Oorlog en terpentijn./ Stefan Hertmans. Amsterdam, De Bezige Bij, 2014, 333 p.
Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Door de verhalen uit zijn jeugd vermoedde Hertmans dat de inhoud wel eens onthutsend kon zijn. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen. Tot hij het wél deed, en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde.
Hij sublimeerde zijn verdriet in de stilte van de schilderkunst. In een poging dat leven te doorgronden schreef Hertmans zijn herinneringen aan zijn grootvader op. Hij citeert uit diens dagboeken en kijkt naar diens schilderijen,om uiteindelijk de ware toedracht te ontsluieren. Hertmans vertelt dit verhaal met een verbeeldingskracht waarover alleen grote schrijvers beschikken, en in een vorm die een onuitwisbare indruk op de lezer achterlaat.
Oorlog en Terpentijn vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuw en een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven.
Bron: bol.com
Recensies:
dewereldmorgen.be
Fragment:
"De schoonheid en de troost zitten hem niet alleen in de poëtische taal en de sterke beelden die Hermans in zijn roman verweeft. Ook de taaie kracht en het bezielde gevoelsleven van de grootvader zelf beklijven. Hertmans toont dat er buiten de lotsbestemming (la condition humaine) én het noodlot (conditions inhumaines) nog iets anders is waarop de mens drijft. Noem het passie, bezieling, verwondering.
"Mijn grootvader, in de laatste jaren voor zijn dood, was zeer getraind in kijken en was zich blijven verbazen. Het was alsof zijn verbazing zich verdiepte met de jaren. Hij bezat deze wonderlijke eigenschap van de hoge ouderdom, elke dag een onverklaarbare vreugde te voelen omwille van het feit dat hij er nog steeds was, deel kon hebben aan iets dat ver boven hem uitsteeg en dat hem blijkbaar droeg. Ik meen zelfs te mogen zeggen dat hij pas in de laatste jaren werkelijk onbezwaarlijk gelukkig werd." (p. 329)
"Ik ben zo gelukkig geweest vandaag, Maria" zegt Urbain Martien op de laatste dag van zijn leven tegen zijn dochter - hij is dan negentig. Als de laatste dag van een leven een gelukkige dag is, is dan alles uiteindelijk goed?"
cobra.be
Oorlog en terpentijn is een knap, meeslepend en ontroerend boek.
|
