Allerlei nieuwtjes en wetenswaardigheden over het erfgoed in Lommel en Noord-Limburg
24-07-2006
Opgraving Federmesser-site Lommel Maatheide
We werkten vandaag in twee groepjes van vier personen. Eén groep met de motorzeef en de andere groep met de handzeven. Aan de noordzijde hebben we de concentratie van LB25 mooi kunnen omschrijven. Een leuke ontdekking vandaag was een oude kuil (zie foto), die we interpreteren als een "opgravingsput" van prof. Hamal-Nandrin uit de jaren dertig van vorige eeuw. Nadat we in het noorden de concentratie hadden omschreven, hebben we ons opgravingsvak in westelijke en oostelijke richting uitgebreid in een poging om ook daar de concentratie te omschrijven. In oostelijke richting lijkt dat op dit ogenblik aardig te lukken. Het noeste werk daar levert voornamelijk gezeefd zand op, maar geen artefacten. In westelijke richting werden nog wel wat vondsten gedaan, waaronder een knappe dubbelschrabber en een fijn boortje. En ja ... het was weer warm vandaag op Maatheide.
Over de motorzeef mogen we twee weken beschikken. Tot het einde van de opgraving dus. En alhoewel we Walter smeekten ook zijn 4 X 4 aan onze hoede toe te vertrouwen ... dat vond hij toch van het goede teveel.
Op maandagmorgen werd het vijfkoppige opgravingsteam, dat vorige week aan de slag was, versterkt met drie nieuwe werkkrachten : Jan Claesen, Geert Andries en Walter Bartels. Jan en Geert zijn beiden student archeologie aan de KU Leuven en zij komen in Lommel wat terreinervaring opdoen. Ze pakten flink mee aan. Walter is een medewerker van het VIOE en hij bracht ons een mooi geschenk mee : een motorzeef! En we zijn het van hem gewoon ... Joris begon onmiddellijk in de zeef te snuffelen op zoek naar spitsen.
Nog even een overzichtje voor we de volgende werkweek aanvatten. De voorbije week hebben we vooral gewerkt aan de noordzijde van de concentratie LB 25. We troffen hier bovenop de aanrijkingshorizont van de podsol nog een restantje van de uitlogingshorizont aan, dat meestal verstoord is. De meeste artefacten vinden we, net als in 2004 en 2005, in de top van de aanrijkingshorizont. Het gaat hier duidelijk om archeologisch materiaal dat de invloed van wind en zand heeft ondergaan en bijgevolg een windglans vertoont. De interpretatie is dat het oorspronkelijk loopoppervlak, waarop de artefacten lagen, al vrij vlug na de bewoning door de prehistorische mens volledig erodeerde. De kleinste artefactjes werden weggeblazen door de wind, terwijl de grotere bleven liggen. Nadien werden die grotere artefacten dan opgenomen in de huidige podsolbodem (zie ook het opgravingsrapport van Marc De Bie en Marijn Van Gils met als titel "Steentijdsites op de Maatheide te Lommel. Archeologische opgravingen 2004" op de website van het VIOE). We hebben de voorbije week een 45 vierkante meter onderzocht en we stopten een 500-tal artefacten in plastieken vondstzakjes. Onder deze artefacten bevonden zich 38 werktuigen (kernen meegerekend). Indien we de kernen buiten beschouwing laten, dan komen schrabbers en stekers het talrijkst en in dezelfde hoeveelheid voor. Ze worden op de voet gevolgd door de spitsen (5 in totaal!) en de afgeknotte stukken. Dit beeld lijkt vrij goed overeen te komen met het beeld dat de vorige campagnes op LB 25 opleverden. Alleen de grote becs en boren ontbreken dit jaar tot nu toe. We vonden ook een "concentratie" van grote brokken "hardsteen", die we netjes intekenden. Opmerkelijk is dat in de zone met de brokken "hardsteen" wel wat debitagemateriaal te vinden is (afslagen, klingen ...), maar dat werktuigen er ontbreken. We zijn benieuwd wat het onderzoek de volgende week zal opleveren!
Tijdens het weekeinde graven we niet op. We bekijken dan de vondsten, die de voorbije week gedaan werden van wat naderbij, en we proberen ze in kaart te brengen. En natuurlijk maken we ons plan op voor de volgende opgravingsweek ... De ploeg die de voorbije week aan de slag was, zal worden versterkt met een viertal medewerkers, waaronder enkele van de beste steentijd-veldwerkers van Vlaanderen. Volgende week zal u met hen kennis kunnen maken. We wensen u een goed weekeinde toe!
Vandaag is het 21 juli 2006 : onze nationale feestdag! Toch werd er nog gewerkt op het site Maatheide. Op de foto ziet u de opgravingsploeg die op deze snikhete (gewoonlijk regent het toch op 21 juli, niet?) nationale feestdag aan de slag ging. Van links naar rechts : Nick Van Liefferinge (hoofd zeefactiviteiten), Michel Dullers (hoofd administratie), Marc Briers (hoofd graafwerken), Ferdi Geerts (opperhoofd ). Het hoofd vondstdeterminatie, Joris, ontbreekt op deze foto. Vandaag kregen we ook bezoek van Benedetto Soriani en zijn vriendin. Benedetto is een Italiaanse archeoloog (gespecialiseerd in de middeleeuwse archeologie) die op dit ogenblik studeert in Leuven aan het R. Lemaire International Centre for Conservation. Na een rondleiding op de vindplaats zegde hij toe te komen helpen opgraven ... misschien dit jaar nog, maar zeker volgend jaar.
We hebben niet alleen gegeten en gewandeld vandaag, maar ook nog wat gegraven en gezeefd. Vandaag vonden we flink wat minder artefacten dan gisteren. Aan de noordzijde van de vindplaats LB25 hebben we vermoedelijk bijna de concentratie omschreven. Het aantal vondsten was dus minder, maar toch zaten er nog enkele fraaie stukken tussen : links een pracht van Federmesser-spits (de breukvlakjes bovenaan leren ons dat de spits wel degelijk afgeschoten werd tijdens de jacht en in één of ander lekker stukje wild is beland); rechts een (gehalveerde) kling met afgestompte boord, die in het kampvuur heeft gelegen (en daardoor wit verkleurd is en allerlei barstjes vertoont).
Museum Kempenland had beloofd de opgravers op de nationale feestdag een vorstelijke maaltijd voor te schotelen. Om twaalf uur zaten we al met mes en vork in aanslag te wachten ... toen het telefoontje kwam dat het nog een half uurtje zou duren. We besloten dan maar om een kleine wandeling voor het eten te maken in plaats van na het eten. En ... omdat archeologen altijd met de neus naar de grond lopen, ontdekten we alras twee nieuwe concentraties waarvan de coördinaten met GPS werden vastgelegd. Op de foto de vondsten die we op ongeveer één minuut tijd op één van de twee nieuwe locaties inzamelden. Links bovenaan een mooi schrabbertje. Helaas leerden de resultaten van de boorcampagne van 2004 ons dat het met de bewaringstoestand van de bodem niet echt goed gesteld is op die plekken. Waarschijnlijk zijn de gedane vondsten de laatste stukken die zandverstuivingen en saneringsoperaties hebben doorstaan.
En zie daar ... tijdens de pauze in de namiddag kon Joris glunderend de eerste Federmesser-spits van deze opgravingscampagne tonen. Inderdaad de eerste ... maar niet de enige, want even later werd een tweede exemplaar gevonden.
Het werktuigen-arsenaal werd tijdens de voormiddag uitgebreid met enkele stekers, een boortje, schrabbers en wat kernen. Na een korte middagpauze haastten we ons enthousiast terug naar onze werkplek om de emmers weer te vullen en het zeefwerk te starten.
Het was vandaag op Maatheide zeker tien graden kouder dan gisteren. We konden het nog net zonder jas redden. Er woei een fikse wind. Joris kon nog net de witte parasol grijpen vooraleer deze ten hemel steeg. Marc moest er even later een spurt van 200 meter uitpersen om zijn parasol te recupereren.
We werken nog steeds verder aan de noordzijde van de LB 25. Elke vierkante meter wordt verdeeld in kwartjes en die worden per bodemhorizont uitgezeefd met een 6 mm - zeef. Tijdens de pauze in de voormiddag konden we al een flinke buit bewonderen : een steker op afknotting, een boortje en een schrabber (van l naar r; en met excuses voor de slechte kwaliteit van de foto).
Het opgravingsterrein netjes en overzichtelijk houden hoort ook bij het werk van een archeoloog. Nog vlug even de storthoop wat "oppoetsen"! We kregen vandaag ook bezoek van medewerkers van de firma SIBELCO, die ons gul voorzagen van drank. Bedankt, SIBELCO, voor de fijne medewerking!
Ondanks de enorme hitte werd er toch hard gewerkt en de archeologen werden weer beloond met talrijke vondsten. Helaas kwamen ze soms wel uit een verstoorde context.
Vandaag was erg heet op het site Maatheide. We hebben het niet exact gemeten maar we schatten toch dat de temperatuur vlot 40 graden en meer haalde. Al vlug achterhaalden we waarom : iemand had de grote ventilatoren stilgezet!
En voor de liefhebbers van razend spannende fantasieën een foto van dé vondst van de dag : een haaietand! De inzender van de leukste verklaring van deze vondst mag een dag gratis komen zonnebaden op Maatheide.
Vandaag werd nog wat verder gewerkt aan de zuidzijde van de concentratie LB 25, maar hier zitten we duidelijk aan het einde van de concentratie. Het opgravingswerk daar werd dan ook gestopt. Een nieuw opgravingsgrid werd uitgezet aan de noordzijde van de concentratie LB 25. En met meer succes! Deze prachtige kern was één van de vele vondsten van vandaag.
De archeologen op Maatheide werken nog echt ambachtelijk. Alle zand uit de opgravingskwadranten wordt met de hand gezeefd. Je moet je nadien wel even wassen voor je thuis weer binnen mag.
Het was vandaag weer bloedheet op de Maatheide. Voor de "administratieve kracht" op de opgraving werd met een luifel een aangenaam kantoortje ingericht.
Het was vandaag op Maatheide zeker tien graden kouder dan gisteren. We konden het nog net zonder jas redden. Er woei een fikse wind. Joris kon nog net de witte parasol grijpen vooraleer deze ten hemel steeg. Marc moest er even later een spurt van 200 meter uitpersen om zijn parasol te recupereren.
