Schrijver Gerard Reve overleden 

Uitgegeven: 9 april 2006 09:48
Laatst gewijzigd: 9 april 2006 19:58

Reve is gestorven aan de gevolgen van dementie. Hij leed al enkele jaren aan de ziekte en verbleef om die reden bijna twee jaar in een verpleeghuis in het Belgische Zulte. De laatste twee weken verslechterde zijn toestand snel. Hij at en dronk bijna niet meer en raakte vorige week enige tijd in een coma.

Wanneer de schrijver wordt begraven is nog niet duidelijk. Wel maakte zijn levensgezel al eerder duidelijk dat dat in zijn woonplaats Machelen aan de Leie zou zijn, enkele kilometers onder Gent.

Schafthuizen

Gerard Reve is heel erg ziek geweest. Het is toch een soort troost dat hij de rust heeft gekregen die heel erg nodig was. Reve's levenspartner Joop Schafthuizen zei dat zondag tegenover het NOS-Journaal.

Volgens Schafthuizen was het laatste moment met Reve "een soort ontroering". "Gistermorgen ben ik verwittigd door het verpleeghuis dat de situatie heel kritiek was. Vanaf half twee 's middags was ik aanwezig en ben gebleven tot kwart voor negen toen hij stierf." "De zon was net ondergegaan. Het was een heel ontroerend moment", aldus Schafthuizen.

Wolkers

Het overlijden van Gerard Reve kwam voor Jan Wolkers en Harry Mulisch niet als een schok. "We wisten al langer dat hij in geleende tijd leefde. Het was eerder wonderlijk dat hij nog in leven was", zei Wolkers zondag. Wolkers omschreef Reve als een "geniale schrijver van boeken en verhalen die onvergankelijk zijn". "Hij maakte verhalen waarvan je zeker weet dat ze over 50 of 100 jaar nog worden gelezen", stelt de 80-jarige Wolkers. "Ongelooflijk dat hij De Avonden schreef op zijn 23e".

Wolkers en Reve waren in het verleden goed bevriend. "We hebben nog samengewerkt bij het volkstoneel", haalt Wolkers een herinnering op. De laatste jaren zagen de schrijvers elkaar niet meer. "Maar via anderen hoorde ik wel hoe het met hem ging".

Mulisch

Harry Mulisch hield net als Wolkers al langere tijd rekening met het overlijden van Reve. "Hij was al lang niet meer onder ons als Gerard Reve", aldus Mulisch. Reve en Mulisch waren gebrouilleerd. "Hij schreef lelijke dingen over mij, ik over hem". Net als Wolkers heeft Mulisch vooral lof voor de vroegste werken van Reve.

Mulisch (78) is na het overlijden van Reve als laatste over van de zogenoemde Grote Drie naoorlogse schrijvers. Willem Frederik Hermans was in 1995 de eerste belangrijke literator die overleed.

Desgevraagd zei Mulisch zondag dat hij "trots" is dat hij wordt gerekend tot de drie belangrijkste schrijvers uit de vorige eeuw, maar dat het hem weinig doet dat hij nu de laatste is die nog in leven is. "Het is het verschil tussen leven en dood. Ik heb nooit gedacht in die termen van Grote Drie, dat was meer iets van de critici en van het publiek. Reve en Hermans waren heel andere schrijvers dan ik."

Mulisch is nog kerngezond en bezig met diverse zaken. Plannen voor de uitgave van een nieuw boek heeft de schrijver vooralsnog niet. "Ik voel me niet geroepen om me te haasten."

Vriend Peter van Bergen

"Ach, je gaat dood of je blijft leven, het zit altijd goed", zo citeert Reve-verzamelaar en vriend Peter van Bergen de overleden schrijver. Met Reves dood heeft Van Bergen vrede, omdat de auteur altijd vrij over het onderwerp heeft gesproken. "Hij heeft zelf nooit angst voor de dood gehad", aldus Van Bergen zondag. "Vanuit die gedachte kan er vrede mee hebben, al is hij dan als vriend niet meer in dit leven, zoals Reve het zelf zou zeggen."

De leraar Nederlands en Duits raakte met Reve en diens partner Joop Schafthuizen bevriend toen de twee lucht kregen van de enorme collectie Reviana die de bewonderaar sinds het begin van zijn studietijd, begin jaren zeventig, had aangelegd. Van Bergen ging zelfs behoren tot het selecte clubje dat Reves teksten voor publicatie las en van commentaar voorzag.

Laatste roman

Aan het leven van Reve mag dan een einde zijn gekomen, zijn oeuvre was in Van Bergens ogen al voltooid met zijn laatste roman Het Hijgend Hert, of "jongste werk", zoals Reve zou zeggen, dat aan de verzamelaar is opgedragen. Volgens Van Bergen was hij vooral bij die roman steun en toeverlaat van de auteur, die geplaagd werd door grote twijfels en onzekerheid. "Bloed, zweet en tranen heeft hem dat gekost", zegt Van Bergen, die elk hoofdstuk toegestuurd kreeg. Reve nam zijn commentaar heel serieus. "Als jij het niks vindt, dan schrijf ik gewoon wat anders", zei Reve wel eens. "Dat waren geen loze woorden", verzekert Van Bergen. "Hij was daar heel gevoelig voor."

Reve-museum

Met Reve was er de laatste jaren geen contact meer, maar de vriendschap bleef, zegt Van Bergen, die zijn verzameling Reviana een paar jaar geleden grotendeels van de hand heeft gedaan. In de Openbare Bibliotheek Amsterdam ligt die nu te wachten tot de nieuwbouw van de bibliotheek klaar is, waar de collectie de basis zal vormen van een Reve-museum.

Alle eerste drukken liggen daar, handschriften, typoscripten, brieven, opdrachtexemplaren en de onvermijdelijke schrijversparafernalia als inktpot, pennen en leesbril. En relikwieën als een verstandskies, compleet met certificaat van echtheid van de hand van de schrijver zelf.

Van Bergens verzameldrift mag dan geluwd zijn, de collectie van het toekomstige Reve-museum groeit nog steeds. In december schonken zijn voormalige levensgezellen Teigetje en Woelrat de Amsterdamse bibliotheek nog de dekenkist uit Huize Het Gras in Greonterp, waar ze in de jaren zestig met Reve woonden.