Uitvoeringen

De tandwielen op het achterwiel bij fietsen met derailleurversnellingen bestaan in twee vormen:

• cassette-systeem
• freewheel-systeem

Beide systemen bestaan uit twee onderdelen: de tandwielen en een freewheel. Het is verwarrend dat het ene systeem is vernoemd naar een onderdeel dat ook voorkomt in het andere systeem, maar we zullen het er mee moeten doen.

Cassette-systeem 

Bij het cassette-systeem wordt een set tandwielen, de cassette, op een body geschoven. Deze body is op het wiel vastgeschroefd en bevat een freewheel-mechanisme. Hierdoor is het mogelijk om de pedalen stil te houden tijdens het fietsen. Verwar dit freewheel-mechanisme in de body niet met het freewheel-systeem waarbij het freewheel-mechanisme in de tandwielen is ingebouwd. Een body hoeft niet zo vaak vervangen te worden als de cassette.

Onderdelen

Een cassette bestaat uit tandwielen met daartussen vulringen. De vulringen zorgen voor de juiste afstand tussen de tandwielen. Een cassette wordt op de body vastgezet met een sluitring.

Meestal wordt een cassette als één geheel verkocht, dus tandwielen, vulringen en sluitring. Het is ook mogelijk om alle onderdelen los te verkrijgen.

Maatvoering

Voor montage van de cassette zijn er twee standaards; de gebruikte standaard is gerelateerd aan het merk van de cassette:

• Campagnolo; dit merk wordt alleen soms toegepast op de duurdere racefietsen.
• Alle overige merken; een SRAM, Sunrace of importcassette past bijvoorbeeld prima op een Shimano body en andersom.

Het aantal tandwielen in een cassette bepaalt voor een groot deel welk "systeem" u op uw fiets heeft. Dit is onder meer bepalend voor: het type versteller, de minimale capaciteit van de derailleur, de maat van de body, het type ketting en de breedte van de naaf. Vervang de cassette dus altijd door een type met dezelfde hoeveelheid tandwielen.

Het monteren van 7-speed cassettes op 8/9-speed body's is mogelijk met een speciale vulring.

Over het aantal tanden per tandwiel: Er zijn cassettes speciaal voor ATB's + hybrides (veel verloop, bijvoorbeeld 11 tot 28 tanden) en voor racefietsen (weinig verloop, bijvoorbeeld 12 tot 23 tanden). De capaciteit van de achterderailleur is toegespitst op één van deze types.  Kies dus ook in dat opzicht een cassette die bij uw fiets past. Wanneer u dezelfde kiest als de originele cassette zit u altijd goed.

Montage

(de)montage is niet moeilijk, er zijn alleen wel twee speciale gereedschapjes vereist. Om de cassette van de body af te schuiven moet de sluitring met een speciale cassettesleutel losgedraaid worden. Meedraaien van de cassette moet hierbij voorkomen worden met behulp van een cassettefixeerketting, dus deze heeft u ook nodig.

Let op: cassettesleutels en freewheel(systeem)sleutels lijken veel op elkaar maar verschillen toch zodat ze niet uiwisselbaar zijn.

De nieuwe cassette wordt op de body geschoven en weer vastgezet met de sluitring. De sluitring moet met een moment van 30 tot  49  Nm aangetrokken worden, dit komt overeen met een gewicht van ca. 6 tot 10 kg bij een arm van 1/2 meter.

Afstellen

Aan een cassette is niets af te stellen.

Kwaliteit

Cassettes zijn verkrijgbaar in verschillende kwaliteitsniveaus. Verschillende kwaliteiten zijn prima met elkaar uitwisselbaar en slaan alleen op de levensduur of, bij de duurste cassettes, op het gewicht.
Zo is bijvoorbeeld een Shimano HG70 cassette kwalitatief hoogwaardiger dan een HG50. En een SRAM 850 cassette is beter dan een SRAM 830 (de 8 slaat op het aantal kettingwielen).

Onderhoud

Als er veel zand en vuil op de cassette zit zal deze extra snel slijten. Maak hem in dat geval schoon met een doek of een speciale borstel.

Goedkope cassettes zijn vaak van staal gemaakt; bescherm deze tegen roest met wat olie of vet. Hoewel dit nadelig is voor een hoogwaardig gesmeerde ketting, is het beter dan een bonk roest.

Veel voorkomende problemen

• Cassettes slijten en moeten nu en dan, samen met de ketting, vervangen worden. Of de cassette versleten is kunt u objectief vaststellen met een tandwielslijtagemeter.
  
• Vaak wordt alleen de ketting vervangen en niet de cassette. Dit gaat meestal fout omdat kettingen en cassettes op elkaar inslijten. Uw fiets zal in zo'n geval "krakerig" trappen en soms doortrappen.

Benodigd gereedschap

Er zijn twee gereedschappen nodig: een cassette-sleutel en een cassette-fixeer-ketting.

Freewheel-systeem

Bij het freewheel-systeem zijn de tandwielen en het freewheel één geheel. Ter opfrissing: een freewheel zorgt er voor dat de pedalen stil kunnen staan tijdens het fietsen. Het freewheel wordt op het achterwiel geschroefd. Het achterwiel moet hiervoor geschikt zijn.

Freewheels worden toegepast op oudere en op goedkopere fietsen.

Maatvoering

Montage op het wiel is universeel. Ieder freewheel pas dus op ieder wiel dat geschikt is voor freewheels. Een uitzondering hierop zijn sommige hele oude wielen en sommige goedkope importwielen.

Houd wel rekening met het aantal tandwielen van het freewheel; dit is, net als bij cassettes, bepalend voor het "systeem" op de fiets. Wanneer u bijvoorbeeld 7 achtertandwielen hebt, dan is de derailleur, de versteller, het type ketting en de breedte van de naaf aangepast aan deze 7 tandwielen. Plaatst u toch een freewheel met 8 tandwielen, dan zal het niet goed werken.

Montage

Montage van een freewheel houdt in dat het op het wiel gedraaid wordt. Hiervoor heeft u een speciale sleutel nodig. Deze sleutel is ook nodig voor het demonteren van het oude freewheel.

De meeste freewheels worden met een universele sleutel ge(de)monteerd, het kan voorkomen dat er voor bepaalde freewheels een speciaal type sleutel vereist is. Dit is duidelijk zichtbaar aan het freewheel door de sterk afwijkende nokken.

Afstellen

Aan een freewheel kan en hoeft niets afgesteld te worden.

Onderhoud

Bescherm het freewheel tegen roest door het regelmatig te voorzien van een laagje olie of vet. Als het vuil is, maak het dan schoon met een speciale borstel of met een doek.

Veel voorkomende problemen

• Slijtage van de tandwielen: hierdoor kan de fiets gaan doortrappen.
• Defect van het freewheelmechanisme: Dit kan zowel tot gevolg hebben dat het freewheel doortrapt, als dat het vast gaat staan. In dit laatste geval is het niet meer mogelijk om de pedalen stil te houden tijdens het fietsen.

De enige oplossing bij bovengenoemde problemen is het plaatsen van een nieuw freewheel. Vervang daarbij ook de ketting, want deze twee onderdelen slijten op elkaar in.

Benodigd gereedschap

Voor het monteren en het demonteren van freewheels is een freewheelsleutel nodig. Deze sleutel lijkt heel erg op een cassetesleutel, maar deze zijn niet uitwisselbaar.

De meeste freewheels worden met deze universele sleutel ge(de)monteerd, het kan echter voorkomen dat er voor bepaalde freewheels een speciaal type sleutel vereist is. Dit is duidelijk zichtbaar aan het freewheel door de sterk afwijkende nokken.

Cassettes en freewheels online kopen

03-03-2010 om 00:00 geschreven door Bikes International  

Informatie

 

Ketting met bijpassende sluitschakel.

 

Kettingen zijn grofweg te verdelen in twee soorten: kettingen voor fietsen met derailleurversnelling, en "single speed" kettingen voor fietsen met terugtraprem of met versnellingsnaaf.

Maatvoering

De afstand tussen twee scharnierpennen is bij alle kettingen altijd 1/2". Het verschil bij kettingen zit hem in de breedtemaat:

 

HG Klinkstift

 

Voor de montage van een Shimano klinkstift heeft u een speciale Shimano HG kettingpons nodig. Aangezien andere kettingmerken volledig Shimano-compatible zijn en vaak langer meegaan, is de meest praktische keuze een niet-Shimano ketting.

Let er bij singlespeed kettingen op dat u voor het opnemen van de maat het achterwiel zo ver mogelijk naar voren plaatst (kettingspanners losdraaien).

• Afstellen Singlespeedketting:

Draai de wielmoeren en de bout voor de terugtrapremhevel een stukje los. Het wiel kan nu enigszins verschoven worden. Bij een fiets met kettingspanners draait u de kettingspanners net zo lang aan tot de ketting strak staat. Als het ronddraaien van de pedalen hierdoor ineens zwaar en "krakering" gaat dan staat de ketting te strak; draai de kettingspanners iets losser.
Let op dat het wiel recht blijft staan, dat wil zeggen dat de band netjes door het midden van de liggende achtervork van het frame gaat.

Bij fietsen zonder kettingspanners kunt u het wiel per kant spannen; dat wil zeggen dat u eerst de linkse asmoer vastgedraaid laat, de rechtse losdraait en met de hand de velg naar de rechter poot van de liggende achtervork van het frame knijpt. De rechterkant van het wiel is nu gespannen. Herhaal dit in tegenovergestelde volgorde, en indien nodig enkele malen van voren af aan.

Als de ketting zo ver opgerekt is dat er een schakel tussenuit genomen moet worden, laat u daartoe dan niet verleiden. Zo'n ketting moet vervagen worden, anders zal het zwaar en "krakerig" gaan trappen en dat fietst niet lekker.

Bij oudere fietsen, en in het bijzonder die van krachtige fietsers, komt het vaak voor dat het voor-kettingblad ovaal is geworden. Hierdoor staat de ketting in bepaalde standen van de pedalen strak en in andere standen slap. Hier is niets aan af te stellen; de enige oplossing als het echt te erg is, is het plaatsen van een nieuwe crank. 

• Afstellen derailleurketting

Zet de derailleur(s) op het kleinste blad. Plaats de ketting en trek hem strak zodat de derailleur aangespannen wordt. Zodra de ketting niet meer tegen de derailleur aan loopt staat de ketting strak genoeg. Maak de ketting met een kettingpons op de zojuist gevonden juiste lengte en sluit hem met een verbindings-schakel.

Onderhoud

Smering van kettingen is een veelbesproken onderwerp, dit geeft al aan dat er meerdere goede manieren zijn. Let in ieder geval goed op de volgende punten:

Het vet waarin een nieuwe ketting geleverd wordt is niet voldoende voor tijdens het fietsen; dit vet is om de ketting tegen roest te beschermen tijdens opslag en transport en spoelt er bij de eerste regenbui uit.  Ook wordt het door de hoge druk die tijdens het fietsen ontstaat "weggedrukt" waardoor het juist op de plaatsen waar het nodig is niet meer aanwezig is.

Een goed ketting-smeermiddel heeft de volgende eigenschappen: net aangebracht is het dun vloeibaar zodat het diep in de schakels kan doordringen. Na enige tijd wordt het dik zodat het goed blijft zitten. Ook bevat het vaste smerende bestanddelen, bijvoorbeeld teflon, dat niet weggedrukt wordt bij belasting.

Praktisch in gebruik zijn spuitbussen met kettingvet. De ketting hoeft niet voor- of nabewerkt te worden en kan gewoon op de fiets blijven zitten. Hoe beter de spray, hoe minder vaak u de ketting hoeft in te spuiten.

U heeft alle tijd en wilt uw derailleurketting goed verwennen? Neem de ketting los en reinig hem met een geschikte ontvetter. Als de ketting goed schoon en droog is plaatst u hem weer op uw fiets. Smeer druppel voor druppel met Cyclon Lube kettingwax, dit is een smeermiddel dat volledig uithardt. Draai de pedalen een paar rondjes achteruit om het goed binnen te laten dringen. Veeg na een kwartiertje de overtollige wax aan de buitenkant van de ketting weg met een schone doek. Gebruik de ketting een paar uur niet, en u heeft een vaste smerende laag in uw ketting die lang blijft zitten! Daarenboven blijft er significant minder vuil aan de ketting plakken.

Voordat u bovenstaande toer uithaalt is het handig om eerst even met een meethulp te controleren of de ketting niet vervangen moet worden.

Voor de volledigheid: Siliconenspray is, in tegenstelling tot de gevestigde veronderstelling, geen smeermiddel. Het beschermt kunststoffen en lakken fantastisch, maar smeer het niet op uw ketting!

Kettingen online kopen

• kettingen

03-03-2010 om 00:00 geschreven door Bikes International