Allerlei nieuwtjes en wetenswaardigheden over het erfgoed in Lommel en Noord-Limburg
28-07-2006
Opgraving Federmesser-site Lommel Maatheide
Indien je de foto bekeken hebt van Marc, die zijn mattentaartje oppeuzelt, dan kan je je een idee vormen van de grootte van zo'n taartje. Op de hierbijgevoegde foto zie je een glunderende Jan met nog een restantje van zijn mattentaartje ... En dan komt nu de prijsvraag van de week. In hoeveel tijd slaagde Jan erin om zijn mattentaartje op te eten? Let wel, hij had twee uren vroeger al zijn uiterste best gedaan aan een copieuze lunch. Je drukt je best uit in seconden ... in minuten hoeft echt niet (en hiermee heb ik je al een tip gegeven).
Het was vrijdag en dus trakteerde Museum Kempenland op een lunch. De conservator van het museum, Veerle Leysen, bracht ons broodjes, kaas, hesp, tomaten, hardgekookte eieren, sla, mayonaise, ketchup, frankfurter worstjes, rijstpap, gekoelde cola ... En het smaakte! Vandaag was het de laatste werkdag van Nick Van Liefferinge op Lommel Maatheide. Hij trakteerde ons gezelschap op cultureel erfgoed, namelijk Geraardsbergse mattentaartjes (vers ingevoerd uit het verre Geraardsbergen door de ouders van Nick). Marc had energie nodig na al het zware graafwerk en dan kan een smakelijk taartje er altijd nog bij (foto).
Nick, bedankt voor het werk en het fijne gezelschap gedurende de voorbije twee weken en veel succes met je verdere carriere!
Tussen al de bezoeken door werd er vandaag toch nog hard gewerkt. Het mysterie van de grote kuil werd opgelost dankzij Wim Nuyts (SIBELCO). Hij wist ons te vertellen dat op last van OVAM tijdens de sanering van het terrein sommige kuilen, waarin rommel van de zinkfabriek was terechtgekomen, leeg gemaakt werden met de bulldozer en nadien terug gedicht met grond (bodemmateriaal) uit de omgeving. Uit de vulling van de kuil kwamen flink wat artefacten, waaronder enkele forse stekers, tevoorschijn. De motorzeef van het VIOE draaide op volle toeren en onder meer Geert Andries zorgde er met verbeten graafwerk voor dat de "zevers" zelden zonder grondstof kwam te zitten.
Michel Van Assche, een amateurarcheoloog uit Clabecq (Tubize) en een kenner van (onder meer) het mesolithicum uit de streek van Ath en Mons, kwam een dagje opgraven in Lommel. Hij had al vrij vlug in de gaten dat een hoofddeksel om zich te beschermen tegen de zon geen overbodige luxe was. Bedankt, Michel, voor de hulp! En ook bedankt voor het nummer van "Amphora" over het mesolithicum in de streek van Ath en Mons. We zullen het in onze museumbibliotheek plaatsen.
Vandaag was het "den zoeten inval" op het Federmesser-site Lommel Maatheide. We kregen bezoek van de heer Leopold Vrijssen, die nog als klein broekventje met zijn opa en zijn oom in de periode rond de tweede wereldoorlog pijlpunten en urnen was komen zoeken in de Lommelse "Sahara". Even later daagden een reporter en fotograaf van Het Nieuwsblad op. Welke indruk zij kregen van ons werk, lees je morgen in de editie Limburg van Het Nieuwsblad. De ouders van Nick Van Liefferinge kwamen een kijkje nemen tijdens de laatste werkdag van Nick op de Lommelse Maatheide. En Wim Nuyts van de firma SIBELCO stopte even aan de opgraving en zegde ons nogmaals de steun van SIBELCO toe indien we technische problemen zouden hebben.
Toch ook nog even vermelden dat we gisteren (woensdag) een panne hadden aan de motor van onze zeef. En Walter Bartels (VIOE) was niet in de buurt ... hij boorde op dat ogenblik waarschijnlijk het zoveelste gaatje in een duinrug op het schietveld van Wuustwezel. Maar Herman van de firma SIBELCO was onze reddende engel ... in "no-time" loste hij ons technische probleem op en de motor schudde weer brommend de zeef. Bedankt, Herman (SIBELCO)!
Vandaag hebben we voor de eerste keer wat regen gehad op de Maatheide. De regenbui was echter perfect gepland, want ze viel tijdens onze pauze in de voormiddag. Terwijl de regendruppels op het dak van onze werfkeet tokkelden, sterkten wij ons gestel met een lekkere banaan!
Elke avond trekken we ons georganiseerd terug van het opgravingsveld Maatheide. Met blije gezichten zowel omwille van de gepresteerde arbeid als omwille van het boeiende werk dat ons nog te wachten staat. Het opgravingsteam leverde vandaag (net als de voorbije dagen) weer fantastisch werk (van l naar r) : Geert Andries, Nick Van Liefferinge, Michel Dullers, Joris Van Gestel, Marc Briers en Jan Claesen
Vandaag stootten we op een erg grote kuil. Nadat de kuil gegraven was, werd er onderaan wat zand ingegooid en vervolgens bleef de kuil zo een tijdje liggen. Ze stoof en slibte een beetje dicht. Maar de grote opvulling van de kuil gebeurde in één keer met brokken aanrijkingshorizont van de podsol en wat zand uit de uitlogingshorizont. In deze brokken aanrijkingshorizont vinden we heel wat artefacten. Nadien kwam er recent nog wat stuifzand over de kuil.
Het was weer boeiend werken vandaag in de concentratie LB25. Naast flink wat debitagemateriaal, vonden we een vijftal stekers, een tweetal schrabbers, enkele afgeknotte artefacten en een boortje. Interessant was ook dat we weer een concentratie van (kleine) zandstenen aantroffen. Op de foto zie je twee stekers. De tweeslagsteker links is een fors exemplaar. De vinder (zijn naam staat vermeld onder de steker) deed dikwijls de discussies rond de determinatie van gevonden werktuigen hoog oplaaien. Het zou de medewerkers aan de opgraving niet verwonderen indien hij ooit eens een eigen typologie zou opstellen.
Marc blijft onverstoorbaar de motorzeef bevoorraden met zand. Ondertussen houdt hij het hoofd koel (alhoewel dat bij deze temperaturen soms wel wat moeite kost) en reageert hij heel attent op de minste "tik" die zijn schup in contact met een artefact uit silex produceert.
Met swingende heupen en broederlijk naast mekaar houden Jan en Geert de zeven in beweging. Het droge, mulle zand van de verstoorde laag laat zich vlot zeven, maar zorgt wel voor flink wat stof.
Bovenop de aanrijkingshorizont zit een volledig pakket opgestoven en verstoord zand. We hebben vandaag weer kilo's zand door de zeven gejaagd. De vondsten die uit dat verstoorde situatie komen kunnen we dus enkel maar beschouwen als oppervlaktevondsten. Gelukkig zitten er ook nog artefacten in de top van de aanrijkingshorizont. Het aantal vondsten was gering, maar er zaten toch weer een afgeknotte kling, een steker en een boortje tussen. Verder zijn we ook gestoten op een concentratie van zandstenen, waarvan er sommige blijkbaar verbrand zijn. Morgen bekijken we die concentratie wat nader.
Vandaag is één van de twee opgravingsploegen in enkele vierkante meters beland, waar onder een dunne laag opgestoven zand nog enkel geel zand zit. De volledige podsolbodem is daar verdwenen. En met de podsolbodem ook de artefacten. We documenteren deze situatie, maar we krijgen er geen "Howard Carter"-gevoel bij. Op het einde van de dag kwam deze ploeg in een iets gunstiger situatie terecht. Plots bleek er weer een aanrijkingshorizont onder de omgewoelde en opgestoven toplaag te zitten.
De tweede ploeg bleef naarstig verder werken met de motorzeef aan de rand van de concentratie. Af en toe werd hun werkijver beloond met een mooi artefact, zoals deze kling.
Freddy Ernots kwam vandaag zijn "opgravingspalmares opsmukken" met een dagje opgraven op Lommel Maatheide. Dit is natuurlijk al lachend gezegd, want iedereen die Freddy ook maar een beetje kent, weet dat een "opgravingspalmares" wel het laatste is, waar hij om bekommerd is. Vanzelfsprekend gaf hij tijdens de middagpauze een demonstratie prehistorisch boogschieten en speerdrijven. Joris en Jan speuren, de ogen afschermend tegen het felle zonlicht, naar het wild dat dankzij de prehistorische jachtkunsten van Freddy in onze kookpot zal belanden. Geert en Nick hebben blijkbaar iets minder vertrouwen in de jager Freddy. Michel (verscholen achter Nick) let goed op, want dadelijk wil hij ook zijn kans wel eens wagen. Marc legt dit "prehistorische tafereel" voor de eeuwigheid vast. Wil je zelf je kans eens wagen als boogschutter of speerdrijver? Dan moet je tijdens het derde weekend van september zeker eens een kijkje komen nemen aan camping Holsteenbron in Zonhoven, waar het Europees kampioenschap doorgaat.
We troffen in ons opgravingsvak enkel nog de bodem van de kuil aan. Voor zover dat al niet duidelijk was, wordt hier nog eens aangetoond dat het huidige loopoppervlak zeker tientallen centimeters lager ligt dan het loopoppervlak ten tijde van Hamal-Nandrin. Met die tientallen centimeters bodemmateriaal verdwenen natuurlijk ook archeologische vondsten.
In de noord-oost hoek van ons opgravingsvak ontdekten we nog een tweede kuil. In de periode dat de kuil werd gegraven, was er nog duidelijk een flinke uitlogingshorizont op Maatheide aanwezig. De kuil waaide en spoelde er mee dicht. Geert Andries bekijkt hier de kuil, die een erg onregelmatige vorm heeft, van wat dichterbij.
We werkten vandaag in twee groepjes van vier personen. Eén groep met de motorzeef en de andere groep met de handzeven. Aan de noordzijde hebben we de concentratie van LB25 mooi kunnen omschrijven. Een leuke ontdekking vandaag was een oude kuil (zie foto), die we interpreteren als een "opgravingsput" van prof. Hamal-Nandrin uit de jaren dertig van vorige eeuw. Nadat we in het noorden de concentratie hadden omschreven, hebben we ons opgravingsvak in westelijke en oostelijke richting uitgebreid in een poging om ook daar de concentratie te omschrijven. In oostelijke richting lijkt dat op dit ogenblik aardig te lukken. Het noeste werk daar levert voornamelijk gezeefd zand op, maar geen artefacten. In westelijke richting werden nog wel wat vondsten gedaan, waaronder een knappe dubbelschrabber en een fijn boortje. En ja ... het was weer warm vandaag op Maatheide.
Over de motorzeef mogen we twee weken beschikken. Tot het einde van de opgraving dus. En alhoewel we Walter smeekten ook zijn 4 X 4 aan onze hoede toe te vertrouwen ... dat vond hij toch van het goede teveel.
Op maandagmorgen werd het vijfkoppige opgravingsteam, dat vorige week aan de slag was, versterkt met drie nieuwe werkkrachten : Jan Claesen, Geert Andries en Walter Bartels. Jan en Geert zijn beiden student archeologie aan de KU Leuven en zij komen in Lommel wat terreinervaring opdoen. Ze pakten flink mee aan. Walter is een medewerker van het VIOE en hij bracht ons een mooi geschenk mee : een motorzeef! En we zijn het van hem gewoon ... Joris begon onmiddellijk in de zeef te snuffelen op zoek naar spitsen.
