Evenementen in de LIMBURGSE WESTHOEK

Welke VITAMINEN ? ? ?

WAAROM en WANNEER

Vitamines, een veelbesproken thema en soms een bron van discussie bij de vogelliefhebbers-kwekers. Laat ons niet om de pot draaien; Vitamines zijn van levensbelang voor ieder levend wezen. Om optimaal te kunnen functioneren zijn deze dan ook onmisbaar. In onze dagelijkse voeding treffen we de broodnodige vitamines wel aan in beperkte hoeveelheden. Het ene levend wezen zal hiermee reeds voldoende hebben, anderen zullen, door omstandigheden, misschien in nood geraken aan een tekort van een bepaalde soort. Iedere levensfunctie heeft n.l. nood aan deze of gene vitamine. Zo kan er enerzijds ook wel een situatie ontstaan dat het lichaam een teveel van een bepaalde soort bevat en dit kan dan ook weer negatieve uitwerkingen hebben. Als voorbeeld kan ik aanhalen dat levertraan bijvoorbeeld slechts beperkt mag toegediend worden, onder welke vorm dan ook. Een teveel aan levertraan zou een overdosering teweeg brengen van de vitaminen A en D en zal in vele gevallen voor de dieren uiteindelijk een fatale afloop kennen.
Om een goed begrip te krijgen en een inzicht omtrent de betekenis van vitamines moeten we eerst en vooral beseffen wat de diverse vitaminen verrichten in het lichaam en vooral, wat zijn vitaminen eigenlijk.
De vitaminen behoren tot het organische gedeelte van iedere voeding en op wetenschappelijk vlak zal hier wel nooit een eindpunt gezet worden. Wereldwijd worden door deskundigen, onafgebroken proeven gedaan en vergelijkingen gemaakt met bevindingen van anderen. Op dit vlak is de wetenschap reeds zeer ver, gelukkig tot heil van alles wat leeft.
De vogels zijn geschapen om rond te vliegen en alzo zichzelf te voorzien van voedsel, dit wordt door zijn instinct meegegeven. Zo zien we b.v. bij zaadetende vogels dat deze zich soms tegoed doen aan het vangen en eten van insecten. Dit is reeds een bewijs dat zij zich willen voorzien van meer gevarieerde eiwitten maar tevens dat ze nood hebben aan bepaalde vitaminen en mineralen die aanwezig zijn in deze insecten.
Een ander voorbeeld: Strooi eens wat keukenzout in uw tuin en vermeng dit lichtjes met de bovenlaag. Zeker moment zal je merken dat de vogels er druk doende zijn geweest. Waarom zul je zeggen, wel, zij hebben het overvloedig aanwezig natrium gevonden en benutten dit om hun spijsverteringsproces te bevorderen. Bij bosbranden ziet men nadien heel wat vogels in het gebied scharrelen in de asresten, zij zijn zich dan aan t bevoorraden met de achtergebleven houtskool. De zaden van onkruiden en planten worden gretig opgezocht door de vogels. Het ene zaadje valt al meer in de smaak dan het andere, de vogel geeft hierdoor te kennen dat hij bepaalde stoffen opzoekt die noodzakelijk zijn voor zijn gezondheid. Door vrij rond te kunnen vliegen in de natuur zijn deze vitaminerijke stoffen steeds binnen het bereik van de vogels.
Het zal heel wat complexer worden wanneer de vogel in gevangenschap zal moeten leven. Door deze gedwongen situatie is de vogel totaal afhankelijk van wat zijn baasje hem voorschotelt en vooral, van dezes deskundigheid op dat vlak. Het tijdperk dat de dieren nog konden spreken behoort tot de legende van de middeleeuwen.
Om onze vogels een gezond leven te verzekeren zijn er duizend-en-één middeltjes in de handel. Niettegenstaande er steeds wel een gebruiksaanwijzing bij hoort moet men toch alert blijven in het toedienen van deze preparaten. Voor de behoefte aan vitaminen is dit wel een leidraad aangezien er in verschillende omstandigheden, of meer, of minder vitaminen nodig zullen zijn.
Vogels die in een kelderruimte worden gehouden zullen de noodzakelijke Ultra-violetstralen moeten ontberen. In de natuur komt deze straling van de zon en vanuit de ruimte. Door de UV-stralingen worden in het lichaam de D3 vitaminen gevormd.
Al het voorgaande wijst erop dat elke doorsnee liefhebber zich best wat meer zou verdiepen in zijn kennis van de voedingsleer. Tevens is het een aanrader voor iedereen om te weten vitaminen er moeten gebruikt worden in welke omstandigheden. Het minste dat we toch zouden moeten weten is de wetenschap wat voor werking de vitamines in het lichaam teweeg brengen.
Om de leek een handje te helpen in deze wetenschappelijke materie gaan wij hier de belangrijkste vitaminen en hun eigenschappen even nader toelichten:
Om het duidelijk aan de man te kunnen brengen voor iedereen gaan we al de vitamines splitsen in 2 groepen. In de 1^ste groep
komen de vitaminen aan bod dewelke oplosbaar zijn in OLIE. In de 2^de groep komen de in WATER oplosbare vitamines aan bod.
De in Olie oplosbare zijn de vitaminen A D E en K -- De vitaminen B en C zijn dan weer oplosbaar in Water.
Deze twee groepen moeten we wel goed weten te onderscheiden. Wanneer we de vitaminen van de eerste groep willen toedienen moet er vet of olie aanwezig zijn in het voedselrantsoen van de vogel. Om de bedoelde vitaminen in het darmstelsel oplosbaar te maken en hierdoor werkzaam te doen deelnemen aan de opbouw en het onderhoud van het lichaam is het een must dat olie of vet aanwezig is.
Een voedselrantsoen dat weinig of geen voedingsvet of olie bevat is slecht voeder. De vitaminen zullen niet kunnen oplossen en bijgevolg niet aan de gestelde eisen voldoen.
De in olie of vet opgeloste vitaminen zullen opgeslagen worden in de lever van de vogel voor eventueel later gebruik. Hier schuilt echter een addertje onder het gras.. Wanneer geven we genoeg en wanneer te veel ? De periode , waarin de vogel leeft op dat moment is bepalend voor de hoeveelheid vitaminen dat hij dan nodig heeft.
De vitaminen D3 is voor een vogel meer van waarde. Van de UV-stralen weten we reeds dat onze vogels deze omzetten in D3 vitaminen. s Winters is de capaciteit van de UV-straling echter tot een minimum herleid. Daarom zullen wij onze vogels kunstmatig moeten voorzien van deze versterking. Zeker in de kweekperiode eveneens denken aan de nodige bijvoeding. Het is nl. zo, dat in de kweekperiode onze vogels extra moeten voorzien worden van kalk, fosfor en vitaminen D3. Dit is trouwens het tijdstip dat er nieuwe skeletten gevormd worden en dan zijn deze voorzieningen zeker geen overbodige luxe. De aangehaalde elementen, kalk, fosfor en de vitaminen D3 zijn onafscheidelijk met mekaar verbonden. Je moet immers weten dat de vitaminen D in het vogellichaam de kalk /fosfor stofwisseling op peil brengt en onderhoud. Een tekort aan deze vitaminen D heeft tot gevolg dat er een slechte stofwisseling plaats heeft en deze laat zich dan gevoelen door gebreken in het beendergestel. Buiten deze kweekperiode, tot zowat aan de herfst, is extra versterking van vitaminen D niet meer, of in veel mindere mate nog nodig.
Dan hebben we de vitaminen A, ook wel epitheel beschermende vitaminen genoemd. Deze A vitamines zijn verantwoordelijk voor een goede afbouw en onderhoud van alle slijmvliezen van het verteringskanaal, de luchtwegen, de geslachtswegen en de ogen. Ook de opperhuid wordt intact gehouden door de vitaminen A.
De vitaminen A moeten volledig via de voeding worden aangevoerd, het ontstaat niet door invloeden van buiten af of door chemische reacties zoals bij de vitaminen C wel het geval is.
Het is genoegzaam bekend dat bij gebrek in een vogellichaam van de A vitaminen er minder vitaminen C kunnen aangemaakt worden. Dit wil ik hier toch duidelijk stellen. Veel vogelliefhebbers beweren en geloven er zelfs sterk in dat, wanneer ze de vogels vitaminen C opvoeren alles in orde is en het evenwicht hersteld is. De realiteit is echter anders. Indien de vogel voldoende vitaminen A had gekregen dan moest men niet ingrijpen door vitaminen C toe te voegen. Zulke vogels zullen zich tijdens en even na het innemen van deze vitaminen C wel goed voelen maar dit zal maar van zeer tijdelijke duur zijn. Dit wil nu ook weer niet zeggen dat het extra toedienen in sommige gevallen van vitaminen C geen soelaas zal brengen. In de kweekperiode bv.: in de kweekperiode. De eierschalen zullen van prima kwaliteit zijn dank zijn dank zij een meer aanbod van de vitaminen C. Wij hadden het echter nog steeds over de vitaminen A, om duidelijkheidsredenen heb ik er even de vitaminen C moeten bijhalen om de lezer van deze de functie van de vitaminen A beter te laten doordringen. Toch moeten we de draad met de vitaminen A opnieuw opnemen om duidelijk te stellen dat de vitaminen A een belangrijke functie heeft in het hele bestel en dat er heel wat afhankelijk is van deze
Bij gebrek aan vitaminen A zal dit bij de vogel onmiskenbaar waar te nemen zijn. Indien de vogel beschikt over het minimum behoefte zal het wel moeilijker zijn om een juiste diagnose te stellen. Bij een groter gebrek zullen de kenmerken echter heel duidelijk naar voor komen. De vogelkweker zal dan ook de ene desillusie na de andere te verwerken krijgen zonder er echter een pasklare verklaring voor te kunnen vinden. Pas wanneer het gebrek aan vitaminen A zich duidelijk begint te manifesteren zal men er zich van bewust worden dat de A-vitaminen er voor iets tussen zitten. De slijmvliezen zullen bij gebrek aan deze vitaminen in een staat van verval terecht komen en hierdoor zullen allerhande ziektekiemen de kans krijgen om hun vernietigende taak aan te vatten. Op de, in slechte conditie verkerende slijmvliezen hebben de ziektekiemen een goede voedingsbodem en vermeerderen zich dan ook zeer snel. Het nefaste resultaat is dan ook: Het uitbreken van ernstige ziektes op de ogen, de luchtwegen, het verteringskanaal en de geboortewegen, allemaal vitale organen zou ik zo denken. De omstandigheden van de huisvesting kunnen de uitbraak van deze ongezonde situatie erg in de hand werken en versnellen.
In plantaardige voeding komt vitaminen A evenwel niet voor, wel het pro-vitamine A (Caroteen). Dit Caroteen wordt wel omgezet in het lichaam tot vitaminen A en ook als dusdanig gebruikt.
De meeste groene planten die wij onze vogels voeren bevatten dit Caroteen.
Waar we wel vitaminen A aantreffen als dusdanig is b. in levermeel, volle melk en eieren. Nu moet u zich geen illusies koesteren en denken van nu maar zoveel mogelijk van deze producten in de voeding mengen en klaar is kees. Dit zou een oerstomme redenering zijn want dan vergeet u wat hiervoor is omschreven. In deze toegevoegde waarden zijn immers ook andere voedingstoffen aanwezig dewelke dan weer niet in de voeding mogen terecht komen. Door een te hoge concentratie van de aangehaalde producten zou het toelaatbare percentage wel eens kunnen overschreden worden en dan stellen zich weer andere problemen zoals daar zijn ; ernstige darmstoornissen.
In deze situatie vindt er geen vertering meer plaats van de eiwitten, in de plaats daarvan zal zich een rottings- of gistingsproces manifesteren hetgeen zware gevolgen kan hebben op de algemene conditie van de vogel. De grondstoffen die we in de vogelvoeding aanwenden moeten ook vogeleigen zijn. Dit wil zeggen dat ge de vogel zijn voorkeur ook wel wat moet respecteren en hem niet dwingen om hem te doen eten waar hij geen zin in heeft. Probeer een koe maar eens safraan te doen eten.
Over de veelvuldige synthetische preparaten die zogezegd speciaal voor vogels zijn bestemd treffen we de vitaminen A en D aan. De concentraties in deze preparaten zijn eigenlijk veel te hoog voor onze vogels en zijn meer geschikt voor menselijk gebruik. Bij een regelmatige verstrekking van deze, aan onze vogels zal er snel een overdosering optreden en dat is toch niet de bedoeling.
Vitaminen D toedienen via, hetzij levertraan, bladgroen of rode wortel moet steeds in beperkte mate geschieden . Overdaad zal snel leiden tot een aftakelende conditie. Het teveel verstrekken van een bepaalde voedingstof heeft evengoed nadelige gevolgen als wanneer we niets zouden geven.
Dan komen we nu terecht bij de vitaminen E. Deze vitamine heeft in de wetenschappelijke literatuur heel wat functies toegewezen gekregen . De behoefte aan deze vitamine wordt mede bepaald door de voedselsamenstelling die de vogel krijgt voorgezet. De mengeling die wij onze vogels in gevangenschap toesteken bevatten in ieder geval te weinig vitaminen E . Deze vitaminen zijn voor de vogel zeker van groot belang in verband met de vruchtbaarheid, de groei en de stofwisseling. Indien er een absoluut tekort is aan deze vitamine kunnen er evenwichtstoornissen optreden. Het meest zichtbare kenmerk van deze storing zijn het ongecontroleerde bewegingen van het hoofd. In uiterste gevallen kan het soms leiden tot steriliteit. Tijdens de kweekperiode hebben de vogels met grote legsels meer behoefte aan vitaminen E dan in gewone omstandigheden. De gewenste dosis vitamine E per kgr eivoer bedraagt ongeveer 5 à 10 IE (Internationale Eenheden). Voor vogels die niet beschikken over dierlijk voedsel gaan we het vitamine E-gehalte opdrijven tot zowat 40 IE.
In tarwekiemolie, mais en gerst vinden we de vitaminen E in hoge mate terug. Een modernere benaming van deze vitamine is TOCOFEROL.
Denk er echter steeds aan dat de vitamine E een vitamine is die zich in oliën en vetten oplost. Zoals eerder reeds beschreven dienen we hier extra voorzichtig mee om te springen, remember: het opslagen van het vet in de lever.
Een andere vitamine is de vitamine K. Deze vitamine speelt een belangrijke rol in het bloedstollingsproces en is nodig voor de aanmaak van Protrombine in de lever. Een tekort aan deze vitamine zal een vertraagde bloedstolling tot gevolg hebben. De vitaminen K vinden we vooral terug in groene plantendelen zoals sojabonen enkele graansoorten en ook wel in wortelen. In dierlijke produkten zullen we deze vitamine slechts sporadisch terugvinden . Een overdosis van sulfamiden ( ESB3, S-MEZ e.a.) kunnen een vitamine K tekort veroorzaken. Tot hier hebben we kennis gemaakt met de vitamines die zich laten oplossen in vetten en/of oliën.
Anders is het echter gesteld met de 2^de groep, de wateroplosbare vitamines B en C.
Van de vitamine B kennen we een uitgebreid complex van B-factoren gaande van de B, B1,tot en met de B12. Men kan de vitaminen van het B-complex ook wel terug vinden onder andere benamingen zoals bv. Thiamine of Ancurine voor de B1 of Riboflavine voor de B2, voor de B6 is dit Pyridoxine , Pyridoxal en Pyridoxamine. De benamingen Niacine of Nicotinezuur, Pantotheenzuur, Choline, Biotine, Inositol en Foliumzuur zijn eveneens benamingen voor vitaminen, behorende tot het B-complex. Wanneer er van deze B serie teveel zou verstrekt worden aan de vogel zal dit teveel afgevoerd worden via de urine of het mest en kan dus weinig onheil veroorzaken. Een gevaar voor overdosis is bijgevolg dan ook haast onbestaande. Wel is het zo dat onze vogels regelmatig een toediening van deze vitaminen moeten krijgen. We weten inmiddels dat het verenkleed van de vogel gevormd wordt uit voedingseiwitten. Daarom is in de ruiperiode een sur-plus van B6 vitamine nodig. Zeer goede bronnen van B-preparaten zijn o.m. vers groenvoer, bladgist en biergist, om er maar enkele te noemen. Gezonde, verse en onbespoten bladgroenten vinden is soms wel een obstakel. Geen nood echter, in de speciaalzaken kan men het complete B-vitaminen complex aanschaffen in vloeibare vorm. Dit is dan gemakkelijk via het drinkwater toe te dienen.
Het vitamine B1 (Thiamine) heeft als taak om de stofwisseling van de koolhydraten te regelen. Deze koolhydraten zorgen in het lichaam dan weer voor de arbeidsprestaties en de temperatuur. Om deze koolhydraten toe te laten om hun functie naar behoren te laten renderen is het een noodzaak dat deze in het lichaam dan ook goed worden omgezet. Een algemeen tekort aan B-vitaminen is bij de vogel meestal uiterlijk goed waarneembaar. Enkele uiterlijke kenmerken zijn o.a.:

Zoals je kan merken zijn er door een tekort heel wat narigheden te verwachten. Het is dan ook de moeite waard om even bij deze vitaminen te blijven stilstaan en wat nader toe te lichten.
Voor een liefhebber-kweker is het uiteraard van cruciaal belang om het hoe en het waarom te achterhalen wanneer zijn vogels plots uit conditie geraken en zelfs afsterven. Wanneer ze het waarom al kunnen terugvinden is het een koud kunstje om bepaalde levensstoffen aan de voeding toe te voegen om onze vogels van een gewisse dood te vrijwaren. Wie zijn vogels dagelijks goed observeert zal vrij vlug de kenmerken van vitaminen B tekort kunnen vaststellen. In de meeste gevallen komt men er slechts achter wanneer het tekort reeds in een vergevorderde fase is terechtgekomen en dan is het des te moeilijker om doeltreffende ingrepen te lanceren. Wanneer we de verschijnselen van een tekort vaststellen in de kweekperiode kunnen daar echt nare gevolgen van achter blijven. De oudervogels verliezen hun activiteit en zullen de jongen niet meer of onvoldoende voeren met sterfte als enige gevolg.
Jongen, dewelke niet de nodige vitaminen B van de ouders meekrijgen zullen zodanig verzwakken dat ze niet meer de kracht kunnen opbrengen om hun hals te strekken en te sperren dat ze het met de dood moeten bekopen.
De twee hoogstbelangrijke vitaminen B zijn zeker de B1 en de B6. Dit wil nu ook weer niet zeggen dat de overige vitaminen uit het B-complex niet belangrijk zijn .
De vitamine B6 (Pyridoxine) is als een onderdeel van verschillende enzymen bij talrijke stofwisselingsprocessen betrokken , zoals o.a. bij de stofwisseling van de eiwitten (opname van aminozuren en vetzuren). Een verhoogde opname van eiwitten of koolhydraten zal dus de behoefte aan vitamine B6 doen verhogen. Een verhoogde opname van eiwitten of koolhydraten zal dus de behoefte aan vitamine B6 doen toenemen. De geschikte hoeveelheid vitamine B6 per kgr voer bedraagt ca 3 à 5 mg.
Gist, gekiemde zaden, eigeel en melkprodukten zijn de beste leveranciers van deze en hebben een hoge concentratie B6 als eigenschap. Zoals reeds gezegd is de B6 vitamine verantwoordelijk voor de vorming en het onderhoud van het spierenstelsel en voor de nieuwbouw en onderhoud van het verenkleed. Dus kunnen wij concluderen dat de B6 niet alleen in de kweekperiode zijn rol speelt maar tevens en zeker niet in mindere mate tijdens het ruiproces.
Bij een tekort aan B1 en/of B6 ontstaat er in het bloed een sterke verhoging van het melkzuur. Deze verhoging werkt dan weer circulatiestoringen in de hand en dan is er absoluut geen sprake meer van een gezonde vogel. We kunnen dit vergelijken met een sportman die te kampen heeft met melkzuurverhoging in de spieren, deze zal onherroepelijk de zogehete Klop van de hamer krijgen en geen prestatie meer kunnen leveren.
Over de vitaminen B12 wordt algemeen gezegd dat deze door de vogels in hun darmgestel wordt geproduceerd. Deze bewering is slechts gedeeltelijk waar. B12 is de enige vitamine die een metaal bevat n.l. Kobalt. Deze B12 is dan ook hoofdzakelijk belangrijk voor de omzetting van bepaalde aminozuren in andere aminozuren (zie bij de eiwitten) . In tweede instantie is de B12 belangrijk voor de vorming van de bloedlichaampjes. Een vitamine B12 gebrek zal slechte broedresultaten tot gevolg hebben en de eventuele jongen zullen weinig levensvatbaar zijn en meestal snel afsterven.
In de vrije natuur kan men vaststellen dat zaadetende vogels zich regelmatig bedienen van insecten, vooral tijdens de kweek. Door deze insecten zijn ze in staat om B12 in verhoogde mate aan te maken. Omdat onze opgekooide vogels niet in de mogelijkheid verkeren om hun instinct te volgen zullen wij hen hierbij moeten bijstaan. Deze noodzakelijke hulp kunnen we best verwezenlijken door de geschikte eiwitten in het opfokvoer te mengen. Behoudens de slechte broedresultaten ban een B12 gebrek eveneens leiden tot bloedarmoede en een slechte bevedering. Tegenover dit tekort staat dan weer het fenomeen van de overdosering. Gelukkig hoeven we ons hier geen zorgen om te maken daar we reeds weten dat de vitaminen uit deze categorie oplosbaar zijn in water en bijgevolg zal het teveel worden uitgescheiden via de urine of het mest.
Een gedreven vogelliefhebber-kweker zal jaarlijks meer dan één ronde kweken en zal dus ook extra hoge eisen stellen aan de kwaliteit van het voer voor zijn vogels. Hygiëne is steeds geboden natuurlijk. Een logisch gevolg van deze is echter verstoken blijft van bepaalde elementen die hij in de vrije natuur wel zou kunnen vinden. Kweekmislukkingen kunnen we minimaliseren door onze, in gevangenschap levende vogels in hun rantsoen te voorzien van de tekorten die er ontstaan door gebrek aan de vrije natuur. Een totaal, alles inhoudende zaadmengeling is er zeker niet op de markt dus zullen we steeds moeten terugvallen op extra toedieningen van bepaalde voedingstoffen.
De vitamine B12, ook wel Cabalimine genoemd komt in geringe mate voor in melk en eidooiers.
Antibiotica zoals peniciline, streptomycine en terramycine kunnen een tekort veroorzaken aan B12 vitamines, dus extra opletten bij het gebruik van antibiotica en andere medicatie. Een normale toevoegingsdosering via de voeding kan u best beperken tot 0,010 à 0,015 mg per kilo.
Dan hebben we nog de vitaminen C of Ascorbinezuur. Bij de omschrijving van de vitaminen A zijn we reeds in aanraking gekomen met deze via de zijdelinkse beschouwingen. We herhalen het nog eens, de A vitaminen kunnen door het vogellichaam zelf worden geproduceerd . In het verleden zijn echter tegenovergestelde beweringen de wereld ingestuurd . Deze misvattingen zijn heden wel weggewerkt. Duidelijkheidshalve wil ik hier wel vermelden dat deze regel niet op ieder dier van toepassing kan gebracht worden. Zo zullen apen, marmotten, prairiehonden en reeën deze C vitaminen niet zelf aanmaken doch aangewezen zijn op regelmatige toevoer via de voeding.
Vitaminen C wordt door de werking van bepaalde enzymen enkel uit suikers gesynthetiseerd. Bij de vogels vindt dit proces plaats in de nieren. Bij vogels in gevangenschap kan het zeer goed zijn dat sommigen, door bepaalde omstandigheden, onvoldoende vit. C produceren . In dergelijke gevallen zullen wij zeker hulp moeten bieden om deze tekorten aan te vullen.
De A vitaminen hebben een nauwe band met de B12 omdat precies deze twee erg werkzaam zijn bij de bloedvorming. Om bloedarmoede te voorkomen dienen deze twee vitaminen in voldoende mate aanwezig te zijn in het vogellichaam. Bij vogels die onderworpen worden aan langdurige of veelvuldige verplaatsingen (vervoer) , bij ziektes of vergiftigingen zal de productie van de A vitaminen tijdelijk stilvallen en dienen wij voor de nodige aanvullingen te zorgen. Per kgr voer is de gewenste hoeveelheid dan best te houden op 50 à 100 mg.
Goede leveranciers voor deze vitaminen zijn o.a. groenvoer en diverse vruchten.
Tot besluit kunnen we stellen dat iedere kooivogel noodzakelijk alle voedingstoffen moet voorgezet krijgen . Onder alle voedingstoffen verstaan wij dan ook alle ingrediënten die een vogel nodig heeft om zijn algehele gezondheidstoestand en zijn prestaties. Zo moeten we er toch nog aan toevoegen dat koper en ijzer, als sporenelementen niet mogen ontbreken in de voeding. Het ijzer bindt zich aan het voedingseiwit en vormt alzo het rode bloedlichaampje. Bij deze tot standkoming spelen de B12 en de C vitaminen een opmerkelijke rol.
Het zal fout aflopen wanneer één van deze stoffen (ijzer, koper, eiwit, vitamine B12 en de vitamine C) zou ontbreken of een te kort zou laten optekenen.
De rode bloedlichaampjes worden, geladen met afvalstoffen na afgifte van de zuurstof. Indien er nu te weinig rode bloedcellen aanwezig zijn zal er hierdoor een onvoldoende transport plaatsvinden van de afvalstoffen die ontstaan zijn door de verbranding. De gevolgen laten zich dan wel raden: We zullen vogels krijgen die aan vitaliteit te wensen over laten en zeker niet meer tot enige prestatie zouden komen.
Bloedarmoede kan ook andere dan rechtstreeks lichamelijke oorzaken hebben. Hier denken we dan in de eerste plaats aan de jaarlijkse invasie van de gevreesde bloedluis. Deze mijten zuigen s nachts het bloed van de jonge en oude vogels op en verschuilen zich overdag in de kleinste reetjes en spleetjes van de kweekruimte. Wanneer de bloedluizen hebben de vogels een erbarmelijk bestaan en hun conditie gaat zienderogen achteruit. Hun lichaam is immers niet in staat om de hoeveelheid bloedlichaampjes aan te maken die door de bloedluizen opgezogen worden.
Preventief ontsmetten en bestrijden is in dit geval voor de vogelkweker zeker geen overbodige luxe.
In dit artikel is misschien wel veel gezegd maar het had nog meer gedetailleerd kunnen zijn, ik hoop echter dat men toch een idee heeft gekregen over de werking en het nut van bepaalde vitaminen in het vogellichaam. Aan te raden is echter om toch niet te lichtzinnig er overheen te lezen en er toch iets van op te steken. Het is n.l. een thema dat van levensbelang is voor uw vogels en mede daardoor ook kan bijdragen tot uw eigen eer en glorie als kweker.
Om een goed begrip voor iedere lezer toch nog even de belangrijkste puntjes op een rijtje gezet:
Vitaminen A: - Is een vitamine die oplosbaar is in olie en opgeslagen wordt in de lever.
- Langdurige en te hoge toediening kunnen even goed gevaar opleveren al het
niet toedienen ervan
- Ook in de rui speciale aandacht besteden aan de vitaminen A
om de vogel de kans te geven zich te versterken tegen de winterperiode.
- De behoefte aan vitaminen A verloopt duidelijk anders dan deze van het B complex
Vitaminen B: De B vitaminen zijn in water oplosbaar en moeten dagelijks in voldoende mate
worden opgenomen.
- Bij onvoldoende toediening in de verschillende periodes zal de vogel ernstige
nadelen ondervinden, zeker in de kweekperiode, zo zal er o.m. een onvoldoende vertering van het voedsel zijn.
Slechte bevedering der jongen in het nest.
De ouders zijn niet meer bereid om hun jongen voedsel te geven.
Slechte spier- en peesontwikkeling bij de jongen
In de RUIPERIODE: Geen of onvoldoende vedervorming met de nefaste gevolgen voor de vogel in de soms koude behuizingen.
In de RUSTPERIODE: Is er meestal voldoende B vitaminen aanwezig in de voeding
Overdosering der B vitaminen heeft geen nadelige gevolgen
Weet ook dat de vitaminen D? in samenspraak met fosfor en kalk zal zorgen voor een stevige opbouw van het beendergestel.
In de overige periodes is de vitamine D minder belangrijk dan de overige Vitaminen
Aan volgroeide vogels kan men al snel een overdosis vitaminen D toedienen
Van de vitaminen E onthouden wij dat deze oplosbaar zijn in olie en vet en we hier goed moeten doseren.
Enkele weken voor de paringen zullen we de vogels een voedsel toedienen met extra aanwezigheid van de vitaminen Halverwege de kweek kunnen deze extra voorzieningen worden gestopt, de normale aanwezigheid hiervan is dan voldoende omdat deze dan voldoende werden opgeslagen in het lichaam.
Toch ook niet vergeten dat een overdosering van sulfamiden zoals ESB3 en S-Mez een tekort kan veroorzaken van de vitaminen K.
Indien u dit artikel met de nodige aandacht hebt gelezen zal je wel stof tot nadenken hebben voor enkele dagen. U kan zich misschien wel afvragen wat je foutief hebt gedaan in het verleden en vind je in deze tekst misschien een gehele of gedeeltelijk antwoord.
Toch nog even een goede raad meegeven aan de doorsnee liefhebber-kweker:
Handel nooit zomaar en ondeskundig wanneer het hem gaat over het toedienen van vitaminen of andere medicatie aan uw vogels. Wanneer er problemen opduiken, hetzij door ziekte, hetzij door verminderde conditie of in omstandigheden dat de gezondheid van uw vogels in het gedrang komt , grijp dan niet zo maar onmiddellijk naar het apotheekkastje op eigen ingeven.
Laat u ook niets op de mouw spelden door collegas die denken van het te weten met achteraf misschien alweer een desillusie rijker.
Nee, in geval zich abnormale situaties zouden voordoen in de gezondheid van uw vogels die twijfels oproepen, aarzel dan niet en zet de stap naar de veearts. Deze zal wel de juiste diagnose kunnen stellen en u de geschikte preparaten voorschrijven. Denk zelf nooit dat je slimmer bent dan de paus (zelfs dit kan in twijfel getrokken worden) .
Al is deze bijdrage verre van volledig, toch hoop ik met deze toch iets te hebben bijgedragen aan het welzijn van uw vogelbestand.

Zoniënwoud en Brusselse parken
te klein geworden voor de allochtone
HALSBANDPARKIETEN

Tekst: TJip - ©

Wanneer we de naam Halsbandparkiet horen vallen, moeten we ontegensprekelijk denken aan een exotische parkiet. Van origine afkomstig uit tropisch Afrika en Zuid Azlë. De Halsbanden (Psittacula krameri) behoren tot het rijk van de Animalia in de orde der Psittacidae.

De Halsbandparkiet is een opvallend, groen gekleurde parkiet met een hel rode snavel. Met zijn 42 cm lengte is het een vrij grote vogel met een lange, puntige staart. Het geslacht is nogal duidelijk te onderscheiden. De mannetjes hebben een duidelijke band om de hals die in de nek rose is en in de keelzone zwart, de middelste staartpennen hebben een blauwachtige schijn. Bij de poppen is de halsband minder intensief en ontbreek het zwart in de keelzone, soms ontbreekt de band zelfs helemaal.

Zoals reeds gezegd is de Halsband een exotische parkiet die zijn biotoop heeft in de bossen, parken,steden, tuinen, velden en heggen, dus zowat overal, behalve in de bergen en in de woestijnen. De Halsband is een erg luidruchtige gast met een scherp, doordringend geluid. Hij heeft bovendien ook meer vijanden dan vrienden. Hij leeft het liefst in grote groepen (zeg maar zwermen) zoals wij dat kennen bij onze spreeuwen. Dat de Halsbanden niet tot de meest geliefde vogels behoren bewijst hun vernielzuchtig gedrag. Boeren en telers van graangewassen, zonnebloemen of fruittelers zien ze liever niet in hun buurt. Zo is het niet ondenkbaar dat ze tijdens de oogsttijd, in grote groepjes deze velden bestormen en er een ware ravage achter laten. Ook aan koffieplantages en boomgaarden brengen ze graag een bezoekje. Het resultaat van dergelijke samenkomsten kan leiden tot een vernieling van zowat 20 % van de gewassen.

De Halsbandparkiet zou reeds een populaire huisvogel zijn geweest in de periode van voor onze tijdrekening (het oude Romeinse tijdperk). Wat de voeding betreft is het een zeer gemakkelijke gast, allerhande granen, bessen,fruit en groenvoer staan op zijn dagelijkse menu.

Dit inleidende gedeelte wil ik maar even aanhalen om u de Halsbandparkiet in zijn originaliteit even voor de geest te roepen en om zijn persoonlijkheid even op te frissen. Wanneer we een wandelingetje maken in de Brusselse parken of bossen aan de rand der grootstad zouden we ons wel even in een exotisch land wanen, ware het niet dat we dagelijks te maken hebben met ons Belgisch rotklimaat. Vraag is; waarom hebben die vogels hun vertrouwde omgeving en hun exotische roots verlaten om hier het geluk te komen zoeken ?

De oorzaak is te zoeken bij een zekere Onesikritos, een stuurman van de vloot van Alexander de Grote. Hij bracht als eerste een levende Halsband mee naar het Europese continent. Dit was tevens de eerste papegaaiachtige vogel op het Europese vasteland. Door ontsnapte kooivogels of zelfs door vrijwillige uitzettingen van de Halsbanden begon er zich na verloop van tijd een ware wildgroei te ontplooien op diverse plaatsen in Europa. Deze wildgroei heeft zijn begin gekend in het Zuid-Westen van Griekenland en heeft zich geleidelijk voltrokken over 35 landen op alle continenten. Zijn opmars is niet meer te stuiten en wij zullen moeten leren leven met deze kromsnavel in ons leefmilieu. De parkieten liefhebbers en in t bijzonder de kwekers ervan hebben er toe bijgedragen dat de Halsbanden enorm aan populariteit hebben gewonnen in de laatste jaren. De verschillende mutaties hebben hier alles mee te maken. Zeg nu zelf, wat is er nog mooier dan een tamme, witte Halsband, om dan nog niet te spreken over de lutino of de blauwe mutatie.

Behoudens op Antartica is de grootste populatie van de originele groene wildkleur waargenomen in het Zuid-Westen van Engeland met 12.500 vogels, België met zowat 9.000 vogels, Nederland met 6000 vogels en Duitsland met een hoeveelheid van om en bij de 6.500 vogels.

Om de oorzaak te zoeken naar de grote populatie rond Brussel moeten we even terug in de tijd. De toenmalige directeur van het Brusselse Melipark vond het in 1974 nodig om een aantal Halsbanden de vrijheid te geven. Al snel verspreidden de vogels zich in de nabij gelegen bosjes en parken en zelfs tot in de randgemeenten van Brussel. Het eerste broedgeval kon men reeds noteren in 1975. De vogels pasten zich wonderwel aan en overleefden de soms toch barre winterse periodes in die tijd en zorgden voor het nodige nageslacht. Alleen de sterkere exemplaren overleefden hetgeen er voor zorgde dat ze een zeer sterk ras tot stand hebben gebracht.

Een vriend van mij, die als ambtenaar werkzaam was in deze omgeving, vertelde mij eens dat hij van in zijn bureau op de 9^de verdieping, menige halsband tijdens een erg strenge winter, gewoon heeft zien uit de bomen vallen, dit waren dan waarschijnlijk de zwakke schakels, zeg maar, een natuurlijke selectie.

In 1985 schatte men het aantal reeds op meer dan 500 exemplaren. Eind 2007 werden er, volgens een telling door data Aves, reeds meer dan 7000 halsbanden genoteerd. Momenteel werden er reeds broedplaatsen gevonden in o.a. het Jetse Dieleghembos en het Laarbeekbos, ook het Zoniënwoud is een geliefkoosde thuishaven van de Halsbandparkieten. De broedplaatsen verspreiden zich hoe langer hoe meer over de rest van Brussel en omliggende gemeenten. Eind jaren 90 hadden de Halsbanden een gemeen- schappelijke slaapplaats gevonden op de terreinen van het Navo hoofdkwartier te Evere, sinds enige tijd heeft een groot deel der populatie een overnachtingsplaats gevonden in het Elisabethpark te Koekelberg.

Wegens de overbevolking der regio zijn er reeds heel wat voortrekkers die hun leefgebied meer naar het Noorden hebben verplaatst. Zo kan men in het Antwerpse ook al enkele kolonies aantreffen o.a. in het Schoonselhofpark. Ook in Nederland heeft men eenzelfde tendens kunnen waarnemen. Zo heeft men er reeds enkelen aangetroffen in het Noordelijke Friesland.

Wanneer men nu weet dat de Halsbandparkiet een holenbroeder is zorgt deze overbevolking toch voor enige ongerustheid over het lot van onze eigen holbewoners zoals de boomklever, de diverse spechten- soorten en andere holenbroeders. Zo ontstond er een ware nestholen revolutie waarin meestal onze inheemse kandidaat bewoners het onderspit moesten delven tegenover de opdringerige exoten. Het gevolg van deze strijd laat zich dan ook gevoelen in een sterke afname van onze inheemse holenbroeders op plaatsen waar de kromsnavels de plak zwaaien. Ook de mensenhand helpt gedeeltelijk mee aan de achteruitgang van onze, oh zo vertrouwde spechten e.a. In een echt natuurlijk bos zal er zeker geen gebrek ontstaan aan beschikbare holen. De oude bomen en stronken geven voldoende nestgelegenheden. De stadsparken, de meeste Europese bossen en beschermde milieugebieden worden echter onderworpen aan de strenge regels van bos- en milieubeheer, hierdoor moeten de oudere bomen en gewassen stelselmatig gekapt en moeten dan plaats ruimen voor jongere plantages. Door deze ingrepen zullen er heel wat broedgelegenheden sneuvelen onder deze wetgeving en zal ons rijke vogelbestand verder aftakelen.

Regelmatig komen er klachten binnen op de dienst milieubeheer en worden er schadeloosstellingen geëist voor opgelopen averij aan landbouwgewassen, boom- en wijngaarden.

Toch zien we dat de Halsbandparkiet nog op heel wat bewonderaars kan rekenen. Het jaar 2004 werd immers uitgeroepen tot het jaar van de Halsband parkiet. Dat het een succes was kon men vaststellen aan het aantal liefhebbers die dat jaar een bezoekje brachten aan de verschillende territoria van de Halsbandparkieten.

Wat de toekomst in dit verband nog zal brengen is voorlopig nog koffiedik kijken. Het lijkt er echter toch op dat de grens van uitbreiding nog lang niet is bereikt. In steden als Amsterdam en Brussel zou de opmars misschien beperkt kunnen worden maar buiten de huidige vestigingssteden zouden er voldoende alternatieven aanwezig zijn, het zou hier gaan om kleine stedelijke parken of natuurdomeinen. Volgens U A (Universiteit Antwerpen) zouden er geschikte uitbreidingsgebieden te vinden zijn in Turnhout, Bilzen en Brugge. Het ziet er dus nog rooskleurig uit voor onze Halsbandparkieten in België. De Halsbandparkiet is echter niet de enige papegaaiachtige die in Europa zijn opwachting maakt als broedvogel in de vrije natuur.

Zo is er in Nederland een kolonie Monniksparkieten aan een opmars begonnen en in Dusseldorf leeft er sinds enige tijd een populatie Grote Alexanderparkieten in het stedelijk park.

Wanneer we nu nog het tropisch klimaat naar onze streken kunnen importeren kunnen wij ons op lange termijn misschien verheugen en ons inbeelden dat we in een tropisch land leven dat België heet. Misschien wel een droom die werkelijkheid kan worden voor een van de volgende generaties. Je weet maar nooit met de opwarming van de aarde.