De ontsproten Picasso. Reizen door kunst en tijd./ Bianca Stigter

Arie Storm schreef onderstaande recensie over De onstproten Picasso.

Kan die mooie Maria niet eens een stapje opzij doen? over: Bianca Stigter, De ontsproten Picasso. Reizen door kunst en tijd

"Bianca Stigter kende ik al van haar stukken in NRC Handelsblad. En van onder meer haar boek De bezette stad. Plattegrond van Amsterdam 1940-1945. Er is nu een nieuw boek van haar: De ontsproten Picasso. Verschillende stukken die erin staan, verschenen eerder in de NRC. Maar alles is nu in chronologische volgorde en een nieuwe context geplaatst. De ontsproten Picasso begint met een stuk over Venusbeeldjes uit de prehistorie en eindigt met een beschouwing over - inderdaad - Picasso.

Binnen de afzonderlijke essays reist Stigter ook weer door de tijd. Van de landschappen zoals ze door Constable (1776-1837) zijn geschilderd, gaan we naar diezelfde landschappen zoals die nu in Engeland te vinden zijn; van de in de eerste eeuw van onze jaartelling spelende gruwelfilm The Passion of the Christ van Mel Gibson trekken we naar de Middeleeuwen van Huizinga en zijn Herfsttij; en van een portret uit 1433 reizen we nog verder terug, we staan even stil bij schedels die zo'n 10.000 jaar geleden misschien als kunstobjecten werden beschouwd. Je wordt in elk stuk wel op de een of andere manier geprikkeld of uitgedaagd.

Ja, wat een leuk boek is dit, De ontsproten Picasso! Leuk is een woord dat je misschien niet meteen wilt plakken op een boek waarin gereisd wordt door kunst en tijd. Maar het is niet anders, ik heb ervan genoten.

Bianca Stigter is een geweldige gids, overal, niet alleen in het museum, maar ook in de natuur, in de bioscoop en op het internet. Opgewekt wijst ze ons op de boeiende en mooie zaken die daar te vinden zijn.

Ze zou ons nog wel meer willen laten zien.

In een stuk over hoofd- en bijzaken op middeleeuwse miniaturen, getiteld 'Madeliefjes en engelen', bekent ze dat het haar soms hindert dat de meeste voorstellingen religieus zijn: 'Kan Maria in haar blauwe mantel - van het mooiste blauw, dat wel - niet eens een stapje opzij doen, kunnen al die heiligen in hun wijde gewaden niet voor een keer met de achtergrond genoegen nemen? Nu benemen ze het zicht op de Vlaamse werkelijkheid, waar de miniaturisten zulke veelbelovende glimpen van tonen.'

Dit is een voorbeeld van een prikkelende gedachte. Je hoort namelijk wel eens zeggen dat religie, wat je er verder ook van vindt, toch in elk geval prachtige kunst heeft opgeleverd. Maar dat is eenvoudigweg niet waar. Hoeveel prachtiger was alles uit het verleden geweest zónder die vermaledijde religie! Religie is een remmende factor geweest. Zonder religie hadden we pas echt goed kunnen kijken.

Gelukkig is er desondanks toch het nodige moois ontstaan. En Bianca Stigter schrijft daar schitterend over. Zoals bijvoorbeeld in een stuk over Jan van Eyk. Ze merkt over hem op dat hij schildert alsof 'goud goud is'. Dat vind ik al mooi geformuleerd, maar daar laat ze nog mooier meteen op volgen: 'Het is verf.' En dan komt er weer zo'n treffende, puntige gedachte: 'Van Eyk was niet de eerste die olieverf gebruikte, maar wel een van de eersten. Hij was ook meteen een van de besten, en eigenlijk is hij dat nog steeds. Dat feit zet kunst meteen apart van alle andere dingen waar mensen goed in kunnen zijn. Het is alsof er na Jaap Eden nooit meer iemand sneller geschaatst heeft.'

Inderdaad: hoezo vooruitgang in de kunst?

't Is meteen ook een ontroerend idee. Jan van Eyk staat in bepaalde opzichten dichter bij ons dan sportlui uit het verleden. Wat hij heeft gemaakt, is niet alleen in relatieve zin knap, maar tevens in absolute zin. In bepaalde opzichten is de kwaliteit van de kunst in onze tijd misschien zelfs wel veel lager aan te slaan. In elk geval valt die negatieve ontwikkeling, vind ik, in de literaire kunst aan te wijzen.

Maar laat ik nu niet alsnog gaan somberen. Dat verdient Bianca Stigter niet. Want haar boek lezen is als een duik nemen in een doos gevuld met bonbons. En door die slimme opbouw - waardoor je dóór blijft reizen in de tijd - en daarnaast door het feit dat er heel veel slimme gedachten in staan, word je uiteindelijk toch niet misselijk. Je wordt door dit boek juist kwiek en alert. Op een heerlijke manier zet het je aan tot kijken, genieten én denken."

(Deze recensie stond eerder - enigszins ingekort - in NRC Handelsblad van 18-4-2008)

Geciteerd uit: Website Uitgeverij Contact (volg de link achter de foto nnar de bron)