Hartstikke

‘Het Vlaams’ bestaat niet. Hooguit in de hoofden en oren van ‘d’Ollanders’, wij dus. Eerder wordt er een soort Vlaams gesproken, waarvan taaldeskundigen zeggen dat het ‘tussentaal’ of  ‘Verkavelingsvlaams’ is. Dat is mede het gevolg na-oorlogse campagnes om Algemeen Nederlands te spreken, in plaats van dialect. Boven het schoolbord hingen bijvoorbeeld dagelijks bordjes, met opschriften als: ‘zeg niet: plastron, maar zeg: stropdas’. Dat leverde het volledig tegengestelde effect op dat de dialecten bijna verdwenen zijn en er een omgangstaal is overgebleven die zeker geen ‘standaardnederlands’ is. Tegenwoordig wordt die taal in Vlaanderen geaccepteerd als…tja, als wat? Het is iets waar doemdenkers van vermoeden dat dit het Limburgs ook te wachten staat: een sterk verwaterd dialect, dat dicht tegen de standaardtaal aanschurkt maar het niet is. In Limburg misschien vergelijkbaar met ‘Koel-Hollesj’ of  ‘Heerlens-Huilands’.

Verkavelingsvlaams

Verkavelingsvlaams is het taaltje’ van bijvoorbeeld Urbanus maar ook van de eerste de beste bediende in een tankstation. Zeg overigens nooit ‘dat taaltje’ in Vlaanderen. Ze zijn in staat u te vierendelen en onder de Gentse Waterzooi te draaien. Daarbij blijmoedig lachend, dat spreekt.

Echte Vlaamse dialecten zijn voor mij als Nederbelg schier onuitspreekbaar. Af en toe, als de stemming erin zit en het gezelschap deugt, waag ik me wel eens aan een potsierlijk soort ‘plat Antwaarps’, maar het ligt er toch aan wat er die avond geschonken is…

Geen Ollander
Verder bedien ik mij van het ‘Verkavelingsvlaams’. Ik pik dat soort dingen nu eenmaal rap op, het gaat bijna ongemerkt. Bovendien wil ik voorkomen dat ik voor ‘’nen Ollander’ word aangezien. Een ‘Ollander’ ontvangt louter stuurse blikken van slagerijpersoneel en valt ten offer aan tergend langzaam helpende wegenwachters. Gelukkig is Verkavelingsvlaams niet moeilijk, zeker voor zuiderlingen die al over een zachte g beschikken. Een snufje ‘ge’ links, een scheutje ‘gij’ rechts, gelardeerd met ‘ambras’, ‘kadee’ en ‘patron’, geserveerd op een bedje van ‘hoe ga ik hier nu op tijd gaan thuis geraken’ en je bent al een heel eind. Ik kwetter er dus vrolijk op los in het Verkavelingsvlaams, anoniem een lange neus trekkend naar slagerijpersoneel en wegenwachters. Hooguit denken die dat ik uit Maasmechelen kom. Of uit Lommel, of all places…

Door de mand
Af en toe val ik echter genadeloos door de mand. Met een zo typisch Nederlandse uitdrukking dat het niet meer recht te praten valt. Al zou ik het platste Antwaarps uit mijn kleine teen opdiepen. Zoals die keer toen ik met de harmonie waar ik lid van ben ‘op café’ was. Een gezelschap van halve bekenden, slechts vaag en zeer in de verte op de hoogte van mijn Nederlanderschap. In het vuur van mijn betoog meldde ik dat iets ‘hartstikke leuk’ was. Ook in Limburg toch een heel gangbare uitdrukking.

Veelbetekenende blikken
Mijn gezelschap viel niet stil. Maar ik vroeg mij wel af waar die stilzwijgende blikken over en weer toch op konden duiden. Zo’n blik van ‘we hebben ‘m, mannekes’. Maar ik wist niet wat ze hadden. Mijn gulp stond niet open en ik had verse deodorant op. Pas op het toilet kwam ik er achter. ‘Gaaj hebt aa goe oangepast moateke’, sprak een van hen in kloek Antwerps. Hij zei het enigszins zuchtend, zoals dat op herentoiletten gaat. Of dat was omdat het compliment hem moeite kostte, of omdat zijn prostaat opspeelde weet ik niet. Maar ‘mijne frang was gevallen’. Vlamingen zeggen nooit ‘leuk’. Het is ‘schoon’ of ‘goe’. En ‘hartstikke’ komt alleen voor op de cardiologische afdeling van een kliniek. Enfin, ze wisten het nu en dat moest kennelijk gevierd door ‘een lading pinten te kappen waar ‘ne mens schrik van zou krijgen’, om het maar eens in goed Verkavelingsvlaams te zeggen. Hartstikke leuk, toch?

18-11-2009 om 00:00 geschreven door Hugo Luijten