Allerlei nieuwtjes en wetenswaardigheden over het erfgoed in Lommel en Noord-Limburg
30-06-2008
Wonen onder de schouw van de zinkfabriek
Vanaf het laatste kwart van de 19de eeuw vestigde de zinknijverheid zich in de Kempen. In 1888 startte de productie in de zinkfabriek in Overpelt, gevolgd door de Vieille Montagne in Balen in 1890. De zinkfabriek van Lommel werd opgericht in 1904.
Op initiatief van de directies van de metaalfabrieken in Overpelt, Balen en Lommel werden in de onmiddellijke nabijheid van de fabrieken als het ware onder de schouwen van de zinkfabriek - woonwijken aangelegd voor de werknemers van de fabriek. Door de aanleg van deze wijken in het midden van de heide, tamelijk ver van de andere gehuchten en met een woonklimaat dat volledig afgestemd was op de fabriek, en door de planmatige aanleg van steeds hetzelfde type huizen kregen de wijken het aanzien van een cité. Maar, doordat de aanleg van voortuintjes mogelijk was kregen de cités de aanblik van tuinwijken naar Engels model. Bovendien waren de huizen in Overpelt-Fabriek, Balen-Wezel en Lommel-Werkplaatsen aanzienlijk ruimer en beter van sanitair voorzien, in vergelijking met de huisvesting in de meeste stedelijke arbeiderswijken. Aan het type huis kon je trouwens zien wie er woonde: er zijn de villas in cottagestijl voor de directieleden, de ruime villas of dubbelvillas voor de ingenieurs, de kaderleden en de bedienden en ten slotte de eenvoudige arbeidershuizen.
De fabrieksdirectie was, in de geest van het paternalisme in die tijd, niet alleen bekommerd om het materiële maar ook om het morele welzijn van haar werknemers. Daarom bouwde ze op kosten van de fabriek niet alleen woningen voor de werknemers maar ook een kerk, een school, een hospitaal,
Bovendien besefte de fabrieksdirectie maar al te goed dat een tevreden en ontspannen arbeider veel beter werk levert. Vandaar dat ze allerlei initiatieven nam om haar personeel ook buiten de fabriekspoorten - doch steeds binnen de grenzen van de woonwijk - te entertainen. Er werden casino-feestzalen opgericht waar de lokale toneel- zang- en dansverenigingen konden optreden, allerlei sportclubs zagen het licht, er werden fanfares en muziekgezelschappen gesticht, de nodige infrastructuur voor vrije tijd en ontspanning werd voorzien
Kortom: het maatschappelijke, geestelijke en sociale leven in de tuinwijken werd gestuurd en gestimuleerd door de fabrieksdirectie.
De leuke fototentoonstelling Wonen onder de schouw van de zinkfabriek gunt je een kijkje op het leven in al zijn facetten in de arbeiderswijken van Overpelt, Balen-Wezel en Mol-Wezel en Lommel-Werkplaatsen. Erfgoed Lommel putte niet alleen uit de eigen fotocollectie maar maakte ook dankbaar gebruik van prachtig en uniek fotomateriaal aangeleverd door Marcel Ceulemans en Jaak Perriens (Overpelt), Molse Kamer voor Heemkunde en Ludo Pauwels (Balen-Wezel en Mol-Wezel) en Jef Leynen, Antonie Broeks en Alfons Cools (Lommel-Werkplaatsen).
En er is ook bewegend beeld: een uniek filmdocument over het zware werk van de arbeiders aan de zinkovens en een al even unieke film over de afbraak van de zinkfabriek in Lommel-Werkplaatsen.
De tentoonstelling Wonen onder schouw van de zinkfabriek kan bezocht worden in Museum De Kolonie, Kolonie 77 in 3920 Lommel (tel. 011/80.34.10 / www.erfgoedlommel.be) van maandag tot vrijdag van 10u tot 17u, op zondag van 14u tot 17u en op afspraak. Gesloten op zaterdag en op feestdagen. Toegang: onder 18 jaar gratis en vanaf 18 jaar 1 euro.
Van 28 juni tot 31 augustus kunnen kinderen van 6 tot 12 jaar met hun ouders of grootouders deelnemen aan een bordspel over de Teuten in Museum De Kolonie.
In De Kolonie vliegen we terug in de tijd naar de periode van de Teuten. Aan de hand van een spel gaan we het pad bewandelen van de Teuten. Wie waren de Teuten ? Waar reisden ze naartoe en welke gevaren moesten ze onderweg overwinnen ? Weet je wat een knut of ellenstok is ? Waarom hadden de Teuten een eigen taaltje ? Door deelname aan een leuk bordspel kom je het allemaal te weten, ontvang je een kleine verrassing en een Vliegticket met unieke code. Deze code moet ingevoerd worden op www.vliegjemee.be om Wereldreiziger van de week te worden en om kans te maken op allerlei leuke prijzen zoals een reis met de Prins van Hola Pola met het hele gezin, bibliotheekpakketten, boeken, T-shirts en nog veel meer. Op vliegjemee.be wordt ook een wedstrijd- en een schiftingsvraag gesteld. De winnaars worden op basis hiervan uitgekozen. Bovendien geeft elk vliegticket recht op 2 korting in Standaard Boekhandel bij aankopen vanaf 17.5. Aan het einde van de actie wordt er naar iedere deelnemer een leuke verrassing gestuurd.
Museum De Kolonie Kolonie 77 3920 Lommel + 32 (0)11 80 34 10 gerd.bloemen@erfgoedlommel.be www.erfgoedlommel.be
