Tiens

Het Frans woord tiens  (spreek uit: tsjèh) kent men in Nederland ook. Het klinkt misschien wat potsierlijk of overdreven, maar je hoort het wel eens. Vaak verwijzen mensen die tiens zeggen naar een Franstalige. ‘Tiens’, zei de gendarme, ‘en hij begon nors kijkend rond mijn auto te lopen’. Of half Frans, half Nederlands: ‘Tiens, ’t is waar heb ik gkelaten de bonnetje voor het garderôbe’. Dat werk. In Vlaanderen wemelt het van de woorden en gezegden die uit het Frans komen. Ook tiens wordt dus veel gebezigd. Tiens kan dan van alles betekenen. Bijvoorbeeld het onbestemde ‘hm…’ als je ergens over aan het nadenken bent. ‘Tiens, waar is die gendarme nu mee bezig’. Of de ingekorte versie van: ‘hier, pakaan’. ‘Tiens, uw boete meneer’. Of zelfs een bijna geblafte variant: ‘tiens!’, waarna ze een zeurend kind uiteindelijk toch een snoepje in de smoezelige vingers drukken.

Achteraan in de zin
Wat wij in Nederland echter niet weten, is dat het woord tiens ook achteraan in de zin wordt gebruikt. De eerste keer dat ik dat hoorde, werd ik er zo door verrast dat ik het niet begreep. Het gesprek verliep ongeveer als volgt:

Ik: ‘…maar hoe gaan we daar dan naar toe?’

Iemand: ‘wel, met den auto, tiens!’.

Hier is het dus meer een bevestiging, een verankering. Zo van:’hé sukkelaar, wel even opletten hè!’. De tiens wordt ook direct aan de zin geplakt, de komma nauwelijks tijd gunnend om zijn zegenrijke arbeid te verrichten. Maar dat wist ik niet. Bij ‘auto, tiens’ hoorde ik dus autotiens. En ik verkeerde vervolgens in de veronderstelling dat dit een nieuw soort autobus was. Iets tussen een tram en een trolleybus in. Of zo.  Weet ik veel. Het gesprek ging als volgt verder:

Ik: ‘ah, en waar moeten we dan opstappen?’

Iemand: ‘Opstappen? Hoe?’

Rammelen
Vlamingen zeggen nooit ‘hoezo’, altijd ‘hoe’. Dat wist ik dan weer wel.

Ik: ‘wel, ik neem niet aan dat dat ding voor onze deur stopt’.

Iemand: ‘ge zijt ermee aan’t rammelen hè?’

Met dit laatste verwees de spreker naar de uitdrukking ‘met iemands voeten rammelen’, hetgeen ‘voor de gek houden’ betekent. In volksere middens wordt er ook nog wel met andere dingen gerammeld, maar dat geeft op deze plek geen pas. Ik denk dat ik duidelijk ben. Maar goed, ik was mij dus van geen kwaad bewust.

Ik: ‘Rammelen? Nee zenne, ik vroeg gewoon: waar stopt dat auto-dinges?’

Iemand: ‘Auto-dinges…ge weet niet waar dat ge dat oud lijk van u hebt gelaten?’

Ik: ‘Nikske oud lijk van mij, dat autotjèè van u’. De uitspraak van het nieuwe vervoermiddel was voor mij nog duidelijk even wennen.

Te voet
Iemand: ‘Seg, als dat nog lang duurt, dan gaat dat hier rap gedaan zijn. En dan gaat ge maar te voet. Alléén.’

Hij draaide zich bruusk om en liep demonstratief mijn auto voorbij. Ik stapte snel in en hij liet zich grommend naast mij ploffen. Onderweg schoot mij te binnen wat hij bedoeld zou kunnen hebben. Maar echt aanspreekbaar was hij nog niet. Ik heb het later ook nooit aan iemand durven vertellen. U bent de eerste. Maar u zwijgt wel hè? Anders denken ze vast dat u ‘ermee aan het rammelen’ bent…

25-01-2010 om 15:09 geschreven door Hugo Luijten