Het is donderdagnamiddag en vandaag heb ik een dagje vrij voor ik een aan een druk weekend begin. Tijd dus om jullie een eerste berichtje te sturen vanuit het Spiderhuis, mijn favoriete cafeetje in Austin.

Ook dit jaar heb ik mijn vlucht naar Texas overleefd, zij het wel dat slechts één van mijn twee zakken met mij Houston bereikten. Mijn proper ondergoed kwam een dag later aan. Het was weer eens wat anders. Boos om de overdreven veiligheidscontroles, het fouilleren, het aan- en uit en aan- en uittrekken van schoenen, het geven van vingerafdrukken en een digitale foto, had ik me dit jaar voorgenomen om mijn stoute schoenen aan te trekken en de waarheid te vertellen aan de douanes wanneer ze zouden vragen naar het doel van mijn reis. Doch op het laatste nippertje bedacht ik mij en maar goed ook... Een nietsvermoedend strijdgenootje uit Italië was wel zo eerlijk om te vertellen dat ze een death row gevangene kwam bezoeken en mocht het bekopen met vier uur ondervraging en het missen van haar aansluitende vlucht.

Het weerzien met Peggy en Michael was hartelijk en warm maar algauw werd ik ondergedompeld in de harde realiteit van het Amerika van vandaag. Peggy vertelde me dat ze werd ontslagen kort na de verkiezingen vorig jaar. De katholieke universiteit waar ze jaren en jaren werkte als verpleegster voor de studenten kreeg een nieuwe directeur, (lees: een republikein) die het niet eens was met haar politieke opvattingen en haar steun aan de strijd tegen de doodstraf. Ook Sheira Theissen, de filosofielerares in wiens les ik twee jaar geleden een lezing mocht geven over Daryl en de doodstraf in Texas werd ontslagen. De nieuwe leiding van de universiteit kon het niet verkroppen dat zij een democrate was en beweerde dat ze haar studenten indoctrineerde. Dit is niet het Irak van Sadam Houssein of het Rusland van Poetin. Dit is Amerika, anno 2005 waar het recht op vrije meningsuiting verder weg lijkt dan ooit.

Jammer genoeg kon ik dit jaar niet mijn intrek nemen in de boomhut bij Dave. Dave's jongste zoon woont er tijdelijk en dus moest ik op zoek naar een nieuwe slaapplaats. Dave zorgde ervoor dat ik terecht kon in het garageappartement van het Maryknollhouse, een religieuze orde die zich onder andere inlaat met de strijd tegen de doodstraf. Al mis ik mijn boomhut, ik ben best wel blij met mijn nieuwe Texaanse thuis. Dave zelf heb ik jammer genoeg nog niet gezien. Hij is op tour met een 100-tal mensen met de Journey of Hope doorheen Texas. De Journey of Hope groepeert zowel familieleden van slachtoffers van misdrijven die zich ondanks alles uitspreken tegen de doodstraf, als ook van familieleden van death row gevangenen die geëxecuteerd werden of nog wachten op hun executie. Zij touren enkele weken door Texas om in scholen, op universiteiten, in kerken en gemeenschapscentra te gaan vertellen over de doodstraf in Texas. Allemaal vrijwilligers die op deze manier hopen om meer mensen te overtuigen nee te zeggen tegen de doodstraf. De bezieler van deze organisatie is Bill Pelke, wiens zoon omkwam samen met tientallen anderen in de Oklahomabombing waarvoor Timothy McVeigh de doodstraf kreeg. Ondanks het verlies van zijn zoon strijdt hij onafgebroken tegen de doodstraf in Amerika.

Veel tijd om uit te rusten van een vermoeiende vliegreis en de jetlag was er niet want al dinsdag vertrok ik s'ochtends vroeg samen met Nancy uit Houston en Sandrine uit Frankrijk naar de Polunsky Unit in Livingston voor een eerste bezoek aan Daryl. Jammer genoeg slechts een twee uur durend bezoek en geen 'special visit' van twee keer vier uur. De gevangenis laat slechts 12 special visits toe per maand voor alle 500 death row gevangenen samen en ik was nummer dertien die enkele weken gelden belde vanuit het buitenland om een 'special visit' voor oktober te reserveren. Jammer maar helaas. Aan de strikte regels in de gevangenis valt niet te tornen. Ze zijn te nemen of te laten, niet te bediscusiëren. Ik moest me dus tevreden stellen met twee uurtjes bezoek. Hoe dan ook was ik blij dat ik toch minstens de zekerheid had dat ik Daryl zou kunnen bezoeken. Enkele weken geleden zag het er nog naar uit dat we mekaar niet zouden kunnen zien omdat ik niet meer op zijn bezoekerslijst stond en hij deze niet voor het eind van oktober zou kunnen aanpassen.

Nog halfslapend lag ik op de achterbank toen we de parking van de Polunsky Unit opreden. Ik opende mijn ogen en zag de gevangenis voor me. Sandrine en Nancy tetterden er op los maar ik hoorde hen niet. De gevangenis maakte opnieuw zo een overweldigende, verstillende indruk op mij. Er was niets veranderd tegenover de voorbije jaren. Het was nog steeds dezelfde grote betonnen bunker omringd door rijen prikkeldraad en omheining. Ik voelde mijn hart kloppen in mijn keel. Het was weer zo ver. En ik leek er zo niet klaar voor. Zag er tegenop om binnen te gaan, mij te laten opsluiten en vooral Daryl opgesloten te zien, hem daar na twee uur terug te moeten achterlaten. Het is het vierde jaar op rij dat ik naar hier kom om hem te bezoeken en niets lijkt te veranderen. Alles blijft hetzelfde, niet alleen het gevangenisgebouw, ook Daryl's situatie en deze van de 500 andere death row gevangenen. We boeken kleine overwinningen, niet in het minst onlangs het verbod om nog langer death row gevangenen die minderjarig waren op het moment van de feiten te executeren. Maar toch, de ene executie blijft de andere opvolgen. In september werd Frances Newton geëxecuteerd, de eerste zwarte vrouw sinds de herinvoering van de doodstraf in 1976. Zij werd beschuldigd van de moord op haar man en twee kinderen. Ondanks een overweldigende waslijst aan twijfels over haar schuld werd ze toch geëxecuteerd. Terwijl ik hier ben zullen er drie executies voltrokken worden...

Daar stond ik, voor de deur van de Polunsky Unit. Hiervoor had ik op het laatste nippertje beslist om toch terug naar Texas te komen dit jaar. En dus zat er niets anders op dan met een klein hartje door de metaaldetector te lopen en de ijzeren deur achter mij te laten dichtvallen. Daryl wachtte op mij...

Ik was ontzettend zenuwachtig voor dit weerzien. Daryl had mij van zijn bezoekerslijst geschrapt in april omdat hij boos was op mij en hij een punt wou zetten achter 11 jaar vriendschap. Ik had hem teleurgesteld. En al doe ik niets minder dan wat ik kan voor hem vanuit België, het is niet altijd wat hij van mij verwacht. Als Daryl teleurgesteld is in iemand is het zeer moeilijk om dat broze vertrouwen terug te winnen. Hij heeft het ontzettend moeilijk om mensen te vertrouwen, zelfs de mensen die het alleen maar goed met hem menen, ook mij die meer dan 11 jaar met hem correspondeert. Zijn goeie vriend heeft hem er 14 jaar geleden ingeluisd om zijn eigen leven te redden. Zo is Daryl op death row geraakt en zo is Daryl zijn vertrouwen in mensen verloren. Niemand kan hem dit kwalijk nemen, maar het maakt onze relatie niet altijd even makkelijk. Ik had er dan ook geen idee van hoe hij zou reageren als hij mij zag. Hoe dit bezoek zou verlopen.

Al vijf dagen zaten de death row gevangenen dinsdag op 'lock down', of 24 uur op 24 in hun cel zonder 'gelucht' te worden. Meestal moeten ze dan ook inboeten op het aantal douches per week en de kwaliteit van het eten en worden alle cellen volledig doorzocht. 'Lock down' is een soort collectieve straf doch de aanleiding ervoor is niet altijd even duidelijk en vaak heel arbitrair. 'Lock down' heeft ook tot gevolg dat je langer dan anders moet wachten vooraleer de gevangene geëscorteerd wordt naar de bezoekersruimte en zo gebeurde het dat ik dinsdag 45 minuten moest wachten eer ze Daryl geboeid binnenbrachten. Die minuten leken een eeuwigheid...

Het weerzien was in het begin zeer moelijk, pijnlijk, vol harde verwijten die ik niet anders kon dan over mij laten gaan. Tegenin gaan had geen zin en ik wou geen twee uur kostbare bezoektijd verliezen aan eindeloze discussies die uiteindelijk nergens toe leiden. Onze werelden liggen zo mijlenver uit elkaar dat het soms onmogelijk is uit te leggen waarom ik er niet altijd in slaag te doen wat hij van mij verwacht. Maar het was met momenten ook weer heel erg fijn praten, delen, samen lachen en huilen. Het voorbije jaar heb ik zijn volledige dossier in kleine pakketjes naar hem opgestuurd zodat hij eindelijk na 14 jaar de neerslag van zijn proces kon lezen. Hij vertelde hoe moeilijk hij het had gevonden om door het lezen alles opnieuw te herbeleven en hoe zeer hij zijn moeder miste tijdens het lezen van haar getuigenissen. Sinds zijn proces hebben ze mekaar niet meer gezien. Het brak mijn hart te zien hoe zeer dit alles hem raakt en het centimeters dikke glas tussen ons was weer zeer voelbaar aanwezig. Het maakt elk beetje troost onmogelijk. ‘Witte’ Miss Williams was onverbiddelijk als altijd en na 2 veel te korte uren voor een weerzien na een jaar, moest ik Daryl opnieuw achterlaten. Het afscheid, al was het maar voor heel even, viel me ontzettend zwaar. Er was nog zoveel te zeggen, te vragen, uit te leggen, nog zoveel verloren vertrouwen terug te winnen, maar de tijd was op. Twee of vier uur bezoektijd, het is een wereld van verschil. Leeg en uitgeput stond ik weer buiten waar de warmte van de zon zoals steeds wat verlichting bracht. En terwijl we de Polunsky Unit en Daryl achter ons lieten, viel ik doodmoe in slaap op de achterbank. Die avond in bed in de Olivebranch nam ik me voor om er alles aan te doen om Daryls mama bij hem op bezoek te krijgen. 14 jaar is lang genoeg geweest.

Ook woensdag was opnieuw vroeg dag om de bus te halen naar Austin waar ik tot zondag bij Lily en Mike zou blijven. Aan het Greyhound busstation viel het mij op hoe zeer de armoede, de kloof tussen arm en rijk en de segregatie zichtbaar zijn in het straatbeeld. In en rond het busstation zwerven tientallen bedelaars rond. Vaak jonge mensen, zwarten of Hispanics, zonder toekomst terwijl rondom de torenhoge buildings prijken waar blanke businessmensen in maatpak hun weg banen naar de top. Het lijkt een karikatuur maar het is de dagelijkse realiteit in Amerika. Meer en meer mensen leven onder de armoedegrens, maar al te vaak de minderheden. De meeste jobs in winkels of restaurants betalen minder dan het leefloon en vele mensen zijn gedwongen twee jobs te werken om een zekere levensstandaard te hebben. Amerika is er sinds ik hier kom absoluut niet op vooruit gegaan. En ik betrap er me op hoe meer ik me hier een buitenstaander voel, een vreemde en me distantieer van wat ik rondom mij zie. Nooit zal ik me hier thuisvoelen.

Maar gelukkig zijn er vele schitterende Amerikanen zoals (zwangere) Lily die me enthousiast als altijd kwam oppikken aan het busstation in Austin en die er alles aan doet opdat Texas ondanks alles toch ook een beetje thuiskomen betekent. Ik nam mijn intrek in de vertrouwde logeerkamer en maakte kennis met Marleen uit Chicago, een ongelofelijk gedreven vrouw die aan het hoofd staat van de National Campaign to End the Death Penalty en met Susja, een Afro-Amerikaan uit Callifornia, die 12 jaar onschuldig op death row doorbracht alvorens hij werd vrijgelaten. Puur racisme lag aan de grond van zijn veroordeling. Zij zouden beiden s’avonds spreken in het kader van de ‘voices of death row’-tour die ze doen doorheen Amerika. Het werd een energieke, ontroerende en met momenten tranenverbijtende avond met schrijnende getuigenissen. Avonden als deze sterken mij in mijn persoonlijke strijd voor Daryls leven en overtuigen mij om Daryl niet op te geven, hoe moeilijk het soms ook is, hoe hard en nietsontziend hij soms ook kan zijn. Op zo’n momenten voel ik mij deel van een groter geheel, verbonden met een groep van mensen die allemaal strijden om hetzelfde, elk met hun eigen verhaal maar toch zo herkenbaar. Het geeft mij nieuwe enegie maar tegelijkertijd stel ik me ook de vraag hoe lang ik nog naar Texas moet komen, naar dergelijke hartverscheurende lezingen moet gaan, nieuwe mensen met nieuwe gelijksoortige verhalen moet leren kennen, alvorens er wezenlijks iets gaat veranderen. Mijn lijstje emailadressen wordt alsmaar langer, het aantal jaren dat ik naar Texas kom ook, de tijd voor Daryl dringt.

Vandaag was rustdag. Ik was er aan toe om die eerste dagen Texas wat te laten bezinken, mijn draai hier opnieuw wat te vinden. Morgen en de komende dagen ga ik naar de jaarlijkse conferentie van de National Coaltition to Abolish the Death Penalty en op zaterdagnamiddag is er de grote mars voor een moratorium op de doodstraf. Op zondag reis ik terug naar Houston voor een ongetwijfeld tweede bewogen week. Hou jullie goed daar in Belgie. Tot een volgend berichtje.

Lieve groetjes,

Marjan

Dag allemaal,

Het is maandagochtend en ik heb eindelijk weer even de tijd om achter mijn laptop te kruipen om jullie een tweede berichtje te schrijven. Vannacht heb ik terug in de Olive Branch geslapen, na een lange autoreis met Dave en Peggy die me van Austin terug naar Houston bracht.

Net als jullie heb ik van zaterdag op zondag een uurtje langer mogen slapen en het kwam als geroepen, de voorbije dagen in Austin waren lang en vermoeiend, confronterend en emotioneel. De National Coalition to Abolish the Death Penalty, de grootste anti-doodstrafbeweging in Amerika, hield haar jaarlijkse conferentie in Austin. Van over heel Amerika kwamen anti-doodstrafactivisten afgezakt naar Texas. Ik prees mezelf heel gelukkig dat ik er ook mocht bij zijn. Wat ongetwijfeld op het eerste zicht nogal saai klinkt, zo'n 3-dagen durende conferentie, werd een energiek en krachtig gebeuren met interessante workshops, ontroerende documentaires en overweldigende, inspirerende sprekers. Het was voor mij een unieke gelegenheid om nieuwe mensen te leren kennen van over heel Amerika met allemaal eenzelfde doel voor ogen: het bestrijden van de doodstraf. Mensen die je niet persoonlijk kent maar met wie je je verbonden voelt, die energie geven, waarbij je maar drie woorden nodig hebt om je verhaal over te brengen omdat ze allemaal heel goed weten waar het over gaat. Ik voelde mij ontzettend vereerd om deel uit te maken van deze groep van unieke, geëngageerde mensen en met hen te mogen delen.

De drie hoogtepunten voor mij tijdens de conferentie waren: de voorstelling van de Journey of Hope, de speech van Bryan Stevenson en de uitreiking van de 'Lighting the Torch Award' aan Dave.

The Journey of Hope-tour eindigde zaterdagochtend, na een 17-daagse rondreis in 15 verschillende steden in Texas op de conferentie in Austin. 50 van de bijna 100 sprekers op de tour waren aanwezig op de conferentie en stelden zichzelf voor. Eén voor één mensen die één of meerdere familieleden of vrienden verloren, door moord of door een executie, sommigen door beiden. Samen vormen zij de Murder Victim Families for Reconciliation, een organisatie die strijd tegen de doodstraf en voor herstel en vergeving. Hun getuigenis was overweldigend en verstillend. Zij zijn het levende bewijs dat de doodstraf niet heelt maar alleen maar meer leed toevoegt, nieuwe familieleden van moordslachtoffers creëert. Ik heb het geluk dat ik tijdens mijn voorbije Texasreizen en ook dit jaar op de conferentie, een aantal van deze mensen persoonlijk mocht leren kennen. Mijn bewondering en respect voor hen is eindeloos, hun inzet doet mijn eigen engagement verbleken.

Bryan Stevenson is een Afro-Amerikaanse advocaat en directeur van het Equal Justice Initiative in Alabama, een organisatie die vecht voor een eerlijk en humaan rechtssysteem gebaseerd op gelijkheid en respect voor mensenrechten. Meer dan eens hoorde ik de voorbije week de vergelijking maken tussen de zeer traag op gang komende hulp van Amerika aan de slachtoffer van de orkaan Cathrina nadat deze New Orleans had verwoest en het Amerikaanse rechtssysteem. De duizenden slachtoffers van de orkaan waren zwart en arm en snelle hulp voor deze groep van mensen leek geen prioriteit voor Bush's regering. Velen van de slachtoffers zijn op de vlucht, hebben niets meer en geld voor de heropbouw van New Orleans lijkt er niet te zijn. Amerika stopt zijn armen en minderheden liever massaal in de gevangenis dan geld te pompen in huisvesting, onderwijs of gezondheidszorg voor deze mensen. Dit doorbreken lijkt onbegonnen werk in het Amerika van vandaag. Gelukkig zijn er mensen zoals Bryan Stevenson en ongetwijfeld duizenden andere Amerikanen die hun stem laten horen tegen dit onrecht. Bryan's speech tegen de doodstraf en voor een humaan rechtssyteem was ontroerend en inspirerend Hij mocht van mij nog uren doorgaan. Hij is het soort mensen dat de potentie in zich draagt om een massa mensen te beroeren en mee te slepen in zijn strijd. Ik was alleszins verkocht.

Zaterdagavond was het afsluitende banket waarop een aantal mensen in de bloemetjes werden gezet en een award zouden ontvangen. Eén van hen was Dave en ik was ontzettend vereerd dat ik die avond door hem was uitgenodigd om aan zijn tafel te zittten. Dave kreeg van de NCADP de 'Lighting the Torch Award' voor zijn blijvende inzet in de strijd tegen de doodstraf. Hij is een inspiratiebron voor velen, niet in het minst voor mijzelf. Hij maakt voor mij keer op keer naar Texas komen mogelijk, zorgt dat ik onderdak heb, brengt me met de meest schitterend mensen in contact, laat mij deel zijn van zijn strijd, is deel geworden van die van mij en Daryl. Ik heb zo onbeschrijflijk veel aan hem te danken. Ik was dus meer dan blij dat hij die avond een award kreeg. Niemand verdiende die meer dan hij. En ik was ontzettend fier dat hij mij tijdens zijn speech vernoemde als een vriend en strijdgenoot.

Dave kreeg in het bijzonder de award om iets wat in november vorig jaar gebeurde. Toen ik vorig jaar na een ontzettend zware Texasreis omwille van Dominique's executie eindelijk terug naar huis mocht, stond 2 weken later, op 17 november 2004, de executie van Anthony Fuentes gepland. Hij was de kleinzoon van Guy en Ursula, de zoon van Tammy. Mensen die mij zeer nauw aan het hart liggen. Een half uur voor Anthony's executie sprak ik nog met Tammy en Guy over de telefoon, het enige beetje steun dat ik hen toen vanuit België kon geven. Een half uur later was Anthony dood, vermoord door Texas. Dave, die tijdens de executie buiten stond te protesteren aan de Walls Unit in Huntsville met een bevende Ursula in zijn armen, was het zo beu om opnieuw iemand te moeten verliezen dat hij besloot onder de gele tape die de betogers op 50 meter afstand houdt van de toegang tot de death chamber, te kruipen. Hij werd onmiddellijk gearresteerd en enkele uren vastgehouden. Toen hij tijdens zijn proces, begin februari van dit jaar veroordeeld werd tot het betalen van een kleine boete, weigerde hij ook maar één dollar aan het rechtssysteem te geven en verkoos hij vijf dagen in de gevangenis door te brengen. Hij werd onmiddellijk opgesloten. Het vraagt moed om dit te doen, zeker in Texas.

De conferentie bestond jammer genoeg niet alleen uit hoogtepunten. Vrijdagnamiddag, in een workshop over het Amerikaanse rechtssyteem, kreeg ik te horen dat er op dit ogenblik een wetsontwerp voorligt in de senaat dat de beroepsprocedure in een federaal gerechtshof zo goed als onmogelijk maakt. Dit is een klein drama. Het betekent dat het leven van de death row gevangenen volledig in handen ligt van de Court of Criminal Appeals in de staat. Nog nooit in het verleden in Texas werd een death row gevange vrijgelaten of zijn straf omgezet in levenslang door deze rechtbank. De 'positieve' beslissingen werden steeds genomen op federaal niveau. Als de wet er doorkomt, en die kans is zeer groot, heeft zij terugwerkende kracht en zal ze ook van toepassing zijn op Daryl. Dit nieuws staat bijna gelijk aan te horen krijgen dat Daryl een executiedatum heeft. Het maakt zijn kansen, en deze van de 406 terdoodveroordeelden in Texas, op een een herziening van zijn zaak zo goed als onbestaande. Ik was heel even niet goed van dit nieuws.

Maar tijd om hier lang ondersteboven van te zijn was er niet. De wet is er nog niet en Daryl heeft nog geen executiedatum. Opgeven is dus geen optie, maar de tijd dringt. Ik heb dan maar mijn stoute schoenen aangetrokken om met twee advocaten te gaan praten die aanwezig waren op de conferentie. Jim Marcus, directeur van het Texas Defender Service, een organisatie die de onbezoldigde verdediging van death row gevangenen op zich neemt tijdens hun beroepsprocedure en David Dow, de directeur van het Texas Innocent Project die de verdediging op zich neemt van death row gevangenen die beweren onschuldig te zijn. Zij zijn beiden het beste wat een death row gevangene kan overkomen. Mijn kansen bij Jim Marcus waren nihil omdat zijn organisatie zo overbevraagd is. Toch beloofde hij me om contact op te nemen met Daryl's huidige advocaat en mij een kopie te bezorgen van zijn beroepsschrift. Nog Daryl, nog ik weten tot op vandaag wat zijn advocaat heeft ingediend bij de State of Criminals Appeals, jaren geleden. Hopelijk weten we dit binnenkort wel. David Dow beloofde mij eind november Daryl te gaan opzoeken en contact op te nemen met zijn huidige advocaat om samen te werken aan zijn zaak. Het zal ongetwijfeld nog een hoop lobbywerk vragen vanuit België eer het zover is, maar de eerste belangrijke contacten zijn gelegd. Ik was ontzettend blij met deze kleine stap. Nu Daryl nog overtuigen om mij hierin te vertrouwen.

Zaterdagnamiddag was de zesde jaarlijkse mars tegen de doodstraf. Met meer dan vijfhonderd liepen we door het centrum van Austin om te eindigen aan de ambtswoning van de goeverneur. De voorbije drie jaar eindigde mijn Texasreis steeds met de mars, nu viel ze er middenin. Maar geloof me, er was genoeg frustratie. Dominique en Anthony werden een jaar geleden geëxecuteerd, Frances Newton liet het leven een maand geleden, Chuck Thomsy kreeg een herziening van zijn proces maar werd deze week opnieuw ter dood veroordeeld, Tucky Williams, een terdoodveroordeelde in Callifornië werd genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede maar kreeg hoe dan ook een executiedatum voor december, 6 executies zullen voltrokken worden voor het einde van het jaar, alleen al in Texas,... De mars was zoals steeds een ideale uitlaatklep. Ik heb mezelf 'therapeutisch' hees geschreeuwd bij de goeverneur. Ik kan er dus weer tegen voor een tweede week in Texas.

Binnen een half uurtje komt Blackie, Daryl's jeugdvriend mij oppikken. Verslag daarvan krijgen jullie ongetwijfeld binnen enkele dagen.

Heel veel liefs,

marjan

Dag allemaal,

Tijd voor een derde berichtje vanuit Texas.

Maandagvoormiddag belde ik Blackie, Daryl's jeugdvriend, met de vraag of hij eventueel misschien deze week tijd kon vrijmaken voor mij om Daryl's familie te gaan opzoeken. Nog geen twee uur later stond hij voor de deur van de Olive Branch. Het werd een blij en hartelijk weerzien. Samen gingen we naar Blackie's mama voor wie ik speciaal chocolade met hazelnoten vanuit België had meegebracht, haar favoriete chocolade zo liet ze me vorig jaar weten. Ik wist dus wat te doen. Ze was ontzettend in de wolken met deze kleine verrassing en nodigde mij prompt uit om later op de dag van haar, Gombo, te komen proeven. Een overheerlijk stoofpotje met kip, zeevruchten, pepers en rijst uit Louisiana. Nooit gedacht dat ik ooit eens enthousiast zou zijn over het eten in Texas. Ik had ook het geluk om Blackie's jongste broer te onmoeten. Hij was net vijf maanden vrij uit de gevangenis nadat hij 10 jaar had gezeten. Toen hij 22 was werd hij veroordeeld tot 50 jaar cel voor het dealen van drugs. Dankzij Blackie's financiële steun voor goede advocaten, kwam hij na tien jaar vrij en probeert hij nu met Blackie's hulp een leven op te bouwen. Blackie zelf vertelde me dat ook hijzelf ooit ternauwernood aan de doodstraf is ontsnapt. De jury bevond hem gelukkig niet schuldig. Ik was verbaasd maar het deed deugd te horen dat voor één keer het rechtsapparaat gedaan had wat het moest doen.

In afwachting van etenstijd reed ik met Blackie naar Daryl's vader in de hoop zijn jongste broer daar ook te treffen. Daryl's vader was thuis. Spontaan begon hij te vertellen over Daryl's rechtszaak en het verbaasde me hoe hij, soms woordelijk, zich zoveel details kon herinneren. Ze kwamen overeen met wat ik het voorbije jaar in Daryl's dossier had gelezen. Ik ben er nog steeds niet uit wat te denken over Daryl's vader. Het is allemaal zo dubbel. Het is onbetwistbaar dat hij diep geraakt is door de veroordeling van zijn zoon en de onrechtvaardigheden die zijn gebeurd tijdens zijn proces. Meer dan wie ook is James overtuigd van de onschuld van zijn zoon. Maar als ik hem zo aangeslagen hoor vertellen over het proces en over Daryl, kan ik niet anders dan me vragen stellen bij zijn oprechtheid. Waarom gaat hij zijn zoon slechts één keer om het jaar bezoeken en vaak dan nog omdat Dave hem opbelt en meeneemt? Het lijkt zo tegenstrijdig.

Op de terugweg naar Blackie's mama vertelde ik hem, zonder enige bijbedoeling, dat het mijn wens was om de zoon van het koppel dat werd vermoord tijdens het misdrijf waarvoor Daryl ter dood is veroordeeld ooit te kunnen ontmoeten. Een wens die al langer bestaat maar waarvan ik dacht dat ik hem toch nooit zou kunnen realiseren. Blackie vond dit een zeer goed idee en vond dat ik dit niet als een op voorhand verloren zaak mocht beschouwen. Niet proberen komt niet voor in zijn woordenschat. En dus werd de hele wijk gemobiliseerd om James Junior Fitzgerald's nummer op te snorren. Na enkele telefoontjes hadden we zijn nummer te pakken. Wauw, dit kwam zo onverwacht en ik wist niet of ik hier wel klaar voor was. In gedachten had ik al honderd keer met deze man gepraat maar nu ik er zo dicht bij was, was ik plots niet meer zo zeker of dit echt zo'n goed idee was. Maar Blackie liet me niet veel bedenktijd en belde de man die ondertussen zowat vanachter in de dertig moest zijn. Hij stelde me voor, vertelde dat ik hem wou spreken en vroeg of hij het zag zitten. Ik voelde mijn hart tekeer gaan in mijn keel. Dit leek zo onwezenlijk. Blackie legde af en vertelde me dat hij binnen een kwartiertje zou terugbellen maar dat hij het op het eerste zicht wel zag zitten om mij te onmoeten. Na een overheerlijke maaltijd bij de warme en gastvrije familie Walker, belde hij terug. Bij nader inzien zag hij het toch niet zitten. Hij wou het verleden laten rusten. Niet opnieuw opgraven wat ergens een plaats had gekregen. Ik kon het hem niet kwalijk nemen. Toch was ik ontzettend teleurgesteld. Ik had er zo dicht bijgestaan. Zou hem eindelijk kunnen vragen wat er precies die nacht was gebeurd, hoe de openbare aanklager hem had benaderd, hoe hij staat tegenover de doodstraf. James Junior Fitzgerald had een belangrijk bondgenootje kunnen worden in mijn strijd voor Daryl's leven. Ik heb het geprobeerd en zal Blackie steeds dankbaar blijven voor zijn doortastendheid.

Ik wou nog die zelfde dag Daryl's jongste broer gaan oppikken om langs te gaan bij zijn mama. Toen we in de gietende regen aankwamen bij de sociale woonblokken waar Regi woont, bleek hij niet thuis. Niet getreurd, Blackie beloofde ook devolgende dag vrij te maken voor mij. We schoven een briefje onder de deur met de boodschap dat we s'anderendaags om 14u zouden langskomen.

En zo reden we dinsdagnamiddag opnieuw naar Regi. Deze keer hadden we meer geluk. Regi was thuis. Heel de namiddag heb ik doorgebracht met Blackie en Regi, pratend over vroeger, over Daryl, over het proces en wat zij zich nog herinneren, hun jeugd samen, over hoe de 'black people' behandeld worden door de maatschappij en hoe de politie en het rechtsapparaat daar een afspiegeling van zijn. Regi en Blackie zijn de beste sociologen die je je kan indenken, zonder diploma maar ervaringdeskundigen van het eerste uur. Zij weten verdomd goed hoe de realiteit in elkaar zit. Het deed me echt deugd te zien hoe ze allebei zichtbaar genoten van mijn bezoekje. En ik genoot mee. Regi besloot dat ik dit jaar Daryl's 90-jarige grootmoeder maar eens moest ontmoeten, de mama van zijn vader. En zo geschiedde het. Het was een ontzettend fijne ontmoeting, doch ook een verstillende confrontatie met de schrijnenende, armoedige omstandigheden waarin zij moet zien te overleven. Maar haar scheen het niet te deren. Fier vertelde ze over haar tuintje en de bomen en planten die ze onderhoudt. Een uurtje later stond ik weer buiten met een appelsien van eigen kweek in de hand en God's zegen als afscheidscadeau.

Onze laatste stop was bij Daryl's mama die ik vorig jaar voor het eerst mocht ontmoeten. Ze leek ontzettend opgezet met mijn bezoekje. Ik was heel erg blij haar terug te mogen ontmoeten. Alles aan haar doet me zo aan Daryl denken. Ik hou van haar oprechtheid en directheid. Tijdens het bezoek viel mijn oog op de foto van Daryl en mij die ik haar vorig jaar had gegeven. Hij preikte aan de muur tussen andere foto's. Het deed me glimlachen. Regi vertrouwde me toe dat zijn moeder sinds mijn bezoek vorig jaar hem voor het eerst in 14 jaar wat geld had gegeven om op Daryl's rekening te storten. Het deed me glimlachen. Het lijken details maar in mijn ogen kleine stappen voorwaarts. Ik vertelde haar wat de Daryl me dinsdag had toevertrouwd, hoe hij haar miste na het lezen van haar getuigenis op het proces, hoe hij verlangde haar eindelijk na 14 jaar stilzwijgen terug te zien. Het leek haar te raken. Doch, zo zegde ze, zou ze haar zoon pas gaan opzoeken als ze er klaar voor was. De tranen in haar ogen verraadden dat ze het meende. Ik kan alleen maar hopen dat ze niet wacht tot het te laat is.

Ik was net op tijd terug voor mijn afspraakje om uit te gaan eten met Robin. Ik had er naar uitgekeken om haar terug te zien. Het kleine zaadje dat ik twee jaar geleden plantte tijdens mijn lezing over Daryl en de doodstraf in haar filosofieles is ondertussen uitgegroeid tot een heel bos. Robin is met 4 terdoodveroordeelden beginnen corresponderen en wekelijks bezoeken. 2 van hen, Dominique en Anthony, zijn ondertussen geëxecuteerd, eentje, Randy, zijn doodstraf werd omgezet in gevangenisstraf omwille van zijn minderjarigheid op het moment van de feiten, en de laatste, Tony Ford, heeft een executiedatum voor 7 december. Hij heeft haar gevraagd om getuige te zijn bij zijn executie. Hoeveel kan een meisje van net 20 aan? Drie executies op minder dan twee jaar tijd hebben haar elk greintje jeugdig idealisme ontnomen. Na Tony's executie stopt ze er mee. Death row zal haar missen. Zelden heb ik zoveel gedrevenheid en engagement in zo'n jong iemand ontmoet. Het is samen met haar drie vrienden op death row vermoord.

Gelaten kwam ik rond 9u s'avonds terug in de Olive Branch waar Dave, Peggy, Bill Pelke en Wayne me 10 minuutjes later trakteerden op een onverwacht, avondlijk bezoekje. De gezelligheid en warmte van deze mensen lieten de geladenheid van mijn gesprek met Robin vervagen.

Vandaag moet ik enkel naar de Office Depot om een voorraadje papier en enveloppen te laten verzenden naar Daryl zodat hij weer een jaartje verder kan en naar de bank om geld te wisselen in munten zodat ik de komende twee dagen Daryl kan tracteren op wat hij maar wil uit de automaten in de bezoekersruimte. Om 18u30 ga ik naar het maandelijkse protest tegen de doodstraf georganiseerd door Amnesty International. De executie die gepland was voor vandaag werd uitgesteld. De man heeft op het laatste nippertje bekentenissen afgelegd over een andere moord waarvoor iemand anders in Louisiana de doodstraf kreeg. Je kan het zo gek niet bedenken of het gebeurt hier.

Het is woensdagmiddag, één uur, wanneer ik dit schrijf en ik heb eindelijk de kans gehad om met Daryl's advocaat over de telefoon te praten. Ik ben niet helemaal ontevreden over ons gesprek. Hij was zeer geïnteresseerd in mijn poging om de zoon van de slachtoffers te pakken te krijgen. Ik beloofde hem zijn telefoonnummer door te mailen. Maar één ding dat hij zegde bracht me volledig van de kaart. Daryl's 'vriend', de echte moordenaar, die tegen hem heeft getuigd en in ruil vijftig jaar gevangenisstraf kreeg, is deze week, na vijftien jaar vrijgekomen. Er zijn geen woorden om jullie te beschrijven wat dit nieuws met me doet. De onrechtvaardigheid is on(ver)draagbaar.

Hou jullie goed daar in België. Ik ben stilaan aan het aftellen naar zaterdag. Maar hopelijk eerst nog twee dagen, acht uur, doorbrengen met Daryl. Vandaag begint op death row een protestactie van een aantal gevangenen waaronder Tony Ford die binnenkort geëxecuteerd wordt. Mijn hart en steun is bij hen toch hoop ik stilletjes dat het geen invloed heeft op mijn geplande bezoeken aan Daryl. Ik hou jullie op de hoogte in een laatste berichtje.

Lieve groetjes,

Marjan

Dag allemaal,

Donderdag was het weer vroeg dag. Uitslapen in Texas is niet aan de orde. Nancy en Sandrine pikten me rond achten op om naar Livingston te rijden. Vandaag was dan eindelijk mijn lang verwachte en naar uitgekeken eerste 'special visit' met Daryl. Ik was ontzettend zenuwachtig, wist niet wat te verwachten, gezien de geladenheid van ons laatste bezoek. Maar ik zou het snel genoeg weten. Alhoewel, snel... Bij het inchecken was het complete chaos. De computer bleek stuk en het duurde eindeloos lang eer het nodige papierwerk achter de rug was en ik de door de vier ijzeren deuren naar binnen mocht wandelen. Eens in de bezoekersruimte duurde het nog eens een uur eer ze Daryl eindelijk uit zijn cel haalden. Het zijn uren die meer dan dubbel tellen. Zeker als er op dat moment net een laatste afscheidsbezoek aan de gang is. Het blijft zo onwezenlijk, surreëel om s'ochtends in de bezoekersruimte een man in de ogen te kijken waarvan je met zekerheid weet dat hij zes uur later dood zal zijn. Zijn familie was daar om afscheid te nemen, achter glas weliswaar. En al probeerde ik er geen deel van te zijn, me af te schermen, niet te luisteren naar wat werd gezegd, de bezoekersruimte laat niet echt veel ruimte om op iets anders te focussen.

Het bezoek met Daryl verliep met momenten moeizaam, hard tegen hard, vol pijnlijke, onterechte verwijten. In die mate zelfs dat Nancy, die in de bezoekersboks naast mij zat, op een gegeven moment vroeg of alles ok was met mij. Ik begreep niet zo goed vanwaar plots de vraag. Later, weer buiten, vertelde ze me dat haar vriend Roy, die min of meer kon horen wat Daryl zei, geschokt was door de manier waarop hij mij, zo vond hij, onheus behandele. Ik vond het best schattig dat andere death row gevangenen die me geeneens kennen het al voor me beginnen opnemen. Maar tegelijk ook wel schrijnend. Roy vertaalde in zekere zin ook wel mijn gekwetste gevoelens. Gelukkig kan ik zien en begrijpen vanwaar het komt. De frustratie en pijn, de vijandige omgeving, het isolement, de onzekerheid die al vijftien jaar lang zijn dagelijkse realiteit zijn,..

Maar het was met momenten ook echt genieten van elkaars aanwezigheid. Ik vertelde hem wat ik de voorbije dagen had gedaan, over Blackie, Regi, zijn vader en moeder en hij genoot zichtbaar van de verhalen. Ik vond, hoe moeikijk ook, dat ik hem moest vertellen dat Matt Terrell deze week was vrijgekomen. Zelden heb ik Daryl zo emotioneel gezien. De tranen stonden in zijn ogen en het duurde een tijd eer hij zich terug een beetje kon herpakken. Wat had ik hem maar wat graag even geknuffeld. Ik besefte dat dit nieuws ontzettend hard moest aankomen, het had mij al tot tranen toe bewogen toen zijn advocaat het mij vertelde. Er waren geen woorden goed genoeg om troost te brengen, de woede weg te nemen. Het is ook zo onvatbaar, onrechtvaardig. Matt loopt vrij rond, Daryl wacht op zijn executie. Nog meer frustratie en pijn.

De vier uur waren zo weer om en tegen het einde van ons bezoek leek het water weer wat minder diep tussen ons. Toch was ik blij dat dit nog niet het definitieve afscheid was. We waren er beiden nog niet klaar voor. Ik vond het ontzettend moeilijk om hem geboeid te zien weggebracht worden. Maar zijn knipoog voor hij uit het zicht verdween deed wonderen. Toen ik weer buiten kwam, waar Nancy op me wachtte, voelde ik me net een uitgewrongen spons. Dit bezoek had zoveel van me gevraagd, al mijn energie opgezogen. Toen we samen naar Huntsville reden waren mijn gedachten bij Daryl. Ik wist zeker dat hij zich ellendig en alleen zou voelen. Het nieuws dat Matt vrij was, moet hem ontzettend geraakt hebben. Ik was dan ook heel erg dankbaar dat er ik toch minstens s'anderendaags nog voor hem kon zijn.

De dag zat er nog niet op. Melvin werd die avond geëxecuteerd en dus reden we met ons drietje naar Huntsville om deel te nemen aan het protest voor de Wallsunit waar de executies plaatsvinden. Toen we rond 17u30 aankwamen was de gele tape al gespannen, het signaal dat de executie zou doorgaan. Slechts enkele mensen waren opgedaagd. De laatste keer dat ik op deze zelfde plaats stond was met de executie van Dominique Green. Het bracht zoveel herinneringen terug van die afschuwelijke avond, 26 oktober vorig jaar. Ik had toen gezworen nooit meer naar de Walls terug te komen, maar hier stond ik weer. Om stipt zes uur staken de familieleden de straat over. Twintig minuten later kwamen ze weer naar buiten. Het teken. Melvin was geëxecuteerd, vermoord door de staat Texas. In Huntsville staat niemand stil. Het leven gaat gewoon zijn gewone gangetje. Ik geraak aan veel dingen gewend in Texas maar hieraan zal ik nooit wennen. Het moet ondertussen zowat de tiende keer zijn dat ik van dicht bij getuige ben van deze surreële waanzin. Geloof me, het went niet.

Op onze terugweg naar Houston, kreeg Nancy een telefoontje met het ongelofelijke nieuws dat Chuck Thomson was ontsnapt uit Harris County Jail. Chuck werd vorige vrijdag tijdens een herziening van zijn proces voor de tweede maal ter dood veroordeeld. De man had letterlijk niets meer te verliezen. Chuck is één van Dave's vrienden op death row en Dave zal het geweten hebben want enkele uren later stond de federale politie voor zijn deur. Vanavond, meer dan 24u later is hij nog steeds niet teruggevonden. Ik kan alleen maar hopen dat hij ergens veilig is. Als de politie hem vindt zal het niet zijn om hem te arresteren...

Vandaag was mijn laatste dag. Mijn laatste bezoek aan Daryl. Dave kwam me al vroeg oppikken maar het duurde weer eindeloos eer ik het ondertussen zo vertrouwde gerammel van ijzeren sleutels hoorde aan de deur tegenover mij. Daryl werd geboeid binnengebracht. Dit werd een cruciaal bezoek. Maar de vier uur waren lang genoeg om alles uit te klaren, bij te praten, geschonden vertrouwen terug te winnen, te lachen en te huilen, weg te dromen, te vergeten. Hoe verder de tijd verstreek hoe meer we beiden genoten van elkaars aanwezigheid. Tot de ijskoude, zo gehate 'you're time's up ma'am, telephone down'. Ik vond het onbeschrijfelijk moeilijk om afscheid te nemen voor wie weet hoe lang, hem achter te laten en zelf weer de vrije wereld in te stappen. Ik kon hem nog zien zitten in de bezoekersbox toen ik alweer in de binnentuin liep. We bleven naar elkaar wuiven tot ik slechts een laatste glimp van hem kon opvangen. Toen was hij verdwenen. De twee polaroids in mijn hand was wat restte. Hoe hard het afscheid me ook viel, toch wandelde ik met een voldaan gevoel naar buiten. En ik moest denken aan wat Brian Stevenson ons zei tijdens zijn speech op de conferentie. 'I know you're all tired, tired, tired, but you got to be brave, brave, brave'. Ik ben fysiek en emotioneel uitgeput maar op mijn weg naar buiten besloot ik om toch nog maar een tijdje moedig door te doen. Daryl en de ant-doodstrafactivisten in Texas zijn dit strijdgenootje nog lang niet kwijt.

Morgen stijgt mijn vliegtuig op. Zondag ben ik eindelijk terug in België. Hier gaat de waanzin gewoon verder. Nog drie executies in november, twee in december. 29 november staat de 1000ste executie gepland in Amerika sinds de herinvoering van de doodstraf in 1976. Meer dan 350 vonden plaats in Texas. En toch weet ik zeker dat we deze strijd op een dag zullen winnen. Niet in het minst door de vele zaadjes die de Journey of Hope mensen en de Murder Victim Families for Reconciliation de voorbije drie weken doorheen Texas gezaaid hebben en de vele schitterende mensen hier in Texas van wie ik morgenochtend weer voor een jaartje afscheid moet nemen.

Vele lieve groetjes en tot heel gauw,

Marjan