaen huyt zynen ate en drincken en hem tsyns met meer andranghe niet meer... in woninghe..opt in...niet meer dan oft hy tot staten van huwelicke comme ware" (f118v� - 16/?/1556) (c) I. ARTIKEL Kinderen zyn ende blyven in de macht ende bedwanck van haerlieder Vader ende Moeder tot dat fy vyf-en-twintig jaren oud zyn, ten ware dat fy by Huwelick Emancipatie Priefterfchap oft anderen Staet by den welcken men fyn felfs bedyd, haerlieder felfs bedegen waren. II. De Kinderen mogen ge�mancipeert ende buyten broode gedaen worden met kenniffe van faecken op �t verfoeck van Vader ende Moeder, ende advys van Vrienden ende Magen om voortaen haerlieder eygen profyt te doen ende anderfins haerlieder felfs bekent te zyn. III. Giften gedaen aen ge�mancipeerde Kinderen, moeten beleydt worden foo wel in proprieteyt als bladinge (rente op kapitaal) ten profyte van de Begifte, ten ware апders by den Gever befproken. (J. MAESTERTIUS, Beschryvinge vande stadt ende landt van Dendermonde, midtsgaders de costumen, statuten ende usantien, Rubrica XIII, Van de macht van Vader ende Moeder op haerlieder Kinderen,  ende hoe die haerlieder Selfs worden , 1646, pp. 40-41)   - "Adrijaen haghens heeft vcocht den twee weezen achter bleven jan vand haghen...danof deerste vallen ende verschynen zullen den 23e van marty 1553 die hy vsekert...ende altsyne...ende toecomende...bovendien zo houdt hy jan haghens zyn vare een buynd landts gheleghen anden...neffens den va...twech zuyt gautier alart noort jacob haghens inden zelven ackere oost den voorz wech" (f112v�) - "gheert de vman en lieven haghens hebben vcocht loreys van dorselaer...up een dachwant lants...gheleghen inde zomerstrate zuyt jacob vwulghen" (f112v�) - "pr bracke en lysbeth haghens zyn huysvr hebben vcocht jan wemaes...up een ghemet lands gheleghen noort ghelant pieter waes en lieven haghens" (f84r�) -"gillis van ackere heeft v/cocht jan haghens twee ponden gro tsj...up zyn hofstede zo die ghestaen en gheleghen is inde kerckstrate" (f67r� - ca. 1552) 133: 1578-1584 - "halfbuynder lants ghenaemt den keer...oost en noort de strate" (f151r� 21/10/1583) en "deze naervolghende rente is gheloost by jan haghens...up raveschoot aen andries de rouck blycks by zyn qytancie staende... en wettl saerthere alhier ghesien ende ghelesen" (toegevoegd op 01/07/1612) Vgl. met de SvG van stam-grootvader Jacobus: "Item lants genaempt den keer, inde schrieck, 540 roeden, nooroost de selve straete" (09/03/1661 quoteboek 1636 f240v�) - "pr zoetins en zynden huysvr" (f138r� 24/12/1583) en een latere notitie met Anna's tweede echtgenoot: "de rente van michiel de vyldere ghelost by jacob van aerde als gemachtich van jan claphauwers en anna haghens zyn hysvr" (13/12/1610) - "pieter soetens en mitsgaders anna haghens zyn ghesellende hebben heml...en onterft van haere hofstede zo die ghestaen en gheleghen is...inde biest...noch een stucken lants ghenampt de baijsbeke west de beke suijt den heerwech...danof is in erfen comen adriaen raverick by protestatie" (f134v� 13/11/1583/ f63r�) - "ln van zype heeft gheloost ene rente van XV sch tjrs...aende kinderen ln haghens" (f? 11/11/1582) - "aen cootvelt zuyt jacob haghens noort gillis oosterl oost de strate" (f119r� 25/10/1582) - "pieter zoetins en ana haghens zyn huysvr hebben heml onterft van haerl recht...den pysers...ghe... danof is in erfven comen by naerhede pieter bontinck" (f111r� 30/05/1582 WP 131) - "zuyt de strate west dhoirs adr haghins" (f94r� 25/11/1581) - "jacob haghins fs lievens ( Tak 2) heeft hem onterft van een ghemet lants hem toekomende vuyt den sterfhuyse van jan haghins gheleghen in nieuwen ackere en ballink en cruysacker...danof es in erfven comen macharis everaert" (f78r� 28/?/1581) - "rolant bracke heeft hem onterft van ontrent twee ghemeten lants ghenaempt baysbeke...danof in erfven gekomen is adriaen haghens" (f63r� 22/?/1581) - "jacob haghens fs lns en rolant [van zyp]...zyn zwaghere" (f61r� 06/10/1581) - "Amelbergha buyst heeft haer onterft van...roeden lants up coetvelt gheleghen zuyt jacob haghens met zyn stede" (f42r� datum ?) - "jan de vylder heeft hem onterft van en jacomyn haghens zyn onterft van huerl stede zo die ghestaen en gheleghen...in somerstrate...danof is in erfven michiel venneman" (f40r� 23/02/1581) - "jan haghens een ghemet in pysers onverdeelt met pr bontinck fs prs" (f15r� 1578) - "pieter bontinck fs prs ghemet in de pysers onverdeelt met adriaen haghens" (f? 1578) - "lants gheleghen up den cruysackere west de beke noort jacob haghens fs jans c� uxoris" (f11r� 1578) - "lants gheleghen in vierdonghen zuyt jacob haghens fs lns"  (f? 02/03/1578) - "up vyf ghemeten heye up cootvelt gheleghen noort ghelant jacob haghens fs lns" (f? - XXVIJ lauwe LXXVIIJ = 27 januari 1578. Lauw is wschl. verbastering van "looi") - "Dits ghedaen en present Michiel Wemes, bailliu, Joos Van de Meere, Jan Haghens, Pr Bontinck, Jacob Van Megro, actum op den 14 Octobere 1562" (cf. Calcken door de eeuwen heen, C. DAUWE, 1908, p. 107) 134: 1584-1590 - "roel mathys is in erffene...van twee stucken lants voorts toebehoort hebben johan bracke gheleghen by hussevelt als af ghedecreteert heeft ln haghens" (f135v� 10/04/1590) - "jacob de schaepme fs jacobs en zyn huysvr hebben heml onderft van ontrent viii roe lants inde vierdonghe zuut daniel de vyldere...danof is in erffenen comen ln haghens voocht van lauken haghens zynen broere actum als vooren" (f107r� 10/01/1589) ( Ferieboek 99) - "ln van zype is in erffen comen by consent van jacob haghens in een stuck lants ghenaempt de roote gheleghen inde zauwerstrate en noch een bochten schoore groot ontrent Vc roe" (f99v� 28/04/1588) - "jan de vyldere heeft hem onderft van zyne behuysde hofstede gheleghen up deinde van somerstraete groot van erffen ontrent twee ghemeten...danof is in erffene comen als coopere adriaen haghens" (f87v� 06/10/1587) - "pr salemon en pieryne haghens zyn huysvr hebben vcocht adriaen raverick...een 4 ghemeten lants gheleghen inden biest zuut de vcoopers...noort gs oostel...west jacob de rouck oost den meulenwech noch den helft van ontrent 800 roeden lants gheleghen ten hooghendriesch onverdeelt metten weezen macharis everaert...noch ontrent een half ghemet mersch in brouckmersch onverdeelt metten weezen margriet haghens...noch ontrent een buynder lants gheleghen up tnieuwen gaeversch ghenaempt twuitgat" (f54v� 05/08/1586)  ( Het adelsarchief Piers de Raveschoot, recepis 20/08/1602, f2v�) - "Actum in colegie van ln sturtewaghen ln haghens laten van raffeschoot en denys bracke bailliu en schepen van calckene" (f52v� 12/06/1586) - "jan hubrecht en ln haghens met hem ghevoocht gillis oosterlinck en adriaen van damme hebben hemlr onderft in vorme van manghelinghe te weten die voorn ln met zyne voochden van ontrent een buynder lants inden schrieck neffens den voorn hubrecht...en jan hubrecht van ontrent 800 roeden lants up anselaer ghenaempt den anselaer...belast en verobligeert staen ...aen dhoirs jan haghens" (f47r�/v� 08/03/1586) - "jan hubrecht heeft ghedecreteert jacob haghens als voocht van zyne susters" (f44v� januari 1586) - "pieter van hecke bailliu gillis van eesvelde livinus de vos laurs scheere pieter van zype jacob haghens" (f39v� 25/10/1616 - latere toevoeging) Tak 2 Jacobus scabinus) - "up cootvelt in twee stucken lant zuut jacob haghens met zyn stede" (f28v� 03/10/1584) - "willem van aerde heeft hem onterft in vorme van manghelynghe van ontrent 700 roeden lants ghenaempt den neren ackere gheleghen up cootvelt...ten behouf van jacob haghens fs lns en...zo heeft hem jacob voorut en zyn huysvr onterft van ontrent twee ghemeten lants gheleghen in de sutters zuut willem van aerde west joos de mueleneere noort de weezen jan drieghe...met vstaen dat willem van aerde door sutters behoudt voor zijn patrimonie goet zonder...conquest" (f21r� 18/06/1584) 135: 1590-1607                           - "Adriaen haghens fs Jan heeft vercocht Jan van hecke gillis bracke voochden van de weesen Jan van ackere ... van syn hofstede in de Schrieck... te Lichmisse (2 februari) 1606" (f201r�) - "Lieven de ceuninck ende zyn huysvrauw hebben hemlieder onderft van ontrent een half ghemet mersch in papeghems mersch gelt vuyts gelt... xvii pond es in erfven commen Jan haghens desen 1e maart 1606" (f192v�) (cf. de baljuwsrekening van 1605-06) - "Jan de vyldere en zyn huysvrauw adriana haghens ende Lieven haghens hebben heurlieder onderft van iii deelen van vier over de helft van de hofsteden huerlieder verstorven van denyse coppejans huysvrauwe was van willem van driessche". Kopers waren de voogden van de wezen Michiel Venneman (f188r� 07/12/1604) (cf. 23/02/1581) - "adriaen haghens heeft hem onderft van ontrent twee ghemeten lants inde zomerstrate zyne onbehuysde hofstede gelt vuyts gelt boven de erfelicke rente van... daer af es in erfven commen Janneken haghens by naerhede zyne dochtere actum 12/10/1604" (f187r�) - "jacob haghens en zyn huysvr hebben heml onderft van haerl onbehuysde hofstede up hanselaer...danof is in erfen comen jacob van laere" (f106r� - 05/04/1598) - "michiel de vyldere ener hem zelven en procuratie (volmacht) hebbende ander anna haghens we pr zoetens" (f98v� - 17/06/1597/ 133 f111r�/ f134v�/f 138r�) - "ln roegiers heeft hen onterft van ontrent een half ghemet lant inde somerstrate achter dhofstede van lieven haghens" (f88r� - 27/03/1597) 136: 1615-1623 - "zuyt jan haghens west jacques van ryselberghe noort jan haghens fs lns oost raveschoot" (f175v� - 28/11/1622) - "up cootvelt...twee stucken lants daerby gheleghen ghenaempt de heye west de strate zuyt lieven de wilde noort jacob haghens" (f173r� - 22/07/1622 wp 133 27/01/1578)) - "by raveschoot zuijt jan haghens fs lievens west lieven van poucke oost raveschoot noort de dreve" (f172r� - 13/06/1622) - "ontrent hondert roen lants gheleghen inden lochtinck van we lieven de coninck...danof is in erfen comen jan haghens" ( Tak 1) (f172r� - 21/02/1622 kerkrekening 115 f 8r� 1623) - "up hanslaer west de straete zuyt laurs haghens" (f161r� - 22/?/1622) - "dheelft van vier hondert roen lants gheleghen inde vierdonghen onverdeel mette we jan de vyldere suyt de weesen jan hubrecht west jacob van haerde en pr vvaet...danof is in erfen comen pierynten vervlyet we lieven haghens" ( Tak 5) (f160v� - 22/12/1622) - "inden schrieck oost jan fiers met zyn hofstede noort de straete west adriaen haghens" (f160r� - 15/03/1622) - "joonas bracke en clausyne haghens zyn huysvr" (f158r� - 15/01/1622) - "cathelyne bauwens leste we van lieven de coninck heeft vcocht jan haghens fs jacobs ( Tak 1)... up haer behuysde hofstede gheleghen inde kerckstraete" (f154v� - 15/01/1622) - "adriaen haghens fs jans en elisabeth v�n velde zyn huysvr...hebben vcocht gillis bracke fs prs lant heml toebehoort en ten deele ghevallen...ten sterfhuyse van claerken blancquaert Sme dese ii comparantens moedere...een stuck lants ghenaempt den grooten bulliensackere" (f152r� - eind 1621) - "west de mussche straete (?) zuyt oock de straete met de wesen lieven haghens..noch ontrent VIIc L (750) roen lnts gheleghen by den selven straete...oost en zuyt jan haghens causa uxoris" (f146r� - 30/09/1621) - "oost en noort de we jan haghens" (in de buurt van "de sutters gheleghen by hanslaer") (f143v� - 07/06/1621) - "gheleghen by den schrieck...noort de straete west adriaen haghens met zyn hofstede" (f141r� - 31/03/1621) - "de we michiel de vyldere....den bailliu gillis van eesvelde jacob haghens ( Tak 2) en gillis hubrecht" (f? - 11/01/1618) en dezelfde folio: - "adriaen haghens...tgoet van jacob cabbeke voor zyn pacht" (31/01/1618) - "lieven de mueleneire fs joos heeft vcocht...viii roen lants ghenampt de heyie gheleghen...zuyt de straete oost jan haghens west de weesen lieven haghens ( Tak 4)...noort jan haghens jonghe causa uxoris" (f131v� - 02/09/1615) ( Het adelsarchief Piers de Raveschoot : Joos De Meuleneere bezit het leen de �heye oost de Hanselaarstraat en zuid �dhoirs van jan haghens� (16/09/1583) - "ln roegiers fs jacobs elisabet haghens zyn huysvr"( 135 f88r�) (f12r� - 06/06/1615)

137: 1637-1643             - "gillis haghens en jacquemynten van peteghem syn huysvr hebben wettel ghe...tot proffyte van adriaen de brauwere... een behuysde hofstede...up cootvelt" (f204r� - 06/06/1642 Tak 2 (j) - "adrian haghens en elisabet van velde syn huijsvr van haeren man behoorl gheautoriseert hebben vcocht eenen rente...up syn behuijsde hofstede inde schrieck oost de strate west jan onghena oost en noort mr jan bossier...in proffyte van Brthls hubrecht" en de "grooten bullens ackere" aan pieter vbruggen (f185r� - 28/04/1643) ( WP 136/f152r�) - "jacob haghens en pr. de maeschalck als voochden van weesen michiel temmerman" (f169r� - 17/05/1642 Tak 5) - "jacques haghens fs lns en maeyken temmerman" ruilen grond met lieven van aerde (f169r� - 1705/1642) - "jacques haghens fs lievens en maeyken temmerman syn huysvr hebben heml onderft van een partyken landts gheleghen...up den cruysackere ghenaempt dan dry houck" (f167r� - 17/07/1642) - "jan haghens fs lns ende jan anthns fs michiels syn wettel by...voochden bedeghen van de weesken pieter haghens gheprocureerd by tanneken anthns" (f163r� - 09/07/1642 Tak 5) - "margriete haghens we van wylent denys de vijldere" (f137v� - 27/11/1641 Overige koppels uit Kalken) - �Laurs bruggheman als voocht over Janneken haghens fa jans (c) ende tseln Janneken in persoone hebben heml wettl ondeerft van een stuck landts�zuyt de we Jacob van rysselberghen west Frans de vman noort de weesen van Jan haghens fs lievens� (f122r� - 19/03/1641)               (c) mogelijk begijn Joanna Haghens Tak 4. - "laurs haghens fs lievens heeft hem onderft van een partije maijmersch leen...danof is in erfen comen jovr. helena charlotte de zaman" (f114r� - 12/04/1641 Tak 4 (d) - "doormans ackere oost ghelant de we laurs haghens" (f100v� - 12/03/1640 Tak 3) - "Lieven everaert fs jacobs ende cathelijne haghens syn wettel huysvr" (f89r� - 17/07/1640) - "Naentken haghens weduwe van wylent jan schepens...onderft haar behuysde hofstede alsoo deselve ghestaen en gheleghen is in de vromontstrate" (f74r� 07/02/1639) ( baljuwsrekening 1639 f16v�) - "tanneken naudts" "elisabet haeghens haeren moed (d)" "danof is in erfven ghecomen gs bracke daude als voocht van weesen jan naudts gheprocureert by de voorz elisabet haghens" (f73r� - 29/11/1639) (d) hun ouders zijn nog onbekend ( Overige koppels uit Kalken). - "een stuck landts ghenaempt de steenen poorte...oost jan haghens zuyt en west de strate" (f71r� - 16/09/1639) - "een stuck landts ghenaempt den overloop zuyt passchier bauwens west jan de lausnay noort de heere van vinderhaudt west dhoirs jacob haghens" (f? - 09/04/1639) - "Elisabet haghens we van michiel borm" (f62r� - 07/03/1639 Het adelsarchief Piers de Raveschoot / recepis 20/05/1602 f53v�) - "by bervelde heye...zuyt ende west janneken haghens" (f53v� - 07/12/1638) - "gheleghen up den meere..suyt adriaen haghens west de beke" (f43v� - 27/09/1638) - �Adriaen haghens fs Jans ende Elisabetta van velde sijne wettelijcke huysvr� krijgen een lening van griffier Bartholmeus Hubrecht. Daarbij �ypotiqueren sy lieden comparanten de voorn rente...up haerl behuysde hofstede...inde schrick groot twee ghemeten commen west de straete oost en noort mr jan bossier (e)�causa uxoris zuyt jan onghenae...en ten leste noch dheelft van een stuck landts hem competerende causa uxoris ghenaempt de langhe hemelrijcke groot...vijf hondert roeden" (f42r� - 01/04/1638) (e) uit de SvG van stam-grootvader Jacobus (1658): "In erven : hofstede bij de cruijcen, oost de straete, noort mijnheere Jan Bossier" en die van zijn zoon Joannes (1685): "Gronden van erfven: dhelft van een behuijsde hofstede in de schrieck, groot int gheheele vier ghemete, oost straete, west den danacker, noort Jan Baptiste Bossier presbijtere"(priester). - "jooris haeghens ( Tak 3) ende maeyken bracke fa gs syn huysvr hebben heml wettel onderft van een half ghemet mersch gheleghen inde cromme strepe, wisselende met baudewyn van zype en jan van hecke" (f37v� - 12/01/1638 rekening Armendis 462 ) - "twee ghemeten landts gheleghen in bruchstraete...oost jacob haghens fs lievens" (f33r� - 07/05/1638) - "jan haghens fs jacobs ( Tak 2) en met hem ende by syn consente maria svos syn wettel huysvr" ontvangt een lening van jonkvrouw Clara Van Zompele fa Lievens voor "een halfbunder lands gheleghen...up tcootveldt, oost...joos roegiers, noort jan hubrecht suyt de strate west de we daneel de vijldere" (f25v� - 12/03/1638) - "pierijntken haghens fa jacobs we van lieven maes, gheassisteert met jan haghens haeren broeder" ( Tak 2) onvangt 16 pond van "joncvrauw clara van sompele fa lievens woonende binnen der stede van Ghendt" voor "320 roen landts gheleghen...up het cootvelt achter de hofstede der scomparanten vadere...west daerinne ghelandt d'hoirs van voorschreven jacob haghens" (f23v� - 26/06/1638) - "cornelis de prickere fs passchier...vclaerde wel en deughdel ontfanghen thebben vut handen van jan haghens bailliu van raffeschoot als voocht van laurs haghens fs lievens (f)" een som geld voor delen van "een halfbunder landts ghenaempt den quadries" en "twee ghemeten landts ghenaempt den bock" (f15v� - 18/01/1638) (f) Tak 1. PR = Kalken 21/03/1610 Laurentius fs Livinus ( Tak 1 of 4) en N,N. Merkwaardig is wel dat hij in 1638 al 28 jaar was en dus meederjarig? Doopheffers waren Margareta Vervaet & Laurentius Van Damme (mogelijk een broer van Livina Van Damme ( 132/f238r�). - "frans haghens fs jacobs" ontving een som geld van "jan clarebaut fs jans laeckesnijdere binnen Ghendt...up een stuck landts gheleghen...noort de kerckstrate oost pieter van velde, west denys bracke zuyt pieter bontinck" (f14v� - 20/01/1638 Tak 2 (j) - "jacob haghens fs lns ( Tak 5) en met hem en by syn consente maria temmermans syn wettel huysvr" ontvingen een som geld van Hubrecht Vaillant voor "een stuck landts gheleghen in vierdonghen...oost jacob bracke, west jan de maschalck zuyt jan hubrecht" en "noch up een stuck landts gheleghen in somerstraete achter d hofstede jan de schaepmre oost joos clauwaert zuyt de weesen jan hoochwech west gillis bracke noort laurs van abbeele" (f13r� - 12/01/1638) 138: 1644-1647 - "jacques haghens heeft sijn clachte vnieudt by hem ghedaen up tgoet van jan gheensins ( Tak 5), hier ten vooren ghedaen" (zonder folio - 27/04/1645) - "gheleghen by den steenen brugghe noort jan haghens suyt oost de straete" (f63v� - 09/03/1645) - Adriaen haghens en Elisabeth Van De Velde verkopen "den bullensackere" aan Adriaan Van Rysselberghe (f 58r� - 06/06/1645) - "jacques haghens fs jans" koopt "een behuysde hofstede...in de biest oost pr hulstaert (b) west de straete suyt pr de brauwere groot in erfen LX roen" (f12r� - 27/02/1644) (b) uit de SvG van stam-grootvader Jacobus (1658): "In conquest.. het hofstedeken, noort ende hoost Pieter Hustaert met syn hofstede" - "maeyken van peteghem" verkrijgt "twee hondert roeden landts...up cootvelt inde heystraete...by consente van gillis haghens haeren man" (f7v� - 06/04/1644 Tak 2 (j) Vreemd genoeg is er sprake van Gillis, die gehuwd was met Jacoba ipv Maria Van Peteghem? - "ln haghens fs lns" ruilt zijn derde deel van 400 roeden leen te Raveschoot "oost de straete suyt dheer jan baert" (f3v� - 07/07/1644 Tak 4 (a) bis) 139: 1647-1649 - jan de meuleneere en christyne haghens ( Tak 3) ruilden 500 roeden land in de vierdongen (f41r�- 15/04/1647) - jacques haghens fs lievens ( Tak 5 (c) heeft een rente verkocht aan de wezen van jan haghens "up dhelft van een halfstuck landts gheleghen in de somerstraete" (f56v� - 06/02/1648) - "cathelijne haghens fia jans ( Tak 1 (b) we van lieven everaert gheassisteert met michiel baeten...medeghesellen in wette schepenen, heeft vcocht aen jacques haghens haere broudere eene rente van ..gr tsjrs de penninck XIe innegaen XVIII maerte 1648, besedt up twee ghemeten landts gheleghen binnen laerene up den nieuwengavers ghenaempt den rechten,...d'hofstede van comparante,...suyt lieven de maesschalck, oost dhoirs van jacob van rysselberghen, west dhoirs michiel schepens" (f58r�) - "erfenisse pieter haghens heeft hem ondeerft als ghebleven in commeren en baeten ten sterfhuyse van syn huysvr ontrent viii c roeden landts inden hullestraete ghenaempt den overloop...danof is in erfen gmen den voorn guilliaem den vijldere" (f83r� - 26/11/1648) - "erfenisse jacques haghens fs lns heeft hem ondeerft van ontrent vi c...landts gheleghen oost de somerstraete met het straetken ghenaempt dhaude hofstede suyt de we jan van miegro west pr de baere noort de kercke...danof is in erfen commen barthls hubrecht...in den name van cornelis van haghen" (f92r� - 11/03/1649) - "jacques haghens fs lievens als voochd van weezen van jan gheensins " ( Tak 5 (c) (f93r� - ?/04/1649) - "jan van zijpe is by eede voocht bedeghen van weesen jan de vijldere fs daneels vweckt by lievyne haghens" ( Overige koppels) (f? - 27/01/1649) - "pieter bracke mette ghemeene hoirs van het sterhuijs joonas bracke (x Claudia Haghens) heeft wettel staen clachte ghedaen up tghoet pieter haghens als hoir causa uxoris" (f? - 25/11/1649) - "jacques haghens fs jans ( Tak 1 (a), en ln... syn by eede voocht bedeghen van weesen sijmon de bruckere, verweckt bij lievijne haghens" (f? - 18/06/1648) 140: 1649-1651 - "adr haghens heeft hem ondherft van ontrent Vc roeden landts...inde boschstr...suyt gs van ackere...danof is in erfen comen jan van bossche" (f44r� - 13/10/1649) - jacob haghens is samen met jan aerdt voogd ( Tak 5) van de wezen van jan de poortere en lievijne haghens (f85r� - 17/12/1650) - "jan de wilde fs jans heeft hem onderft den xi january 1650 van vii c roeden landts, gheleghen inde bruchstraete...danof is in erfen ghecommen jacob haghens fs jans ( Tak 1) by naerhede" (f104v� - 05/04/1650) - joosyntken haghens ( Tak 3) en pieter dhollander ruilen "een half bunder landts gheleghen up hanselaer ghenaempt den boschackere, oost daeranne ghelant de voorn gillis van haerde suyt jacques haghens west adriaen matthijs" (f120v�) - brtls bracke erft "de baeysbeke, suyt de straete...in welck stuck competeert jacques platinck lxx roeden in doost syde" maar laat de grond aan jacob haghens fs jans (f 125r� - 27/05/1651 Quoteboek 1636/kerkarchief) - "jan van sijpe als voocht van weesen lievyne haghens gheprocureert van jan de vijldere met authorisatie heeft hem onderft van 750 roeden gheleghen ten broucke west den brouckackere...danof is in erfen commen jan dierick by naerhede" (f138r� - 17/05/1651) - "jacques haghens fs lievens ende maijken temmermans ( Tak 5 (c) hebben vcocht aen jan colman...een rente...up twee ghemeten landts ghenaempt den berck...by de somerstraete oost dhofstede jan van miegro" (f145v� - 06/03/1652) - "adriaen matthijs fs lucas als voocht van gillis haghens fs jooris ( Tak 3) heeft vcocht aen pieter bracke...een rente" (f146r� - 06/03/1653) 141: 1652-1654 - "jacob haghens fs lievens heeft vocht aen jan van hauweghem fs prs eenen rente" (f53r� - 05/06/1653 Tak 5) Latere toevoeging in de marge : "van maeyken temmermans van haeren man gheauthoriseert...dese rente is gelost bij jacques haghens fs jans ingevolge van quytancie alhier gesien' (07/06/1670) 142: 1655-1661 - "Item hebben desen [de voogden van de wezen van Fran�ois De Meester] heml onderft ende vuijt crachte van authorisatie als vooren, van d�helft vanden bochten�met de wed denijs van damme met een partije saeijlants�danof is in erven comen jacques hagens"             (f4r�-31/07/1656) Vgl. met de SvG van stam-grootvader Jacobus: "Item dhilft van een partije lants met dhilft van 2 ettebochten leen wesende, liggende met Marie De Meester vidua Denijs Van Damme" - "pieter van doosselaer fs jans heeft hem onderft van een ghemet...wisselmeersch...danof is in erven comen <stron

In tegenstelling tot de (vrij)willige rechtspraak uit de schepenboeken ( De wettelijke passeringen (1528-1663) bevatten deze flink uit de kluiten gewassen registers van Kalken burgerlijke geschillen tussen één of meerdere eiser(s) (heescher(s)) en de verweerder(s) (meestal afgekort tot vrw). Het betreft zaken als niet betaalde pacht, achterstal bij de aflossing van leningen (a), het recht van passage over paden en wegen of vergoedingen bij akkerschade. Ferie betekent rechtszitting volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) (http://gtb.inl.nl/). De jaren 1566-84, 1596-1612 & 1643 ontbreken (RAG/OAK).

(a) Kalken in de 'slaepere' van de abdij van Roosenberg (1466).

Regelmatig spande de baljuw in naam van de Heer een rechtszaak aan causa officio (van ambtswege, niet in persoonlijke naam). Zaken staan soms meermaals op de rol om het onderzoek ten gronde te voeren. Indien nodig werd bij hogere instanties, zoals de Gentse advocatuur, vooraf advys van gheleerde ingewonnen om een juridische knoop te ontwarren, waarna de schepenen tot een uitspraak kwamen, bijv. een ordonnantie (bevelschrift) aan de verliezende partij tot betaling. Om een eis kracht bij te zetten wordt reeds eind de 16e eeuw af en toe verwezen naar een staet van goede. Deze boedelbeschrijvingen kwamen dus toen ook al voor, maar zijn niet bewaard. We vinden hier ook renunciaties ten sterfhuyse (afgewezen nalatenschap wegens een negatief saldo) en onderaan de folio's aanstellingen als voogd, wat een inzicht biedt in de aangetrouwde families.

97: 1556-1565 (niet-gefolieerd en beschadigd)                     - "de zake tusschen jan haghens met...ghescrifte ten laste van gillis mal(schaert) stande up den vi en dach ten wette" - "de zake tusschen adryan de muelenere en symoen haghens met zynen consorten" (26/01/1556 WP 132/f227r°) - "praters (b) vsouck garant up bette van lokeren lieven haghens" (b) "De Officiers ofte Praeters fullen ghehouden wefen hemlieden te vinden ter Vierfchare voor 't vergaderen van Schepenen, ende pertinente notities mede brenghen vande daghinghen (dagvaardingen), die fy fullen ghedaen hebben" (Vlaems recht dat is costumen ende wetten ghedecreteert by de graven ende gravinnen van Vlaenderen, L. VAN DEN HANE, 1675, p. 304). De officier, een beambte die soms vergeleken wordt met de veldwachter van weleer, was in dienst van de baljuw en kon bij zijn afwezigheid "vuyt het lants" (dwz. het Land van Dendermonde) als plaatsvervanger optreden ("in loco"). "Compareerde...in persoone Laureyns Clinckespoir fs Guilleam den welken...ghedaen heeft den ordinairen eedt als officier te weten, dat hij comparant neerstelick sal vigileren, in voren te staen de preeminentien, autoriteiten van sijne Excellentie den Prince Grave van Iseghem, onse heere, legghen behoorlicke calaighen (van aanklacht tot boetevordering) jeghens alle overtreders van de placcaten van sijne Majesteyt ende alle andere misdadighe, allesins ghetrouwelick ende eerlick, emmers soo eenen goeden en ghetrauwe officier gheobligeert is te doene, sonder te derfven overeencommen, colluderen (samenspannen) midtsgaders composeren met contraventeurs, tcollegie bovenschreven te draeghen behoorlick respect, midtsgaders van hemlieder onderdanich te sijn in hemlieden commandementen, hemlieden secreten en niemant te releveren noch te openbaeren op peine van daerover als meyneedich gestraft en ghecorrigeert te worden " (WP 24/03/1672) ( Onderzoeken naar andere lokale families / CLINCKSPOOR) - "pieter bracke fs jans wonende up de vaert is volghens zynen kenisse ghecondempeert te betalene jan haghens en lauw bracke als voochden van weezen achterbleven pr bracke en anthonynen wauters" (02/05/1556 WP 132 f84r°) - "den zelven (lowys hansyns) met een copye spra...ten laste van lieven en gheert de vman mitsgad lieven haghens staen up den vi en dach ten wette" - "jan haghens als helegheest m[eester]e, h[eesche]r met renten uptgoet catelijne sWilden, ande drabstrate" (dec 1556) - ingebrekestelling wegens wanbetaling : "ghehoort voor ons...adryaen haghens hoe dat hy jeghens lieven van berlare coght ende in erven ghedan is van zynen stede ter biest" ( XXe PK f46r°/kerkarchief 462 f6r°/WP 132) - "ghearesteert (c) by pauwels haghens als voocht van weezen achterbleven pr haghens zulck...als...jan dierick fs ghijslbr toebehoorende lysb van poucke" (03/09/1563) (c) beslag laten leggen. - "lieven haghens en zegher de vman als voochden van weezen achterbleven we de vman" (30/11/1563 - de weduwe is lysbet van poucqe)" - "pieter haghens heeft ghedan arestere ond pieter bracke" (27/12/1563) - "lauweyne haghens we van gheert de vman heeft ghenamteert (d) ten behouf van jan van ackere ende joos vande meere" (03/09/1565 WP 132 f112v°) (d) “Namptiseren, is eenige penningen daerom gepleyt werdt, den eysscher onder borgtocht ter hand te stellen, tot dat de saecke by eyndelijcke vonnisse af gedaen wert” (Register van de Bastaert-Duytsche Woorden, die in dit Boeck ende Practijck meest gebruyckt werden, ende alhier met goede Duytsche Woorden vertaelt., W. DE GROOT).             - "jan haghens en pieter bontinck die ons te kennen gaven en vclarden dat zy en huerlied gronden belast stonden aen jan vanden buyndere porthere van ghendt een erfelicke rente" (een Jan van den Bunder wordt vermeld in 1556 als predikheer en inquisiteur te Gent in De Gulden Passer, Vol. 40-41, 1962, p. 45. Het valt op dat regelmatig vermogende Gentenaars voorkomen als particuliere grondbezitters) - "pauwels haghens en jan clauwaert...huerl...tsamen hoyrs achterbleven beatrys bracke hebben ghedaen een clacht up en ten laste van goedinghe (e) achterbleven jan de vijldere" (22/05/1562) (e) beslaglegging op goederen. - "gillis van kerchove als voochd van cathelyne haghens doet een stande clachte ten laste vanden sterfhuyse we en doyrs lieven van zõpele" (26/05/1562) - "pieryne haghens we achterbleven lieven vande zompele is ghecondempeert te betalene jan van dorene haere zweer (f)" (21/06/1562) (f) neef. - "jacob haghens en delyne van dame mackt heesch met clachten van adriaen van rooten...van thienden pacht" ( WP 132 f238r°) - "lieven haghens heeft doen vbieden den wech en zyne bocht tavermate clays de lettere...goet aen zyn stede...hy zyn beesten hoeden oft dat hy zekers zal doen voor zyn vruchten" - "zegher de vema heer ghecalengeert ond jan haghens en jan vande meere zulck goet als zy zaude moghen doen doyrs van gheert de vman" (21/09/1563) - "jan haghens ten laste vanden zekere tandere tyden ghedaen bij gillis van dame...vachtert van twee jaere dlasten vschaere den viiien van marte XV LXII" - "lieven haghens fs gillijs mackt heesch inden name van gheeroine zyne dochter (g)...met clachten ten laste van pr bontinck fs prs" - "de zake tusschen adryan haghens en lauw de vyldere tsamen hrs ten laste van gillis van meygro" - "pauwels haghens als vocht van weezen van gillis den meester" (1564) - "den zelven hr (de baljuw) up tgoet vcocht by pieryne haghens copman adryan van ename"                 (g) Kerkrekening 118 f6r° (1625)?

98: 1585-1595 - "jacob haghins als voocht van weezen achterbleven ln haghens maect heesch met een wettel saerthere (charter) ten laste van zekere ghedaen by gs van ackere" (f4r° Tak 2) - "jan bauwens fs prs als voocht van weezen van jan haghens tot laste van jacob roegiers" (f5v°) - "de zake tusschen jacob haghins als voocht van zyne zusters en...hebben van jan haghens hre met een wettel saerthere ten laste van zekere ghedaen by gs van ackere" (f17r° cf. f4r°) - "jan denijs maect heesch ten laste van pr van ackere in huwel hebbende anna vhulst we achter bleven jan haghens" - "pr salomon en pieryne haghens" (f109r°) - "jacob haghens over hem zelven en als voocht van weezen loy alleman maect heesch ten laste van we gs van velde" (f162v° Tak 2) - "de zake tusschen jacob haghens als leste verhoogher van een stuck lants ghenaempt de roote...en vervolghen van erffenisse van zelven goede v staet by...tgecalenghiert" (f?) - "jacob haghens ver...t erffenisse en goede van we gs van velde" (f184r°) - willem bontinck dient een klacht in tegen adrian haghens en barbara vermeere - "de zelven [de kerkmeesters] maken heesch met...rente van...ten laste van ln haghens fs jans sprekend up een dacht mersch ghenaempt davermate noort cômen aenden kerckackere. heeschere...van V jaeren leste up vzouck en als vooren" (f198v° - november 1588) - "joos de smet fs jan heeft beclaght het goet vcocht bij leen groot...aen we wm haghens...den viie september" (f? zonder jaartal) - "pr dierick heeft wettel ghenaest de...wezen ten huyze adriaen haghens (f? 07/10/1586) 99: 1613-1631 - "de zaecke...tusschen jacob haghens en dhoirs jacob bauwes" (27/10/1613) - "den bailliu inden naem van heere ...in gheschrifte tot laste van jan haghens raveschoot" (27/04/1613) - "de sake...tusschen lieven haghens als voocht van weesen jacob schaepme...olivier van peteghem...voor recht te doene ten principaele beede partyen te compaereren voor schepenen" (18/12/1614) ( wett. pass. 134 f107r°) - "jan haghens heiligegeestme (i) maeckt heesch in gheschrifte tot laste van adriaen schatteman" (05/06/1614) - "jan haghens (i*) up raveschoot is voocht bedeghen van weesen jacob schaepmr" (05/05/1616) (i) stam-overgrootvader Jan? ( Tak 1 (e)  (i*) hij werd voogd na het overlijden van zijn broer Livinus ( Tak 4) in 1615. Zie ook het kerkarchief 462. - "andries verlee als voochd van gillis rooms maeckt heesch in gheschrifte tot laste van laurs haghens en syn goedyn" (29/12/1617) - "adriaen haghens maekt heesch in gheschrifte tot laste van jan pauwels" (11/01/1619) - "jacob haghens is voocht bedeghen van weesen achterbleven jan schepens" (07/06/1619) ( wp 137/f74r° - Overige koppels) - "jan vwilghen es voocht bedeghen van weesen elisabeth haghens" (21/11/1619) - "jan haghens fs jacobs maekt heesch in gheschrifte tot laste van adriaen de brauwere" (07/04/1620) - "jacob haghens en pr de baere zyn wettel voochden bedeghen van weesen jan de baere" (21/05/1620 Tak 2 (b) 100: 1632-1642 - "maeyken andries maeckt heesch tot laste van pieter haghens fs lns" ivm een niet-afgeloste lening (15/12/1632) - "de zaeke tusschen hubrecht vaillant ontfangher van venditie (openbare verkoop) ten sterfhuyse van we ln haghens" ( Tak 4) contra Jan Gheensins (juli 1633 - reeds vermeld in juli 1632) - "guillaem drieghe hrs in gheschrifte tot laste van pieter haghens" (f 46r° mei 1634) ( De Raad van Vlaanderen) - "jan haghens en adrianus van abbeele hebben wettel heurl eedt ghedaen en voochden bedeghen der weezen mayken haghens...ln van abbeele" (f49v° 06/04/1634 Tak 2 (b) - "lieven de gelder en jan haghens deelvoochd metsg lieven de gheldere wettel voochden bedeghen van weesen achter bleven jan de geldere" (f64r° 29/03/1635) - "jacob haghens maeckt heesch in gheschrifte tot afstant van goede ten laste van jan geensins" (12/01/1638) - "jacob haghens fs lieven maeckt heesch in gheschrifte tot laste van michiel temmerman...den heesch overbroght met den cavelbrief, den vw (verweerder) in opositie vsouckt copie den XXIII feb 1638" ( Tak 5 (c) - "jacques jan en pieter van aerde fs ln macken heesch in gheschrifte tot laste van willem bracke in huwel hebbende pierijnten haeghens, mitsgs janneken haeghens fa lns hoors van beatrise van aerde" (07/06/1639 Tak 4) 101: 1644-1651 - "de saeke dienende tusschen pr vbrugghen hr tot laste van adriaen haghens" (f5r° 22/07/1644) - "de saeke dienende tusschen de selv hr tot laste van jan haghens staet die saeke gheordonneert dhoirs en we te doen...tot aenveerden...van saeke den XI january 1645" (f19r° Tak 1 de stam-overgrootouders) - "de saeke dienende tusschen jan jacob en pr van haerde hrs tot laste van willem bracke lieven haghens met consorten vrs...den viii 9ber 1645 is ghecompareerd adriaen baert thuwel hebben livijne haghens,...vclaert van gheenen cavelbrief te weten, noch den selv nooyt ghesien thebben, noch syn schoonmoeder (Beatrix Van Aerde Tak 4) daer van noyt hooren segghen noch spreken hebben". Nadien verklaarden Willem Bracke gehuwd met Petronella Haghens en Livinus Haghens hetzelfde (f83v°) - "joos van vaet mackt heesch tot laste van jacques haghens fs jans ( Tak 1)" (f98r° 22/02/1646) - "den selv in desen qualiteyt (ontfangher van aermen) tot laste van we en hoirs jan haghens raffeschoot" (f100r° 08/03/1646) - "joos schaepmr fs bauwens maeckt heesch tot laste van jans haghens fs lns" (f114r° 17/05/1646)

Bronnenmateriaal in verband met Kalken vóór 1500 is schaars. Immers, poorters- [1] of baljuwsrekeningen [2], of naamlijsten met weerbare mannen [3] uit die periode zijn ofwel onbestaand, of gewoonweg verdwenen. E. BALTHAU publiceerde reeds een reeks artikelen in Castellum over hoofdcijnsplichtigen [4] van de Gentse Sint-Pieters- en Sint-Baafsabdijen te Kalken & Laarne in de dertiende/veertiende eeuw.

[4] Jaargang XIV, nr. 4, 1977, pp. 3-30; jg. XV, nr. 3, 1998, pp. 3-38; jg. XXVI, nr. 4, 2009, pp. 9-72; Een vijftiende-eeuwse renterol van de Tafel van de Heilige Geest van de Sint-Denijs parochie van Kalken, jg. XXV, nr. 2, 2008, pp. 5-25 ( Aanbevolen lectuur).

Hierna volgt een nieuwe bijdrage om deze leemte op te vullen (met dank à E. BALTHAU voor de correcties). De abdij van Roosenberg te Waasmunster bezat in het midden van de 16de eeuw een omvangrijk archief over haar grondbezittingen in het huidige Zeeuws- en Oost-Vlaanderen. Een aantal stukken werd echter steeds slechter leesbaar en moest ontcijferd en overgeschreven worden. In 1548 werd deze opdracht toevertrouwd aan Jan Wittock, priester en kapelaan te Sint-Niklaas. Pas in 1557, 1 jaar na zijn dood, was de slaepere afgewerkt. [5] Het woord duidt hier op een boek dat niet telkens bijgewerkt moet worden.

De geannoteerde transcriptie telt een 44-tal persoonsnamen, waarvan 4 koppels plus 2 bijnamen. Wellicht gaat het in de meeste gevallen om Kalkenaren, al kunnen sommige eigenaars / pachters van buiten de parochie afkomstig zijn. Bontinck, Haenken, Van Damme, Van Eesvelde en Van Herweghe komen in elk geval reeds voor op oudere lijsten van Kalkense hoofdcijnsplichtigen uit de 14de eeuw. Ook 1 perceel wordt bij naam genoemd.   

Folio 161 recto
                                                            "Calckene                                                  CLXI

 

Calckene in dese prochie hebben wy thien scell(inghen) [8] gro(te)n tj(ae)rs [9] erff(e)l(icke) rente. ons toeco(m)mende van joncvr(auw)e lysbette van hende fa joos onse religieuse. Danof dat wi hebben eene(n) ouden saertere [10] zeer duustere en(de) onleselick inden datu(m) van den jare ons heeren alsmen screef duust vierhondert viven zestich den xxiten dach van laumaent [11]. Den welkcken saertere es gherenoveert en(de) v(er)nieut ano duust vyf hond(er)t en(de) elleve de xxvije. dach van hoymae(n)t [12]. welcken saertere es ghescre(ve)n in franchin [13] seer scoon claer en(de) vulmaect en(de)met vijf groen wassen zeghelen gheseghelt en aenden ouden saertere ghehecht beghi(n)nende aldus ·//.

Wy lieven vanden neste [14] bailliu en wettelick maendere [15] va(n) den edelen en weerden heere me(ssi)r(e) [16] adriaen vilain [17] heere va(n) raesseghen van calckene en(de) van sent janssteene van sijnder prochie en(de) vierschaere [18] van calckene met dies daer toe behoort. jacob de gheest jan braecke jacob douwe. en(de) jooris dierix scepenen van voors(eijde) prochie en(de) vierscaere van calckene. Doen te wetene allen deghenen die dese [...] sullen sien ofte hooren lesen Dat wij up den dach van heden date deser hebben ghesien en(de) ghevisenteert eene(n) wettelicken saertere in parchiemine [19] beseghelt in groene(n) wasse met dobbelen steerten metten zeghelen van wylent jan vanden broucke bailliu in dien tydt en(de) wettelick maendere me(ssi)r(e) vrauwen Anthonine van massemme [20] van haren heerscepe [21] en(de) vierscaere vander prochie van calckene pieter bonti(n)ck claes ghelgroet [19bis]. pieter de wilde. gillijs vromont jooris zoys gillijs van eesevelde. en(de) jan haenken als scepenen in die(nen) tydt vander voors(eijde) vierscaere inden datu(m) vanden jare ons heeren dusentich vierhondert en(de) vivenzestich den xxiten dach van laumaendt den welcken saertere wij saghen vonden en(de) lieten gans gave. en(de) onghecasseert sonder eeneghe vitieuse rasuere [22] vut ghedaen alleenlick dat den zeghele vanden vanden voors(eijde) bailliu by oudtheden ofte quade bewarenessen ghecorru(m)peert en(de) af ghebrocken was van welcken wettelicken saertere dinhoudt hier naer volght en(de) gheincorporeert staet van woorde te woorde luden aldus

Wij jan vanden broucke bailliu ettc mentioneren(de) de selven saertere hoe dat voor heere en(de) wette [23] voorscreve(ne) co(m)men en(de) ghecompareert zij(n) in properen persoone pieter oosterlinck en(de) celie bontincx zyn wettelick ghetraude wijf. jan vanden velde [24] dieme heet duijtsche. en(de) kateline van heerweghe  zij wettelick ghetraude wijf. en(de)  hebben aldaer verkent by haeren v... en danck en(de) goets moet wille. dat sij hebbe(n) vercocht. wel en redelicke jacoppe van gheetbrugghe en(de) margriete sconincx zinen wettelicke ghetraude wijve thien sc(ellinghen)"

 

[8] Schellingen: oude munteenheid.

[9] Jaarlijks.

[10] Charter: akte bekrachtigd met zegel(s).

[11] 21/01/1466 volgens de huidige tijdrekening, niet 1465 (zie hoger). De lau(w)maand is januari.

[12] 27/07/1511. De hooimaand is juli.

[13] FRONCIN, -chin, frochin, franchin: espèce de parchemin français (Frans perkament). Zie www.lexilogos.com/etymologie.htm

[14] Genoemd als baljuw vanaf 1505, Jan van den broucke vanaf 1464 Kalkense baljuws (14de-18de eeuw). 

[15] Plaatselijke vertegenwoordiger.

[16] Edele Heer/Vrouw.

[17] Zoon van Maarten Vilain van Gent en Anthonia van Massemen (1490-1532) (cf. noot 20).

[18] Latere toevoeging in de rechtermarge (cf. noot 34). De vierschaar was de schepenbank, die meestal met 7 zetelden.

[19] Perkament.

[19bis] Het Algemeen Familiefonds deel I, 1.

[20] Dochter van Jan van Massemen en Adriana de Cabillau. Via haar huwelijk met Maarten Vilain van Gent kwam Kalken in het bezit van het stamhuis der Vilains ( De Bourgondische Rekenkamer). De vermelde schepenen komen allemaal voor als haar leenhouders te Kalken in de leenboeken v/h Leenhof van Dendermonde van 1469 & 1473 (ARA, Archief van de Rekenkamer, nrs. 1101 & 1102).

[21] Heerschap, ook heerlijkheid genoemd: het gebied van de Heer of Vrouw waarover zij gezag uitoefenden. 

[22] Betekent hier zoveel als gaaf, zonder weggescheurde stukken.

[23] Het plaatselijk bestuur.

[24] "Jehan vanden Velde alias de Duutsche en tient ung fief contenant une mesure appelle ghemet" (ARA, Archief van de Rekenkamer, nr. 1102, Register v/h Leenhof van Dendermonde, 1473. Een Johan vanden velde is in 1469 eigenaar van de heerlijkheid Raveschoot, gelegen net boven Kalken (ARA, Archief van de Rekenkamer, nr. 1101, Register v/h leenhof van Dendermonde, 1469, p. 95).  

Folio 161 verso

                                                                              "Erff(e)l(icker) rente In

 

gro(te)n tj(ae)rs vlaemscher munten eeuwelicker en(de) erffelicker rente den selven coop ghedaen sijn om een seker so(m)me van pen. Wanof de vercoopers kenden hemliede wel vernoucht En(de) hebben dese thien scellin(ghen) gro(te)n tj(ae)rs erff(e)l(icker) rente besedt bepandt en(de) versekert up dese naervolghen(de) partheelen [25] van erfven Te wetene eerst pieter oosterlinck en(de) cecilie bontincx zyn wettelick ghetraude wijf hebben besedt de vijf scell(inghen) gro(te)n tj(ae)rs eeuwelick en erff(e)l(icken) renten. over de helft vanden thien scell(inghen) gro(te)n tj(ae)rs voorscre(ve)n up haerl(ieder) hofstede te calckene groot vijf hondert roeden hauden(de) va(n) me(ssi)r(e) vrauwen van calckene voors(eijt) met acht 8 par(isis) [26] haerder heerlicker renten daer vut gaende sonder meer co(m)mers.

Oostwaert es ghelandt de weduwe van gillis oosterlinghe westwaert dhoir van janne den houwen. noortwaert jan de cupere zuidwaert dhoir van bouden spare En(de) jan vanden velde die men heet duutsche. en(de) katheline van heerweghe zij(nen) wettelick ghetraude wyf voors(eijt) hebben besedt de vijf scell(inghen) gro(te)n tj(ae)rs vlaemscher munte erff(e)l(icken) renten over dander helft vande voorn(oemde) x scell(inghen) gro(te)n tj(ae)rs up huerl(ieder) vorsten ackere in Calckene gheheeten in delsschoot groot zes vaetsaet [27] houden(de) van me(ssi)r(e) vrouwen van Calckene. met xx 8 par(isis) haerder heerl(icke) renten jaerlicx daer vutgaende sonder meer co(m)mers Oostwaert es ghelandt cornelis van eesvelde. westwaert jan vanden velde. noortwaert gillys vromont. Zuudtwaert neuen tstraetken en(de) dese rente sullen de voors(eijde) comparante(n) betalen telcken veerthienden dach in laumaent eeuwelick en(de) erff(e)l(ick) gheduerende. met zulcken ghelde als telcken daghe ganck en(de) cours hebben sal in Vlaenderen En(de) waert dat deze voors(eijde) vercoopers haerl(ieder) hoirs en(de) naerco(m)melinghe [28] alle jare niet en betalen so vermach jacop van gheetbrugghe en(de) margriete sconincx zij(nen) wettelick wijf haerl(ieder) hoirs en(de) naerco(m)mers. legghen haerl(ieder) theere ten twee gro(te)n sdaechs. veerthien nacht lanck ghedueren(de) en(de) die vertheeren ofte doen verteeren. hoe en(de) waer zij wilden. en(de) by wien dat zy wilden. onghemindert den principale erff(e)l(icke) rente voors(eijt) En(de) indien sy thenden va(n) den veerthien nachten niet vernoucht en werden [29] so souden sy den voors(eijde) panden erff(e)l(ick) af winnen [30]. en(de) haerlier handt aenslaen [31] by heere en(de) wette. naer recht. wedt. zede. costume. en(de) usagie [32] vanden vierscaeren voors(eijt)             Doriginael es ghesegheldt met vijf groen wassen zeghelen en(de) ghescreve(ne) in franchin als bove(n) ·//.

 

Ian bracke janss(one) dieme heet naeldeken wonen(de) inde

bontincstrate te Calckene ghelt tj(ae)rs erff(e)l(ick) deerste                       .V. scell(inghen) gr(oten)” [33]                              

 

Folio 162 recto

"Calckene                                                  CLXII

 

Besedt up den eersten onderpandt vanden voorscreve(ne) saertere. groot zyn(de) vijf hondert roeden plach te syne een hofstede handhovenen Oost lancx der beken adriaen de meestere, zuut jan coppeians. noortoost jan schepens met eender hofstede noortwest tsheeren strate .//·

De kinderen van joos van rooten, co(m)mende vut ex patre joos roten vut pieter van rooten ·//. Betalen tjiaers erffelick dander                                                                                                    vijf scell(inghen) gro(te)n [34]

Besedt up den tweede onderpandt te weten up een stick lants groot zes vaetsaet luttel mi(n) ofte meer gheleghen in delsschoot landen(de) Oost lieven van waes. en(de) de weduwe en(de) dhoirs van jan de scaepmeestere zuudt kateline van wesemale dwijf van pieter veerman met jacop van da(m)me. en(de) de selve kindere(n) joos verrooten [35] noort eene(n) slachbosch toe behooren(de) jan haenken Tgaet beede te wette ter vierscaren va(n) Calckene ·//."

[25] Perceel.
[26] Oude geldeenheid: Parijse ponden.

[27] Oude landmaat. Hier ca. 47 are (de exacte afmetingen varieerden sterk per streek).

[28] De kinderen als erfgenamen (Eng. heirs) en daaropvolgende generaties.

[29] In gangbare munt betaald worden.

[30] In het bezit krijgen.

[31] Beslag laten leggen op alle goederen indien de verplichtingen niet worden nagekomen.

[32] Gewoonterecht en gebruiken.

[33] Latere toevoeging in de linkermarge in hetzelfde handschrift als noot 34: "na over de vijf schellingen in texte vermelt is proces geintenseert geweest en(de) alsoo bij sententie quaet verclaert de voors(eijde) vijf schellingen dus de selve te niette".

[34] Latere toevoeging in de rechtermarge: "Dese vijf schellingen sijn gelost 1686"
[35] In deze korte passage treffen we driemaal een verschillende spelling aan van de familienaam!

De oudste vermeldingen van Kalken gaan terug tot 1170 en 1213 als Calkine. Later vindt men de vormen Kalkine, Calckene, Kalkene, Calcken en vanaf 1937 Kalken. De benaming vindt zijn oorsprong in het woord "kaleknion", wat zoveel betekent als nederzetting in een rivierbocht, hier de Schelde. Via aanhuwelijking verkreeg het stamhuis van de Vilains in de 15de eeuw de heerlijkheid van Kalken en behield die tot aan het einde van het Ancien Régime (1795).
Kalken stond onder het gezag van het Leenhof van Dendermonde en haar Hoofdschepenbank, de schakel tussen het dorpsbestuur en de overheid van het land. Het omvatte de heerlijkheid Kalken, het laatschap van Nonnenbos (Nieuwenbos, ten noorden op de wijk Beervelde) en de heerlijkheid van de Nieuwe Gaver (in het noordwesten). 

De eerste vermeldingen van Laarne stammen uit de 12de eeuw, Laren 1040, Lara 1120, en Larne 1213. Deze benamingen zijn ontleend aan het Germaanse "hlaeri" dat bosachtig, moerassig terrein betekent. Bij erfenis ging de heerlijkheid achtereenvolgens over in de families de Schoutheete, van Vilsteren en andere, om ten slotte in het bezit te komen van de graven de Ribeaucourt. Het kasteel is nu eigendom van de Vereniging van Historische Woonsteden van België. Laarne en deelgemeente Kalken fusioneerden in 1977.

FERRARIS-KAART

a) op last van keizerin Maria Theresia en keizer Jozef II, leidde artillerie-generaal Graaf Joseph de Ferraris tussen 1771 en 1778 het opstellen van de Atlas van Gedetailleerde Kabinetskaarten van de Oostenrijkse Nederlanden, met in totaal 275 met de hand getekende en ingekleurde kaarten. “l'Ecole des mathématiques du corps d’artillerie des Pays-Bas autrichiens de Malines” noteerde elk gebouw, rivieren, bossen zelfs hagen, poelen of grachten, tot een galg toe. Men vindt er parochienamen en gehuchten die na de industriële revolutie de gemeentenamen worden. Daarbij zijn er 12 delen handgeschreven commentaar in het Frans, over het economisch en vooral militaire nut (bivak- en bevoorradingsplaatsen. (http://belgica.kbr.be/nl/coll/cp/cpFerraris_nl.html)

Begin 19de eeuw vinden we in de Schriekstraat de woning terug van oud-grootvader Livinus Franciscus HAEGHENS, omschreven als: "Art. 234, Haegens Livin François, Section E, N°30, maison, classe 6, 4 portes et fenêtres" in de Contribution Foncière: Matrice de Rôle de la Contribution Foncière et celle des Portes et Fenêtres de la Commune de Calcken rédigée en conformité des instructions sur le Cadastre (11/10/1819). Uit zijn SvG (12/02/1838): "eene behuysde beschuurde en bestalde zoo de zelve met alle hare batimenten drooge en groene catteylen gestaen en gelegen is te Calcken aen de Schriekstraet, zijnde eene twee woonste groot in erve twee hectaren tien centiaren palenden oost de weduwe d'heer Andries DeSmet, zuyd juffrouw de weduwe DeSmet, west het dreefken hiermede gaende ende noord de Schriekstraet".

POPP-KAART

40 jaar later woont zijn oudste zoon er, die de woning eind 1837 had geërfd na de verkaveling van de onroerende goederen met zijn broers en zussen. Uit de kadastrale legger ca. 1860: "Art. 1282, Haeghens Petrus-Joannes (wonende Kalken, landbouwer), Sectie E, Perceel 30b, huis, opp. 1 are, klasse 12 en Perceel 30a, huis, opp. 12 are 80 ca, klasse 8" 
(Kalken, Bebouwde percelen en hun eigenaars in 1819 en rond 1860, L. DE RUYVER, VVF-Gent/Digitaal Archief, 2006).

(Detail van het Plan parcellaire de la commune de Calcken de l'arrondissement deTermonde, canton de Wetteren  van P.-C. POPP ( Het Project POPPKAD). In het rood de tweewoonst en aanpalende gronden van Petrus-Joannes HAEGHENS  in de Schriek, waar zijn vader Livinus Franciscus voorheen woonde.27 land  28 tuin  29 boomgaard  30a huis  30b huis 32 tuin  33 boomgaard  34 land  35 beplante grond)

In de eerste helft van de negentiende eeuw wilde de overheid  alle kadasterplannen laten drukken. Zij wilde deze taak echter niet op zich nemen, maar stimuleerde particulieren om dit voor eigen rekening en op eigen risico te doen. Zo publiceerde de Brugse drukker-uitgever Philip-Christian POPP zijn Atlas Cadastral Parcellaire de la Belgique onder toezicht van het Ministerie van Financiën van 1842 tot aan zijn dood in 1879. Of dit een lucratieve onderneming was valt te betwijfelen, want zijn erfenisaangifte vertoonde een negatief saldo. De jaartallen van publicatie ontbreken meestal, maar men kan o.a. via persoonsgegevens zoals overlijdensdata besluiten dat dit voor Kalken ca. 1860 moet zijn.

Het project POPPKAD (2014-18) wil dit werk volledig ontsluiten (www.poppkad.ugent.be/poppkad_start.php). Via een zoekfunctie op de namen van grondeigenaars kan men gratis doorklikken naar de originele atlas om de locatie van hun onroerende goederen te bekijken. De familienaam HAEGHENS in al zijn spellingsvarianten geeft dit resultaat:

-  Ludovicus HAGENS & Franciscus HAEGENS (Beveren)
-  Egidius HAGENS (Borgerhout)
-  Frédéric HAEGENS (Denderbelle)
-  veuve et enfants Louis-François HAEGENS (Gavere Digitaal krantenarchief)
-  Petrus HAEGENS (Hamme)
-  Sebastiaen HAEGENS, Joannes-Baptiste en Felix HAGHENS (broers, olieslagers te Laarne) (Heusden)
-  Josephus (landbouwer), Marinus (landbouwer), Constant (werkman) en Robuyst Christina, weduwe HAEGENS (= Petrus Livinus  Tak 2)(Calcken), Joannes-Franciscus (landbouwer, Laerne), Sebastianus (landbouwer, Calcken), Livinus (landbouwer, Laerne), Petrus, Petrus-Livinus en Monica (landbouwers, Calcken), Amelie (winkelierster, Calcken), Petrus-Joannes (landbouwer, Calcken), Livinus-Franciscus (landbouwer, Calcken), Judocus (landbouwer, Calcken), Francisca (landbouwster, Calcken), Josephina-Francisca (Gent/Calcken), Edmond (Calcken), Bernard (Calcken) en last, but not least Bartholomeus HAEGHENS (mijn oud-vader/Generatie X) (landbouwer, Calcken) ( Tak 1)
-  weduwe Ludovicus HAEGHENS (Kruishoutem)
-  kinderen Ludovicus, Joannes, Joannes-Franciscus, Livinus Franciscus, Coletta, weduwe en kinderen Petrus, Constantinus,
   Regina en Barbara (gasthuis (a) en Joannes-Baptiste-Josephus HAEGHENS (zie Heusden) (Laarne)

(a) waar armen, zieken en reizigers een veilig onderkomen vonden. Zij waren beiden dochters van het koppel Livinus en Maria Theresia Lievens. Regina was ca. 72 jaar oud, Barbara ca. 68 jaar ( Tak 1).

-  veuve Louis HAEGHENS (Olsene)
-  Frédéric HAEGENS (Oudegem)
-  Ludovicus en Livina Francisca HAEGENS (Overmere)
-  Livina HAEGENS (Uitbergen)
-  Maria-Theresia HAEGENS (Waarbeke)
-  Louis HAEGENS (Wetteren)
- Joannes en Petrus HAEGENS (Zaffelare)
- Carolus HAEGENS (Zele Zeelse naamgenoten)

(bron: bibliotheek UGent)

Het is geen verrassing dat we de meeste naamgenoten terug vinden in de bakermat Kalken. 1 overzichtskaart en 1 meer gedetailleerde kaart op schaal 1/2500 per "Hau" (= Hameau: gehucht, wijk) zijn onderverdeeld in secties (A-B-C-D-E) met genummerde percelen. De legger omvat, strekkende tot grondslag der jaerlyksche vaststelling van het belastbaer inkomen aen de grondbelasting onderhevig:

-          de begrooting van de onbebouwde eigendommen met de bouwlanden, tuinen, boomgaarden, hooi- en weilanden, kapbosschen (b), beplante gronden, landwegen, waters, lustgronden (c), kaeijen (d), moerassen en woeste gronden

-          de bebouwde eigendommen met 3 koornwindmolens, 1 zaeg- en lynkoekmolen (e), 1 oliepaardenmolen en 5 brouwerijen

-          de alphabetische lyst der eigenaeren, vruchtgebruikers, erfpachters, met verwijzing naar hun artikelnummer

-          per sectie de perceelnummers en hun respectievelijke artikelnummer

-          het artikelnummer met bijbehorende sectie(s) en perceelnummer(s), de soort van eigendom, eigenaar(s), grootte van elk perceel, klassering en belastbaar inkomen (KI)

(b) beboste percelen met hakhout.
(c) aangelegde percelen, zoals een park.
(d) de aanlegplaats den Aert op het einde van Kalkenvaart ( Een 'caerte figùrative' van Kalken (1756).
(e) lijnkoek is het overblijfsel van lijnzaad nadat de olie eruit is geperst en wordt vermalen tot veevoeder.

Een deel van de eigendommen van mijn oud-vader Bartholomeus, met wie het allemaal begon in 1980, worden hieronder op de Popp-kaart gesitueerd.

Sommige perceelnummers op de POPP-kaart van de Kalkense families HAEGHENS vinden we ook terug in de eerdere Matrice de Rôle de la Contribution Foncière et celle des Portes et Fenêtres de la Commune de Calcken rédigée en conformité des instructions sur le Cadastre, met noms, prénoms, professions et démeures des propriétaires et usufruitiers (= vruchtgebruikers) (1819). Deze publicatie geeft de belasting weer op deuren en vensters van de gebouwen (a).

Het gaat telkens om de nazaten, die wellicht na de erfenisverdeling zo’n 40 jaar later de ouderlijke woning bewoonden.

(a) L. DE RUYVER, Kalken, Bebouwde percelen en hun eigenaars in 1819 en rond 1860, VVF Gent, Digitaal Archief, 2006.

(b) ° 23/06/1803 zoon van Joannes Franciscus en Judoca De Kegel, gehuwd met Cordula Bracke ( Tak 4) ( De Kalkense 'borgerwagt' (1831) (i). 
(c) ° 12/01/1806 zoon van Petrus Livinus en Maria Anna Baeten, gehuwd met Francisca Wyngaert ( Tak 1) ( De Kalkense 'borgerwagt' (1831) (g).
(d) hij ° 22/04/1808, zij ° 25/12/1802, beiden kinderen van Petrus Joannes en Maria Magdalena Temmerman ( Tak 1) ( De Kalkense 'borgerwagt' (1831) (f).
(e) Dendermondse steenweg. 
(f) mijn oud-grootvader (generatie IX) ( Tak 1).
(g) ° 20/05/1798 zoon van Livinus Franciscus en Maria Catharina Verherbruggen ( Tak 1, Dorpsgeschiedenis-Ferrariskaart-Poppkaart) ( De Kalkense 'borgerwagt' (1831) (n).